Hang hoa suc lao dong va van de tien luong o Viet Nam, Summaries of Macroeconomics

Download Hang hoa suc lao dong va van de tien luong o Viet Nam and more Summaries Macroeconomics in PDF only on Docsity! MUC LUC MO DAU oo eeccecccecccsssssssessssssssesssesssesssesssessssessesssessueesseesseessees 2 I v CUA C.MAC VE HANG HOA SUC LAO DONG. os sssessssesssssssecssssecssssesesssssecssssessssssesssecsssueesssseeesssee 4 1. Khai niém sire lao d6ng? 0... eeeeteeeeteeeees 4 2. Diéu kién dé size lao dong tré thanh hang hoa: .....4 3. Hai thuéc tinh cia hang hoa sire lao dong: ............ 5 3.1. Gid tri cla hang hod svc 1a0 GONG w.eeeeseseceseeeeeee 5 3.2. Gid tri swe dung cia hang hod sttc lao dong........... 6 Il. VAN DE TIEN LUONG, CAI CACH TIEN LUONG O VIET NAM HIEN NAY... ececececccseeseeeeeseeneeteeeeaes 7 1. Thuc trang tién lwong, cai c4ch tién luong & Viét Nam hién nay 2. Nhing thanh qua dat duoc ti qua trinh cai cach chinh sAch tién Iwong & Viét Nam hién may.............ccccccsseeccssseeessseceeseesesneeeees 12 3. Nhing han ché cén tén dong trong chinh sch tién lvong GO muGc ta WIEN NAY oo... ee ee cesses sees ssee cscs esse sees sees ceeeceseceseaseseseeess 13 4. Nhiing dinh hung hoan thién, cai c4ch chinh sach tién luong o Viét Nam... KET LUAN “ DANH MUC TAI LIEU THAM KHAO .......c.cesssssseesssssstessssseeeees 19 1|Page I. LY LUANCUA C.MAC VE HANG HOA SUC LAO DONG. Hang hoa strc lao déng 14 mét thir hang hoa dac biét vi n6é cé thé tao ra gid tri thang du, tic 1a trong qua trinh str dung loai hang hoa nay, gia tri cua no khong nhiing duoc bao tdn ma con tao ra duoc gia tri mdi lon hon gid tri ban than nd. Dé hiéu 16 hon cting nh dé giai thich k¥ hon vi sao hang ho strc lao déng la hang hod dic biét, hay cing di 1am séng té nhiing van dé sau. 1. Khai niém si lao d6éng: Suc lao déng 14 nang luc lao déng (cla con nguwodi), bao gém toan bé nhting toan bé nhiing nang luc thé chat va tinh than, tdn tai trong mdt co thé con ngudi dang séng; va duoc ngudi nay dem ra van dung mdi khi tao ra mét gid tri sw dung nhat dinh nao dé. 2. Diéu kién dé suc lao dong tré thanh hang hoa: Trong bat ctr xa hdi nao, strc lao déng cting 1a diéu kién co ban cia san xuat. Nhung khOng phai trong bat ki diéu kién nao sirc lao dong cting 1a hang hoa. Thuc tién lich st thoi ky chiém hitu né 1é cho thay, ban than nguodi né 1é thudc sé hitu cua cht né, ho khéng cé quyén ban suc lao dong cua minh do do strc lao déng chinh cua ngwoi né 1é khong phai hang hoa. Strc lao déng chi c6 thé tré thanh hang hod khi va chi khi thoa man nhting diéu kién sau: Thir nhdt, nguvi lao déng phai duoc tu do vé than thé, 1am cht stre lao déng cia ban than minh va cé quyén ban strc lao déng cia minh nhuw mot hang hoa. 4|Page Thir hai, ngusi lao dong khong co dt tu liéu san xuat can thiét dé tu két hop véi ste lao déng cha minh tao ra hang hoa dé ban, cho nén ho phai ban strc lao ding. Sw tén tai déng thoi hai diéu kién noi trén tat yéu bién strc lao dong tré thanh hang hod. Stre lao d6ng bién thanh hang hoa 1a diéu kién tién quyét dé tién bién thanh tr ban. Trong cdc hinh thai x4 héi truée cha nga tw ban chi c6é san pham ctia lao déng mdi 1a hang hod. Chi dén khi san xuat hang hod phat trién dén mét mire d6 nhat dinh nao dé, cdc hinh thai san xuat x4 héi cti bi phd v6 thi moi xuat hién nhiing diéu kién dé sitc lao dong tro thanh hang hoa. 3. Hai thuéc tinh cua hang hoa strc lao déng: Cfing giéng nhu moi hang hod khdc, hang hod strc lao déng cting c6 hai thudc tinh: gid tri va gid tri st dung. 3.1. Gid tri ctia hang hod sic lao déng Thoi gian lao déng x4 héi can thiét dé san xuat va ti san xuat sire lao déng 1a nhan t6 quyét dinh gid tri hang hod strc lao déng. Nhung sic lao déng chi ton tai dua trén nang luc séng cua con ngudi. Muén tai san xuat nang luc do, ngwoi cong nhan phai st dung mét long tu liéu sinh hoat nhat dinh vé 4n, ng, nghi, hoc nghé,... Vay thoi gian lao déng x4 hdi can thiét dé tdi sn xut strc lao déng sé quy thanh théi gian lao déng x4 hdi can thiét dé san xuat ra nhiing tu liéu sinh hoat Ay. Noi cdch khéc, gid tri cha hang hoa strc lao déng 14 gia tri cua hang hoa dong vai tro 1a tu liéu sinh hoat can thiét va t6i thiéu dé nudi séng nguéi cong nhan va gia dinh ho, ké ca khoan chi phi dao tao ngwoi cong nhan. Chi cé nhu vay thi strc lao dong méi durge san xuat va tdi san xuat mét cdch lién tuc. Gia tri hang hoa strc lao déng dac biét & ché né con bao ham ca yéu t6 tinh than va yéu t6 lich sir, phu thudc vao hoan lich str cia timg nuéc, 5|Page timg thoi ki, trinh d6 vin minh cia mdi quéc gia. Do d6, quy mé tr liéu sinh hoat can thiét cho ngwéi lao déng 1a mét dai luong nhat dinh. Ta c6 thé xdc dinh hrong gid tri hang hod strc lao déng qua ba thanh phan sau day: Mot la, gia tri tu liéu sinh hoat can thiét (ca vat chat, tinh than) dé tai san xuat strc lao déng, duy tri doi séng ngudi lao dong. Hai ld, chi phi dao tao ngudi lao dong. Ba la, gid tri tu liéu sinh hoat can thiét vé vat chat va tinh than cho gia dinh nguoi lao déng. Ngoai ra, gid tri strc lao dong trong mot thoi ki chiu su tac déng cua hai xu huéng déi lap nhau. Mét mit, gid tri strc lao déng tang khi san xudt cang phat trién din dén nhu cau vé lao déng phitc tap ting, va khi nhu cau vé tu liéu sinh hoat ting theo da tién bé ciia luc long san xuat; mat khdc, gid tri site lao dong sé gidm khi ning sudt lao déng xa hdi ting . 3.2. Gid tri su dung cua hang hod ste lao déng Gidéng nhu cac hang hoa théng thong khac, gid tri str dung hang hoa sire lao déng cting nham thoa man nhu cau cia ngwéi mua. Cong dung cia no biéu hién qua qué trinh tiéu diing hang hod strc lao d6ng hay chinh 1a qua trinh lao déng cha nguéi céng nhn. Déi voi hang hod thong thuong, sau qué trinh tiéu ding hay str dung thi gid tri 1An gid tri str dung cha né déu tiéu bién theo thoi gian. Nhung déi vi hang hod sire lao dong, qué trinh tiéu ding chinh 1a qué trinh san xuat, déng thoi 1A qué trinh sitc lao dong tao ra mét gid tri mdi lon hon gia tri cla ban than no. Nhu vay, gia tri str dung 1a thudc tinh tao nén tinh chat dic biét (dac tinh) cia strc lao déng va phan d6i ra ngoai trong qué trinh san xuat trén chinh 1a gid tri thing du. Day chinh la chia khod dé giai thich mau thuan cia cOng thtre chung ctia tu ban. Chinh dac tinh nay da lam cho sw xuat hién cia hang hoa strc lao dong 6|Page Giai doan nay duoc danh dau bang viéc ban hanh Nghi quyét cia H6i nghi Trung wong 8 kha V (thang 6-1985) va Nghi dinh s6é 235/HPBT ngay 18/9/1985 cia H6i déng Bé truéng vé cai tién ché dé tién long cia céng nhan, vién chtre va cac luc luong vii trang da din dén mét cuéc cai cach Ion mé dau cho thoi ky déi moi dat nudc. Dén ngay 28/12/1988, Hoi déng B6 triéng ra Quyét dinh sé 202-HDBT vé tién Iuong céng nhan, vién chire san xuat kinh doanh khu vue quéc doanh va céng tu hop doanh va Quyét dinh sé 203-HDBT vé tién hrong céng nhan, vién chtre hanh chinh su nghiép, luc long vii trang va cac aéi tuong hung chinh sach x4 héi. Theo do, tién long t6i thiéu duoc nang 1én 22.500 déng/thang. Nam 1987, Luat Dau tu nuéc ngoai tai Viét Nam duoc Quéc héi théng qua, tir day thanh phan kinh té c6 vén dau tur nudc ngoai bat dau xuat hién 6 Viét Nam. Lao dng 1am viéc trong khu vu nay phai chiu ap luc cao, doi hdi trinh dé chuyén mon, nghiép vu va cwong dé lao dong cao hon. Do dé, can phai cd quy dinh riéng vé tién long téi thiéu cho lao déng 1am viée & khu wre cé vén dau tu murdéc ngoai dé cé thé danh gid dung gid tri sitc lao dong ma ngurdi lao dng bé ra va bao dam su cong bang. Va vao ngay 29-8-1990, B6 truéng Bé Lao déng, Thuong binh va XA héi ra Quyét dinh sé 356/LDTBXH/QD vé mirc luong téi thiéu cha ngudi lao dong trong cdc xf nghiép cé vén dau tu nudc ngoai. Theo dé, mirc rong téi thiéu danh cho ngw6i lao déng 1am viéc trong khu vuc c6 vén dau tu nude ngoai 1a 50 USD/thang. Chinh sdch cdi cach tién hrong ctia Viét Nam trong giai doan 1985- 1992 da cé nhiing cai thién dang ké trong viée cai cach tién long mac di con nhiéu han ché; di cé sw phan dinh vé tién rong téi thiéu déi voi cdc doanh nghiép trong muéc va cdc doanh nghiép cé vén dau tu nude ngoai, dam bao sw cong bing trong viéc tra cong cho ngui lao déng. Cai c4ch tién long giai doan 1993-2002 9|Page Trong giai doan nay, mot s6 van ban phap luat moi dugc ra doi. Nghi dinh sé 26/CP quy dinh tam thoi ché dé tién rong méi trong cdc doanh nghiép; ngay 23/5/1993, Nghi dinh s6 25/CP duoc chinh phu ban hanh, quy dinh tam thdi ché dé tién rong m¢i cia céng chic, vién chire hanh chinh - su nghiép va luc long vii trang; Nghi dinh sé 197/CP ngay 31/12/1994 quy dinh chi tiét va huéng dan thi hanh mét sé diéu cha Bé luat Lao dong vé tién long; Thong tu sé 11/LDTBXH-TT ngay 3/5/1995 huéng dan Nghi dinh s6 197/ CP... Chinh pht ra Nghi dinh sé 06/CP vao ngay 21/1/1997 vé viéc giai quyét tién long va tro cap nam 1997 déi voi céng chic, vién chire hanh chinh - su nghiép, ngudi nghi hvu, nghi mat suc, luc lwong vii trang can b6 x4, phuong va mét 86 déi tuong hudéng chinh séch x4 hdi. Ngay 27-3-2000, Chinh pht ra Nghi dinh s6 10/2000/ND-CP vé viéc quy dinh tién Iuong t6i thiéu trong céc doanh nghiép. B6 truéng Bé Lao déng, Thuong binh va X3 héi ra Quyét dinh sé 708/1999/QD-BLDTBXH quy dinh mite long téi thiéu cho lao déng trong khu vue c6 vén dau tu nude ngoai. Ngay 15-12-2000, Chinh phi ra Nghi dinh sé 77/2000/ND-CP Vé viée diéu chinh mirc luong téi thiéu, mite tro cap va sinh hoat phi di véi cdc déi tong huéng long, phu cAp, tro cp va sinh hoat phi. Trong giai doan 1993-2002, muc tiéu cua cai cach chinh s4ch tién long cia Viét Nam 1a 1am cho tién lvong ti thiéu phai thuc su la “ludi an toan” cho ngui lao déng, dam bao cho ho duy tri duge mirc séng t6i thiéu can thiét va tdi san xuat strc lao déng; dap tng yéu cau tién té héa tién long, dan thay thé va tién tdi x6a bé ché d6 phan phéi hién vat cé tinh chat tién long. Viéc ban hanh B6 luat Lao déng vao nim 1994 da xac lap: ghi nhan mét cach day du, toan dién tién luong t6i thiéu trong vin ban phaép ly cé hiéu luc cao 14 BS luat, BO Luat Lao dong gdp phan tao nén trat tu 10|Page cho cc quan hé x4 héi trong linh vuc lao déng thay d6i theo hung tich cuc va héi nhp thé gidi. Cai c4ch tién long giai doan 2003-2020 Giai doan nay duoc danh dau bang cdc vin ban: Nghi quyét s6 09/2002/QH11 vé du toan ngan séch nha nude nim 2003; Nghi quyét sé 14/2002/QH11 vé nhiém vu nim 2003; Nghi dinh sé 03/2003/ND-CP ngay 15/1/2003 vé diéu chinh tién long, tro cp x4 héi va d6i mdi mot bude co ché quan ly tién luong; Nghi dinh sé 204/2004/ND-CP ngay 14/12/2004 vé ché d6 tién long déi véi cén bd, céng chit, vién chtte va luc luong vi trang. Tiép dé, ngay 15/9/2005, Chinh phi ra Nghi dinh s6 118/2005/ND- CP diéu chinh mire long téi thiéu chung 1én 350.000 déng/thdng. Ngay 4- 10-2005, B6 truéng B6 Lao déng, Thuong binh va X4 héi ra Thong tw sé 25/TT-BLDTBXH huong dan diéu chinh tién hrong va phu cap hong trong doanh nghiép theo Nghi dinh sé 118/2005/ND-CP dé cu thé héa chinh sdch tién hrong mdi trong khu vite doanh nghiép,. Chinh pha ra Nghi dinh sé 03/2006/ND-CP ngay 6/1/2006 quy dinh vé mire long téi thiéu déi v6i lao déng Viét Nam lam viéc cho doanh nghiép c6 vén dau tu nuée ngoai tai Viét Nam. Chinh pha ban hanh Nghi dinh sé 94/2006/ND-CP diéu chinh mic lvong t6i thiéu chung, nang mire long t6i thiéu chung 1én 450.000 déng/thang vao ngay 7/9/2016 Tir nim 2004 dén nay, Viét Nam df lién tuc hoan thién ché dé tién long trén co sé mé réng quan hé tién long, thu gon hé théng thang, bang, ngach, bac long, déi mdi co ché hoat déng, co ché tai chinh déi voi don vi su nghiép céng lap. Cac quy dinh vé tién lwong ctia giai doan 2003-2020 vira c6 xu hung dam bao cuéc séng cia ngwéi lao déng va gia dinh ho; vira khong tao ra gdnh nang cho quy long cla Nha nude va nguoi str dung lao ding, 11|Page nang suat lao déng, nang cao ning suat lao déng dé nang cao tién lvong, tao dong lure thc day san xuat phat trién. Vin dé thuong luong tién luong gitta ngudi lao déng va ngwdi str dung lao déng nhin chung chua phat huy duoc tac dung, kém hiéu qua, tranh chap lao déng vé tién long con phé bién. Trong béi canh hién nay suc ép viéc lam con rat Ién, nang luc thdéa thuan cua nguoi lao déng han ché, thong tin vé tién lwong cén thiéu, céng tac huéng dan, tuyén truyén chua day du, céng tac kiém tra, thanh tra, giam sat chua sat sao dan dén thuong luong tién long van chi phé bién déi vi lao dong quan ly va lao déng chuyén mn, k¥ thuat cao. Vé chinh séch tién long déi voi doanh nghiép nha nuéc, chinh séch quan ly lao d6ng chua quy dinh 16 tréch nhiém c4 nhan cia nguéi dimg dau doanh nghiép 1a Téng giam déc (Gidm déc), Héi déng thanh vién trong tuyén dung, str dung lao déng, trach nhiém kiém tra, gidm sat cua chu sé hitu din dén nhiéu trong hop tuyén dung lao déng chwa thuc su xuat phat tir yéu cau cong viéc, gin vdi vi tri viéc 1am, sé wong lao déng nhiéu, chat long lao déng chwa dap img due yéu cau din dén sé lao déng dura thira khi tai co cdu ngay cang nhiéu. Diéu dé khién cho Nha nuéc van phai tiép tuc sip xép, tai co cdu lao déng va giai quyét lao déng déi du. Tién luong cha nguvi lao déng due xc dinh trén tiéu chi, nguyén tic chung (gin véi ning suat lao déng, loi nhudn), va chua phn biét dure yéu té loi thé nganh nghé, yéu t6 nguén lue nha nuéc dau tur cho doanh nghiép, dan dén tién long cia ngudi lao déng van cé sw chénh léch kha 16n gitta cdc doanh nghiép 6 c4c nganh nghé, Iinh vuc san xuat, kinh doanh khac nhau, hwéng mitre long cao (gap 2 - 3 lan binh quan chung) nhung khéng hoan toan do nang suat lao d6ng tao ra. Tién luong, tién thuéng déi voi vién chitc quan ly du d& due diéu chinh nhung nhin chung van chi bang khoang 50% so véi cdc chtre danh 14|Page quan ly twong duwong trén thi truong nén chu tao duoc déng luc cho nhting nguoi quan ly cé tai. Ngay nay, trén thuc té c6é mét sé trong hop doanh nghiép hoat dong kém hiéu qua, tham chi thua 16 nhung dua ra nhiéu ly do khach quan cho viéc cdc vién chtre quan 1¥ van huéng mitre long cao (vai chuc triéu déng/thdng) gay bite xtc du luan. Chwra tach bach gitfa tién Iuong, tién thuéng ctia dai dién chi sé httu (H6i déng thanh vién, Kiém soat vién do dai dién chi sé httu bé nhiém dé gitp chi sé hitu giém s4t doanh nghiép) voi ban quan ly diéu hanh (Ban Gidm déc), din dén H6i déng thanh vién, Kiém sodt vién van huéng mire long bang véi mite long Ban gidm déc va chi yéu do doanh nghiép chi tra, 1am giam tinh khach quan, déc lap va hiéu qua trong gidm sat, chi dao doanh nghiép. Quan tri lao dong trong ndi b6 doanh nghiép con yéu, t6 chitc sap xép lao déng chua khoa hoc, tién luong chua pht hop véi vi tri c6ng viéc. Mure long tra cho lao déng cé trinh dé thap cao hon trén thi trudng, nguoc lai tra cho lao d6ng k¥ thuat cao th4p hon so vdi thi trong, dan dén chwra khuyén khich due lao déng gidi tich cu lao déng, déng gop nhiéu cho doanh nghiép. Khong nhting thé, nhiing lao déng cé trinh dé chuyén mén, k¥ thuat cao sé dan chuyén dich sang khu wre doanh nghiép khdc, trong khi lao déng trinh d6 thap van cé ging bam vao doanh nghiép nha nwéc; gay ra kho khin cho viéc tai co cau lao déng. 4. Nhing dinh huéng hoan thién, cai cach chinh sch tién lvong o Viet Nam Qué trinh thu hién chinh sdch cai cach tién long t6i thiéu da va dang gap phai nhiing rao can, bat hop ly khi gid ca thi trong, lam phat, that nghiép ngay cang ting, mat cAn d6i gitta cung — cau lao déng trén thi truong; bat cAp vé mite long t6i thiéu; quan hé gitta cdc mirc lvong téi thiéu — trung binh — t6i da; hé théng thang, bang luong, ché dé nang ngach, 15|Page nang bac; co ché quan ly tién long va thu nhap... Diéu nay dat ra yéu can m6t cuédc cai cach chinh sdch tién long toan dién, déng b6 dia trén nhu cau ciia thc tién, phan tich khoa hoc thuyét phuc. Dui day 1a mét sé gidi phap gitip cai thién chinh sdch tién cong 6 Viét Nam: Thi nhat, van dung li luan hang héa strc lao déng cua C.Mac mot cach sang tao c6 hiéu qua vao thu tién Viét Nam. Khang dinh tién long trong khu vuc doanh nghiép 1a gid ca strc lao déng, hinh thanh trén co sé thoa thuan gitta nguoi lao déng va ngioi str dung lao déng theo quy luat cia thi trong c6 su quan ly cia Nha nuéc. Phan phéi tién luong dwa trén két qua lao déng va hiéu qua san xuat kinh doanh, bao dam méi quan hé lao dong hai hda, dn dinh va tién b6 trong doanh nghiép. Tht hai, hoan thién chinh sdch vé tién long téi thiéu cho phi: hop voi yéu cau phét trién cia thi trong 6 hoan canh héi nhap khu vue va quéc té, trong d6 quy dinh mire hrong téi thiéu theo gid nhim nang cao dé bao phd ciia tién hong téi thiéu va dap img tinh linh hoat ciia thi trrdng lao dong; xac dinh va diéu chinh mirc luong téi thiéu nhim bao dam mirc séng toi thiéu cia ngudi lao dong. Thir ba, gidm dan su can thiép truc tiép cia Nha nuéc va sau do tién tdi xod bd, dé cdc doanh nghiép (ké ca doanh nghiép 100% vén nha nwéc) duoc tu chi quyét dinh chinh sdch tién hong (trong dé cé thang, bang long, dinh mirc lao d6ng) va tra long phu hop v6i té chire san xuat, t6 chuc lao déng, kha nang cua doanh nghiép va c6ng khai tai noi lam viéc dé nguoi lao déng, cng doan giam sat. Thr tw, hoan thién co ché théa thuan vé tién hrong trong doanh nghiép thong qua viéc thiét lap co ché déi thoai, thong long va thoa thun gitta cdc chi thé trong quan hé lao déng theo huréng cong khai, minh bach, dan chu, dam bao hai héa loi ich ctia ngwoi lao déng va nguwoi st dung lao déng, tao su déng thuan cao; tang cuong vai tro va nang luc cua 16|Page