Role of Teachers & Students in Developing Cognitive Skills in Vietnamese History Education, Thesis of Science education

Download Role of Teachers & Students in Developing Cognitive Skills in Vietnamese History Education and more Thesis Science education in PDF only on Docsity! DAI HOC HUE TRUONG DAI HOC SU PHAM NGUYEN KHAC KINH PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC _ CUA HOC SINH QUA DAY HOC LICH SU VIET NAM TU 1954 DEN 1975 O' TRUONG TRUNG HOC PHO THONG LUAN VAN THAC SI GIAO DUC HOC THEO BINH HUONG UNG DUNG Thiva Thién Hué, nam 2019 DAI HOC HUE TRUONG DAI HOC SU PHAM NGUYEN KHAC KINH PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HOC SINH QUA DAY HOC LICH SU VIET NAM TU 1954 DEN 1975 0’ TRUONG TRUNG HOC PHO THONG CHUYEN NGANH: LY LUAN VA PHUONG PHAP DAY HOC BO MON LICH SU MASO: 8140111 LUAN VAN THAC Si GIAO DUC Hoc THEO DINH HUONG UNG DUNG CAN BO HUONG DAN KHOA HOC PGS.TS. NGUYEN THANH NHAN Thira Thién Hué, nam 2019 MUC LUC Trang phu bia Loi cam doan. Loi cam on. Muc luc Dam muc cdc chit vidt tat ..ccsccecccscscssssssssssecsssssssesssessesssscssessssssserssenssatssenssevssenseeseseee 4 Danh muc bang, hinh anh oo. eee ececceeseeceeeseseecseeeeseeseeessseessneseusseeseeeeteasseessnenee 5 MG DAU oo eeecessssesssssssssssesssseeseeetusssssssssssssnsssseeeenstunsssssseesisssseeeeestunsessseeeees 6 1. Lido chon dé ti .ssteeecsescsussssssssssseesssesseceeeseseessetsssssssssssssessseeeeeeeeesseeeesietseeisns 6 2. Lich stt nghién tru van 46 .ccceccsscssssssusscssssseecsssssesssssssesssssuseessssscecssssscccsssseceessseess 7 3. Di tuong va pham vi nghién CUU w....cccscccsssssessssseeesssssssecssssscecssssscsesssseccesssessessuses 12 4. Muc tiéu nghién ctru 5. Nhiém vu nghién cw .... 6. Phuong phap nghién ctru 13 7. Gia thuyét khoa hoc 8. Dong gop cla Wan Van woe cece esse cssecseecsescsesseecscsssescssecsnecseecsesseeessseeesseees 14 9, BO cui Ctia dE ti es eeceessssssssssseesseceeeseseeseestsvunsssssssssssssscesaceeeeeeeesseeitmnunassnssses 14 CHUONG 1. CO SO LY LUAN VA THUC TIEN CUA VIEC PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HOC SINH QUA DAY HOC LICH SU G6 TRUONG TRUNG HQC PHO 1.1. COSGLILUAN 1.1.1. Quan niém vé phat trién nang le van dung kién thie ctia HS 15 1.1.2. Biéu hién nang luc van dung kién thie cia HS trong DHLS 6 truONg THPT woe cccccccseeesecseecsescsesseececscssecsssesssesssesseesesseesesssseesssees 20 113. Y nghia cua viéc phat trién nang luc van dung kién thu ctia hoc sinh trong day hoc lich str 6 truOng THPT 00... eee eseeeeeeeeeeeeeersneeeneneeee 21 1.2. CO SG THUC TIEN wosceessssccsssssssesssssssesssssesecssssscecsssssescssssscsesssseceessseseessunes 25 1.2.1. Mue dich diéu tra 122. Dé tuong, pham vi diéu tra . 1.2.3. N6i dung diéu tra 1.2.4. Phutong phap digu tra .cc.cccccccsssssssssssecssssssscssssscssssssscsssssecsessuseceessunecsessee 1.2.5. Kt qua didu tra ccceccccccssssssesssssssesssssesecssssseeessssscsesssssesesssecsessussceessunecsessee CHUONG 2. NOI DUNG LICH SU CO BAN CAN KHAI THAC DE PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HOC SINH QUA DAY HOC LICH SU VIET NAM TU 1954 DEN 1975 G TRUONG TRUNG HOC PHO THONG. ......ssssssssseseeees 2.1. | MUC TIBU, NOI DUNG CHUONG TRINH PHAN LICH SU VIET NAM TU 1954 DEN 1975 2.1.1. Muc tiéu 2.1.1.1. Kién thite ... QAA.2. KG MAG cecseesesssssssssesscscscecceecsesssessssnnunsnmsssscsecseeseeceeeeesseessesnssnsussusssess QAA.B. Thai dO ceccecccesssessessssscececccesseessssnusnnunsnmssscseeseeseeceeseesseessesnsansustasssess 2.1.1.4, Dinh hung phat triém nding MC occcssscsccssssesscssssesscssssecsesssesecssssecsessunscseenee 2.1.2. NGI dung kién thute CO DAN wccssecscssssssscsssssesecssssscecssssscsessseceessusscsessunscsesnee 2.2. BANG TONG HGP CAC KIEN THUC CO BAN CAN KHAI THAC DE PHAT TRIEN NL VDKT CUA HS QUA DHLS VIET NAM TU 1954 DEN 1975 G TRUONG THPT ..ssecesssssesssssssecsessusecssonee CHUONG 3. PHUONG PHAP PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HOC SINH QUA DAY HOC LICH SU VIET NAM TU 1954 DEN 1975 GO TRUONG TRUNG HOC PHO THONG. cveccccsssssssssssccsssssssssescssssssssessssesssssnesscescssssnunsssecsssssunssseseessssnsssesces 3.1. | NGUYEN TAC PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HOC SINH TRONG DHLS G TRUONG THPT ..........00 3.1.1. Dam bao phi hop voi muc tiéu va ndi dung bai hoc wo. eee 3.1.2. Dam bao “ly lun lién hé voi thu tién”, “hoe di d6i voi hanh” .............. 3.1.3. Dam bao phi hop voi kha nang nhan thuc cla HS oo eee 3.1.4. Dam bao két hop linh hoat cac phuong phap va ky thuat day hoc 3.1.5. Dam bao phat trién tinh tich cuc cua HS . 3.2. QUY TRINH DAY HOC THEO HUGNG PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HS TRONG DHLS 6 TRUONG THPT ooceccssssesssssssssscssssecscssssscscsssssccssusscsessusscsessuscsessuecsssnesesnss 49 3.3. CAC BIEN PHAP PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HS TRONG DHLS VIET NAM TU 1954 DEN 1975 G TRUONG THPT ooceccssssssscssssssscssssscscssssscscsssssccssussceessussceessuscsessuecsssseessatse 54 3.3.1. Phat trién nang luc van dung kién thitc cho HS trong hoat dong KNG1 GONG oesccccccsssesccssssesscssssseecssssscsessssscsesssusecssusscsessusscsessuscsessecessseeeeeese 55 3.3.1.1. Day hoc n@u var d6 v.cccccscssusssssseessssssesssssssesssssssesssssscscssssscscsssuecsesssessessunes 3.3.1.2. Té chite tro choi ich SUP .ccecccssssssssssssescsssseescsssseesesssseesessseeeeese 3.3.2. Phat trién NL VDKT cua HS trong hoat d6ng hinh thanh mdi . 3.3.2.1. St dung phuong phap nghién ctru truong hop 3.3.2.2. Day hoc tich hop wecccsssessssssssssssseessssssessssssesssssssessssssceesssssescsssueecesssessessuses 66 3.3.2.3. St dung phuong phap tranh luan, phan bi6N 0... eects eseeeeeeneeee 77 3.3.3. Phat trién NL VDKT cia HS trong hoat déng van dung va tim toi TG TONY oaeecesscsesessecseseseseesesescsnescsesessesesesesnecesesseeseensuessseecssensseaseeeeeseneecanes 719 3.3.3.1. Day hoc theo dur an vice cc cccecssecseecsesceesscecscecsesesssecsnecseecessseseesseeesaeees 80 3.3.3.2. Phuong phap dong val woes csseeeeeeeeeteseseesssessssseseetensseessnesneneee 3.4. THUC NGHIEM SU PHAM 3.4.1. Muc dich ... 3.4.2. Phuong phap va ké hoach thue nghiém 92 3.3.2.1. Lua chon déi tuong thuc nghiém su pham .. 3.4.2.2. Noi dung thure nghiém sur pha 0... eee cece eeeeecsseeeeeeeseeteseseetseeseneneeee 93 3.4.2.3. Phuong phap thyc nghiém sur pham ........ccccseeseeseseeseseeseeseseeseeseseeeseeseeeees 93 3.4.3. Két qua thre nghiém su pham o...sesscssssssssssscsssssseecsccssesnsesecesesnnanseeecseecsene 93 KET LUAN ieeccccssssssssesssssssssssnsssececssnnsnscececccsnsnseeeseccnsssnmecsecssssnmsseceeesananeseseeessene 95 DANH MUC TAI LIEU THAM KHAO ooii..cscsssssssessssssssssssssssescsssssussesescsssssssesecs 97 PHU LUC .o.ccccsssscssssssssssssssssscssssssscssussccsssusscssssusscsssssecsassusesssssueesssssucecsssseeesssveceessse P.l 1. Li do chon dé tai 1.1. Trude nhiing bién déi to 1én ca tinh hinh trong nudéc va thé gidi, nén Gido duc Viét Nam dang thuc hién céng cudc déi méi manh mé nham thuc hién muc tiéu dugc dé ra trong Nghi quyét sé 29 - NQ/TW ngay 11/4/2013: “Déi mdi chuong trinh nham phdt trién nang luc va phdm chat nguéi hoc, hai hoa ditc, tri, thé, mi: day nguéi, day chit va day nghé. Déi moi ndi dung gido duc theo hwéng tinh gidn, hién dai, thiét thec, pha hop voi lira tudi, trinh d6 va nganh nghé; ting thuc hanh, van dung kién thirc vao thuc tién”. 1.2. G truéng THPT, Lich str gitt vai tro cht dao trong viée giao duc long yéu nude, truyén thong lich st va van hoa dan téc, giup hoe sinh nhan thie va van dung duge cac bai hoc lich sit dé giai quyét nhiing van dé cia thue té cudc séng, phat trién tam nhin, cing c6 cac gid tri nhan van, tinh than céng déng, long khoan dung, nhan ai; gop phan hinh thanh, phat trién nhimg pham chat ctia céng dan Viét Nam, céng dan toan cau trong xu thé phat trién cia thoi dai. Cing voi cdc mén hoc khdc, Lich str dang tién hanh buéc chuyén tit chuong trinh gido duc tiép cAn néi dung, sang tiép can nang luc (NL) cla ngudi hoc, chuyén tir phuong phap day hoc (PPDH) theo Idi "truyén thy mét chiéu" sang day cach hoc, cach van dung kién thc, rén luyén ky nang, hinh thanh nang luc va pham chat. Dé dat duoc muc tiéu trén, ngoai nhitng pham chat chi yéu va nang he chung durge xac dinh trong Chuong trinh tong thé, mén Lich sit con phai hinh thanh va phat trién nang luc riéng cia b6 mén, dac biét la nang luc van dung kién thttc (VDKT). Day la NL gitp HS nhan thuc dugc gia tri khoa hoc va gia tri thuc tién cla St hoc trong doi séng x4 héi hién dai, hiéu biét va c6 tinh yéu déi voi lich st, van hoa dan téc va nhan loai,; gop phan dinh hung cho hoc sinh lua chon nhiing nghé nghiép. Tuy nhién, thuc tién day hoc lich st 6 cac truong THPT hién nay cho thay, gido vién (GV) va hoe sinh (HS) gap nhiéu kho khan trong viéc VDKT lich str vao trong giang day, hoc tap va thuc tién cudc song. 1.3. Khoa trinh lich sit Viét Nam (LSVN) tir nam 1954 dén nim 1975 gitt mét vai trd quan trong trong tién trinh phat trién cua lich st dan téc, gan lién voi céng cudc xay dung chu nghia x4 hdi 6 mién Bac va dau tranh chéng dé quéc My xam luoe 6 mién Nam, théng nhat dat nude. Day la thoi ky cé ndi dung lich st phong phi, lai duoc day hoc 6 ldép cudi cap THPT, nén viée giang day hiéu qua giai doan lich str nay cé y nghia rat quan trong déi véi viée chuan bi nhitng hanh trang can thiét dé céc em tiép tuc hoc lén bac cao hon hofe di vao thuc tién lao dong san xuat. Xuat phat tir nhiing ly do trén, toi chon: “Phat trién nang luc van dung kién thiec cia hoc sinh qua day hoc lich sw Viét Nam tw 1954 dén 1975 6 trong Trung hoc phé théng” lam dé tai nghién ctu Luan van thac si cia minh. 2. LICH SU NGHIEN CUU VAN DE Phat trién nang lye noi chung va nang luc van dung kién thie ndi riéng cho HS theo yéu cau cta céng cudc déi mi c&n ban, sau sac, toan dién nén giao duc hién nay la mét dinh hung moi. Nghién etru vé van dé nay, cd cdc céng trinh nhu: 2.1. 6 nude ngoai * Cac céng trinh nghién ciru vé day hoc theo dinh huéng phat trién NL cua HS Trong “Day hoc néu van dé” cia Ila Lecne, tac gid da dé cap dén ban chat cua viéc day hoc néu van dé la t6 chitc, huong dan hoc sinh tham gia mot cach cd hé théng vao qua trinh giai quyét cac van dé xay dung theo néi dung chuong trinh hoc. LF Kharlamép voi “Phat huy tinh tich cye ctia hoe sinh nhw thé nao?” aa dé cap dén nhiing bién phap nham kich thich hoat déng nhan thite cua HS khi trinh bay bai moi, cing cé kién thie, 6n tap tai liéu da hoc va t6 chute céng tac tu hoc. Ngoai ra, nhiéu kinh nghiém cu thé, thiét thuc vé van dé phat huy tinh tich cuc hoc tap cia HS - mét thanh té co ban cia néi dung phat trién NL cting dé duge tac gia di sau phan tich. Dac biét, ban vé tam quan trong cla viéc str dung tai liéu truc quan va néu cau hoi trong viée phat huy tinh tich cuc hoc tap ctia hoc sinh, N.G Dairi trong cong trinh “Chudn bj gio hoc lich str nur thé nao?” da khang dinh viée néu cau héi nhat la cau hoi nhan thire sé gop phan quan trong vao viéc phat trién nang le dang gia cac su kién, hién tuong Lich st. Voi “Phat trién tw duy HS” (1976), M. Alécxéep da trinh bay cdc phuong phap day hoc tich cuc khac nhau dé giup HS ghi nho kién thie mét cach dé dang va phat trién kha nang tr duy trén co sé phat trién nang luc danh gia Lich str chia hoc sinh. T6 chtte hoat déng gido duc va day hoc theo hung tiép can phat trién NL nguoi hoe duoc quan tam dac biét cia nhiéu nha giao duc tai cac quéc gia co nen gido duc phat trién trén thé gidi tir nhitng nim 70 ctia thé ki XX va ca nhtmg nam dau thé ki XXI. Nam 2005, Té chute Hop tac va Phat trién Kinh té (OECD) da céng bé: “The Definition and Selection of Key Competencies” (Dinh nghia va sw lua chon nhtmg NL co ban). Trong do, céng trinh di dua ra khai niém vé NL va chi ra nhting NL can thiét duoc hinh thanh cho ngudi hoc trong giao duc hién nay. O day, ching ta khong chi thay duoc viéc tiép can khai niém NL mét cach cu thé, gan bo voi thuc tién, ma con thay quan diém tiép can giao duc dua vao chuan dau ra, rat chu trong toi cac NL. M6 hinh giao duc huéng tdi phat trién NL ngudi hoe, cau truc NL dé durge cu thé héa trong cac chuong trinh va du an giao duc ctia nhiéu quéc gia phat trién nhu: Dy an nghién ctru Trang bi cho tuong lai (EFF) cia Hoa Ky; Du an diéu tra thanh nién 6 Thuy Si; Du an Dinh nghia va xde dinh cdc NL (DeSeCo) cia té chite Hop tac va Phat trién kinh té (OECD), Hé thong chat long quéc gia vé dao tao nghé nghiép 6 Anh va xtt Wales; Khung chat lwong quéc gia cia New Zealand, Cac tiéu chudn chdt long cita Hi déng Dao tao quéc gia Australia, Nhiing ki nang can thiét phai dat dug cha H6i déng Dao tao quéc gia Mi... C4u tric NL da duoc cu thé hoa trong chuong trinh gido duc phé théng cia nhiéu quéc gia: Céng hoa Lién bang Duc; Australia; Phan Lan, Singapo, Céng hoa Phap; Bang Québec (Canada);... Trong céng trinh "Approaches and Methods in Language" (Cach tiép can va phuong phap trong ngén ngtt), hai hoc gid ngudi Hoa Ky J. Richard va T. Rodger da nhan manh nhiing dic trung va uu thé cia day hoc tiép can NL. Diéu nay cing duge K.E.Paprock khang dinh trong bai nghién ciru * Cac céng trinh nghién ctu phat trién NL VDKT cua HS trong day hoc Day hoc gan lién voi thuc tién 1a mét trong cdc nguyén tac day hoc lich st & truéng phé thong. Ngay tir thoi ¢6 dai, cdc nha Str hoc da khang dinh rang "Lich sw la cé gido ctia cuéc séng", "Lich str la bé dudc soi dwong di téi tuong lai". Vic biét, hiéu ding duoc nhiing tri thire phong phu va bai hoe sinh déng tir lich str sé giup con nguoi van dung vao thuc tién cudc song, cting nhu hoach dinh duoc tuong lai. Cho nén, néu HS thay duoc su gan gti gitta kién thttc bé mén véi thuc té thi sé yéu thich m6n Lich st, himg thu tim hiéu va nghién ctu khoa hoe, rén ki nang s6ng, coy thre trach nhiém voi qua khtt va co nang he van dung kién thtte tét hon. Gido trinh “Phuong phap day hoc lich sw”, tap 1, Phan Ngoc Lién (chi bién), di danh han mét chuong (Chuong VI) dé ban vé van dé: “Phat trién nang luc nhdn thie va thue hanh cho hoc sinh trong hoc tap lich str”. Cac tac gia da lam 16 kha nang, uu thé cia mén Lich st déi voi viéc phat trién cdc NL ctia HS va di sau vao nang luc tu duy va nang luc thyc hanh. Trong do, nang luc thuc hanh co thé duoc hiéu la nang luc van dung theo phuong cham “hoe di d6i voi hanh”, “li ludn gan lién voi thyc tién’”. Trén co s6 do, gido trinh con dé ra con dung va mot sé gidi phap, nguyén tac phuong phap luan va yéu cau su pham dé thu hién nhitng gidi phap phat trién NL thu hanh cho HS nhu: Lién hé sw kién lich sit d& qua voi nhiing su kién dang dién ra; So sénh cdc sy kién lich sir trong cing mét giai doan, thoi ki lich sit; Néu trién vong phat trién ctia m6t sur kién dang hoc trong qua khir dé hiéu tinh hinh hién tai; Rut ra bai hoc kinh nghiém lich str ciia qua khir cho hién tai va dinh hong tuong lai. Tuy nhién, nhtg néi dung dugc dé cap trong chuong nay cting chi mang tinh dinh huong bude dau, chit chu di vao phan tich va lam ré nhting co sé ly luan ctia van dé NL va phat trién NL VDKT cia HS qua DHLS. Bén canh do, mét sé luan van thac si nghién ctru van dé VDKT nhu: Lién hé kién thitc bai hoc voi thc tién trong day hoc lich sw Viét Nam (1954-2000) lop 12 THPT - Chwong trinh Chuan cia Nguyén Thi Giang (2013); Phat trién nang lye van dung kién thirc théng qua day hoc chuong “Dan xudt Halogen-Ancol-Phenol” cia Nguyén Thi Hoan (2014); Phat trién nang luc van dung kién thirc vao thye tién 11 cho hoc sinh tiéu hoc thong qua day hoc cdc yéu t6 thong ké cia Huynh Quang Nhat Linh (2016), Phat trién nang lec van dung kién thirc théng qua day hoc phan Ancol - Phenol - Héa hoe 11 - Trung hoc phé théng cia Nguyén Thi Thanh Xuan (2016), Phat trién nang luc van dung kién thirc vao thye tién cho hoc sinh théng qua viée sie dung bai tap cé néi dung thyc té trong day hoc chuong “Tinh hoc vat ran”, Vat li 10 nang cao cia Tran Thi Nh Quynh (2017),.... Cac céng trinh trén da nghién cwu va lam ro mét sé van dé ly luan cia viée phat trién NL ndi chung va NL VDKT cua HS trong day hoc noi riéng. Nhin chung, tat ca cdc cong trinh nghién cwu néu trén, tl nhiéu goc dé khdc nhau déu thtra nhan vai trd quan trong cua viéc phat trién nang luc cua hoc sinh trong day hoc lich sit va da dé xuat mot sé nguyén tac, bién phap su pham dé phat trién nang luc van dung cua hoc sinh. Tuy nhién, van chua cé céng trinh nao dé cap mét cach toan dién, day du, chuyén biét vé van dé phat trién NL VDKT cia HS qua DHLS Viét Nam tir 1954 dén 1975 6 truéng THPT. Day 1a nhiém vu ma dé tai can phai giai quyét. 3. DOI TUONG VA PHAM VI NGHIEN CUU 3.1. Déi trong nghién cru Déi tong nghién cuu cua dé tai 1a qué trinh phat trién NL VDKT ctia HS qua DHLS Viét Nam tir 1954 dén 1975 6 truong THPT. 3.2. Pham vi nghién ctu Xac dinh déi tuong nghién ctru noi trén, luan van tap trung nghién ctu vé van dé phat trién NL VDKT cta HS trong DHLS 6 truéng THPT, van dung vao mét giai doan cu thé cia lich str Viét Nam tur 1954 dén 1975 (Chuong trinh Chuan), bai néi khéa cung cap kién thie moi va tién hanh diéu tra va thuc nghiém su pham 6 mét s6 trong THPT trén dia ban tinh Dak Lak. 4. MUC TIEU NGHIEN CUU Trén co sé khang dinh y nghia ctia viée phat trién NL VDKT cta HS trong DHLS 6 trvong THPT, luan van dé xuat mét sé nguyén tac va bién phdp phat trién NL VDKT cua HS qua day hoc lich st Viét Nam tir 1954 dén 1975 6 truong THPT, nham nang cao hiéu qua bai hoc, gop phan thu hién chi truong déi moi can ban, 12 toan dién nén gido duc Viét Nam theo tinh than Nghi quyét 29-NQ/TW ngay 4-11- 2013 cia Ban Chap hanh H6i nghi Trung uong 8, khoa XI Dang Céng san Viét Nam. 5. NHIEM VU NGHIEN CUU Dé dat duoc muc tiéu trén, dé tdi phai tién hanh cdc nhiém vu cu thé sau: - Diéu tra x4 hdi hoc dé phat hién thuc trang van dé day hoc theo husng phat trién NL VDKT cua HS qua day hoc lich str 6 truong THPT. - Nghién cttu ly luan vé viée phat trién NL VDKT ctia HS qua day hoc lich su 6 truong THPT. - Nghién ctu chuong trinh, SGK dé xac dinh néi dung co ban cua lich str Viét Nam tir 1954 dén 1975 can khai thac dé phat trién n NL VDKT cia HS qua lich str 6 truong THPT. - Dé xuat mét sé nguyén tac va bién phap phat trién NL VDKT ctia HS qua DHLS Viét Nam tir 1954 dén 1975 6 trong THPT. - Tién hanh thuc nghiém su pham dé kiém dinh tinh kha thi ctia dé tai. 6. PHUONG PHAP NGHIEN CUU 6.1. Co sé phuong phap luan Co sé phuong phap luan ciia dé tai 18 Cha nghia Mac - Lénin, tu tuéng H6 Chi Minh, chi truong ctia Dang, Nha nue vé lich str, gido duc lich str, cht yéu 1a ly luan vé day hoc b6 mén Lich sit. 6.2. Phuong phap nghién ciru cu thé - Biéu tra x4 hoi hoc: Diéu tra nhan thitc va thue tién cia giao vién va hoc sinh vé van dé phat trién NL VDKT cia HS qua day hoc lich str 6 truong THPT va rut ra nguyén nhan ctia thuc trang van dé nghién ctu. - Nghién cwu tai liéu: + Doc, téng hop, phn tich cdc cOng trinh nghién ctu trong va ngoai nude 6 cac linh vuc Gido duc hoc, Tam li hoc, Ly luan va Phuong phap day hoc cé lién quan dén dé tai, lam co sé cho viée x4y dung co sé ly luan, dinh huong cho nghién cuu thuc tién. + Nghién cuu chuong trinh, SGK dé xdc dinh néi dung co ban cua lich str Viét Nam tt 1954 dén 1975 can khai thac dé phat trién NL VDKT cta HS trong lich str 6 truong THPT. 13 la mét kha néng hanh d6ng hiéu qua bang sw cé géng da trén nhiéu nguén luc. Nhiing nguén lye nay duge sie dung mét cach phi hop, bao gém tat ca nhitng gi hoc duo tir nha truong ciing nhu nhitng kinh nghiém ciia HS; nhiing ki nang, thai dé va su hing thi; ngodi ra con cé nhiing nguén lyc bén ngodi, chang han nhu ban cing lép, thay gido, cé gido, cdc chuyén gia hodc cdc nguén thong tin khae”. Diem mi cua hai dinh nghia nay la goi ra “dia chi” tén tai cla nang luc: hanh dong cia con ngwoi [12]. O Viét Nam, nhiéu dinh nghia vé NL da duoc dé xuat: Tw dién Tiéng Viét dinh nghia: NL 1a (1) “khd nang, diéu kién chit quan hodec tu nhién sin cé dé thc hién mét hoat déng nao dé; (2) Pham chat tam ly va sinh ly tao cho con nguoi kha nang hodn thanh mét loai hoat déng nao do voi chat luong cao” [49, tr.639]. Theo sach “Gée va nghia tir Viét théng dung”, NL la mét tir Han - Viét, trong do “nang la lam ndi viéc; luc la strc manh; NL la site manh lam ndi viée nao do” [53, tr.576]. Xét vé goc d6 Tam ly hoe: Nang luc la tong hop nhitng thuéc tinh déc déo ctia ca nhan phi hop voi nhiing yéu cau dac trung cia mét hoat déng nhat dinh nham dam bao viéc hoan thanh co két qua tot trong linh vue hoat d6ng dy [54]. Dua vao nhiing két qua nghién ctu noi trén, Chuong trinh giao duc phé thong tong thé (2018) giai thich khai niém nang he nhu sau: “Nang lec: la thuéc tinh ca nhan dugc hinh thanh, phat trién nho té chat sin cb va qua trinh hoc tap, rén luyén, cho phép con ngwéi huy d6ng tong hop cac kién thirc, ki nang va cde thuéc tinh cé nhan khac nhw hieng thi, niém tin, y chi,... thuc hién thanh céng mét loai hoat déng nhat dinh, dat két quad mong muén trong nhiing diéu kién cy thé” [10]. Nang luc la t6 hop do long duoc cac kién thite, ky nang va thai dé ma mét nguoi can van dung dé thuc hién mét nhiém vu trong mét béi canh thu va cé nhiéu bién dong. Dé thuc hién mét nhiém vu, mot céng viéc co thé doi héi nhiéu nang luc khac nhau. C6 thé hinh dung quan hé gitta nang luc voi kién thite, k¥ nang, thai d6 qua céng thu sau: 16 NANG LUC = KIEN THUC x KY NANG x THAI DO x TINH HUONG Khac v6i tiém nang, NL chi yéu hién ra trong hién thu chit khong 6 dang tiém tang. Khac voi kha nding noi chung, NL 1a “mét mite dé nhdt dinh ciia kha ndang con ngudi, biéu thi & viée hoan thanh co két qua mét hoat déng nao ds” (61, tr.213]. NL cting khong giéng voi tai nang vi tai nang la “mirc dé NL cao hon, biéu thi su hoan thanh m6ét cach sang tao m6t hoat dng nao do”, va cang khac voi nang khiéu - kha nang san co co tinh bam sinh. Con so voi kt nang, NL lai co pham vi nghia réng hon. Theo D.S Rychen va L.H Salganik: “NL khéng chi la kién thirc va ki nang, no nhiéu hon thé. NL bao gém kha nang dap tng cdc yéu cau phirc tap dya trén viéc huy déng cdc nguén luc tam ly (bao gém ca ki néng va thai dd) trong mét hoan canh cu thé”. Vi du, kha nang giao tiép hiéu qua la mét NL dua trén kién thitc ctia méi ca nhan vé ngén ngtt, ki nang thuc hanh va thai d6 hung tdi nhitng nguoi ma ta dang giao tiép. Hai dac trung co ban ctia NL la: (1) Duge béc 16, thé hién qua hoat dong; (2) Dam bao hoat déng co hiéu qua, dat két qua mong muén. Tw dinh nghia trén, NL c6 nhitng dic diém chinh la: - Nang luc la su két hop gitta t6 chat sin cé va qua trinh hoc tap, rén luyén cua ngwoi hoc; - Nang luc 1a két qua huy déng téng hop cac kién thie, ki nang va cac thudc tinh ca nhan khac nhu hing thu, niém tin, y chi,... - Nang luc duoc hinh thanh, phat trién thong qua hoat dong va thé hién 6 su thanh céng trong hoat déng thue tién. * Cc nang luc can hinh thanh va phat trién cho HS trong DHLS 6 truong THPT Mon LS 6 trong THPT co nhiém vu hinh thanh va phat trién cac NL chung va NL dac thu: - Nang luc chung 1a nang luc ma tat ca cdc mén hoc 6 trudng phé thong déu gop phan hinh thanh theo céc mite dé phi hop véi m6n hoc, c4p hoc da duoc quy dinh tai Chuong trinh téng thé, bao gém: Nang luc tu chu va tu hoc; Nang luc giao tiép va hop tac; Nang lue giai quyét van dé va sang tao. - Nang lue dic thu duoc hinh thanh, phat trién cha yéu thong qua mét sé mé6n hoc va hoat dong gidéo duc nhat dinh, bao gém: Nang luc ng6én ngit; Nang lue 17 tinh toan; Nang luc khoa hoc; Nang luc céng nghé; Nang luc tin hoc; Nang luc tham mi; Nang luc thé chat [10]. NL LS thuée nang lue khoa hoc. Chuong trinh mén LS gip HS phat trién NL LS trén nén tang kién thitc co ban va nang cao vé lich sit thé gidi, khu vue va Viét Nam thong qua hé théng chu dé, chuyén dé vé lich str chinh tri, kinh té, x4 héi, van hoa, van minh. NL LS cé cc thanh phan 1a: NL tim hiéu LS; NL nhan thre va tu duy LS; NL van dung kién thitc, ki nang da hoc. Theo Chuong trinh mén Lich str THPT (2018) [11], NL LS duoc biéu hién nhu sau: THANH PHAN NANG LUC BIEU HIEN - Nhan dién duge cdc loai hinh tu liéu lich st; hiéu duoc . ndi dung, khai thac va st’ dung duge tr liéu lich st trong TIM HIEU qua trinh hoc tap. LICHSU - Tai hién va trinh bay duoc dudi hinh thire noi hodc viét dién trinh ctia cac su kién, nhan vat, qua trinh lich si tir don gian dén phire tap; xac dinh duoc cae su kién lich st trong khéng gian va thoi gian cu thé. - Giai thich dugc nguén gc, su van dong cua cac su kién lich str tr. don gian dén phitc tap; chi ra duoc qua trinh phat trién cia lich sit theo lich dai va déng dai; so sanh su tuong déng va khac biét gitta cac su kién lich str, li giai - . | duge méi quan hé nhan qua trong tién trinh lich sit. NHAN THUC VA . TU DUYLIcust | - Dua ra duoc nhiing y kién nhan xét, danh gia cia ca nhan vé cac su kién, nhan vat, qua trinh lich str trén co sé nhan tht va tu duy lich str, hiéu duoc su tiép noi va thay déi cia lich str, biét suy nghi theo nhtmg chiéu huong khac nhau khi xem xét, danh gia, hay di tim cau tra loi vé mot su kién, nhan vat, qua trinh lich sw. ; Rut ra duge bai hoc lich st va van dung duoc kién thite VAN DUNG KIEN lich str dé li giai nhitng van dé cia thu tién cudc song; THUC, KI NANG J trén nén tang do, co kha nang tu tim hiéu nhimg van dé DA HOC lich st, phat trién nang lure sang tao, co kha nang tiép can va xt li thong tin tir nhitng nguén khac nhau, co y thtte va nang luc tu hoc lich str sudt doi. 18 thanh cong”. Trong day hoc theo dinh hudng phat trién nang Ie, GV can hudng dan HS rut ra duge bai hoe lich stt, van dung duoc cac kién thie, bai hoc lich str dé giai quyét van dé trong mét tinh huéng mdi. Tu do, cac em c6 kha nang két ndi nhiing van dé lich str trong qua khur vi cude song hién tai, thuc hién muce dich day hoc lich st 6 nha truong la “danh thire qué khir day dé phuc vu cho hién tai”. - Co kha nang ty tim hiéu nhiing van dé lich st, phat trién nang luc séng tao: Khi duoc phat trién nang luc van dung kién thie, HS sé tré thanh “nguoi dong vai lich st”, tu minh khai thac cac nguén st liéu, déng thoi biét cach phan tich su kién, qua trinh lich st va tu minh rut ra nhitng nhan xét, danh gia, tao co sé phat trién nang luc tw hoc lich st suét doi va kha nang tmg dung vao cuéc séng nhting hiéu biét vé lich str, van hoa, x4 hi Viét Nam va thé gidi. 1.1.3. Y nghia cia viée phat trién nang luc van dung kién thitc cia hoc sinh trong day hoc lich st 6 truong THPT Trong téc pham But ky triét hoc, VI-Lénin d& khai quat con duéng bién ching ctia su nhan thttc chan ly nhu sau: Tir tree quan sinh dong dén tur duy triu twong va tir tu duy triru tuong dén thyc tién - do la con duéng bién ching ciia su nhan thirc chan ly, ctia sy nhén thie hién thc khéch quan. Van dung kién thie la mite dé nhan thite cao nhat cia con ngudi, qua trinh nay gi HS cting 6, nang cao kién thtte va rén luyén ki nang hoc tap va ki nang séng. Viée phat trién nang lve van dung kién thite ctia HS qua day hoc lich sit 6 truong THPT gop phan thuc hién muc tiéu giao duc toan dién ctia nha truong. * Vé kién thie Trude day, chuong trinh day hoc truyén théng (cé thé goi la chuong trinh gido duc “dinh hwong néi dung”) chu trong dén viée truyén thy hé théng tri thite khoa hoc theo cac m6n hoc da duge quy dinh trong chuong trinh day hoc va st dung cac phuong phap day hoc truyén théng, it cha y dén kha nang tng dung. Béi vay, san pham giao duc 1a nhtmg con nguéi mang tinh thu déng, han ché kha nang sang tao, khéng dap tmg duoc yéu cau ngay cang cao cla x4 hdi va thi truong lao dong. Phat trién nang luc van dung kién thtte cho hoc sinh trong day hoc lich st 6 truéng THPT sé gdp phan dao tao ra nhting con ngudi moi, nang déng, sang tao, cd nang luc hanh déng, dap mg yéu cau ngay cang cao ctia x4 hdi. 21 Viéc phat trién nang luc van dung kién thite cho hoc sinh con cé ¥ nghia quan trong trong viéc giadi quyét nhiing nhiém vu dat ra cua hoe sinh nhu: van dung kién thitc dé giai bai tap, tiép thu va x4y dung tri thie cho nhtmg bai hoc moi hay cao nhat 1A van dung dé giai quyét nhiing van dé trong thuc tién cudc séng ctia cdc em. Ttr do gitip cdc em tiép thu kién thie mét cach hiéu qua. Boi 1é, viéc hoc tap ctia hoe sinh dién ra mét cach bién chimg, thong qua van dung kién thute dé gidi quyét cac van dé dat ra trong hoc tap, ddi séng, thi nhiing kién thite do tré nén s4u sc va bén ving. Vi du: Khi day Bai 23: Khéi phuc va phat trién kinh té - xa hi & mién Bac, giai phong hodn toan mién Nam (1973- 1975), trén co sé phan tich nguyén nhan quyét dinh dan dén thang loi cia cudc khang chién chéng Mi, cttu nude, GV lién hé voi mét s6 van dé néi bat dang dién ra hién nay: Cudc Téng tién céng va néi day mua Xuan 1975 da két thie thang loi hoan toan cuéc khang chién chéng Mi, ctu nude vi dai cua quan va dan ta, tao budc ngoat trong lich str dan téc, mé ra ky nguyén moi déi voi nude ta - ky nguyén déc lap, thong nhat, ca nude di 1én cha nghia xa hdi. Thang loi ctia cudc khang chién chéng Mi, cit nuéc thé hién sau sac suc manh ct chi nghia anh hung cach mang, ban linh va tri tué Viét Nam trong thoi dai Hé Chi Minh. Do cting la mét su kién cd tam voc quéc té to lon va mang tinh thoi dai sau s4c. Thang loi do bat nguén tr nhiéu nhan té, trong do nhan td quyét dinh nhat la nhé cé su lainh dao ding dan, sang tao cia Dang, phat huy cao d6 nghé thuat quan su déc dao cua Viét Nam. Lich sit hon 85 nam ra doi va phat trién cla Dang ta cho thay, cang trong nhiing thoi diém kho khan, phir tap thi ban linh, tri tué, dao dic, nang luc lanh dao ctia Dang cang can duoc khang dinh. Trong béi canh hién nay, tinh hinh thé gidi va khu vue bén canh mat thuan loi, van tiép tuc co nhiing van dé kho luong. Dac biét, tinh hinh Bién Déng dang dién bién phic tap, cudc dau tranh bao vé chi quyén bién, dao con 1au dai, kh6ng it kho khan. Trong béi canh do, nhiém vu bao vé Té quéc ciia toan Dang, toan dan va toan quan ta rat nang né, dan xen ca thuan loi va kho khan, théi co va thach thie. Dé hoan thanh thang loi nhiém vu chién luge nay, chting ta phai tin tong su lanh dao cla Dang, khong dé ké x4u 161 kéo, thue hién 22 cac hanh déng anh huéng dén dat nude. Ti dé, cdc em tin tudéng vao su lanh dao ctia Dang, biét nhan thite ding/sai, luén co y thitc khéng bi ké x4u 16i kéo, khong thuc hién duoc hanh déng lam tén hai dén quyén loi cia dan téc. * Vé ki nang Day hoc lich str 6 trong THPT theo hucng phat trién ning lye van dung kién thtte doi héi hoe sinh phai két néi cac kién thitc voi nhau dé giai quyét van dé mét cach sang tao, giup hoc sinh hinh thanh, phat trién cac ki nang phan tich, tong hop, so sanh... Day 1a nhiing ki nang rat can thiét déi voi hoc sinh trong moi linh vue. Phat trién nang lye van dung kién thie hinh thanh cho hoc sinh ki nang quan sat, thu thap, phan tich va xi ly thong tin, hinh thanh phuong phap nghién cu khoa hoe; phat trién ki nang nghién ctru khoa hoc. Cac em cé tam thé luén lu6n chi déng trong viéc giai quyét nhing van dé dat ra trong thu tién, thue hién nguyén ly “hoc di d6i voi hanh”, “ly luan gan lién voi thuc tién”. * Vé thai dé Phat trién nang lye van dung kién thite qua DHLS 6 trong THPT gitip cdc em y thttc dugc hoat déng cia ban than va co trach nhiém voi chinh minh, voi gia dinh, nha truong va x4 hdi ngay trong cudc séng hién tai cfing nhu tuong lai sau nay cua cac em. Nang luc nay citing dem lai niém vui, tao himg tht hoc tap cho hoc sinh. Phat trién 6 cdc em tinh tich cuc, tu lap, sang tao dé vuot qua khé khan, tao himg tht trong hoc tap. Vi_du: Sau khi day xong Bai 23: Khoi phuc va phat trién kinh té - x& héi & mién Bac, giai phong hoan toan mién Nam (1973- 1975), trong hoat déng luyén tap, sau khi cho HS xem doan phim tranh cat “Me ké con nghe chuyén bién Dong”, GV néu van dé: Ping 11 gid 30 phut trua ngay 30 - 4 - 1975, 14 co cdch mang tung bay trén néc Dinh Déc Lap, bao hiéu chién dich lich stt Hé Chi Minh ket thiic thang loi, mién Nam hoan toan giai phéng, thong nhat dat nude. Ca dan téc vang khtic khai hoan “Nhu c6 Bac Hé trong ngay vui dai thang”, két thiic thang loi cudéc khéng chién tréng ky chéng Mi cutu nude. Su kién nay dinh dau mét méc son chédi loi trong lich st d4u tranh chéng glac ngoai x4m cua dan téc, thu non séng vé mot méi, dua ca nude di Ién xy dung CNXH. Mac di, dat mrde duge déc lap, thong nhat, 23 - Vé mite dé va truong hop van dung kién thitc trong day hoc lich st. - Vé hiéu qua cua viéc van dung kién thitc trong day hoc lich st. - Nhiing khé khan ctia GV trong phat trién nang le van dung kién thute lich str cua hoc sinh qua day hoc lich str 6 truong THPT. * Doi vei HS: Cong tac diéu tra HS chi yéu tap trung vao mét sé néi dung sau day [Phu luc 2A]: - Nhan thitc ctia hoc sinh vé nang lure va nang luc van dung kién thite trong hoc tap bé mén Lich st 6 ttuong THPT. - Vé vai tro, y nghia cua viéc phat trién nang luc van dung kién thite lich str cua hoc sinh qua day hoc lich str 6 truong THPT. - Vé mite dé va truong hop van dung kién thitc trong day hoc lich st. - Vé hiéu qua cua viéc van dung kién thitc trong day hoc lich st. 1.2.4. Phuong phap diéu tra Thue té viéc giang day va hoc tap lich sit 6 cac trong THPT rat phong phu. Dé tién hanh diéu tra, ching téi da truc tiép du gid, quan sat va phat phiéu diéu tra déi vi 20 GV va 200 HS thuéc cac trudng da néu 6 trén. Trén co sé xtt ly két qua diéu tra, chting téi rit ra nhimg két luan bude dau vé van dé phat trién nang lye van dung kién thitc lich sit cla hoc sinh qua day hoe lich str 6 truong THPT hién nay. 1.2.5. Két qua diéu tra * Déi voi GV [phu luc 1B]: - Vé hing thi ctia HS déi voi b6 mén Lich st. Cé dén 75% GV cho rang HS khong thich va ft thich b6 mon Lich sw. Day la thuc trang cua viéc day va hoc 6 céc truong THPT Dak Lak noi riéng, ca nudc néi chung. - Vé vai tré ctia viée phat trién NL VDKT cia HS trong DHLS & trong THPT: Ba 86 GV cho rang viée phat trién NL VDKT cua HS la rat quan trong (70 %), quan trong (30 %). Khong cd GV cho rang phat trién NL VDKT cia HS gitta vai tro binh thuong hoac khéng quan trong. - Vé y nghia cia viéc phat trién NL VDKT cia HS trong DHLS & truong THPT: Theo GV, phat trién NL VDKT ctia HS gitip céc em m6 réng, dao sau, cing cé6, khac sau kién thtre co ban (35%); Gitip bai hoc tré nén sinh déng, cuén htt hoc 26 sinh, dem lai hing thti hoc tap (30%); Gitip hoc sinh biét va hiéu dung vé thuc tién cudc s6ng dang dién ra, tir do co thai dé va hanh déng dung dan trong cudc séng (25%); Gitip hoc sinh rit ra dugc bai hoc lich str (10%). - Danh gid vé NL VDKT cia HS trong DHLS & truéng THPT: Phan lon GV déu nhan thay rang: NL VDKT cua hoc sinh trong DHLS 6 trong THPT hién nay la yeu (25%) va trung binh (45%), chi cd 30% 1a co nang luc kha, tét. - Vé phuong phap phat trién NL VDKT ctia HS trong DHLS & truong THPT: Dé phat trién NL VDKT cta HS, phan lon GV st dung phuong phap dam thoai (50%). Nhu vay, mot sé phuong phap day hoc tich cuc khac nhuw day hoc tich hop, phuong phap tranh luan... it duoc GV str dung. Diéu nay cting dé hiéu, day la nhting phuong phap doi héi tinh tich cu, sang tao cao cia HS, sur chuan bi céng phu ctia GV, thdi gian chuan bi va thu hién nhiéu nén tao ra tam ly e ngai 6 GV. - Vé nhiing kho khén ctia GV khi phat trién NL VDKT cia HS trong DHLS & truéng THPT: 50% cho rang do GV thiéu hoac chu thanh thuc vé phurong phap, ki thuat day hoc theo dinh huong phat trién nang luc; nang luc hoc tap cua hoc sinh con yéu chua dap ung yéu cau (30%); doi héi gido vién phai dau tu nhiéu vé chuyén mé6n va thoi gian (10%). Chi cé 10% GV chon 1a do ndi dung mon hoc it cé kién thie can van dung. * Déi voi HS [phy luc 2B]: - Vé hing thi: déi voi b6 mén Lich sik. Chi c6 25% HS 6 cac truong duge diéu tra van thich va rat thich hoc bé mén Lich st, con 75% HS binh thuong va khong thich. Nhu vay, phan l6n HS van chua nhan thtte dung vé y nghia ctia b6 mon Lich sit voi thuc tién cudc séng, cting nhu trong viéc phat trién pham chat cia HS. - Vé vai tro ctia viéc phdt trién NL VDKT: 83% HS cho rang viée phat trién NL VDKT cia HS la rat quan trong, quan trong. Chi co sé rat it HS thay binh thuong va khOng can thiét (17%). - Vé y nghia ctia viéc phat trién NL VDKT: HS cho rang no gitip cdc em mé réng, dao sau, cting cd, khac s4u kién thtte co ban (36 %); c6 kha nang van dung tét nhting kién thite di hoc vao thuc tién (27%). Gitip bai hoc tré nén sinh déng, cuén hit hoc sinh, dem lai himg tht hoc tap (21%); Gitip hoc sinh rit ra duoc bai hoc lich st (16%). 27 - Vé tw dénh gia NL VDKT ctia ban than: Chi cé 9 % HS cho rang cdc em c6 nang luc tét; 21% tu khang dinh 1a kha. C6 tdi 54% cho rang NL VDKT cia minh chi 6 mite trung binh va 16% y kién tu nhan thay NL VDKT cia minh con yéu. - Vé phwong phap phat trién NL GQVD ctia HS trong DHLS & truéng THPT: Phan Ion HS lya chon thay/c6 thuong sit dung PPDH dam thoai (45%), phuong phap day hoc tranh luan (30%). Mot sé PPDH tich cuc khac nhu day hoc tich hop, phuong phap nghién cttu truong hop... it duoc st dung. - Vé hiéu qua ctia cde phuwong phap phat trién NL VDKT ctia HS trong DHLS 6 truéng THPT: Mac du co quan tam dém viéc phat trién NL VDKT cia HS, nhung theo céc em, céc PPDH ma GV st dung van. chua mang lai hiéu qua (39% chon khéng hiéu qua, 36% HS chon it hiéu qua). Chi cé6 25% chon cdc bién phap GV st dung mang lai hiéu qua va rat higu qua. Tur két qua cua viéc diéu tra, khao sat thuc trang néu trén, chting tdi rit ra duoc mét sé nguyén nhan con tén tai cla thuc trang day va hoc LS noi chung va thuc trang cia viée phat trién NL VDKT cia HS noi riéng nhu sau: - Thi nhat, do nhan thie cia GV vé NLVDKT Ia nang luc moi. GV chua nam vitng co sé ly luan vé nang lye va phat trién NLVDKT lich stt con han ché, nén nhin chung cdc bién php néu hinh thanh trong nang luc lich sit thi con mang nang tinh kinh nghiém cia mdi c4 nhan. - Thit hai, do quan niém sai lam vé vai tro mén hoc, nhiéu phu huynh va hoc sinh van cho rang mé6n Str 14 mén phu, kién thtte lich st rat it khi duoc van dung vao thu tién cudc séng do vay khéng dau tu dé phat trién nang luc VDKT. - Thir ba, GV con hing ting trong viéc van dung cdc PPDH dé phat trién nang luc VDKT cho HS nén hiéu qua mang lai khng cao. 28 - Trinh bay duoc néi dung co ban va y nghia cia Hiép dinh Pari nam 1973 vé cham dut chién tranh lap lai hoa binh 6 Viét Nam. So sanh duoc hoan canh, ndi dung va y nghia cua Hiép dinh Pari 1973 vé Viét Nam va Hiép dinh Gionevo 1954 vé Déng Duong. - Phan tich durge dic diém, tinh chat, y nghia lich st va nguyén nhan thang loi cia cudc khang chién chéng Mi ctu nue. 2.1.1.2. Kf nang - Phat trién cdc ky nang tu duy: Phan tich, nhan xét, danh gia, so sanh, van dung kién thtte... - Rén luyén cac k¥ nang thu hanh bé mén: Ky nang sit dung dé dung truce quan, k¥ nang suu tam tai liéu; k¥ nang tu hoc... 2.1.1.3. Thai d6 - Béi dung cho HS long yéu nuéc, cam thu gidc, biét on cdc thé hé cha 6ng. - Gido duc cho HS niém tin vao su lanh dao cia Dang, con duong di lén chi nghia xa hoi. - Gido duc cho HS y thtte vé trach nhiém ctia minh trong viée xay dumg va bao vé T6 quéc. 2.1.1.4, Dinh lueéng phat trién nang lec - Nang luc chung: Nang luc tu hoc, nang luc gidi quyét van dé va sang tao, nang luc giao tiép va hop tac... - Nang luc riéng: Nang luc tim hiéu lich st, nang luc nhan thire va tu duy lich str, nang luc van dung kién thitc va ky nang da hoc... 2.1.2. Ndi dung kién thire co ban * Tinh hinh va nhiém vu cach mang Viét Nam sau Hiép dinh Gionevo nam 1954 vé Dong Duong V6i viéc ki két va thu hién Hiép dinh Gionevo, nude Viét Nam tam thoi bi chia cat thanh hai mién, véi hai ché 46 chinh tri khac nhau. Mién Bac hoan toan duoc giai phong, cudc cach mang dan téc dan chi nhan dan da hoan thanh, tao diéu kién cho mién Bac bude vao thoi ky qua do lén chi nghia xa hd. O mién Nam, thang 5/1956, Phap rut quan khéi mién Nam khi chwa thue hién cuéc hiép thuong 31 tong tuyén ctr thong nhat hai mién Nam - Bac. Mi vao thay chan Phap, dua Ng6 Dinh Diém lén nam chinh quyén, am muu chia cat lau dai nudc Viét Nam, bién mién Nam thanh thuéc dia kiéu moi va can ctr quan su cua Mi. Boi canh lich st trén dat ra nhiém vu caéch mang mdi cho nusc ta do la: Tién hanh déng thdi hai chién loc cach mang 6 hai mién: cach mang x4 héi chu nghia 6 mién Bac va cach mang dan t6éc dan chi nhan dan & mién Nam, tién tdi hoa binh théng nhat T6 quéc. Day la dic diém 16n nhat, déc dao nhat cia cach mang Viét Nam thdi ky 1954 - 1975. Mién Bac co vai tré quyét dinh nhat déi voi cach mang ca nude, con mién Nam cé vai tro quyét dinh truc tiép trong cudc du tranh lat dé ach thong tri ctia dé quéc Mi va tay sai, giai phong mién Nam, bao vé mién Bac, tién toi théng nhat T6 quéc. Cach mang hai mién co quan hé gan bo chat ché vdi nhau, phéi hop voi nhau, tao diéu kién cho nhau phat trién. Do la quan hé gitta hau phuong voi tuyén tuyén. * Mién Bac (1954 - 1975): Sau khi hoan toan duoc giai phong, mién Bac tiép tuc tién hanh cai cach ru6ng dat, thc hién khau hiéu “ngudi cay co rudng” (1954 - 1957). Thang 9/1960, Dai hdi dai biéu toan quéc lan thir IIT duoc té chtte tai Ha N6i, day la “Dai hdi xdy dyng chit nghia x@ héi & mién Bac va ddu tranh théng nhat nuéc nha”. Dai héi da dé ra nhiém vu céch mang chung cua ca nude va nhiém vu céch mang cta titng mién, déng thdi théng qua ké hoach nha nude 5 nam lan thir nhat (1961 - 1965) nham xAy dung bude dau co sé - vat chat cha cht nghia x4 héi, hoan thanh mét busc céng nghiép héa chu nghia x4 héi. Tir 1961 - 1965, mién Bac thuc hién ké hoach Nha nude 5 nam nham bude dau xAy dung co sé vat chat - ki thuat ctia cht nghia x4 hdi. Mac du ké hoach nay phai bo dé, vi tir ngay 5/8/1964, dé quéc Mi tién hanh chién tranh pha hoai mién Bac, nhung nhiing két qua dat duoc 1a rat dang tu hao, nho do, mién Bac dimg ving trong thir thach ctia chién tranh va hoan thanh nghia vu hau phuong déi voi tién tuyén mién Nam. Tir 1965 - 1972, nhan dan ta mién Bac via chién dau chong chién tranh pha hoai vita san xuat, vita lam nghia vu hau phuong, kip thoi chuyén moi hoat dong tir 32 thoi binh sang thoi chién, danh bai hai cuéc chién tranh phd hoai cla Mi, hoan thanh xuat sac nghia vu déi voi tién tuyén lén mién Nam. Thang loi cUa tran “Dién Bién Phu trén khéng” (tir ngay 18/12 dén ngay 29/12/1972) da Mi buéc phai tuyén bé ngimng han cdc hoat déng chéng phd mién Bac va ky vao Hiép dinh Pari vé cham ditt chién tranh, lap lai hoa binh 6 Viét Nam (27/1/1973). Sau Hiép dinh Pari nim 1973, mién Bac tré lai hda binh, thuc hién nhiing nhiém vu tat yéu sau chién tranh 1a khac phuc hau qua chién tranh, kh6i phuc va phat trién kinh té x4 hdi, dén strc chi vién cho tién tuyén dé gidi phéng hoan toan mién Nam. * Mién Nam (1954 - 1975): Tw sau khi Hiép dinh Gionevo 1954 duoc ki két, nhan dan mién Nam chuyén tir dau tranh vii trang trong khang chién chéng Phap sang dau tranh chinh tri, doi thi hanh Hiép dinh; roi phat trién én dau tranh chinh tri c6 vit trang tu vé, chéng nhiing chinh sach khuing bé ctia ké thu. Thang 5/1959, chinh quyén Sai Gon ra Luat 10/59, dat cong san ngoai vong phap luat, lam cho luc long cach mang bi tén that nang né. H6i nghi lan thir 15 Ban Chap hanh Trung vong Pang (thang 1/1959) khang dinh con duong cach mang bao luc & mién Nam Viét Nam, trong do nhaén manh bao luc chinh tri 1a chi yéu. Phong trao tt ché 1é té 6 timg dia phuong nhu cudc ndi day 6 Vinh Thanh (Binh Dinh), Bac Ai (Ninh Thuan) (2/1959), Tra Bong (Quang Ngai) (8/1959), lan réng khap mién Nam thanh cao trao cach mang. Tai Bén Tre, ngay 17/1/1960, “Déng khéi” né ra 6 huyén M6 Cay (Bén Tre), sau do nhanh chong lan nhanh toan tinh Bén Tre, pha v6 tig mang lon chinh quyén cia dich. Déng khéi nhanh chong lan ra khap Nam B6, Tay Nguyén va mét s6 noi 6 Trung Trung Bé. Thang loi cia “Déng khoi” dan dén su ra doi cua Mat tran Dan téc giai phong mién Nam Viét Nam (20/12/1960). Phong trao “Déng khdi” thing loi danh dau bude ngoat cua cach mang mién Nam, chuyén cach mang tir thé gitr gin luc long sang thé tién céng, giang mét don nang né vao chinh sach thuc dan m6i ctia Mi, lam lung lay tan géc ré chinh quyén tay sai Ng6 Dinh Diém. Tw cudi nam 1960, hinh thtre théng tri bang chinh quyén tay sai déc tai Ngo Dinh Diém bi that bai, dé quéc Mi chuyén sang thuc hién chién luoc “Chién tranh 33 quan ta m6 cuéc tién céng chién hoc, lay Quang Tri lam hung chu yéu, cing voi cac hung tién céng 6 Déng Nam bé va Tay Nguyén, réi phat trién rong kh4p mién Nam. Cuéc Tién céng chién luoc nam 1972 da choc thing 3 phong tuyén manh nhat ctia dich la Quang Tri, Tay Nguyén, Dong Nam B6, gidi phong nhiéu ving dat dai rong lon va déng dan; Giang don nang vao chién luge “Viét Nam héa chién tranh”, bude Mi phai tuyén bé “Mi héa” tré lai chién tranh x4m Iuoc (thtra nhan that bai cua chién luge “Viét Nam héa chién tranh”). Negay 27/1/1973, Hiép dinh Pari vé cham dirt chién tranh lap lai hoa binh 6 Viét Nam duoc ki két, mé ra bude ngoat cla cudc khang chién chéng Mi cttu nudc cua dan téc. Nhan dan Viét Nam can ban hoan thanh nhiém vu danh cho Mi cut, lam so sanh luc luong 6 mién Nam thay dé&i cho cach mang, tao ra diéu kién thuan loi dé tién én giai phong hoan toan mién Nam. Negay 29/3/1973, toan linh cua Mi cudi rit khéi mién Nam, nhung Mi van dé lai 6 mién Nam Viét Nam 2 van cé van dé tiép tuc theo dudi muc tiéu Viét Nam hoa chién tranh. Chinh quyén Sai Gon tién hanh chién dich “tran ngp lanh thé”, mo nhting cuéc hanh quan “binh dinh - lan chiém” ving giai phong. Thang 7/1973, Ban Chap hanh Trung wong Pang hop Héi nghi lan 21, nhan dinh ké tha van la dé quéc Mi va tap doan Nguyén Van Thiéu, xac dinh nhiém vu co ban ctia cach mang mién Nam la tiép tuc cudc cach mang dan téc dan chi nhan dan; khang dinh con duong cach mang bao luc, nam ving chién hoc tién céng, du tranh trén ba mat tran: quan su, chinh tri, ngoai giao. Thue hién nghi quyét 21, cudi nam 1974, quan va dan mién Nam da cha dong m6 cac cudc tién céng, trong tam la déng bang Séng Ctru Long va Déng Nam B6, gianh thang loi vang déi 6 Duéng 14 - Phuc Long (6/1/1975). Tran trinh sat chién hroc Phude Long cho thay 16 su suy yéu ctia quan déi Sai Gon va kha nang can thiép cia Mi la rat han ché. H6i nghi B6 Chinh tri Trung uong Dang (m6 réng) cudi nam 1974 dau nim 1975 dé ra chu truong, ké hoach giai phong hoan toan mién Nam trong hai nim 1975 - 1976. Héi nghi nhan manh, néu théi co chién luge dén vao dau hode cudi nam 1975 thi lap tie giai phong hoan toan mién Nam trong nam 1975, can phai tranh tha thoi co danh nhanh thang nhanh dé dé thiét hai vé ngwoi va ctia cho nhan dan. 36 Cudc Téng tién céng va néi day Xuan nam 1975 dién ra qua 3 chién dich: Chién dich Tay Nguyén (tir ngay 4/3 dén ngay 24/3/1975); Cac chién dich gidi phong Hué va Da Nang (tr ngay 21/3 dén ngay 29/3/1975); Chién dich Hé Chi Minh (tir ngay 26/4 dén ngay 30/4/1975). Cung thoi gian trén, luc luong vii trang va nhan dan cac tinh con lai tién céng va néi day, theo phuong thie x4 giai phong x4, huyén giai phong huyén, tinh gidi phong tinh. Dén ngay 2/5/1975, Chau Déc la tinh cudi cing 6 mién Nam duge gidi phong. Cuéc khang chién chéng Mi, ctu nude (1954 - 1975) thang loi do cé su anh dao tai tinh ctia Dang va Chi tich Hé Chi Minh. Nhan dan giau long yéu nude, doan két nhat tri, lao déng can cu, chién dau dting cam vi su nghiép gidi phong mién Nam, xay dung va bao vé mién Bac, théng nhat dat nude. Co hau phiong mién Bacdugc té chite ving chic. Ngoai ra, su thang loi cha cudc khang chién chéng Mi, ctu nude con nho vao su doan két giup dé lan nhau cua ba dan téc 6 Déng Duong; su déng tinh, ung h6, giup dé cia Lién X6, Trung Quéc, cac nusc xa hdi chi nghia, cac luc luong dan téc, dan chi va hoa binh trén thé gidi, ké ca nhan dan Mi. Cuéc khang chién chéng Mi, ctu nude (1954 - 1975) thang loi da két thuc 21 nam chéng Mi cwtu nuéc va 30 nam chién tranh giai phong dan téc, bao vé T6 quéc ttr sau Cach mang thang Tam nam 1945, cham ditt ach théng tri ctia chu nghia dé quéc, hoan thanh cuéc cach mang dan chu nhan dan trong ca nude, théng nhat T6 quéc. Mé ra ki nguyén mdi ctia lich sit dan téc - ki nguyén dat nude déc lap, théng nhat, di lén chu nghia x4 héi. Tac déng manh dén tinh hinh nude Mi va thé gidi, la nguén cé vii to lon déi vdi phong trao gidi phong dan téc thé gidi. Cudc khang chién chéng Mi, ciru nude (1954 - 1975) thang loi: “Mai mdi mai duge ghi vao lich sir dan t6c ta nhu m6t trong nhiing trang chéi loi nhat, mét biéu tuong sang ngoi vé chi nghia anh hing cach mang va tri tué con ngudoi va di vao lich sit thé gioi nh mét chién céng vi dai ctia thé ky XX, m6t su kién co tam quan trong quéc té to lon va co tinh thoi dai sau sac”. Nhiing néi dung trén cua lich st Viét Nam tu 1954 dén 1975 duoc trinh bay trong 3 bai cia Chuong 3: “Viét Nam tr nam 1954 dén nam 1975”, cu thé: - Bai 21: Xay dumg chi nghia x4 héi 6 mién Bac, dau tranh chéng dé quéc Mi va chinh quyén Sai Gon 6 mién Nam (1954 - 1965). 37 - Bai 22: Nhan dan hai mién true tiép chién dau chéng dé quéc Mi xam luoc. Nhan dan mién Bac vita chién dau vita san xuat (1965 - 1973). - Bai 23: Khéi phuc va phat trién kinh - té x4 hdi 6 mién Bac, giai phong hoan toan mién Nam (1973 - 1975). 2.2. BANG TONG HOP CAC KIEN THUC CO BAN CAN KHAI THAC DE PHAT TRIEN NL VDKT CUA HS QUA DHLS VIET NAM TU 1954 DEN 1975 G TRUONG THPT BAI KIEN THUC CO BAN BIEN HIEN CUA NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HOC SINH Bais 21: Xay dung CNXH 6 mién Bac, dau tranh chéng dé quéc Mi va chinh quyén Sai Gon 6 mién Nam (1954; 1965) - Tinh hinh va nhiém vu _ cach mang nudc ta sau Hiép dinh Gionevo nam 1954 ve Déng Duong - Van dung kién thirc lich str dé giai quyét cdc tinh lhudng hoc tap: + Li giai duoc nguyén nhan dat nude ta lai bi chia cat sau nam 1954, + Phan tich duoc tinh dung dan, sng tao cia Dang trong viéc xac dinh nhiém vu chién loc cia céch mang ca nucéc ciing nhu nhiém vu riéng ctia cach mang méi mién Nam, Bac. - Van dung kién thie lich str thé gidi dé giai thich lich stv Viét Nam: + Anh huong cua trat tu thé gidi hai cuc dén tinh hinh Viét Nam. + Muc dich cia Mi bién mién Nam Viét Nam thanh thudc dia kiéu moi va can ctr quan su cia Mi 6 Dong Duong va Déng Nam A. - Van dung kién thitc lich si dé rit ra nhitng bai hoc lich sti: + Bai hoc vé ¥ chi, quyét tam dau tranh vi mét nude Viét Nam déc lap, théng nhat. + Bai hoc vé viéc dé ra nhiém vu ding din, sang tao, phi hop voi thuc tién dat nude cia Dang. 38 Bai 22: Nhan dan hai mién trac tiép chéng dé quéc Mi xam_lugc, nhan dan mién Bac vita. chién dau via san xuat (1965 - 1973) - Chién dau chéng chién hoe “Chién tranh cuc b6” ctia dé quéc Mi 6 mién Nam (1965 - 1968) - Van dung kién thtrc lich sur dé giai quyét cdc tinh hudng trong hoc tap: + So sénh chién luoc “Chién tranh cuc b6” véi chién luge “Chién tranh dac biét”. - Lién hé voi lich str dia phuong: + Chién luge “Chién tranh cuc b6” (1965 - 1968) cta dé quéc Mi 6 Tay Nguyén. + Cuédc chién déu chéng chién luge “Chién tranh cuc b6” cia dé quéc Mi 6 Tay Nguyén. - Van dung kién thite dé rit ra bai hoc lich st va lién hé thuc té: + Bai hoc vé su lanh dao ctia Dang. + Bai hoc vé tranh tha su ung hé cua cac luc luong hoa binh, tién bd ddi voi cdc cudc dau tranh chinh nghia cua nhan dan Viét Nam. + Lién hé dén chi truong cia Dang va Nha nude trong viéc mé réng quan hé voi cac nude trong khu vuc va trén thé gidi hién nay. + Lién hé dén trach nhiém ctia ban than voi céng cudc xay dung va bao vé T6é quéc hién nay. - Mién Bac via chién dau chéng chién tranh hoai, xuat, nghia vira va vu pha san lam hau phuong (1965 - 1968) - Van dung kién thtrc lich sur dé giai quyét cdc tinh hudng trong hoc tap: + Ly giai duge vi sao Mi tién hanh chién tranh pha hoai mién Bac lan thtr nhat. - Lién hé voi lich str dia phuong: + Quan giai phéng mién Nam tan cOng doanh trai quan Mi 6 Playku ngay 6/2/1965. - Van dung kién thite lich str dé rit ra bai hoc va lién hé voi thuc tién: + Lién hé voi y nghia cua céng cudc xay dung CNXH. 41 + Lién hé tréch nhiém cua ban than déi voi nhiém vu xay dung va bao vé T6 quéc hién nay. + Bai hoc vé su lanh dao ding din, sang sudt cia Dang. - Chién dau chéng chién hoe “Viet Nam héa chién tranh” va “Bong Duong héa chién tranh” ctia Mi (1969 - 1973) - Van dung kién thtrc lich sur dé giai quyét cdc tinh hudng trong hoc tap: + So sdnh chién luge “Chién tranh dic biét”, chién luoc “Chién tranh cuc b6” va chién luoc “Viet Nam héa chién tranh” ctia Mi 6 mién Nam Viét Nam. - Van dung lich sit thé gidi dé giai thich lich str Viét Nam: + Anh huéng ctia mau thuan X6 - Trung dén phong trio cach mang thé gidi. + Lién hé tinh hinh Campuchia trong nhiing nam 1970 - 1975. + Tac déng ctia xu thé hoa hodn Déng - Tay dén cuéc khéng chién chéng Mi cia nhan dan Viét Nam. - Van dung kién thite dé rit ra bai hoc lich st va lién hé thuc tién: + Lién hé voi cdc hoat dong tuong niém tai Thanh c6 Quang Tri. + Lién hé dén ban Di chtic thiéng liéng cia Chui tich H6 Chi Minh va 50 nam thuc hién theo Di chtic ctia Bac. + Bai hoc vé x4y dung tinh doan két hitu nghi gitta nhan dan ba nudc Dong Duong. + Bai hoc vé su lanh dao ctia Dang. - Mién Bac via chién dau, vira - Van dung kién thtrc lich sur dé giai quyét cdc tinh hudng trong hoc tap: 42 chong chién tranh pha hoai, vua san xuat, vua lam nghia vu hau phuong (1969 - 1973) + Ly giai duoc vi sao Mi tién hanh chién tranh pha hoai mién Bac lan tht hai. + Nhan xét diém khdc vé 4m muu cia Mi khi tién hanh chién tranh pha hoai mién Bac Jan thtt hai so voi lan thir nhat. + Giai thich vi sao chién thang cia quan, dan ta déi voi cuéc tap kich duong khéng chién luge bang may bay B52 ciia Mi vao Ha Néi, Hai Phong thang 12-1972 duoc coi nhu_ tran“Dién Bién Phi trén khong”. - Van dung kién thite lich str dé rit ra bai hoc va lién hé voi thuc tién: + Lién hé voi y nghia cua céng cudc xay dung CNXH. + Bai hoc vé su chu déng déi phé cé hiéu quia voi moi tinh huéng xy ra. - Hiép dinh Pari nam 1973 vé van dé cham dut chién tranh, lap lai hda binh 6 Viét Nam. - Van dung kién thie dé giai quyét cdc tinh hung trong hoc tap: + Giai thich méi quan hé gitia dau tranh quan su - chinh tri - ngoai giao trong duong 16i chi dao chién tranh cia Dang. + Giai thich vi sao Hdi nghi Pari dién ra gay go, cing thang trong mét thoi gian dai. + So sinh quyén dan téc gitta Hiép dinh So b6 6/3/1946, Hiép dinh Gio ne vo vé Déng Duong 1954 va Hiép dinh Pari 1973 dé khang dinh la van ban phap If quéc té ghi nhan day di nhat cdc quyén dan t6c co ban cia dan téc Viét Nam. - Van dung kién thire lich str dé rit ra bai hoc lich st va lién hé thu tién: 43 CHUONG 3 PHUONG PHAP PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HOC SINH QUA DAY HOC LICH SU VIET NAM TU 1954 DEN 1975 G TRUONG TRUNG HOC PHO THONG 3.1. NGUYEN TAC PHAT TRIEN NANG LUC VAN DUNG KIEN THUC CUA HOC SINH TRONG DHLS 6 TRUONG THPT Muén phat trién NL VDKT ctia HS qua DHLS 6 truéng THPT, GV can thay déi cach day hoc mang tinh ap dat, thu dong mot chiéu, sang day HS chu déng nhan thttc, dudi su t6 chite, huéng dan ctia GV. HS chi co thé phat trién duoc NL VDKT trén co sé ném duoc ban chat cia su kién, hién tuong lich str mét cach bén ving va chu dong tim hiéu thuc tién dé tir dé tu duy, tim ra méi quan hé bién chimg gitta “hoc” va “hanh”, rut ra bai hoc cho ban than va dap ung nhu cau cia thuc tién cudc song. Dé phat trién NL VDKT cia HS qua DHLS trong DHLS 6 trong THPT dat hiéu qua cao, GV phai dam bao duc cac yéu cau sau: 3.1.1. Dam bao phu hop voi muc tiéu va ndi dung bai hoc Hién nay, déi mdi phuong phap day hoe nham nang cao chat lrong giao duc la van dé duoc quan tam hang dau. Nghi quyét s6 29-NQ/TW ngay 4/11/2013 vé déi mdi cin ban, toan dién gido duc dao tao da dé ra phuong hudng: “Tiép tuc d6i moi manh mé phuong phap day va hoc theo huong hién dai; phat huy tinh tich cue, chi dong, sang tao va van dung kién thirc, ki nang ctia nguoi hoc; khdae phuc li truyén thu ap dat mét chiéu, ghi nhé may moc. Tap trung day cach hoc, cach nghi, khuyén khich ty hoc, tao co sé dé nguéi hoc tu cap nhat va di méi tri thirc, ki nang, phat trién néng lye. Dé dap tg yéu cau trén va dam bao phuong chim theo bén tru cét cia UNESCO “hoc dé biét, hoc dé lam, hoc dé cung chung song, hoc dé tu khang dinh minh”, tao nén con nguoi phat trién toan dién thi viée béi duéng cac NL cta HS, trong do co NL VDKT la diéu hét strc can thiét. Tuy nhién, viéc xac dinh cac ndéi dung can van dung phai xuat phat tir ndi dung ctia bai hoc, khéng duge chung chung, mang tinh giao diéu. Hién nay, da sé GV, nhat la GV tré, thiéu kinh nghiém thuong mac phai 16i VDKT qua loa, chiéu 1é, 46 nang ly thuyét ma xa réi thue té. Su lién hé go bd, guong ép déi khi mang lai hiéu qua trai nguge, lam cho nhtig két luan thiéu chinh xac khoa hoc, khéng phan anh dung ban chat su kién, hién tuong lich st. Cho nén, GV phai nam ving kién thite trong tam bai hoc, phai nghién cuu ki ndi dung SGK, sach giao vién, cac tai liéu tham khao dé xac dinh ding kién thitc can van dung, lién hé. 3.1.2. Dam bao “ly lan lién hé véi thuc tien”, “hoc di déi voi hanh” Trong hoe tap lich str, dé phat huy tu duy tich cuc, déc lap, sang tao cua HS, GV phai cung cap cho cac em nhiing su kién cu thé, sinh d6éng, c6 hinh anh dé khoi phuce lai bie tranh qua khtr ding nhu no tén tai. Noi mét cach khac, nhiém vu ctia ngudi day lich stt la phai cung cdp cho HS nhiing kién thie co ban - 1a kién thtte t6i uu, can thiét cho viéc hiéu biét cia HS vé lich sit. Dé la nhiing su kién co ban, nién dai, khai niém lich st, phuong phap hoc tap va van dung kién thtte vao giai quyét cac tinh hudng trong hoc tap cting nhu thuc tién cudc séng. GV can ldy nhtg kién thire lich st trong bai day dé li gidi nhiing van van dé thiét thuc, gan giti mang tinh thoi su dang dién ra hang ngay trudc mat cdc em dé lam nay sinh himg thu hoe tap, nhu cau giai thich thuc tién cia HS. Trén co sé do, cac em tu mut ra bai hoc lich str bé ich cho ban than. Bén canh nguén kién thtte quan trong la SGK (kénh chit, kénh hinh) va cac tai liéu hoc tap... thi doi séng thu tién (cac van dé chinh tri - kinh té - van hoa - x4 héi cia dia phuong va cia dat nude, thé gidi) cting 14 nguén tri thtte quan trong cho nhan thuc ctia hoc sinh. Vi vay, khi t6 chite cdc hoat dong day va hoc GV can chi y khai thac cac van dé ctia thure tién cé lién quan dé dinh hung HS tim hiéu, phan tich, gidi thich, so snh déi chiéu gop phan lam ndi bat ndi dung co ban ctia bai hoc. M6t bai giang hay, mét PPDH tich cue phai co néi dung gan voi hoi thé cudc séng va phan anh duoc doi héi ctia thu tién. Day la nguyén tac cét 16i trong phat trién nang luc van dung kién thitc cia hoc sinh. 3.1.3. Dam bao phu hop voi kha nang nhan thirc cua HS Sé la v6 ich néu GV muén nang cao hiéu qua gio hoc ma lai lam mét viéc khéng vua suc voi hoc sinh, béi déi tuong va muc tiéu ctia hoat déng su pham la nguoi hoc va qua trinh linh héi tri thre cua ho. Tinh via strc la su phu hop gitta 47 viéc giang day voi dac diém nhan thitc, lita tudi hoc sinh. Theo ly luan day hoc hién dai, viéc day hoc phai hudng vao “ving phat trién gan nhat” cia hoc sinh. Chinh vi thé, quan niém vé tinh vita strc phai déng nghia voi su “phat trién”. No chitra dung nhan té kich thich su né lue, tich cuc tu duy va hoat d6éng ctia chu thé nhan thie. Khi phat trién NL VDKT cta HS, GV can tim hiéu kha nang nhan thttc, hiéu biét thuc tién ctia cac em dé ha chon bién phap su pham cho phu hop. G nhtnmg HS trung binh, yéu kém, GV sit dung bién phap thong bao khi VDKT. Nhung déi voi HS kha, gidi, GV cé thé t6 chute thao luan, tranh luan, dong vai dé cdc em lién hé kién thie, tu mit ra bai hoe lich str hoc dua ra quan diém cia minh déi voi cdc van dé thoi su dang dién ra. 3.1.4. Dam bao két hgp linh hoat cac phuong phap va ky thuat day hoc Dé phat trién NL VDKT cia HS trong DHLS 6 truong THPT, GV can linh hoat, két hop khéo léo, phat huy cac phuong phap va ki thuat day hoe tich cuc (day hoc néu van dé, day hoc nhom, day hoc dong vai, day hoe du an,...). Bdi 1é, kh6ng cé mét phuong phap nao la van nang trong day hoc noi chung va DHLS néi riéng. Noi dung lich st rat phong phu, da dang, doi khi van d6ng, bién déi. Viéc phat trién NL VDKT cta HS cting can phai tién hanh mét cach tu nhién, khong go bd, guong ép. GV nén t6 chute nhiéu hoat déng dé HS c6 thé VDKT 6 nhiéu truong hop khac nhau. Mat khac, GV cting nén huong dan HS danh mét luong thoi gian nhat dinh dé theo déi cac tin tite thoi su trong nude va quéc té, tham gia cac hoat dong xa hdi dé nam bat kip thoi tinh hinh chinh tri, x4 hdi hién tai, ttr dé c6 su déi chiéu, so sanh v6i nhitng kién thie cac em duoc hoc qua nhiing bai giang lich sit va co su van dung hop ly cac kién thie vao hoe tap va thue tién cuéc séng. 3.1.5. Dam bao phat trién tinh tich cuc cia HS Theo quy luat nhan thu cia Lé nin, VDKT thudc vé giai doan tu duy trttu tong. Cho nén, dé c6 thé VDKT doi hdi HS phai huy déng téng hop cac thao tac tur duy nhu phan tich, téng hop, so sanh, déi chiéu, nhan xét, danh gia va dua ra cac quan diém ctia minh. Vi vay, khi lua chon cac bién phap phat trién NLVDKT, GV phai tich cuc hoa hoat déng nhan thre cia HS dé cdc em chi dong, tu tim ra méi 48 - Ren ki nang khai thac luge dé, tranh anh, tu liéu lich st. 3. Vé thai dé: - Béi dung long yéu nuéc, niém tin vao sy Linh dao cia Dang. - Y thie duoc tréch nhiém cia ban than trong c6ng cudc xay dung va bao vé dat nude. 4. Vé dinh huéng phat trién nang lue: - Nang luc chung: NL tu hoc; NL hop tac; NL giai quyét van dé .... - Nang luc riéng: NL tim hiéu lich st; NL nhan thitc va tu duy lich st; NL van dung .... II. Nhing ndi dung cAn van dung phat trién NL VDKT. G bai hoc nay, GV co thé phat trién NL VDKT 6 nhiing néi dung sau day: - Van dung kién thu lich str dé giai quyét nhtmg tinh hudng trong hoc tap: + Phan tich duoc tinh ding dan, sdng tao, nhan van trong chi truong ké hoach giai phéng hoan toan mién Nam dau nam 1975. + Van dung kién thie lién m6n dé giai thich: Vi sao Dang chon Tay Nguyén lam hung tién céng chi yéu trong nim 1975? Vi sao Dang chon Buén Ma Thuét lam noi tan céng mé man cho chién dich Tay Nguyén? + Giai thich duoc Chién dich H6 Chi Minh 1a chién dich Idn nhat cia quan va dan ta trong cuéc khang chién chéng Mi ctru mudc (1954 - 1975). + Phan tich duoc nhttng nguyén nhan chi quan, khach quan dan dén thang Igi cia cudc khang chién chéng Mi ctru nuéc. + Giai thich duoc nguyén nhn thang loi quyét dinh nhat 1a sy linh dao sang suét cia Dang va Chu tich Hé Chi Minh. + Lién hé lich st dia phuong: Su kién ngay 5.3.1975, mét t6 céng tac dac biét tai huyén M’Drak nhan nhiém vu cai min danh sap cau M’Drak, gay cho dich nhiéu tén that va cham bude tién lén Buén Ma Thu6t, tao diéu kién cho ta danh tran then chét mé man giai phong thi x4 Buén Ma Thust. - Van dung kién thtte lich str dé rit ra bai hoc lich sit va lién hé thure tin hién nay: + Giai thich cuéc khang chién chéng Mi, ctru nude cia dan téc ta khéng phai la cudc “ndéi chién” gitta hai mién Nam - Bac. 51 + Bai hoc vé nang cao ¥ thitc vé bao vé cht quyén toan ven lanh thé cia dan toc ca dat lién, ving bién, hai dao trong béi canh phic tap hién nay. + Lién hé anh huéng cuéc khang chién chéng Mi ctu nude ctia Viét Nam déi voi phong trao gidi phéng dan téc trén thé gidi va chinh sach déi ngoai cia Mi. + Rut ra bai hoc déi véi céng cudc xay dung va bao vé dt nudc hién nay: + Bai hoc vé su lanh dao dung dan, nhay bén, kip thoi cua Dang. Tuy nhién, déi voi mét bai hoc, GV chi can lua chon mét sé nédi dung tiéu biéu nhat dé phat trién NL VDKT. Chang han, 6 bai 23, GV co thé xac dinh cac néi dung dé phat trién NL VDKT nhu: + Van dung kién thire lién mén dé gidi thich: Van dung kién thie lién mén dé giai thich: Vi sao Dang chon Tay Nguyén lam hung tién céng chi yéu trong nam 1975? Vi sao Dang chon Buén Ma Thuot lam noi tan céng mé man cho chién dich Tay Nguyén? + Lién hé lich st dia phuong: Su kién ngay 5.3.1975, mét t6 céng tac dac biét tai huyén M’Drak nhan nhiém vu cai min danh sap cau M’Drak, gay cho dich nhiéu tén that va cham bude tién lén Buén Ma Thu6t, tao diéu kién cho ta danh tran then chét mé man giai phong thi x4 Buén Ma Thust. + Van dung kién thie giai quyét van dé thuc tién dat ra: Theo em, cudc khang chién chéng Mi, ctru nude ctia dan téc ta co phai la cudc “ndi chién” gitta hai mién Nam - Bac khong? Buéc 2: X4c dinh phuong phap huéng dan HS van dung kién thie. Trén co sé ndi dung, GV xac dinh cac PPDH husong dan HS van dung kién thite: + Day hoc tich hgp: Van dung kién thire lién m6n dé giai thich: Vi sao Dang chon Tay Nguyén lam hung tién cong chi yéu trong nim 1975? Vi sao Dang chon Buén Ma Thust lam noi tan cong mé man cho chién dich Tay Nguyén?” + Day hoe dy an: Lién hé lich str dia phuong: Su kién ngay 5.3.1975, mot t6 céng tac dac biét tai huyén M’Drak nhan nhiém vu cai min danh sap cau M’Drak, gay cho dich nhiéu tén that va cham bude tién én Buén Ma Thuét, tao diéu kién cho ta danh tran then chét mé man giai phong thi x4 Buén Ma Thuet. 52 + Phuong phap tranh luan: Van dung kién thie giai quyét van dé thu tién dat ra: Theo em, cuéc khang chién chéng Mi, ctru nude ctia dan téc ta cd phai 1a cudc “néi chién” gitta hai mién Nam - Bac khéng? Buéc 3: Té chire cho HS van dung kién thite. Tuy thudc vao noi dung, GV t6 chitc cho HS lam viée theo cé nhan, nhém nhé hoac 1én dé giai quyét nhiém vu dat ra. Chang han, GV t6 chic cho HS thao luan theo hinh thre cap déi nghién ctu luge dé chién dich Tay Nguyén, tai liéu vé dia ly, dan cu, truyén thong ctia cac dan téc 6 Tay Nguyén, giai thich vi sao Dang ta chon Buén Ma Thust lam noi tan cong mé' man cho chién dich Tay Nguyén?” PLAY CU _ Dija danh va meay Qvan ta HEN cng Quan ta HEN cng (18-3) dhite gidi phong ont an2 Hinh 3.1. Luge do chién dich Tay Nguyén nam 1975 “Mot la, chon Buén Mé Thuét la chon vao ché dich twong doi yéu nhung lién quan dén noi hiém yéu ctia dich. R6 rang so voi Playcu va Kontum, lye luong bé phong cia dich 6 Buén Ma Thuét it hon. Hai la, vé dia ly, Buén Mé Thuét la thi phi: ciia Tay Nguyén, trung tam chinh 53 nhung lai 6 vao vi tri mé dau, c6 tac dung dat nén mong va gan bo voi cac hoat d6ng con lai, nén GV khéng thé bé qua hoat déng nay. Trong phuong phap day hoc truyén thong, GV thudng khéi déng bai mdi bang cach tom tat ndi dung bai hoc. Tuy nhién, di loi dan dat vao bai cd hay dén dau cting chi la hoat déng khdi déng cho giao vién, HS dong vai tro thu déng, ling nghe, khong phai duoc khoi day, hinh thanh hoat dong tu duy cia minh. Voi hoat déng khéi déng, thong thong GV sé phat trién cho HS nang luce van dung kién thire bai cfi dé tim hiéu bai mdi, théng qua cac hinh thie t6 chite nhu day hoc néu van dé, t6 chtte tro choi, ... 3.3.1.1. Day hoc néu van dé Day hoc néu van dé d& duoc nhiéu nha Gido duc hoc quan tam nghién ctru. Day khéng phai la mét phuong phap cu thé ma a cac tu tuéng, nguyén tac chi dao viéc tién hanh nhiéu PPDH. Né6 duoc van dung trong tat ca cdc khau cta gid hoc va la mot kiéu day hoc dua trén nhitng quy luat cua su linh héi tri thie va cach thtte hoat déng mét cach sang tao, co nhiig nét co ban cua su tim toi khoa hoc. Ban chat la tao nén cac tinh hudng co van dé va diéu khién ngwoi hoe giai quyét nd. Day hoc néu van dé bao gém cac thanh té, trinh bay néu van dé, tinh huéng cé van dé va bai tap néu van dé (bai tap nhan thie). Van dung cac thanh t6 trén vao mét bai hoc lich sit cu thé 6 cau tric gom: 1. Dat muc dich hoc tap trude khi HS nghién ctu bai moi. O bude nay, GV din dat HS vao tinh huéng cé van dé va néu bai tap nhan thie; 2. Té chite cho HS giai quyét van dé duoc thuc hién ttr dé xuat, lap ké hoach, dén thuc hién giai quyét van dé; 3. Két luan, tién hanh thao luan két qua, danh gia, khang dinh hay bac bé gia thuyét, phat biéu két luan, dé xuat van dé mdi. Vi du: Trude khi day Bai 23: “Khéi phuc va phdt trién kinh té - xa hdi 6 mién Bac, gidi phong hoan toan mién Nam (1973-1975)”, trong phan khéi dong, GV néu van dé: Em hay nghe THO CHUC TET XUAN KY DAU - 1969 ctia Chii tich Hé Chi Minh va cho biét ni dung ctia bai tho lién quan dén nhiing sy kién nao ctia lich str dan t6c? 56 Nam qua thang lgi vé vang Nam nay tién tuyén chae cang thang to Vi déc lap, vi tu do Danh cho Mi cut, danh cho nguy nhao Tién lén! Chién st, dong bao. Bae - Nam sum hop Xudn nao vui hon. Dé tra loi duge cau hdi cia GV, HS van dung kién thtre di hoc 6 Bai 22 va liét ké cac nd dung lién quan: Né&m qua thang loi vé vang Cuéc Tong tién céng va noi day Xuan Mau Than nam 1968, dién ra déng loat trén toan mién Nam, trong tam la cac dé thi, mé dau bang cuéc tap kich chién luoc cia quan cht luc vao hau khap cac d6 thi trong dém 30 rang sang 31/1/1968 (Tét Mau Than), lam lung lay y chi xm luge cia Mi, bude Mi phai tuyén bé “Phi Mi héa chién tranh”, ngimg ném bom mién Bac va ngéi vao ban dam phan Pari dé ban vé cham dirt chién tranh; mé ra bude ngoat ctia cudéc khang chién chéng Mi, ctu nusc. Nam nay tién tuyén chic cang thang to - Mién Nam chién dau chong chién hoc “Viét Nam hoa chién tranh” ctia Mi, dic biét voi cudc Tién céng chién luge nam 1972 d& gidng don nang né vao chién luoc “Viét Nam héa chién tranh”, buéc Mi phai tuyén bé “Mi hoa” tré lai chién tranh x4m luge (thtra nhan that bai cia chién luge “Viét Nam héa chién tranh”). - Mién Bac danh bai chién tranh pha hoai lan thir 2 cla Mi. Thang loi cia tran “Bién Bién Phu trén khong” (18 - 29/12/1972), Mi buée phai tuyén bé ngimg han cac hoat d6ng chéng pha mién Bac va ky vao Hiép dinh Pari vé cham dt chién tranh, lap lai hoa binh 6 Viet Nam (27/1/1973). Vi déc lap, vi tu do Danh cho Mi cit, danh cho nguy nhao - Ngay 27/1/1973, Hiép dinh Pari vé cham dtt chién tranh lap lai hoa binh 6 Viét Nam duoc ki két. Hiép dinh Pari la thang loi cia su két hop gitta dau tranh chinh tri, quan su, ngoai giao, md ra budc ngoat cua cudc khang chién chéng Mi, ctu nude ctia dan téc. Nhan dan Viét Nam can ban hoan thanh nhiém vu danh cho Mi cut, lam so sanh luc luong & mién Nam thay déi cho cach mang, tao ra diéu kién thuan loi dé tién lén giai phong hoan toan mién Nam. 57 Sau do, GV str dung cau tra 160i bai ci cia HS dé gidi thiéu vao bai moi. Nhu vay, cau hoi néu van dé trén dé thu hut su quan tam, lam béc 16 "cai" hoc sinh da biét, bd khuyét nhiing néi dung con thiéu, nhan ra "cai" chua biét va muén biét. Tir do, giup hoc sinh suy nghi va xuat hién nhimg quan niém ban dau cia minh vé van dé sap tim hiéu, hoc tap. Luc nay cac em sé co htmg thu tiép thu kién thite vi thuc su cam thay co nhu cau vé thong tin moi dé giai quyét cdc “thach d6” ma bai hoc dat ra. 3.3.1.2. T6 chite tro choi lich stv Ban than tro choi la mét hoat dong cé tinh hap dan, kich thich su hing tha nhan thtrc va niém say mé hoc tap ctia nguoi hoc. Hoc tap thong qua tro choi sé gitp hoc sinh ghi nho dé dang va ben ving hon. Trong li luan day hoc noi chung, tat ca nhiing tro choi gan voi viée day hoc nhu la phuong phap, hinh thtte t6 chic va luyén tap,... voi ndi dung va tinh chat cla tro choi phuc vu muc tiéu day hoc déu duoc goi la tro choi day hoc. Theo Dang Thanh Hung, nhimg tro choi giao duc duoc lua chon va str dung truc tiép dé day hoc, tuan theo mue dich, ndi dung, cae nguyén tac va phurong phap day hoc, c6 chire nang t6 chttc, huéng dan va déng vién tré hay HS tim kiém va linh héi tri thtte, hoc tap va rén luyén ki nang, tich lity va phat trién cae phuong thite hoat déng va hanh vi tmg xtr xa h6i, van hoa, dao dire, tham mi, phap luat, khoa hoe, ngén ng, cai thién va phat trién thé chat, tue 1a t6 chive va huong dan qué trinh hoc tap cua HS khi ho tham gia tro choi goi la tro choi day hoe [32]. Tir do, c6 thé hiéu tro choi day hoe la nhiing tro choi co néi dung gan lién vdindi dung day hoc, duoge GV thiét ké, lua chon nham sit dung mét cach chu dong vao qué trinh day hoc nham tang tinh tuong tac, tich cue trong qua trinh day hoc nham dat duoc muc tiéu day hoc. Tro choi day hoc khac voi céc tro choi khac, nhiém vu nhan thtre va luat choi trong tro choi doi héi nguoi choi phai huy d6ng tri oc lam viée thue su, nhung duge thuc Inén dudi hinh thuc choi vui vé, thu vi. Qua trinh choi la qua trinh linh héi tri thie nhe nhang, tu nhién, khong go bé, khoi day hug thu va gidm thiéu su cng thing cho HS. Trong DHLS 6 trong THPT, ngoai mét sé tro choi mang tinh truyén théng, GV co thé m6 phéng theo mét trong cdc tré choi nhu: Duong 1én dinh Olympia, 58 Cudi cing, GV dan dat sang bai moi: Ngay 27/1/1973, Hiép dinh Pari vé chém ditt chién tranh lap lai hoa binh & Viét Nam duoc ki két. Hiép dinh Pari la thang loi ctia sy két hop gitta ddu tranh chinh tri, quan sy, ngoai giao, mé ra buée ngodt ctia cuéc khang chién chéng Mi ctru nuéc ciia dan téc. Nhan dan Viet Nam can ban hoan thanh nhiém vu danh cho Mi cit, lam so sanh lec luong & mién Nam thay déi cho cach mang, tao ra diéu kién thudn Igi dé tién lén gidi phong hoan toan mién Nam. Vay, nhiém vu “dénh cho nguy nhao” dugc thuc hién nh thé nao, ching ta cing nhau tim hiéu ngi dung ciia Bai 23. 3.3.2. Phat trién NL VDKT cia HS trong hoat d6ng hinh thanh kién thire méi Hoat dong hinh thanh kién thite mi 1a hoat dong chinh, quan trong cua bai hoc, giup HS linh héi duoc kién thite, ki nang moi va dua cac kién thitc, ki nang moi vao hé théng kién thite, ki nang cua ban than. O khau nay, HS thuc hién chudi cac hoat déng hoc tap (ca nhan, hay nhom, hoac ca ldp) dé chiém linh kién thie moi. Trén co sé két qua hoat déng hoc thé hién 6 cdc san pham hoc tap, GV can chét kién thite moi dé cdc em chinh thitc gli nhan va van dung. © hoat dong hinh thanh kién thie mdi, GV co thé phat trién cho HS cac nang luc hop phan ctia nang luc van dung kién thie nhu: - Van dung kién thie ctia bai cti dé gidi quyét cac van dé ctia bai mdi. - Van dung kién thite cia lich sit thé gidi dé giai thich cac su kién, hién tuong lich st Viét Nam. - Lién hé lich str dan téc vi lich str dia phuong. - Rut bai hoc lich st... . Sau day la mét s6 PPDH co wu thé trong viée phat trién NL VDKT ctia HS: 3.3.2.1. St dung phwong phap nghién cieu trong hop Phuong phap nghién cvu truong hop trong gido duc va dao tao co nguén géc tir dau thé ky XX. Tir nam 1908, Truong Thuong mai Harvard (Boston, Mi) da st dung trong viéc dao tao cac nha kinh té xi nghiép, voi muc dich chuan bi tét hon cho sinh vién vao thuc tién nghé nghiép. Trong day hoc theo trong hop, thay vi trinh bay ly thuyét, nguoi ta ban thao vé nhtmg truong hop cu thé trong thu tién. 61 Tir d6, co thé hiéu: Phuong phap nghién ctru truéng hop la mét PPDH, trong do HS ty lue nghién ciru mét tinh hudng thyc tién va gidi quyét cdc van dé ctia tinh huéng dat ra, hinh thirc lam viée chi: yéu la lam viée nhém. Phuong phap nghién cru trong hop la phuong phdp dién hinh ciia day hoc theo tinh huéng va day hoc gidi quyét vdn dé [14]. Phuong phap nghién ctru trong hop cé nhiing dic diém sau day: - Truong hop duge mut ra tu thuc tién day hoc hoac phan anh mét tinh hudng thure tién day hoc. - Mue dich hang dau cia phuong phdp nay khéng phai la viéc truyén thu tri thire ly thuyét ma la viée van dung tri thite vao viée giai quyét van dé trong nhting tinh huéng cu thé. - HS duoc dat trude nhiing tinh huéng can quyét dinh, ho can x4y dung cac phuong an gidi quyét van dé cting nhu danh gid cac phuong an d6, dé quyét dinh mét phuong an gidi quyét van dé. - HS can xdc dinh nhtmg phuong hudng hanh déng cé y nghia quan trong trong viéc tim ra quyét dinh. GV can phan biét viée str dung cac truong hop lam vi du minh hoa cho gid hoc thuyét trinh khéng phai la phuong phap nghién ctu truong hop, ma chi a vi du minh hoa. Phuong phap nghién ettu trong hop can bao gém viée giai quyét van dé va gop phan phat trién tur duy tich cue - sang tao. Bén canh nhtng wu diém, phuong phap nghién ctru trong hop cting co nhting han ché nhat dinh: - Phuong phap nghién cw truong hop déi héi nhiéu thoi gian, thich hop cho viéc van dung, nhung khong thich hop voi viéc truyén thu tri thittc moi mét cach hé théng. - Doi héi cao déi véi GV: nhiém vu truyén thu tri thitc cua GV la thi yéu. GV can biét lam viée voi tu cach la ngudi diéu phdi va t6 chtte qua trinh hoc tap. - Doi héi cao déi HS: hinh thire hoc quen thuéc la linh héi tri thie durge sap xép sin mét cach hé théng tt GV khéng con thich hop. HS can biét van dung tri thie mét cach tu luc va thuong co kho khan trong viéc tu luc véi muc dé cao. 62 Khi xay dung m6t truong hop can bao gém nhting ndi dung sau: - Phan mé ta truong hop: cac truong hop can duoc mé ta 16 rang va can thuce hién cac chtte nang ly luan day hoe sau: + Truong hop can chita dung van dé va cé xung dét, + Truong hop can co nhiéu cach giai quyét; + Truong hgp can tao diéu kién cho ngudi hoe co thé trinh bay theo céch nhin ctia minh; + Truong hop can vua site, phu hop voi diéu kién thoi gian va ngudi hoc co the giai quyét dugc trén co sé kién thtte va ky nang ctia ho. - Phan nhiém vu: xa dinh nhimg nhiém vu HS can giai quyét khi nghién ctru truong hop. Cac nhiém vu can xac dinh r6 rang, vira strc voi HS va nham dat muc tiéu cia bai hoc. - Phan yéu cau vé két qua: phan nay dua ra nhimg yéu cau can thuc hién duoc trong khi nghién ctu truong hop. Viée dua ra nhiing yéu cau nham dinh hung cho viéc nghién cut truong hop. Vi du: Nghién ciru truéng hop: Phong trao “Dong khéi” (1959 - 1960) * M6 ta truong hop: Cach mang mién Nam tv gitta nam 1954 chuyén tir dau tranh vii trang chéng Phap sang dau tranh chinh tri doi hiép thuong téng tuyén ctr thong nhat Viét Nam, chéng tro hé “trung cau dan y”, “bau ctr quéc héi” riéng ré ctia Mi - Diém, doi quyén tu do, dan sinh, dan chu. “Phong trao hoa binh” bi Mi - Diém dan ap, khting bé di man. Cuéc dau tranh ctia nhan dan ta 6 mién Nam doi héi phai cd mét bién phap quyét liét dé dua cach mang vuot qua kho khan, thir thach. Phong trao “Déng khoi” la két qua tat yéu ctia cude dau tranh chéng Mi - Diém cia nhan dan mién Nam bat dau tir nam 1954, la bién c6 cach mang quan trong dau tién 6 mién Nam. * Nhiém vu: GV giao nhiém vu cho cac nhom nhu sau: - Vi sao H6i nghi lan thir 15 cla Ban Chap hanh Trung wong Dang (1/1959) quyét dinh dé nhan dan mién Nam stt dung bao lye cach mang, danh dé chinh quyén Mi - Diém? - Danh gia y nghia cia Nghi quyét H6i nghi Trung wong 15 (1/1959)? Cach mang mién Nam sé nhu thé nao néu khéng cd Nghi quyét H6i nghi Trung uong 15 (1/1959)? 63 3.3.2.2. Day hoc tich hop Ngay nay, voi su phat trién nhu vii bao cia khoa hoc, ki thuat va céng nghé, tri thie ctia loai nguoi dang gia tang nhanh chong budc phai xem lai chttc nang truyén théng cla ngudi gido vién 1a truyén dat kién thire, dic biét la nhiing kién thire cia ttmg mén khoa hoc riéng ré. Gido vién phai biét day tich hop cac khoa hoc, day cho hoc sinh cach thu thap, chon loc, xtr li cac thong tin, dac biét la biét van dung cac kién thie hoc duge trong viée xtt ly cac tinh huéng cia doi séng thuc té. Trén thé gidi, li thuyét tich hop da duoc ap dung trong nhiéu linh vue chuyén mén va hoc thuat. Theo do, “tich hop” duge hiéu “la mét tién trinh tu duy va nhaén thite mang tinh chdt phat trién va ty nhién ctia con nguoi trong moi Tinh vuc hoat d6ng, khi ho muén hong dén hiéu qua cia ching” (47, tr 48]. Tu dién Bach khoa Khoa hoe giao duc ctia Cong hoa Lién bang Due giai thich khai mém “tich hop”: J) La qué trinh xdc lap lai edi chung, cdi toan thé, cdi thong nhdt tir nhiing cdi riéng lé; 2) La trang thai ma trong do cé edi chung, cdi toan thé duge tao ra tir nhiing cdi riéng lé [19; tr 13-14]. Con theo nha nghién cwu ng6n ngtt Hoang Phé: “Tich hop la sur lap rap, két noi cae thanh phan ciia mét hé thong theo quan diém tao nén mét hé thong toan 66” [49 tr 981]. Trong linh vue giao duc, khai mém “tich hop” voi néi ham dung dé chi mét quan niém gido duc toan dién con nguéi, lam cho con nguoi phat trién hai hoa can déi da xuat hién 6 chau Au tir thé ki XVII. Trong day hoc cac b6 mén, tich hop con duge hiéu theo 2 khia canh: - La su két hop, t6 hop cac ndéi dung kién thtte, ki nang tir cac mén hoe, linh vuc hoc tap khac nhau thanh mot mén hoc moi, - La su lng ghép cac néi dung can thiét vao néi dung co ban cua timg mén hoc nhung chua tao ra mén hoc m6i. Tw nhting khai niém trén, co thé hiéu: Tich hgp la sy két hop, su hoa hop ciia cde thanh té, céc b6 phan khac nhau c6 méi lién hé gan giti, tic dong qua lai, hd tro lan nhau trong cing mét hay nhiéu sy vat, hién tong, linh vue... thanh mét khéi chirc nang thong nhat nham gidi quyét mét van dé, tinh huéng cu thé. Theo Chuong trinh phé thong téng thé (2018): Day hoc tich hop la dinh hwong day hoc giip hoc sinh phat trién kha nang huy déng tong hop kién thir, ki 66 nang,... thudc nhiéu linh vuc khéc nhau dé gidi quyét cé hiéu qua cdc van dé trong hoc tap va trong cudc song, duge thuc hién ngay trong qua trinh linh hi tri thire va rén luyén ki nang [10]. Nhu vay, day hoc tich hop la mét quan diém day hoc nham hinh thanh va phat trién 6 HS nhiting nang luc can thiét trong do co NL VDKT dé giai quyét co hiéu qua cac tinh huéng thuc tién. Diéu do cting co nghia la dé dam bao cho méi hoc sinh biét van dung kién thite duoc hoc trong nha truong vao cac hoan canh mdi la, kho khan, bat ngo; qua d6 tré thanh mét nguoi céng dan cé trach nhiém, mét ngudi lao déng cé nang lye. Day hoc tich hop doi héi viée hoc tap 6 nha trong phd théng phai duoc gn voi cac tinh huéng cla cudc s6éng sau nay ma hoc sinh cé thé phai déi mat va chinh vi thé no tré nén cé y nghia déi voi cac em. Nho vay, day hoc tich hop sé phat huy téi da su truéng thanh va phat trién ca nhan méi nguoi, gitip cac em thanh céng trong vai tro nguoi cht gia dinh, nguoi cong dan, ngudi lao dong tuong lai. Dé phat trién nang luc van dung kién thie cia HS trong day hoe lich st, GV cé thé str dung cac hinh thttc tich hop sau: * Tich hop néi mén Tich hop ndi mén 1a qué trinh tich hop néi dung, hinh thuc, phuong phap dac thu trong viéc t6 chite day hoc cac chi a, nhiing bai hoc LS cu thé. Uu diém ctta tich hop néi mén 1a gop phan giam tai cdc ndi dung kién thie tring lap, tang thoi gian dé khac sau cac néi dung kién thttc trong tam; tao diéu kién dé GV phéi hop nhuan nhuyén cac hinh thuc, phuong phap, phuong tién, ki thuat day hoc bé6 mén, tang hiéu qua linh héi kién thire 6 HS. Vi du, tich hop kién thite LS thé gidi dé giai thich cac van dé cia LS Viét Nam, hay tich hop kién thie LS dia phuong dé lam 16 cac ndi dung kién thitc LS dan téc. Vi_du: Khi day muc I. Chién déu chéng chién luge “Chién tranh cuc b6” ctia dé quéc Mi 6 mién Nam (1965 - 1968), Bai 22: Nhdn dan hai mién true tiép chong dé quéc Mi xém luge, nhan dan mién Bac vita chién ddu vira san xudt (1965 - 1973), GV trinh bay van dé va hung dan HS van dung kién thute lich sit thé gici dé khai thac néi dung cia Hinh 70. Nhan dan Mi biéu tinh phan déi chién tranh Viét Nam, doi quan Mi rit vé nuéc (10 - 1967): Nhimg thang loi cia quan dan ta 6 mién 67 Nam trén mat tran quan su, chinh tri dé lam cho ving giai phong duoc mé réng, uy tin cia Mat tran Dan téc giai phong mién Nam Viét Nam duoc nang cao trén truéng quéc té. Dén cudi nam 1967, Mat tran Dan téc giai phong mién Nam Viét Nam cé co quan thong truce 6 hau hét cac nude x4 héi cht nghia va mét sé nude khac. Cuong linh cia Mat tran duoc 41 nue, 12 t6 chitc quéc té va 5 t6 chute khu vue lén tiéng ting hd. Hinh 70 phan anh néi dung nhan dan Mi biéu tinh phan déi chién tranh Viét Nam, doi quan Mi rit vé nue (10 - 1967). Theo cde em, vi sao nhaén dan Mi lai phan d6i chién tranh Viét Nam, doi quan Mi phai nit vé nubc? Dé giup HS tra loi, GV dura ra mét sé cau hdi goi ms: - Chién tranh Viét Nam dé tac d6ng nhw thé nao dén kinh té Mi? - Thai d6 cua linh Mi khi tham gia chién tranh 6 Viét Nam? - Tinh hinh x4 héi mde Mi hic nay nhu thé nao? Trén co sé goi y cia GV, HS van dung kién thite lich st? nudéc Mi giai doan sau Chién tranh thé gidi thir 2 (1945 - 1973) dé tra loi cau hdi: Tién hanh chién tranh x4m luge Viét Nam va chay dua vii trang voi Lién X6 trong cuéc Chién tranh lanh da anh huéng dén nén kinh té cia nude Mi. Nhiéu linh Mi dang tham chién 6 Viét Nam khéng chi thay su v6 nghia, tinh chat phi dao ly ctia cuéc chién tranh x4m luoc nay, ma con thuc tinh, kinh phuc mét dan téc giau long yéu nuéc, ding cam chién dau bao vé déc lap, tu do cho dan téc minh. Ho hiéu du Mi cé dé bao nhiéu quan linh, tién cia, sung dan, thuc hién bao nhiéu chién loc di nita cfing khéng thé thang duoge nhan dan Viét Nam. Néu nhu truéc day nhan dan Mi tin vao nhiing 1di htta hen ctia cac Téng théng Mi vé chuong trinh “x4 héi vi dai” va “xay dung mét x4 hdi céng bang, giau manh 6 M7”, vé “chéng bon céng san”, “nhanh chong gianh thang loi”, “mang lai tu do cho nhan dan Viét Nam”... thi dén nay, nhiing 160i hvta hen ay chi con thir banh vé gia déi. Nguéi Mi thay kho chiu vé nhtmg canh tuong chét choc va tan pha do linh Mi gay ra 6 Viét Nam, vé viéc cac linh Mi chét tran phai mang vé trong cae tui ni léng hoac mat tich trong cac rimg ram 6 Viét Nam ngay cang tang. Vi vay, trong lich str Hoa Ky chu bao gid co mét phong trao phan déi chién tranh ram r6 nh thoi ky chién tranh x4m luge Viét Nam. 68 * Tich hgp léng ghép (lién hé) Negay cang cé nhiéu ndéi dung gido duc mdi can dua vao nha truong (dan sé, m6i truong, phong chéng HIV/AIDS, phong chéng té nan x4 héi, giao duc phap luat, an toan giao théng, giao duc ki nang séng, van dung...) nhung khéng thé dat thém nhiing m6n hoc mdi ma phai long ghép vao cac mén hoc da cé nhu Sinh hoc, Hoa hoc, Dia li, Giao duc céng dan, Lich str... Cac néi dung co thé léng ghép/lién hé vao bai hoc thuong thay 6 phan van dung. Trong DHLS 6 trong THPT, GV cd thé day hoc tich hyp long ghép nham phat trién nang Itc van dung kién thite cho HS bang cach hung dan HS rut ra bai hoc lich str hode nhan thie duoc y thie trach nhiém cong dan déi voi dat nude théng qua cac néi dung lich stv. Vi du: Khi day Muc IV. Hiép dinh Pari nam 1973 vé van dé cham dit chién tranh, lap lai hoa binh 6 Viét Nam, Bai 22: Nhan dan hai mién truc tiép chéng dé quéc Mi xam Iuoc, nhan dan mién Bac vira chién ddu vita san xudt (1965 -1973), GV co thé dat cau héi bai tap vé nha cho HS: Ti Héi nghj Pari, em hay rit ra nhitng bai hoc quy gia cho ngoai giao Viét Nam. Hoac Sau khi day xong Bai 23: Khéi phue va phat trién kinh té - x héi & mien Bac, giai phong hodn toan mién Nam (1973- 1975), trén co sé phan tich nguyén nhan quyét dinh dan dén thang lgi cia cudéc khang chién chéng Mi, ctru nude, GV néu van dé: Cuéc Téng tién céng va néi day mua Xuan 1975 da két thuc thang loi hoan toan cudéc khang chién chéng Mi, cw nude vi dai cua quan va dan ta, tao bude ngoat trong lich str dan téc, mé ra ky nguyén moi déi véi nude ta - ky nguyén déc lap, thong nhat, ca nude di lén chi nghia xa hdi. Thang loi cla cudc khang chién chéng Mi, ctru nude thé hién sau sdc ste manh ctia chi nghia anh hung cach mang, ban linh va tri tué Viét Nam trong thoi dai H6 Chi Minh. Dé citing 1a mét su kién co tam voc quéc té to lén va mang tinh thoi dai sau sac. Thang loi do bat nguén tir nhiéu nhan 16, trong do nhan té quyét dinh nhat 1a nhé cé su lanh dao dung dan, sang tao cia Dang, phat huy cao dé nghé thuat quan sur déc dao Viét Nam. Lich sit hon 85 nam ra doi va phat trién cla Dang ta cho thay, cang trong nhiing thoi diém kho khan, phire tap thi ban linh, tri tué, dao duc, nang luc lanh dao ctia Dang cang can duoc khang dinh. Trong béi canh hién nay, tinh hinh thé gidi va 71 khu vue bén canh mat thuan loi, van tiép tuc co nhiing van dé kho luong. Dac biét, tinh hinh Bién Déng dang dién bién phic tap, cudc dau tranh bao vé chi quyén bién, dao cén lau dai, kh6ng it kho khan. Trong béi canh d6, nhiém vu bao vé TS quéc ciia toan Dang, toan dan va toan quan ta rat nang né, dan xen ca thuan loi va kho khan, thoi co va thach thu. Sau do, GV dat cau héi: Cuée khang chién chong Mi ctu nuéc d& dé lai nhitng bai hoc lich sir gi déi voi céng cudc xdy dung va bdo vé dat nuéc hién nay, dac biét la cuée ddu tranh bao vé chi: quyén & Bién Déng? La HS, cdc em can phai lam gi dé gop phan xdy dung va bao vé dat nue? Tra loi duge cau héi trén, HS khéng chi hiéu sau sac hon vé y nghia lich st cua cudc khang chién chéng Mi, cttu nuéc, ma cac em con biét cach van dung hiéu biét cla minh vé béi canh thé gidi va trong mrdc dé xac dinh nhtmg thuan loi va kho khan trong cong cudc xay dung va bao vé dt nuéc hién nay. Dac biét, cac em phai lién hé trach nhiém ctia minh déi voi Té quéc. * Tich hop lién mén O mt dé nay, cac mén hoc khac nhau co méi lién hé gan gti vé mat ndi dung duge lién hop véi nhau thong qua hé théng cac chu dé tich hop. Tich hop lién mén sé tao ra su két ndi r6 rét gitta cac mén hoc. O mitc dé thap, tich hop lién mon trong mén LS la qua trinh van dung ndéi dung kién thtte cac mén hoc khac dé lam 16 mét van dé LS cu thé trén co sé sw phéi hop cac hinh thie, phuong phap, phuong tién, ki thuat day hoc lién mén, lién nganh. O mtte dé cao, tich hop lién mén cing cé thé dan tdi hinh thanh mén hoc mdi tit viée lién két cdc mén hoc khac nhau nhung van cé nhiing phan riéng cia tung mon hoc. Vi du, mén Lich st - Dia li, Tu nhién - X4 h6i 6 cdp Tiéu hoc. Lich sit phan anh qua trinh phat trién cia x4 héi loai ngudi trén tat cA cac Tinh vue: kinh té, chinh tri, van hoa, x4 héi... Cho nén, GV c6 thé sit dung kién thie cia nhiéu mén hoc khac nhau nhu Van hoe, Dia Ly, Giao duc céng dan dé giang day cac su kién, nhan vat lich str. Vi du: Str dung tai ligu van hoc 1a bién phap dé GV tao biéu tuong, tai hién lai lich str dé lam cho nhiing su kién khé khan tré thanh nhimg hinh anh sinh dong, 72 tac d6ng thu hut tri tuéng tuong, tr duy, qua do gitrp hoc sinh ghi nhé. GV cé thé dua vao bai giang m6t doan tho, van ngan nham minh hoa nhiing su kién dang hoc. C&c doan van, tho ngan phu hop noi dung kién thite thue su la nhiing bute tranh vé ng6n ngit hét strc sinh déng ma khéng co ngén tir hay dé dung day hoe nao thay thé duoc, su mém mai uyén chuyén ctia van hoc sé dé dang 161 cuén va di vao cam xtc cua hoc sinh. Chang han nhu, 6 Muc IV: Mién Bac xay dung bude diu co s6 vat chat - ky thuat ctia Chu nghia x4 hdi (1961- 1965) (Bai 21: Xay dung CNXH 6 mién Bac, ddu tranh chong dé quéc Mi va chinh quyén Sai Gon & mién Nam (1954 -1965)), GV c6 thé khac phue su khé khan bang viéc str dung doan tho trong bai: Ba muoi nadm doi ta cé Dang cia Té Hi ca ngoi vé nhiing thanh tuu ctia mién Bac thuc hién ké hoach kinh té - x4 h6i 5 nam (1961 - 1965), 1am cho mién Bac thay da déi thit, tré thanh can ctr dia ving chic cho céch mang ca nude, voi ché d6 chinh tri wu viét, v6i luc luong kinh té va quéc phong Ién manh. “Nam nam mdi bay nhiéu ngay Ma trong troi dat ddi thay da nhiéu... Dan cé rudéng dap diu hop tac Lia muot déng, 4m dp lang qué Chiém mia, cd dd ven dé Som trua tiéng tréng di vé trong thon. Mau 4o mi nau non nang chéi Mai truong tuoi roi r6i ngdi son Da nghe nude chay lén non Da nghe dat chuyén thanh con sng dai Da nghe gid ngay mai thdi lai Da nghe hén thoi dai bay cao... Nui rimg co dién thay sao Nong thén cé may 1am trau cho nguoi” Hoac khi day néi dung mién Bac vita chién dau, vita chéng chién tranh pha hoai, vita san xuat, vira lam nghia vu hau phuong (1965 - 1968), Bai 22: Nhan dan 73 thuc hién nhiém vu hoc tap trén, HS phai van dung nhiing kién thtte duge hoc, ké ca nhting hiéu biét vé dia ly, dan cu, truyén thong ctia cac dan téc 6 Tay Nguyén. Hoac khi day chién dich Tay Nguyén, GV néu van dé: Dai tuéng Vé Nguyén Giap khang dinh: “4i chiém duge Tay Nguyén sé lam chi Viet Nam va Déng Duong”. Nhtmg nhan xét cang khang dinh cho quyét tam ctia B6 Chinh tri, BO Téng tu lénh chon Buén Ma Thu6t la tran mé man cho chién dich Tay Nguyén. Téng Bi th Lé Duan noi: Ching ta phdi “diém huyét” & dau? Va éng da noi: phai “diém huyét” Buon Ma Thu6t. Trén co sé do, GV str dung ban 6, tai ligu va yéu cau HS tra 101 cau hoi: “Tai sao ta chon Buén Ma Thuét lam noi tan céng mé man cho chién dich Tay Nguyén?” PLAY CU Dia danh va mgay Quan ta HEN cng Quan ta En cing (18-3) disc gidi phong ont den 2 “M6t la, chon Buén Mé Thuét la chon vao ché dich twong doi yéu nhung lién quan dén noi hiém yéu ctia dich. R6 rang so voi Playcu va Kontum, lye luong bé phong cia dich 6 Buén Ma Thuét it hon. 76 Hai la, vé dia ly, Buén Mé Thuét la thi phi ciia Tay Nguyén, trung tam chinh tri, quan sy, kinh té ciia Tay Nguyén, nga te duéng 14 va 21 & ngay thi x nén vao Nam ra Bac, xudng déng bang déu thudn Igi. Buén Mé Thust gan lién voi Dong Nam Bé, theo dong 14 vé phia Nam chi cach Sai Gon hon 300 km, néu quan ta phat trién huong tién céng theo Inréng nay thi tién vé thi dé ctia nguy quyén kha thudn tién; ciing theo dwéng 14 ra phia Bac co thé uy hiép Playcu va Kontu, vé phia Déng theo dung 21 (nay la duéng 26) xudng Ninh Hoa khoang cach 150 km, néu tién cong ra huéng nay co thé chia cat mién Nam, diéu ma Sai Gon lo sg hién nay. Nhw vay, vé dia hy Buén Mé Thust la dia ban hiém yéu, co déng di duge nhiéu huong thudn loi. Ba la, dia hinh Buén Mé Thuét tuong doi bang phang hon Playcu va Kontum....; cdc rieng cao su va ca phé lien sat ngoai 6 thi x&, trong rig lai cd nhiéu duwong lam nghiép, ta co thé loi dung dé co déng. Nhin chung Buén Mé Thuét la dia hinh ly tuéng dé tac chién hiép dong binh ching, cdc loai xe tang thiét gidp, phdo co gibi co déng thuan loi. Tré ngai duy nhdt la tir phia Tay vao thi x@ vot qua con séng Sérépok. Chinh vi con séng nay ma ké dich pham sai lam cho rang ta khong thé dwa xe tang va phdo co gioi dam bao hau can cho viéc tén cong thi xa”. Dé tra loi cau hoi trén, HS phai van dung kién thre dia ly, quan sat loc 44, nghién cu tai liéu, tim hiéu vi tri dia ly, dia hinh, diéu kién kinh té - dan cu cia Bu6én Ma Thu6t. 3.3.2.3. Ste dung phwong phap tranh luan, phan bién Theo Hoang Phé (2003), tranh ludn la ban cdi dé tim ra le phai [6; tr 1024]; Phan bién la danh gia chat luong m6t cong trinh khoa hoc khi céng trinh duge dwa ra bao vé truéc hdi déng tham dinh [6, tr 764]. Tuy nhién, trong day hoc, phan bién cé thé duoc hiéu la ngwoi hoc sit dung li 1é kem theo dan chimg dé lap luan ching minh mét van dé, y kién, quan diém khac voi quan diém da néu trude do, qua do thuyét phue nguoi nghe nhin nhan van dé theo mét khia canh khac. Phan bién kh6ng phai chi trich. 77 Cach thuc hién: - Cac thanh vién duoc chia thanh hai nhom theo hai hudng y kién d6i lap nhau vé mét luan diém can tranh luan. Viéc chia nhém cé thé theo nguyén tac ngau nhién hodec theo nguyén vong ctia cac thanh vién muén dimg trong nhom tng hd hay phan déi. - Mét nhom can thu thap nhiing lap luan ung hé, con nhom déi lap thu thap nhiing luan ctr phan d6i déi v6i luan diém tranh Luan. - Sau khi cac nhom da thu thap luan ew thi bat dau thao luan thong qua dai dién ctia hai nhom. M6i nhom trinh bay mét lap luan cta minh: Nhom tng ho dua ra mét lap luan tng hé, tiép do nhom phan déi dua ra mét y kién phan déi va evr tiép tuc nhu vay. Néu méi nhom nhé hon 6 nguoi thi khong can dai dién ma moi thanh vién cé thé trinh bay lap luan. - Sau khi cac lap luan da dua ra thi tiép theo la giai doan thao luan chung va danh gia, két luan thao luan. D6i voi phuong php tranh lun, phan bién trong DHLS, thong thuong GV xAy dung tinh hudng tir cdc théng tin trong cudc séng, hay cdc nhan dinh, yéu cau HS dua ra y kién, quan diém hay binh luan va cac dan chimg dé ching minh van dé da dat ra. Vi du: Ngay nay, v6i su phat trién manh mé ctia mang Internet, HS tiép xtic, tim hiéu lich str tir nhiéu nguén khac nhau. Trong d6, mét sé website, blog da ding tai rat nhiéu ndi dung xuyén tac, bop méo sw that lich st, coi cudc khang chién chéng Mi, cttu nude cia dan téc ta la cudc “ndi chién” gitta hai mién Nam - Bac, la cuéc chién tranh “nhéi da, nau thit”, “huynh dé tuong tan”. Chinh vi vay, sau khi day xong toan bé kién thie vé cudc khang chién chéng Mi, ettu nude (1954 - 1975), GV co thé sit dung phuong phap tranh luan, phan bién dé t6 chic cho HS thao luan van dé: Theo em, cuéc khang chién chéng Mi, ctru nuée ctia dan téc ta cd phai la cuée “n6i chién” giita hai mién Nam - Bac khéng? Déi voi bai tap tranh luan nay, yéu cau HS can van dung kién thitc cia ca giai doan khang chién chéng Mi dé phan bac nhan dinh trén, bao gém: - Muce dich ctia Mi khi khéng ky vao Hiép dinh Gio - ne - vo. 78 - Xay dung ké hoach thuc hién: Trong giai doan nay, HS voi su huong dan cua GV xay dung dé cuong, citing nhu ké hoach thu hién du an. Ké hoach can xac dinh nhtmg céng viée can lam, thoi gian du kién, vat liéu, kinh phi, phuong phap tién hanh va phan céng céng viée trong nhom. - Thuc hién dv an: Cac thanh vién thuc hién céng viéc theo ké hoach da dé ra cho nhom va ca nhan. Trong giai doan nay HS thuc hién cac hoat dong tri tué va hoat dong thu tién, thuc hanh, nhiing hoat dong nay xen ké va tac déng qua lai lan nhau. Kién thire ly thuyét, cdc phvong an giai quyét van dé duoc tht nghiém qua thu tién. Trong qué trinh do san pham cia dy an va thong tin mi dugc tao ra. - Thu thap két qua va céng bé san pham: Két qua thu hién dy an co thé duoc viét dudi dang thu hoach, bao cao,... Trong nhiéu du an cdc san pham vat chat duoc tao ra qua hoat dong thuc hanh. San pham cua du an c6 thé 1a san pham vat chat, hoac nhimg hanh dong phi vat chat, chang han viéc biéu dién mét vé kich, viéc t6 chite mét sinh hoat nham tao ra cdc tac dong x héi. San pham cua du an co thé duge trinh bay gitta cac nhom HS, cé thé duoc gidi thiéu trong nha truong, hay ngoai xa hd. - Danh gia dy an: GV va HS danh gia qua trinh thue hién va két qua, rit ra nhitng kinh nghiém cho viéc thuc hién cac du an tiép theo. Vi du: Sau khi hoc xong Bai 22: Nhan dan hai mién truc tiép chong dé quoc Mi xém luoc, nhaén dan mién Bac vita chién ddu vira san xudt (1965 -1973), GV t6 chire cho HS thuc hién du an: Tran “Dién Bién Phi trén khéng” - Ban hing ca bat diét. * Buéc 1: Chon dé tai va xac dinh muc dich cua dy an - Cha dé: Tran “Dién Bién Phi trén khong” - Ban hing ca bat diét, g5m cdc ndéi dung: + Nhiing tién doan va chi dao ctia Chu tich H6 Chi Minh vé xay dung ké hoach tac chién dé déi pho véi B52. + Qua trinh chuan bi cia ta dé danh tra cudc tap kich ctia Mi. + Giai thich vi sao chién thang cia quan, dan ta déi voi cuéc tap kich duong khéng chién luoc bang may bay B52 cia Mi vao Ha Noi, Hai Phong thang 12-1972 duoc coi nhu tran “Dién Bién Phi trén khéng”. 81 + Du luan thé gidi cong phan vé tdi ac cia dé quéc Mi trong cudc tap kich Ha Néi thang 12/1972. - Muc dich wa chon dy an: Nam 1972, dé quéc Mi mé cuéc tap kich duong khéng chién luge bang may bay B.52 oanh tac, huy diét vao Thi d6 Ha Néi, thanh phé Hai Phong, Thai Nguyén va mét sé muc tiéu quan trong trén mién Bac, voi di tam bién mién Bac Viét Nam “tro vé thoi ky dé da”, hong lam té liét y chi chién dau, quyét chién, quyét thang ctia dan téc ta; de doa phong trao déu tranh gianh déc lap dan téc ctia nhan dan thé gidi; budc chung ta phai khuat phuc va chap nhan ky Hiép dinh Pari theo cac yéu sach phi ly ma phia Mi da dua ra. Thuc hién loi cia Chu tich H6 Chi Minh: “Khéng co6 gi quy hon déc lap, tu do”, véiy chi quyét tam danh thang giac Mi xam luoc, trong 12 ngay dém thang 12 nam 1972, quan dan mién Bac va Tha d6 Ha N6i dé danh bai cuéc tap kich dudng khong chién hoc cia dé quéc Mi, lam nén ky tich tran “Dién Bién Phu trén khong”, bude Mi phai tuyén bé ngimg ném bom pha hoai mién Bac va ky Hiép dinh Pari, rut hét quan vién chinh vé nuéc, lam thay déi cuc dién chién tranh theo chiéu huong cd loi cho cudc khang chién cia ta. Trén co sé bai giang ctia GV, HS van dung kién thie da hoe 6 trén l6p nh 4m mutu, dién bién ctia dé quéc Mi mé cuéc tap kich dung khéng chién loc bang may bay B.52 oanh tac, huy diét vao Thu dé Ha Ndi, thanh pho Hai Phong, Thai Neuyén va mét s6 muc tiéu quan trong trén mién Bac; Y nghia cia tran “Dién Bién Phi trén khong” ... dé thu hién du an hoc tap, giup cac em hiéu sau sac hon néi dung bai hoc, mé réng vén hiéu biét ctia minh, giao duc long yéu nuéc, tin tudng vao su lanh dao ctia Dang; tinh than sang tao trong hoc tap va trong cudc song. - Yéu can cn dat: + Vé kién thie: > Tim hiéu qua trinh nhan dan Ha Néi danh bai cusc tap kich duong khong chién lugc bang may bay ctia dé quéc Mi. > Giai thich duoc vi sao chién thang cua quan, dan ta déi voi cudc tap kich duong khéng chién luge bang may bay B52 cia Mi vao Ha Noi, Hai Phong thang 12-1972 duoc coi nhu tran “Dién Bién Phi trén khong”. 82 > Tim hiéu du lun thé gidi céng phan vé tdi ac ctia dé quéc Mi trong cudc tap kich Ha Néi thang 12/1972 + Vé phat triém: rén luyén ky nang van dung kién thitc, kha nang lam viée nhom, ky nang gidi quyét van dé phttc tap va cac thao tac tu duy.... + Vé giao duc: > Niém tin vao su lanh dao ctia Dang. > Tin tudng vao y chi va strc manh ctia nhan dan. > Tinh than sang tao trong hoc tap va trong cudc séng. + Dinh huong nang luc: > Nang luc chung: Nang luc tu hoc, nang le giai quyét van dé va sang tao, nang luc hop tac... > Nang luc riéng: Nang luc tim hiéu lich si, nang luc nhan thtre va tu duy lich str, nang luc van dung... * Bude 2: XA4y dung ké hoach thu hién - Thanh lap nhom: GV HS GV phat phiéu thim do sé thich cia HS vé ndi | HS dién vao phiéu dung hoc tap GV tap hop phiéu, sap xép nhom, diéu chinh cac | HS tap hop theo nhom, bau déi tuong HS dam bio tinh déng déu vé trinh dé | nhom truéng, thu ky trong cac nhom, céng bé két qua - GV giao nhiém vu cho ting nhom, huéng dan nhom lap ké hoach: + Nhom 1: Nhiing tién doén va chi dao ctia Chu tich Hé Chi Minh vé xay dung ké hoach tac chién dé déi pho voi B52. + Nhom 2: Qua trinh chuan bi ctia ta dé danh tra cudc tap kich ctia Mi. + Nhom 3: Giai thich vi sao chién thing cla quan, dan ta déi voi cuéc tap kich duong khéng chién hroe bang may bay B52 ciia Mi vao Ha N6i, Hai Phong thang 12-1972 duoc coi nhu tran “Dién Bién Pini trén khong”. +Nhom 4: Du luan thé gidi céng phan vé tdi ac ctia dé quéc Mi trong cudc tap kich Ha Noi thang 12/1972. 83 - GV va HS ky két hop déng hoc tap: HOP DONG HOC TAP Dai dién bén A: Gido VIG. cece eee ce teeter ces Chu danh: Giao vién giang day b6 mén Lich str Dai dién bén B: Hoe sinh... 0000. eee cee cee ee cee cee cee eee Chu danh: Nhom truéng N@i dung hop déng: Bén B cé trach nhiém hoan thanh nhiém vu.......................... dam bao theo dig tiéu chi danh gia. Thoi han hop dong: 1 tuan ké tt sau ngay ky hop déng. - Bén A co trach nhiém cung cap cac tai liéu dinh huong, tai liéu tham khao, hé tro khi duoc yéu cau. - Bén B co trach nhiém thuc hién theo ding yéu cau vé ndi dung san pham, hinh thurc trinh bay va thoi gian hoan thanh. DAI DIEN BEN A DAI DIEN BEN B (Ky va ghi ré ho tén) (Ky va ghi ré ho tén) * Buoc 3: Thuc hién du an + HS lam viéc ca nhan va nhém theo ké hoach, hoan thanh néi dung céng viée duoc phan cong. Trong thoi gian thuc hién, néi dung thao luan duge ghi vao bién ban lam viéc nhom. + GV yéu cau cac nhom truéng bao cao vé tién d6 cong viée cia nhom minh. GV theo déi, giuip dé, hudng din, tu van HS thuc hién nhiém vu. * Bude 4,5: Bao cao san pham va danh gia dy an - O tiét hoc sau, trong gid kiém tra bai cti, GV 16 chitc cho HS bao cdo. Diém dy an sé duge lay thanh diém kiém tra 15 phut cia HS. 86 - GV phat cho HS phiéu danh gia, tu danh gid san pham ctia cac nhom va huéng dan cac em cach thirc str dung phiéu. - GV dan dat van dé cho cac nhom trinh bay san pham cia minh. - GV té chtte cho HS tu danh gia hoe danh gia lan nhau vé két qua lam viéc cia ting nhom. Trén co sé do, GV téng két, danh gia vé phuong phap tién hanh, ndi dung va két qua ctia cac van dé da duoc nghién ctru va trinh bay ctia tig nhom. Trén co sé bao cao ctia HS, GV néu van dé, dan dat vao Bai 23. Khéi phue va phat trién kinh té - x héi 6 mién Bac, giai phong hoan toan mién Nam (1973- 1975). 3.3.3.2. Phuong phap dong vai Theo Tw dién tiéng Viét, “dong vai la thé hién nhan vat trong kich ban lén san khdu hay man anh bang cach noi, hanh dong noi néng nhw nhan vat that” [49, tr.337] Theo tac gia Phan Trong Ngo, “phuong phap dong kich trong day hoc la GV cung cap kich ban va dao dién, hoc vién hanh d6ng theo cdc vai dién. Qua dé ho hoc duge cach suy nghi, thé hién thai d6 va hanh dong ciing nh cdc kf nang tng xtr khac ctia nhan vat trong kich ban” [45]. Con theo Tran Thi Tuyét Oanh “Déng kich la PPDH, trong do GV t6 chite qua trinh day hoc bang cach xay dung kich ban va thyc hién kich ban dé nham gitip HS hiéu sau sdc néi dung hoc tap” [48]. Theo Theo Bernd Meier - Nguyén Van Cuong, dong vai 1a mét PPDH trong do ngudi hoc thuc hién nhiig tinh huéng hanh déng duoc m6 phong (theo cac vai) vé mot chi dé gan lién voi thuc tién, thong mang tinh chat tro choi, trong dé cac tinh hudng cudc song, cdc van dé hodc xung dét duoc thé hién. Dong vai nham phat trién nang luc hanh d6ng qua su trai nghiém cua chinh ban than ngwoi hoc va thong qua théng tin phan héi ti nhtmg nguoi quan sat [14, tr.142]. Nhu vay, dong vai la phuong phap t6 chute cho hoe sinh thye hanh (lam tht) mét s6 cach tmg xi nao do trong mét tinh hudng gia dinh. Day la phuong phap nham gitp hoc sinh suy nghi sau sac vé mét van dé bang cach tap trung vao mét su viée cu thé ma cac em vira thuc hién hodc quan sat duoc. Viéc "dién" kh6ng phai la phan chinh cia phuong phap nay ma diéu quan trong la sy thao luan sau phan dién ay. Bén canh mét sé han ché nhat dinh thi van dung dong vai trong day hoc co nhiéu wu diém nhu: 87 - HS 6 thé van dung ngay ndi dung hoc tap trong béi canh thé gidi thy co lién quan, C6 thé hoc tap va tu duy vuot ra ngoai pham vi ctia ldp hoe. - HS van dung duoc nhiing kién thite di biét lién quan dé xt ly cac tinh huéng thu té; - HS hoc tap voi yéu cau tu duy bac cao va hoe cac kién thie mét cach sau sac hon. - HS duoc phat trién cac nang luc nhu van dung, giao tiép, hop tac, tu hoc... ; Phat trién duoc kha nang déng cam, su khoan dung. Y thie duoc quan diém, trach nhiém ctia ca nhan... - HS khac phuc duge sy rut ré, nhut nhat, phat huy nang khiéu, sé truong cia cac em... Van dung phuong phap dong vai trong day hoc lich st, co hai hinh thire la dong vai nhan vat va dong vai tinh huéng. Dong vai nhan vat lich str tc HS, thé hién tinh cach, con nguoi, hanh dong ctia nhan vat lich str cu thé. Dong vai nhan vat lich str doi héi HS phai suu tam tai liéu, hiéu sau sac tam ly nhan vat, dé dién ta lai chinh xdc nhan vat ma minh thé hién. Dong vai tinh huéng la hinh thite HS duoc dat trong nhtmg tinh huéng nhat dinh dé gidi thiéu vé cdc van dé lich sit. Qua viéc dat ban than minh vao nhan vat hoc tinh huéng dé dong vai sé kich thich HS suy nghi sau sac vé mét van dé. Déng thoi, HS duoc béc 16 kha nang van dung kién thirc, kha nang giao tiép, tu giai quyét van dé, duge rén luyén kha nang thy hanh va qua do ciing thic day su thay déi nhan thie, hanh vi thai d6 theo hudng tich cu. Ca hai hinh thite dong vai nay déu giup HS kha nang tu tim hiéu mot van dé lich st, dic biét dong vai tinh hudng co y nghia gido duc cho HS y thtte trach nhiém céng dan déi voi nhiing van dé thoi su dang dién ra. Su dung phuong phap dong vai trong DHLS duoc thuc hién theo cac bude sau: - Buoc 1. GV can ctt vao néi dung, muc tiéu cu thé ctia bai hoc, xdc dinh tinh huéng dong vai. - Buoée 2. GV chia nhom va giao tinh huéng cu thé (co thé HS tu chon tinh huéng), quy dinh ré thdi gian chuan bi “kich ban” va thdi gian thé hién vai dién theo kich ban cia cac nhém. 88 Dinh Déc lap do Ngé Dinh Diém dat tén nim 1955 khi lén lam Téng thong Viét Nam Céng hoa - tré thanh noi dai dién cho chinh quyén cting nhu noi 6 cia Téng théng va 1a noi ching kién nhiéu bién c6 chinh tri. Trong thoi ky nay, Dinh D6c lap con duoc goi 1a dinh Téng théng - Phu Téng thong. Dinh Déc lap hién nay 1a mét céng trinh kién tric déc dao ctia kién tric su Ng6 Viét Thu. Dinh duge khéi céng xay dung ngay 1/7/1962, khanh thanh ngay 31/10/1966. Dinh cé dién tich 120.000 m2 (300m x 400 m).... Bite hinh trong SGK 1a anh ctia Thong tan x4 Viét Nam rut tir cuén Dui la co vé vang ctia Dang, ghi lai thoi khic lich st” ngay 30/4/1975, gid phut chiém Dinh Déc lap cting 1a gid phut két thuc thang loi Chién dich Hé Chi Minh, giai phong hoan toan mién Nam. Ngay sau khi quan ta chiém due Dinh Déc lp, noi day tré thanh diém tu héi ctia chién thang. Nhan dan Sai Gon né mic kéo ve day, gém moi tang Idp, cé ngudi gid, tré em, nam, nit thanh nién ctng voi quan gidi phong dang han hoan chao don chién thang sau hon 20 nam khang chién truong ky va gian khé [16, tr.190]. Dé giup HS hiéu r6 hon niém han hoan ctia nhan dan Sai Gon, cing nhu nhiing nguéi chién si giai phong quan da tham gia tran danh vao Dinh Déc Lap va y nghia cua su kién lich str nay, trong hoat déng van dung, GV yéu cau HS sit dung phuong phap dong vai dé the hién nhiém vu hoc tap. - Gido vién chia lép thanh 3 nhém, giao nhiém vu: + Nhom 1: Dong vai phong vién chién truong héi vé cam nghi cia nhing ngudi chién si giai phong quan da tham gia tran danh vao Dinh Déc Lap. + Nhom 2: Dong vai phong vién chién truéng héi vé cam nghi cta nhan dan Sai Gon trong ngay doc lap. + Nhom 3: Dong vai phong vién mét kénh truyén hinh phong van nha nghién cttu lich sit vé y nghia cia Chién dich Hé Chi Minh noi riéng, ctia cudc khang chién chéng Mi, ctu nude noi chung. - Yéu cau vé san pham: HS dong kich va quay video nép lai cho GV. Théi gian v6 kich: 3 - 5 phit. Dé co thé dong vai, trudc hét HS phai hiéu duoc ndi dung Hinh 82, Hinh 83 trong SGK va y nghia cia Chién dich Hé Chi Minh, ctia cuéc khang chién chéng 91 Mi, ctru nude. Ti do, cac em nghién cttu tai liéu tham khao, xay dung béi canh lich str, ndi dung kich ban, phan céng nhan vat. Sau khi xay dung kich ban, cac nhom nén tham khao y kién cia GV dé kiém tra lai néi dung lich str va diéu chinh kich ban cho phu hop truéc khi lén ké hoach luyén tap. O tiét hoc sau, trong khau khéi dong, GV lan luot chiéu 3 video, té chic cho cac nhom tu nhan xét va nhan xét lan nhau vé kich ban, ndi dung kién thie (ding/sai, kién thie can bé sung), dién xuat thé hién kich ban... Dé kich 1é tinh than hoc tap cia HS, GV co thé str dung diém cac vé kich thanh diém 15 phut. Trén co sé két luan y nghia cia cudc khang chién chéng Mi, ctu nude, GV dan dat vao chuong mdi: Viét Nam tir sau nam 1975 dén nam 2000. Nhu vay, van dung phuong phap dong vai trong day hoc da gitp HS phat trién nang luc van dung kién thtte vao cac tinh huéng thure tién, nho do nhiing kién thire lich str tuéng chimg khé khan tré nén sinh déng, hap dan. Cung voi day hoc dur an, phuong phap day hoe nay can durge GV ting cudng str dung, gop phan thie hién nguyén ly “hoe di déi voi hanh”, “ly luan gan lién voi thuc tién”, 3.4. THUC NGHIEM SU PHAM 3.4.1. Muc dich Nham kiém dinh tinh kha thi cia cac phuong phap phat trién NL VDKT ctia HS trong qua trinh DHLS Viét Nam tir 1954 dén 1975 6 trudng THPT. 3.4.2. Phuong phap va ké hoach thuc nghiém 3.3.2.1. Lwa chon déi tuong thiec nghiém sw pham - Déi voi GV day lop thuc nghiém va déi ching: Ching téi moi nhitng GV cé nang luc, kinh nghiém va tudi nghé tir 5 nam tré lén day chvong trinh lich sit khdi 12. - Déi voi HS lop thuc nghiém va déi chimg: Ching tdi chon 16 Idp thuc nghiém (668 HS) va 16 lop déi chtmg (668 HS) 6 cdc truéng THPT trén dia ban tinh Dak Lak gém: Truéng THPT Nguyén Tat Thanh, Truong THPT Ngé Gia Tu, Truong THPT Buén H6, Truong THPT Huynh Thuc Khang. Tai mdi trong, chting t6i chon cdc Iép thuc nghiém va déi chimg tuong duong nhau vé si sé va nang luc hoc tap b6 mén. 92 3.4.2.2. Noi dung thiec nghiém sw pham Trén co sé két qua nghién cwtu va nhiing giai phdp ly luan duoc dé xuat trong luan van, chung téi tién hanh soan ké hoach day hoc Bai 23: Khéi phuc va phat trién kinh té - x4 hdi 6 mién Bac, giai phong hoan toan mién Nam (1973 - 1975) dé giang day (Phu luc 3). 3.4.2.3. Phuong phap thc nghiém su pham Truéc hét ching t6i tién hanh trao déi voi GV (ching toi chon cing mét GV day giao an thuong va gido dn thuc nghiém), lam r6 nhitng ndi dung, phuong phap va yéu cau cla gido dn thu nghiém. Tat ca muc dich, néi dung, phuong phap giang day theo nhitng két luan ctia dé tai phai duoc thé hién trong gido an. G lop déi ching, ching tdi yéu cau GV giang day theo giao an binh thuéng ma thay c6 van lén lop. Khi GV tién hanh giang day 6 Idp thuc nghiém va lép déi ching, chting toi cing cdc GV b6 mon tham gia du gid dé quan sat tién trinh bai hoc va khéng khi lop hoc. Két thtic tiét hoc, ching téi tién hanh trao déi voi GV cing dur gid dé xin ¥ kién cia ho vé néi dung, phuong phap, khéng khi ctia gid hoc. Déng thoi, trao déi voi HS dé nam bat ¥ kién ctia cdc em vé bai hoc, nhig thay déi trong ndi dung, phuong phap giang day 6 dp thuc nghiém. Sau do, ching tdi kiém tra két qua nhan thtte kién thtte bai hoc ctia HS 6 ca Idp déi chtmg va thuc nghiém dé lam co sé danh gia muc d6 kién thitc, ki nang ma cac em dat duoc sau bai hoc. Déi voi ¥ kién cha GV va HS, da sé cdc ¥ kién déu nhan xét vé bai hoc theo gido dn moi da tao ra mét khéng khi hoc tap khdc han. Ca GV va HS déu xac dinh duoc nhiém vu nhan thuc cua bai hoc, ndi dung va phuong phap giang day phi: hop v6i trinh dé nhan thttc cia HS, dam bao muc tiéu bai hoc. Viéc két hop linh hoat cac phuong phap giang day trén co sé phat huy tinh tich cue cia HS da tao diéu kién cho cdc em nam ving ndi dung bai hoc. Khéng khi lop hoc séi ndi, HS hao hung tham gia vao cdc hoat dong hoc tap do GV dua ra. 3.4.3. Két qua thie nghiém su pham Trén co sé két qua thu duge, chung tdi str dung phuong phap théng ké toan hoc dé xdc dinh tinh kha thi cia néi dung thue nghiém [Phu luc 5]. 93