Docsity
Docsity

Prepara tus exámenes
Prepara tus exámenes

Prepara tus exámenes y mejora tus resultados gracias a la gran cantidad de recursos disponibles en Docsity


Consigue puntos base para descargar
Consigue puntos base para descargar

Gana puntos ayudando a otros estudiantes o consíguelos activando un Plan Premium


Orientación Universidad
Orientación Universidad

El Contrato de Vitalicio: Análisis y Principios Metodológicos - Prof. García Trigo, Apuntes de Derecho Civil

Este documento analiza el contrato de vitalicio, una figura jurídica en la que una o varias personas se obligan a prestar alimentos a cambio de la cesión de determinados bens o derechos. Se examinarán aspectos problemáticos considerando los conocimientos previos del alumnado y fomentando su participación activa. El contrato de vitalicio, diferente de los contratos arrendamiento y parzaría, es cada vez más importante en el tráfico jurídico debido a los cambios socioeconómicos. Se mencionan recientes regulaciones estatales y proyectos de regulación relacionados.

Tipo: Apuntes

2012/2013

Subido el 21/09/2013

veroniica
veroniica 🇮🇹

4

(6)

2 documentos

1 / 18

Toggle sidebar

Documentos relacionados


Vista previa parcial del texto

¡Descarga El Contrato de Vitalicio: Análisis y Principios Metodológicos - Prof. García Trigo y más Apuntes en PDF de Derecho Civil solo en Docsity! Belén Trigo García Departamento de Dereito Común (Área de Dereito Civil) Facultade de Dereito unidade didáctica 4.2 O CONTRATO DE VITALICIO © Universidade de Santiago de Compostela, 2008 Deseño Unidixital Edita Vicerreitoría de Cultura da Universidade de Santiago de Compostela Servizo de Publicacións da Universidade de Santiago de Compostela Imprime Unidixital Servizo de Edición Dixital da Universidade de Santiago de Compostela Dep. Legal: C 862-2008 ISBN 978-84-9750-928-2 ADVERTENCIA LEGAL: reservados todos os dereitos. Queda prohibida a duplicación parcial ou total desta obra, en calquera forma ou por calquera medio (elec- trónico, mecánico, gravación, fotocopia ou outros) sen consentimento expreso por escrito dos editores. 32 - UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO que le corresponden o si le es imputable alguna causa que haga difícil la convivencia. En estos supuestos, la notificación resolutoria en la que deben expresarse las causas tiene efectos inmediatos. e) Por la muerte o declaración de defunción de la persona acogida única o de los dos miembros de la pareja acogida. f) Por la muerte o declaración de defunción de la persona acogedora única o de las dos, si se trata de una pareja acogedora. La muerte de uno de los miembros de la pareja también puede dar lugar a la revisión de la contrapres- tación establecida por el pacto de acogida realizada en escritura pública y a la extinción del pacto de acogida si el sobreviviente justifica que no puede cum- plir las obligaciones asumidas. En dicho caso, es necesario que lo notifique a la persona acogida con tres meses de antelación. 2. En los supuestos de las letras a, b, c y d, del apartado 1, quedan revoca- dos los poderes que cualquiera de las personas acogidas haya otorgado a favor de la persona o personas acogedoras y a la inversa. 3. En el caso de matrimonio o establecimiento de relación de pareja estable de la persona acogida puede modificarse el pacto de acogida a instancia de la persona acogedora o de la misma persona acogida. Artículo 6. Efectos de la extinción de la acogida en vida de los contra- tantes. 1. Si la extinción se produce por las causas previstas en el artículo 5.1.a y b, se estará a la voluntad expresada por las partes. 2. Si no hay pacto, y la extinción se produce por la causa prevista en el ar- tículo 5.1.c, las personas acogedoras o acogidas que no sean titulares de la misma deben abandonar la vivienda dentro del plazo de tres meses, a contar desde la recepción de la notificación. 3. También, en el caso de que no haya pacto, si la extinción se produce por la causa prevista en el artículo 5.1.d, las personas acogedoras que no sean titulares de la vivienda deben abandonarla dentro del plazo de quince días, a contar desde la recepción de la notificación resolutoria; las personas acogi- das que no son titulares de la misma, deben abandonarla dentro del plazo de dos meses a partir de la notificación resolutoria. 4. En los casos de extinción previstos, por el artículo 5.1.c y d, si se ha produ- cido una situación de enriquecimiento injusto por razón del tiempo y las con- diciones de la acogida, la parte que se considera perjudicada puede reclamar la indemnización correspondiente a la otra parte. Las donaciones realizadas por la persona acogida a la acogedora son revocables si ésta ha dejado de cumplir alguna de las condiciones que aquélla le impuso. 5. La extinción de la acogida debe comunicarse, si procede, al Registro crea- do por esta Ley. 6. Las personas o entidades públicas o privadas que, como consecuencia de la extinción de la acogida por las causas previstas en el artículo 5.1.c y d, han UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO - 5 ÍNDICE Presentación .................................................................................................7 Os obxectivos ...............................................................................................7 Os principios metodolóxicos .....................................................................8 Os contidos básicos ...................................................................................8 1. CONCEPTO ................................................................................8 1.1. Caracteres e cualificación xurídica ....................................8 1.2. Finalidade do contrato e risco de utilización fraudulenta .........................................................................8 2. SUXEITOS ....................................................................................9 2.1. O cesionario .......................................................................9 2.2. O cedente .........................................................................10 2.3. O alimentista ....................................................................10 3. OBXECTO DO CONTRATO. DEREITOS E OBRIGAS DAS PARTES ................................................................................10 3.1. A cesión de bens ou dereitos ............................................10 3.2. A prestación de alimentos ................................................10 4. FORMA E INSCRICIÓN .............................................................. 11 5. EXTINCIÓN DO CONTRATO .................................................... 11 5.1. Causas xerais de extinción. Duración do contrato e transmisibilidade da obriga de prestar alimentos .............. 11 5.2. Desistimento ....................................................................12 5.3. Resolución .......................................................................13 5.3.1. Causas de resolución ............................................13 5.3.2. Pluralidade de cedentes: lexitimados para o exercicio da resolución e efectos ............................13 5.3.3. Consecuencias da resolución .................................14 Avaliación ...................................................................................................15 Actividades propostas ..............................................................................15 Bibliografía básica......................................................................................17 Bibliografía complementaria .....................................................................17 Anexo I: Normativa aplicable ....................................................................18 Anexo II: LDCG 1995 ..................................................................................20 Anexo III Normativa estatal e doutras CCAA ...........................................21 Anexo IV: Xurisprudencia ..........................................................................31 UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO - 31 personas acogidas, sea suplida o complementada por el consentimiento de sus representantes legales, la persona que ejerce la curatela o las personas designadas en documento de nombramiento tutelar no testamentario. En los casos de voluntad suplida o complementada, es necesaria autorización judi- cial y debe escucharse a la persona o pareja acogida, si es que tiene discer- nimiento suficiente. 2. Las personas acogidas no pueden ser menores de sesenta y cinco años, y el de menos edad debe tener, como mínimo, quince años más que la persona acogedora de más edad. 3. El requisito de la diferencia de edad no es necesario si una de las perso- nas acogidas es discapacitada física o psíquica o requiere atenciones espe- ciales. 4. La persona o personas acogedoras deben actuar siempre en beneficio de la persona o personas acogidas durante el tiempo que establezca el pacto de acogida y que, con carácter general, nunca debe ser inferior a tres años. Artículo 4. Requisitos formales de la constitución 1. La acogida debe constituirse en escritura pública, la cual debe inscribirse en el Registro correspondiente. 2. La escritura pública debe hacer constar las contraprestaciones, derechos y obligaciones que corresponden a cada parte, y también, si procede, las do- naciones realizadas por las personas acogidas a las acogedoras y a terceras personas en interés de aquéllas, de presente o para después de la muerte. Ello no supone la administración de los bienes de la persona o personas acogidas. 3. En el contrato de prestación de alimentos, la contraprestación puede con- sistir en la cesión de capital en bienes muebles, inmuebles o en dinero. Dicha cesión puede ser revocada a instancia de las personas acogidas si las aco- gedoras incumplen las obligaciones fijadas en la escritura pública o muestran ingratitud. Si existe donación y ésta recae en bienes inmuebles, la donación y las condiciones que, si procede, se establecen no perjudican a terceros si no se inscriben en el Registro de la Propiedad. CAPÍTULO II Extinción Artículo 5. Causas de extinción. 1. La acogida se extingue por las siguientes causas: a) Por lo pactado en la escritura de formalización. b) Por común acuerdo de personas acogedoras y acogidas manifestado en escritura pública. c) Por voluntad de una de las partes, manifestada en escritura pública. La resolución debe ser notificada de forma fehaciente a la otra parte con seis meses de antelación. d) Por voluntad de una de las partes, si la otra incumple las obligaciones 30 - UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO con el artículo 9.2 del Estatuto de Autonomía de Cataluña (LCAT 1979, 318) en materia de conservación, modificación y desarrollo del derecho civil pro- pio. Los precedentes en el derecho catalán están en la rúbrica novena, que lleva por título «Dels afillaments e de emancipacions», del Libro VII de los Costums de Tortosa. También en algunas comarcas pirenaicas de Lleida se han realizado ante notario daciones o acogidas que han creado la figura del donat. CAPÍTULO I Constitución Artículo 1. Concepto 1. El pacto de acogida consiste en la vinculación de una persona o una pare- ja casada o unida de manera estable, o una familia monoparental, por razón de la edad o bien de una discapacidad, a una persona o a una pareja casada o unida de manera estable, que deben ser más jóvenes si la acogida es por razón de la edad, que los aceptan en condiciones parecidas a las relaciones de parentesco y a cambio de una contraprestación. 2. El pacto de acogida permite que la persona o personas acogedoras sola- mente puedan acoger a una persona, excepto en los supuestos en que las personas acogidas sean una pareja casada o unida de manera estable o tengan relación de parentesco hasta el segundo grado de consanguinidad o adopción. En este caso, la acogida abarca a ambas personas. 3. El pacto de acogida no incluye la administración legal de bienes ni la repre- sentación legal de las personas acogidas por las acogedoras. Artículo 2. Objeto 1. Personas acogedoras y acogidas conviven en una misma vivienda habi- tual, sea la de las personas acogedoras sea la de las acogidas, con el objeto de que los primeros cuiden de los segundos, les den alimentos, les presten asistencia, procuren su bienestar general y les atiendan en situaciones de enfermedad. 2. Personas acogedoras y acogidas deben prestarse ayuda mutua y compar- tir los gastos del hogar y el trabajo doméstico de la forma pactada, que debe responder a las posibilidades reales de cada parte. 3. La contraprestación puede realizarse mediante la cesión de bienes mue- bles, bienes inmuebles o en dinero. 4. Las personas acogedoras deben promover la constitución de la tutela si las personas acogidas están en situación de ser sometidas a ella. 5. El domicilio donde tiene lugar la acogida debe tener condiciones de habi- tabilidad y accesibilidad tanto infraestructurales como de servicios. Artículo 3. Requisitos personales. 1. La acogida requiere que las personas acogedoras y las acogidas no ten- gan parentesco entre ellas hasta el segundo grado, sean mayores de edad y con plena capacidad de obrar o que dicha capacidad, en lo relativo a las UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO - 7 PRESENTACIÓN O contrato de vitalicio consiste na prestación de alimentos a cambio dunha cesión patrimonial. Seguindo a sistemática da LDCG 2006, estúdase a continuación dos contratos de arrendamento rústico e de parzaría. / / / / / IV Parte Obrigas e contratos VI Parte Sucesións I e II Parte Xeral e Persoa V Parte Reais III Parte Familia A diferenza dos contratos arrendamento e parzaría, vistos no tema anterior, e da compañía familiar galega, que se verá no tema seguinte, o contrato de vitalicio non é exclusivo do medio rural. Desta forma, o cambio de circunstancias socio-económicas que carrexa o declive doutras figuras deter- mina, en cambio, unha presenza do contrato de vitalicio cada vez máis impor- tante no tráfico xurídico. Entre estas circunstancias cabe citar a modificación do modelo de relacións familiares ou o aumento da esperanza de vida. Proba deste crecente interese é a recente regulación polo lexislador estatal dunha figura equiparable, o contrato de alimentos; tamén cabe men- cionar o proxecto de regulación da hipoteca inversa ou a introdución polo lexislador catalán do pacto de acollida de persoas maiores, chamado a cum- prir fins semellantes ó contrato de vitalicio. OS OBXECTIVOS Comprender os trazos característicos do contrato de vitalicio na • regulación actual. Confrontar e distinguir o contrato de vitalicio doutras figuras • próximas, no dereito galego, no dereito estatal e noutros derei- tos autonómicos. Coñecer as finalidades que o contrato de vitalicio pode cumprir • na práctica. Ser capaces de redactar un contrato de vitalicio.• Buscar e debater posibles solucións a controversias relativas ó • contrato de vitalicio. 10 - UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO Cc.). O réxime aplicable no suposto de pluralidade de cesionarios terá conse- cuencias en materia de resolución do contrato (vid. infra art. 155 LDCG). O cedente2.2. É a persoa que realiza a transmisión patrimonial como contrapres- tación da obriga de prestar alimentos. Loxicamente, require capacidade de disposición. Tamén se contempla expresamente a posibilidade dunha pluralidade de cedentes (vid. infra respecto da resolución art. 153.2º e 3º LDCG). O alimentista 2.3. É a persoa que recibe a prestación de alimentos por parte do cesio- nario. Á súa vez, pode ser parte contratante –cedente– ou un terceiro (art. 149.1º LDCG). OBXECTO DO CONTRATO. DEREITOS E OBRIGAS DAS PARTES 3. Como contrato bilateral, coa súa perfección xorden dereitos e obrigas para ambas partes contratantes. O cedente obrígase a efectuar unha cesión patrimonial, mentres que o cesionario queda obrigado á prestación de ali- mentos. A cesión de bens ou dereitos3.1. A contraprestación que recibe o cesionario pola prestación de alimen- tos consiste, segundo o artigo 147 LDCG, na cesión de determinados bens ou dereitos. Hai que entender por cesión a constitución ou transmisión ó seu favor de dereitos de calquera tipo, sempre que teñan contido económico. Polo tanto, non en todos os casos se tratará da transmisión da propiedade de determinados bens, aínda que esta é a hipótese máis frecuente na práctica. Cabe preguntarse se o obxecto da cesión pode ser todo o patrimonio do cedente. Aínda que o art. 147 se refire a “determinados” bens o dereitos, non habería inconveniente en admitir esta hipótese. Non é unha cesión gra- tuíta (cfr. art. 634 Cc.) e, precisamente, co contrato de vitalicio preténdese garantir a subsistencia do alimentista-cedente. A prestación de alimentos 3.2. De acordo co art. 148. 1º LDCG, a prestación alimenticia deberá com- prender o sustento, a habitación, a vestimenta e a asistencia médica, así como as axudas e os coidados, mesmo afectivos, axeitados ás circunstan- cias das partes. mediante la cancelación de la deuda por los herederos o la ejecución de la garantía hipotecaria por parte de la entidad de crédito. No cabe duda pues de que el desarrollo de un mercado de hipotecas inversas que permitan a los mayores utilizar parte de su patrimonio inmobiliario para aumentar su renta ofrece un gran potencial de generación de beneficios económicos y sociales. La posibilidad de disfrutar en vida del ahorro acumulado en la vivienda aumentaría enormemente la capacidad para suavizar el perfil de renta y consumo a lo largo del ciclo vital, con el consiguiente efecto positivo sobre el bienestar. En relación con el seguro de dependencia, su contenido incorpora la regulación de los instrumentos privados para la cobertura de la dependencia, que podrá articularse bien a través de un contrato de seguro suscrito con entidades aseguradoras, incluidas las mutualidades de previsión social, o bien a través de un plan de pensiones. La cobertura de la dependencia realizada a través de un contrato de seguro obliga al asegurador, para el caso de que se produzca la situación de dependencia, conforme a lo dispuesto en la normativa reguladora de la promoción de la autonomía personal y atención a las personas en situación de dependencia, y dentro de los términos establecidos en la ley y en el contrato, al cumplimiento de la prestación convenida con la finalidad de atender, total o parcialmente, directa o indirectamente, las consecuencias perjudiciales para el asegurado que se deriven de dicha situación. Estos seguros podrán contratarse por las entidades aseguradoras que cuenten con la preceptiva autorización administrativa para el ejercicio de la actividad aseguradora en los ramos de vida o enfermedad. Por lo que se refiere a los planes de pensiones que prevean la cobertura de la contingencia de dependencia deberán recogerlo de manera expresa en sus especificaciones. […] Disposición adicional primera. Regulación relativa a la hipoteca inversa. 1. A los efectos de esta Ley, se entenderá por hipoteca inversa el préstamo o crédito garantizado mediante hipoteca sobre un bien inmueble que constituya la vivienda habitual del solicitante y siempre que cumplan los siguientes requisitos: a) que el solicitante y los beneficiarios que este pueda designar sean personas de edad igual o superior a los 65 años o afectadas de dependencia severa o gran dependencia, b) que el acreedor disponga del importe del préstamo o crédito mediante disposiciones periódicas o únicas, c) que la deuda sólo sea exigible por el acreedor y la garantía ejecutable 26 - UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO poteca inversa se regirá por lo dispuesto en la legislación que en cada caso resulte aplicable. Lei 41/2007, de 7 de decembro, pola que se modifi ca a Lei 2/1981, de 25 de marzo, de regulación do mercado hipotecario e outras normas do sistema hipotecario e fi nanceiro, de regulación das hipotecas inversas e o seguro de dependencia Exposición de motivos VIII Por lo que se refiere a las novedades que esta Ley introduce en sus disposiciones adicionales, deben tenerse en cuenta algunos antecedentes legislativos relevantes. En primer lugar, la Ley 39/2006, de 14 de diciembre, de Promoción de la Autonomía Personal y Atención a las personas en situación de dependencia, cuya disposición adicional séptima «Instrumentos privados para la cobertura de dependencia» dispone que el Gobierno en el plazo de seis meses promoverá las modificaciones legislativas que procedan para regular la cobertura privada de las situaciones de dependencia, y que, con el fin de facilitar la cofinanciación por los beneficiarios de los servicios que se establecen en la ley, se promoverá la regulación del tratamiento fiscal de los instrumentos privados de cobertura de la dependencia. En segundo lugar y aún cuando no lo sea en el orden cronológico, la Ley 35/2006, de 28 de noviembre, del Impuesto sobre la Renta de las Personas Físicas y de modificación parcial de las leyes de los Impuestos sobre Sociedades, sobre la Renta de no Residentes y sobre el Patrimonio introduce una serie de medidas de fomento fiscal de la cobertura de la dependencia mediante seguros privados y planes de pensiones, modificando la regulación sustantiva de estos últimos. Hacer líquido el valor de la vivienda mediante productos financieros podría contribuir a paliar uno de los grandes problemas socioeconómicos que tienen España y la mayoría de países desarrollados: la satisfacción del incremento de las necesidades de renta durante los últimos años de la vida. La hipoteca inversa regulada en esta Ley se define como un préstamo o crédito hipotecario del que el propietario de la vivienda realiza disposiciones, normalmente periódicas, aunque la disposición pueda ser de una sola vez, hasta un importe máximo determinado por un porcentaje del valor de tasación en el momento de la constitución. Cuando se alcanza dicho porcentaje, el mayor o dependiente deja de disponer de la renta y la deuda sigue generando intereses. La recuperación por parte de la entidad del crédito dispuesto más los intereses se produce normalmente de una vez cuando fallece el propietario, UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO - 11 Non cabe dúbida de que as partes contratantes poden configurar con maior amplitude a prestación de alimentos; así, incluíndo un pacto de convi- vencia entre alimentista e cesionario. Igualmente, e pese a dicción literal do precepto, as partes poderían fixar o alcance da prestación de alimentos cun contido inferior o sinalado polo art. 148. 1º LDCG. Desta forma, cabe deducir do precepto que, en caso de silencio das partes sobre a prestación, esta deberá comprender os aspectos mencionados no art. 148.1º e que, en todo caso, o contido dos alimentos previstos no contrato débese interpretar no sentido máis favorable para o alimentista. O art. 148.1º LDCG practicamente coincide co disposto no art. 142 apartado 1º Cc. sobre alimentos entre parentes. Chama a atención a mención dos coidados afectivos na norma galega, quizais explicable polo contexto tra- dicionalmente familiar en que frecuentemente se desenvolve este contrato. Ó respecto, a doutrina e a xurisprudencia sosteñen que as axudas e coidados persoais e afectivos non poden considerarse complementarias nin secunda- rias, senón de igual ou análogo rango ás prestacións de contido patrimonial. Proba deste carácter principal sería o feito de configurarse o seu incumpri- mento como causa de resolución do contrato (art. 153. 1.3ª LDCG), ademais de constituír un trazo de diferenciación respecto do contrato de renda vitalicia (vid. art. 1802 Cc.). En todo caso, e sen prexuízo da dificultade de proba respecto do incumprimento da obriga de prestar coidados afectivos, a inclusión de pres- tacións a cargo do cesionario susceptibles de ser consideradas de carácter persoalísimo podería chocar coa transmisibilidade mortis causa da obriga de prestar alimentos (art. 151 LDCG; cfr. art. 1792 Cc.). FORMA E INSCRICIÓN4. De acordo co art. 150 LDCG, para que teña efectos fronte a terceiros, o contrato de vitalicio deberase formalizar en escritura pública. A diferenza do art. 97 LDCG 1995, parece que, na actualidade, a formalización en escritu- ra pública non é requisito para a validez do contrato, senón como forma ad probationem. Propiamente a eficacia fronte a terceiros sería consecuencia do acceso do contrato ó rexistro correspondente (así, respecto de bens inmo- bles, o Rexistro da propiedade inmobiliaria; cfr. art. 1797 Cc.). EXTINCIÓN DO CONTRATO5. Causas xerais de extinción. Duración do contrato e 5.1. transmisibilidade da obriga de prestar alimentos Son de aplicación ó contrato de vitalicio as causas xerais de extinción dos contratos. Polo que se refire á duración, o contrato ten carácter vitalicio, polo que se prevé a súa vixencia ata o falecemento do alimentista ou do derradeiro deles (cfr. arts. 149.3º e 151; vid. tamén art. 153.3º LDCG). Neste 12 - UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO sentido, acláranse as dúbidas suscitadas pola redacción do art. 97 LDCG 1995 que parecía admitir o acordo en contrario respecto da subsistencia da obriga de prestar alimentos ata o falecemento do alimentista, non respecto da transmisión mortis causa desta obriga. En cambio, o falecemento do cesionario non extingue como regra o contrato de vitalicio; se as partes non dispuxeran outra cousa, a obriga de prestar alimentos transmitirase ós sucesores do cesionario (art. 151 LDCG). Desistimento 5.2. O art. 152 LDCG contempla a facultade de desistimento só a favor do cesionario, de forma que este poderá desistir do contrato en calquera tempo, co único requisito de notificar a súa vontade ó cedente cunha antelación de seis meses. Polo tanto, non precisará alegar nin probar ningunha xusta causa para pór fin ó contrato. Consecuencia do desistimento é a restitución por parte do cesionario dos bens e dereitos recibidos do cedente en virtude do contrato de vitalicio, así como dos seus froitos, sen máis cargas ou gravames ca os preexisten- tes á cesión (art. 152.2º LDCG). Nada se di dos deberes de liquidación que derivan do desistimento; así a remuneración pola prestación de alimentos efectivamente cumprida. Tendo en conta que o contrato de vitalicio ten carácter aleatorio, non parece adecuado que o cesionario que desiste poida pedir unha contrapres- tación que, aínda que se corresponda co valor real dos alimentos prestados, iguale ou supere o valor dos bens e/ou dereitos obxecto de cesión. Tal preten- sión desvirtuaría a natureza do contrato e constituiría un incentivo á solicitude do desistimento por mero cálculo económico do cesionario, en prexuízo do alimentista (cfr. art. 1796 Cc.). Por outra banda, o cesionario pode verse privado de toda contrapres- tación polos alimentos efectivamente prestados ó ter que devolver os bens recibidos e os seus froitos. No seu caso, só se lle recoñecería o uso dos bens durante a duración do contrato. De alí que resulte criticable a previsión do lexislador de restitución dos froitos percibidos (cfr. art. 98.2º LDCG 1995, que contemplaba o dereito do cesionario á metade das ganancias obtidas co seu traballo). Cabe preguntarse se, dalgunha forma, o lexislador galego conside- ra o desistimento un suposto de incumprimento (vid. infra, sobre resolución, o art. 155 in fi ne LDCG), caracterización que suporía unha defectuosa com- prensión da figura por parte do lexislador galego. Desta forma, na aplicación do art. 152 LDCG podería considerarse ó cesionario posuídor de boa fe para os efectos de adquirir os froitos percibidos (art. 451 Cc.), ou polo menos, considerar a adquisición de froitos polo cesio- nario ata onde alcance a compensación cos gastos efectuados na prestación de alimentos aplicando o principio que prohibe o enriquecemento sen causa. UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO - 25 sonas de edad igual o superior a los 65 años o afectadas de dependencia severa o gran dependencia, b) que el acreedor disponga del importe del préstamo o crédito mediante dis- posiciones periódicas o únicas, c) que la deuda sólo sea exigible por el acreedor y la garantía ejecutable cuando fallezca el prestatario o, si así se estipula en el contrato, cuando fa- llezca el último de los beneficiarios, d) que la vivienda hipotecada haya sido tasada y asegurada contra daños de acuerdo con los términos y los requisitos que se establecen en los artículos 7 y 8 de la Ley 2/1981, de 25 de marzo, de regulación del mercado hipote- cario. 2. Las hipotecas a que se refiere esta disposición sólo podrán ser concedidas por las entidades de crédito y por las entidades aseguradoras autorizadas para operar en España, sin perjuicio de los límites, requisitos o condiciones que, a las entidades aseguradoras, imponga su normativa sectorial. 3. El régimen de transparencia y comercialización de la hipoteca inversa será el establecido por el Ministro de Economía y Hacienda. 4. En el marco del régimen de transparencia y protección de la clientela, las entidades establecidas en el apartado 2 que concedan hipotecas inversas de- berán suministrar servicios de asesoramiento independiente a los solicitantes de este producto, teniendo en cuenta la situación financiera del solicitante y los riesgos económicos derivados de la suscripción de este producto. Dicho asesoramiento independiente podrá llevarse a cabo, bien a través de la figura del Defensor del Cliente o bien, a través de los mecanismos que de- termine el Ministro de Economía y Hacienda. Si el asesoramiento se realizara a través del Defensor del Cliente y las entidades no contaran con uno propio, deberán adherirse, bien a uno de los designados por otras entidades o bien, a los designados a través de los criterios recogidos en el artículo 29 de la Ley 44/2002, de 22 de noviembre, de Medidas de Reforma Financiera. El Ministro de Economía y Hacienda establecerá las condiciones, forma y requisitos para la realización de estas funciones de asesoramiento. 5. Al fallecimiento del deudor hipotecario sus herederos o, si así se estipula en el contrato, al fallecimiento del último de los beneficiarios, podrán cancelar el préstamo, en el plazo estipulado, abonando al acreedor hipotecario la to- talidad de los débitos vencidos, con sus intereses, sin que el acreedor pueda exigir compensación alguna por la cancelación. 6. Cuando se extinga el préstamo o crédito regulado por esta disposición y los herederos del deudor hipotecario decidan no reembolsar los débitos ven- cidos, con sus intereses, el acreedor sólo podrá obtener recobro hasta donde alcancen los bienes de la herencia. […] 10. En lo no previsto en esta disposición y su normativa de desarrollo, la hi- 22 - UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO demanda, o la resolución del contrato, con aplicación, en ambos casos, de las reglas generales de las obligaciones recíprocas. En caso de que el alimentista opte por la resolución, el deudor de los alimen- tos deberá restituir inmediatamente los bienes que recibió por el contrato, y, en cambio, el juez podrá, en atención a las circunstancias, acordar que la res- titución que, con respeto de lo que dispone el artículo siguiente, corresponda al alimentista quede total o parcialmente aplazada, en su beneficio, por el tiempo y con las garantías que se determinen. Artículo 1796 De las consecuencias de la resolución del contrato, habrá de resultar para el alimentista, cuando menos, un superávit suficiente para constituir, de nuevo, una pensión análoga por el tiempo que le quede de vida. Artículo 1797 Cuando los bienes o derechos que se transmitan a cambio de los alimentos sean registrables, podrá garantizarse frente a terceros el derecho del alimen- tista con el pacto inscrito en el que se dé a la falta de pago el carácter de condición resolutoria explícita, además de mediante el derecho de hipoteca regulado en el artículo 157 de la Ley Hipotecaria. Arts 1802-1808 Cc. sobre contrato de renda vitalicia Artículo 1802 El contrato aleatorio de renta vitalicia obliga al deudor a pagar una pensión o rédito anual durante la vida de una o más personas determinadas por un capital en bienes muebles o inmuebles, cuyo dominio se le transfiere desde luego con la carga de la pensión. Artículo 1803 Puede constituirse la renta sobre la vida del que da el capital, sobre la de un tercero o sobre la de varias personas. También puede constituirse a favor de aquella o aquellas personas sobre cuya vida se otorga, o a favor de otra u otras personas distintas. Artículo 1804 Es nula la renta constituida sobre la vida de una persona muerta a la fecha del otorgamiento o que en el mismo tiempo se halle padeciendo una enfermedad que llegue a causar su muerte dentro de los veinte días siguientes a aquella fecha. Artículo 1805 La falta de pago de las pensiones vencidas no autoriza al perceptor de la ren- ta vitalicia a exigir el reembolso del capital ni a volver a entrar en la posesión del predio enajenado; sólo tendrá derecho a reclamar judicialmente el pago de las rentas atrasadas y el aseguramiento de las futuras. UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO - 15 Nada se di da restitución a favor do cesionario da prestación de ali- mentos eventualmente cumprida nin da posibilidade de esixir o resarcimento de danos e o abono de intereses (cfr. art. 99. 2º LDCG 1995). Non obstante, estes efectos derivarían da aplicación supletoria do art. 1124 Cc. (cfr. art. 1796 Cc.). AVALIACIÓN Na avaliación das actividades propostas terase en conta, en xeral, a asimilación de conceptos e a aplicación práctica de coñecementos. En concreto, na exposición e debate dos resultados valorarase, ade- mais, a participación e a capacidade de argumentación crítica; na presenta- ción do traballo en grupo, a claridade e coherencia do texto, a correcta estru- turación do contido e a súa adecuación ás circunstancias prácticas do caso. ACTIVIDADES PROPOSTAS Cotexo da normativa galega coa regulación estatal do contrato • de alimentos e coa lei catalá sobre pacto de acollida. Identificación de trazos comúns.1. Identificación de trazos distintivos. 2. Traballo en grupo consistente na redacción dunha proposta de • contrato de vitalicio. Debes ter en conta os seguintes datos para reflectir correctamente a vontade da cliente. “O vitalicio de Maruxa” Maruxa, de 72 anos, está cansa de vivir soa. Preocúpalle ademais que, como consecuencia do cambio climático, sexan cada vez máis frecuentes as vagas de friaxe e, por tanto, máis frecuentes e intensas as dores reumáticas que agora sofre só de vez en cando. Maruxa é viúva e, morto o seu fillo Manuel, non volveu saber nada do seu neto Xan que vive en Suíza. Por outra banda, ten dúas sobriñas, Estrela e Ana, fillas da súa irmá Sabela, coa que mantén unha relación moi estreita. Respecto dos sobrinos, lévase ben con Estrela. Tamén ten certo trato con Ana pois, aínda que considera que é pouco seria, acompáñaa cando ten que trasladarse xa que é a única que ten carné de conducir e coche. A día de hoxe Maruxa vive na casa que mercara co seu marido pouco despois de casar, ten uns poucos aforros no banco e percibe todos os meses unha pensión non contributiva. Traballo individual consistente na resolución do seguinte test. • Respecto de cada cuestión pode haber máis dunha resposta co- rrecta. 16 - UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO Cuestionario de autoavaliación Vinte anos despois da celebración do contrato, a persoa ou persoas 1. cesionarias ven como Maruxa goza dun perfecto estado de saúde. É probable, entón, que viva, polo menos, outros vinte anos máis. Desesperados ante esta posibilidade, deciden desistir do contrato. Non terían que devolver nada: o valor dos alimentos prestados a. excede con moito do valor do patrimonio cedido. Terían que devolver todos os bens e dereitos recibidos en virtu-b. de do contrato, así como os seus froitos. Terían que devolver todos os bens e dereitos recibidos en virtu-c. de do contrato, sendo posible a compensación dos gastos efec- tuados a favor de Maruxa respecto dos froitos. Celebrado o contrato de vitalicio hai un ano, Maruxa non está comple-2. tamente satisfeita. Nesas, ve na prensa o anuncio dunha residencia da terceira idade acabada de inaugurar e con todas as comodidades chamada “O descanso, S.L.”. Maruxa pode desvincularse do contrato de vitalicio cando queira.a. Maruxa pode desvincularse do contrato porque considera que b. os coidados recibidos, aínda que garanten a súa subsistencia, non son acordes co nivel de vida ó que estaba acostumada e pensa que, a cambio do patrimonio cedido, podería estar mellor atendida na residencia. Aínda que puidese desvincularse do contrato, non podería cele-c. brar un novo contrato de vitalicio coa residencia. Dous meses despois de celebrado o contrato de vitalicio, Maruxa mo-3. rre dun cáncer fulminante. Seu neto, Xan, pretende impugnar o con- trato. Como podería fundamentar razoablemente esta impugnación? Porque é o único lexitimario de Maruxa e, non obstante, non a. recibe nada á morte desta. Porque ó celebrar o contrato, as partes xa coñecían a existencia b. da enfermidade e a súa gravidade. Porque o contrato foi celebrado en documento privado.c. Porque considera que a persoa ou persoas cesionarias incum-d. priron a súa obriga de prestar alimentos. UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO - 21 levará consigo, en defecto de pacto contrario, a obriga de indemniza-los gas- tos ocasionados, que poderán ser obxecto de compensación total ou parcial cos froitos percibidos dos bens obxecto de cesión. En todo caso, e a falta de acordo entre as partes, haberá que aterse ó que determine a correspondente resolución xudicial. ANEXO III: NORMATIVA ESTATAL E DOUTRAS CCAA Arts 1791-1797 Cc.* sobre contrato de alimentos * Introducidos por Lei 41/2003, de 18 de novembro, de protección patrimonial das persoas con discapacidade e de modificación do Código Civil, da Lei de Axuizamento Civil e da Normativa Tributaria con esta finalidade Cómpre ter en conta tamén os arts. 142-153 Cc. sobre a obriga legal de alimentos Artículo 1791 Por el contrato de alimentos una de las partes se obliga a proporcionar vivien- da, manutención y asistencia de todo tipo a una persona durante su vida, a cambio de la transmisión de un capital en cualquier clase de bienes y dere- chos. Artículo 1792 De producirse la muerte del obligado a prestar los alimentos o de concurrir cualquier circunstancia grave que impida la pacífica convivencia de las par- tes, cualquiera de ellas podrá pedir que la prestación de alimentos convenida se pague mediante la pensión actualizable a satisfacer por plazos anticipados que para esos eventos hubiere sido prevista en el contrato o, de no haber sido prevista, mediante la que se fije judicialmente. Artículo 1793 La extensión y calidad de la prestación de alimentos serán las que resulten del contrato y, a falta de pacto en contrario, no dependerá de las vicisitudes del caudal y necesidades del obligado ni de las del caudal de quien los reci- be. Artículo 1794 La obligación de dar alimentos no cesará por las causas a que se refiere el artículo 152, salvo la prevista en su apartado primero. Artículo 1795 El incumplimiento de la obligación de alimentos dará derecho al alimentista sin perjuicio de lo dispuesto en el artículo 1792, para optar entre exigir el cumplimiento, incluyendo el abono de los devengados con anterioridad a la 20 - UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO ANEXO II: LDCG 1995 Lei 4/1995, de 24 de maio, de dereito civil de Galicia DO. Galicia 6 xuño 1995, núm. 107, páx. 4171 e ss. TITULO V Contratos CAPITULO III O vitalicio Artigo 95 1. Polo contrato de vitalicio unha ou varias persoas obríganse, verbo doutra ou outras, a prestar alimentos na extensión, amplitude e termos que conve- ñan en troques da cesión ou entrega de bens polo alimentista. 2. En todo caso, a prestación alimenticia abranguerá o sustento, a habitación, a vestimenta e a asistencia médica do alimentista, así como as axudas e os coidados, mesmo os afectivos, axeitados ás circunstancias das partes. Artigo 96 1. As normas deste capítulo serán aplicables calquera que fose a cualifica- ción xurídica que as partes lle atribuísen ó contrato. 2. Este contrato formalizarase en documento público. Artigo 97 A obriga de prestar alimentos subsistirá ata o falecemento do alimentista, agás que se acorde outra cousa, e será transmisible ós herdeiros ou legata- rios do obrigado a satisfacelos. Artigo 98 1. A instancia do cesionario, o contrato poderase resolver en calquera tempo, logo de notificación con seis meses de antelación. 2. Cando, segundo o disposto no número anterior, se resolva o contrato, o cesionario terá dereito á metade das ganancias obtidas co seu traballo. Artigo 99 1. O alimentista poderá rescindi-lo contrato nos seguintes casos: a) Conduta gravemente inxuriosa ou vexatoria do obrigado a prestar alimen- tos. b) Incumprimento total ou parcial da prestación alimenticia, sempre que non sexa imputable ó seu perceptor. c) Cando o cesionario non coidase ou non atendese no necesario ó ceden- te, segundo a posición social e económica das partes e en todo canto faga posible o capital cedido, na procura do mantemento da súa calidade de vida. d) Polo non cumprimento do demais pactado. 2. Nos casos ós que se refiren os apartados do número anterior, a rescisión UNIDADE 4.2. O CONTRATO DE VITALICIO - 17 BIBLIOGRAFÍA BÁSICA J. M. LETE DEL RÍO en Manual de Derecho Civil gallego, Colex, Madrid, 1999, pp.137 e ss. J. M. LETE DEL RÍO en Comentarios al Código civil y Compilaciones Forales, t. XXXII, vol. 1º, Madrid, EDERSA, 1997, pp. 647 e ss. Debes ter en conta que, dada a data de publicación, es- tas obras non recollen os últimos cambios lexislativos tanto no Dereito galego como no Dereito estatal. De alí que, aínda que a súa consulta continúe a ser de utilidade e, polo tanto, recomendable, debe quedar supeditada ó cotexo cos textos normativos en vigor. BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA María del Carmen GÓMEZ LAPLAZA, “Consideraciones sobre la nueva regula- ción del contrato de alimentos”, 2004, Revista de Derecho Privado, pp 145-173 Isabel ZURITA MARTÍN, “Contratos vitalicios: forma y simulación”, 2001, Actualidad Civil, 3, pp. 909-950. Francisco MILLÁN SALAS, “El contrato vitalicio”, 2001, Actualidad Civil, 23, pp. 831-848 Mª Carmen NÚÑEZ ZORRILLA, 2005, “Comentario a los artículos 1.791 a 1.797 del Código Civil sobre el contrato de alimentos vitalicio”, Revista General de Legislación y Jurisprudencia, 3, 401-458. J. R. PARDO GATO, “O Contrato de Vitalicio (dende a comunicación de Amando Losada no I Congreso de Dereito Galego ata os nosos días)”, Revista Xurídica Galega, núm. 41 pp. 13 e ss. V. PEÓN RAMA / Mª E. ROVIRA SUEIRO, “El contrato de vitalicio de la LDGC como solución asistencial privada para las personas mayores”, Anuario da Facultade de Dereito da Universidade da Coruña, núm. 10, 2006, pp. 833-848 A. L. REBOLLEDO VARELA, “El contrato vitalicio (Especial consideración de su regulación en la Ley 4/1995, de 24 de mayo, de Derecho civil de Galicia), Actualidad civil, núm. 4, 1996, pp. 851-877 Inclúense referencias bibliográficas relativas ó dereito es- tatal polo seu interese na comparación coa regulación gale- ga.
Docsity logo



Copyright © 2024 Ladybird Srl - Via Leonardo da Vinci 16, 10126, Torino, Italy - VAT 10816460017 - All rights reserved