¡Descarga Fisiología del corazón y más Esquemas y mapas conceptuales en PDF de Fisiología solo en Docsity! III E corazón U N I D A D ÍNDICE DE LA UNIDAD 9 Músculo cardíaco: el corazón como bomba y la función de las válvulas cardíacas 10 Excitación rítmica del corazón 11 Fundamentos de electrocardiografía 12 Interpretación electrocardiográfica de las anomalías del músculo cardíaco y el flujo sanguíneo coronario: el análisis vectorial 13 Arritmias cardíacas y su interpretación electrocardiográfica Página deliberadamente en blanco Capítulo 9 Músculo cardíaco: el corazón como bomba y la función de las válvulas cardíacas 115 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . ¿Qué produce el potencial de acción prolongado y la meseta en el músculo cardíaco? A ra rtat tr a ra a braa ú- u aría y quét rab ta aó rga y a ta úu aría. Prr, ptena de aón de músu esqueét tá ru a r t r a artura úbta gra- úr anaes rápds de sd qu rt qu gra ata tr a bra uuar quéta íqu trauar. A t aa a anaes rápds rqu ra abrt agua éa gu y ué rra úbta- t. A a t rr ru a rarzaó y ta aó a tra tra éa gu araat. E úu aría, ta aó tá r- u r a artura t aa: 1) - anaes rápds de sd atvads pr e vtaje qu úu quét, y 2) tra baó ttat tta anaes de a de tp L (anaes ents de a), qu tabé a anaes de a-sd. Eta gua baó aa r aa rá qu abr ayr ttu y, qu u á rtat, ra abrt urat vara éa gu. Durat t t uy ua gra ata tat a a travé t aa aa trr a bra uuar aríaa, y ta atva at u rí rga arzaó, dand ugar a a meseta ta aó. Aá, a qu tra urat ta a ta atva r trát úu, tra qu a qu ru a traó úu quét r rtíu ará- trauar. La gua ra ua rtat tr ú- u aría y úu quét qu ayua a ar tat ta aó rga u ta qu atat ué ta aó, a raba a braa úu ar- ía a ta dsmnuye araat v, u t qu aar úu quét. Eta uó a raba a ta u br a uj traa a a travé aa a qu aaba ñaar. It- t a aua, a uó a raba a ta ru u uj aa ta arga tva urat a ta ta aó y, r tat, rgr rá vtaj ta aó a u v r. Cua aa t a- rra ué 0,2 a 0,3 y t- rru uj traa a y , tabé auta ráat a raba a braa a ta. Eta ráa éra ta a bra atat vuv ta braa a u v r, aza ta ara ta aó. Fases del potencial de acción del músculo cardíaco. La igura9-5 ru a a ta aó ú- u aría y uj qu t ugar urat aa a. Fase 0 (desplarzacón): ls canales rápds de sd se abren. Cua a éua aríaa tuaa y - arza, ta braa a á tv. L aa atva r vtaj (aa rá ) abr y rt qu ru ráat aa trr a éua y a ar. E ta braa aaza +20V araat at qu aa rr. Fase 1 (replarzacón ncal): ls canales rápds de sd se cerran. L aa rra, a éua za a rarzar y ta a a éua a travé aa ta. Fase 2 (meseta): ls canales de calc se abren y ls canales rápds de ptas se cerran. T ugar ua brv rarzaó a y ta aó aaza ua ta ua : 1) ua ayr raba a a, y 2) a uó a raba a ta. L aa a atva r vtaj abr tat urat a a 1 y 0, y a tra a éua. Dué, aa ta rra, y a - baó ua ruó a aa ta y u aut a traa a va a qu ta aó aa ua ta. Fase 3 (replarzacón rápda): ls canales de calc se cerran y ls canales lents de ptas se abren. E rr aa ó a y aut a raba a ta, qu rt qu ta aga ráat a éua, a a ta y vuv ta braa a éua a u v r. Figura 9-5. Fases de potenca de accón de a céua muscuar de ventrícuo cardíaco y correntes óncas asocadas para e sodo (Na+), e caco (Ca2+) y e potaso (K+). UNIDAD III El corazón 116 Fase 4 (ptencal de membrana en reps). Su var r araat −80 a −90V. Velocidad de la conducción de las señales en el mús- culo cardíaco. La va a uó a ña ta aó tar a arg a bras mus- uares auruares y ventruares u 0,3 a 0,5/, araat 1/250 a va a bra rva gra y tr a 1/10 a va a bra u- uar quéta. La va uó ta aza uó razó, a bras de Purknje, ata 4/ a ayría a art - ta, qu rt ua uó razabt ráa a ña tara aa a rt art razó, a aítu10. Período refractario del músculo cardíaco. E úu aría, a gua qu t tj tab, rra- tar a a rtuaó urat ta aó. Pr tat, rí rratar razó trva t, utra a art zqura a igu- ra9-6, urat ua u u aría ra u- rtar ua za ya taa úu aría. E rí rratar ra vtríu 0,25 a 0,30, qu araat a uraó ta aó ta rga. Hay u períd reratar reatv aa araat 0,05, urat ua á í ra tar úu r u tar ua ña tara uy ta, utra r a traó ratura traa (traít traa) gu j a igura9-6. E rí rrata- r úu auruar u á rt qu vtríu (araat 0,15 ara a auríua, araó 0,25 a 0,30 ara vtríu). ACOPLAMIENTO EXCITACIÓN-CONTRACCIÓN: FUNCIÓN DE LOS IONES CALCIO Y DE LOS TÚBULOS TRANSVERSOS E tér apament extaón-ntraón rr a a at ua ta aó a qu a bra úu traga. Et a aazó ara úu quét aítu7. Ua vz á ay ra t a úu aría qu t t rtat br a aratríta u traó. A gua qu úu quét, ua u t- a aó aa br a braa úu aría ta aó raga aa trr a bra uuar aríaa a arg a braa túbus transverss (T). L ta aó túbu T, a u vz, atúa br a braa túbus sar- pásms ngtudnaes ara rur a braó a aa araa uuar rtíu ar- á. E agua éa gu á t a u aa a bra y ataza a ra- quía qu avr zat at ata y a tr í, qu a ugar a a tra- ó uuar. Hata ara t a aat taó- traó qu úu quét, auqu ay u gu t qu batat rt. Aá a qu bra aa ara- a a tra rtíu ará, tabé va a aa araa túbu T t ta aó, qu abr aa a t vtaj a a braa túbu T (ig.9-7). E a qu tra a éua atva ué anaes de beraón de a, tabé a anaes de reeptr de randna, a braa rtí- u ará, ara atvar a braó a araa. L a araa tra- a ué a tra ara ar a raó y traó ut travra at a- bá qu a rt ara úu quét aítu6. S a rt túbu T a urza a traó úu aría ruría ara rab rqu rtíu ará úu aría tá r arra qu úu quét y aaa ut a ara grar ua traó ta. N btat, túbu T úu aría t u átr v ayr qu túbu úu quét, qu ga u vu 25 v ayr. Aá, trr túbu T ay ua gra ata uaár qu t arga gatva y qu u a ua abuat rrva a, a- té b ara u uó aa trr a bra uuar aríaa ua aar u ta aó u túbu T. La urza a traó úu aría gra a a traó a íqu trauar. D , u razó tua ua uó a jará ráat atr. La razó ta ruta qu a abrtura túbu T atrava rtat a braa a éua uuar aríaa aa a trauar qu ra a éua, qu rt qu íqu trauar qu tá tr- t úu aría truza túbu T. E ua, a ata a ta túbu T ( r, a ba a ara rur a traó úu aría) Figura 9-6. Fuerza de a contraccón de múscuo cardíaco ventrcuar; se muestra tambén a duracón de período refractaro y de período refractaro reatvo, más e efecto de una extrasístoe. Obsérvese que as extrasístoes no producen sumacón de ondas, como ocurre en e múscuo esqueétco. Capítulo 9 Músculo cardíaco: el corazón como bomba y la función de las válvulas cardíacas 117 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . gra a a traó a íqu trauar. E ab, a urza a traó úu qu- ét aa v ataa r ab ra a traó a íqu trauar rqu a traó úu quét tá rua a r t r a qu bra r rtíu ará de nterr a ra bra uuar quéta. A a a ta ta aó aría trru úbtat uj traa a aa trr a bra uuar y a araa bba ráat aa trr a bra uuar, aa rtíu ará y aa a túbu T-íqu trauar. E trart a uv a rtíu ará gu a ayua ua bba a-aa trataa (ATPaa) (a-ATPaa rtíu ar- á/á [SERCA2]; v. ig.9-7). L a a tabé a éua at u tr- abar -a. E qu tra a éua urat t trab trarta ué ura a éua r aó a bba -ta-ATPaa. E ua, trru a traó ata qu ga u uv ta aó. Duración de la contracción. E úu aría za a trar agu gu ué a gaa ta aó y gu trayé ata agu - gu ué qu a. Pr tat, a uraó a traó úu aría rat a uraó ta aó, nuyend a meseta, araat 0,2 úu auruar y 0,3 úu vtruar. CICLO CARDÍACO L ó aría qu ru - z u at aría ata z gut a ardía. Caa a r a g- raó táa u ta aó nódu snusa, a aítu10. Et óu tá aza a ar uratra a auríua ra, ra r a va ava urr, y ta aó vaja aquí ráat r aba auríua y ué a travé az AV aa vtríu. Db a ta ó a ta uó a auríua aa vtríu, ay u rtra á 0,1 urat a u aría a auríua a vtríu. Et rt qu a auríua traga at a traó vtruar, bba ta ara agr aa vtríu at qu a ta traó vtruar. Pr tat, a auríua atúa bmbas de ebad ara vtríu, y vtríu a u vz rra a ra ut ta ara vr a agr a travé ta vauar ur. Figura 9-7. Mecansmos de acopamento exctacón-contraccón y reajacón en e múscuo cardíaco. ATP, trfosfato de adenosna; RyR, cana de receptor de ranodna (cana de beracón de Ca2+); SERCA2, Ca2+-ATPasa de retícuo sarcopásmco/endopásmco. UNIDAD III El corazón 120 a 0,6 ( 60%) araat. A u, rtaj raó yó utza íat ara varar a aaa tóa ( bb) aríaa. Cua razó tra urza vu t- tó u ur ata u var ta baj 10 a 20. Pr trar, ua uy gra ata agr aa vtríu urat a át, vú ta- tó vtruar u gar a r ta gra 150 a 180 razó a. Mat aut vu tató y a ruó vu ttó u autar vu tó ata á b ra. LAS VÁLVULAS CARDÍACAS EVITAN EL FLUJO INVERSO DE LA SANGRE DURANTE LA SÍSTOLE Válvulas auriculoventriculares. La vávuas AV (a vávu- as trúspde y mtra) uj rtrógra agr vtríu aa a auríua urat a ít, y a vávuas semunares ( r, a vávuas aórta y de a artera pumnar) uj rtrógra a artra arta y uar aa vtríu urat a át. Eta vávua, qu utra a igura9-9 ara vtríu zqur, rra y abr pasvamente. E r, rra ua u grat ró rtrógraa uja a agr aa atrá, y abr ua u grat ró atró- graa urza a agr ró atrógraa. Pr tv aató, a a vávua AV a ra gú uj rtrógra ara rrar, tra qu a vávua uar, qu u á urt, ra u uj rtrógra ba- tat rá urat agu gu. Función de los músculos papilares. La igura9-9 tabé utra úu aar qu u a v a vávua AV at a uerdas tendnsas. L úu aar tra ua tra a ar v- truar, r, a trar qu ría rar, n trbuy a rr a vávua. Pr trar, tra v a vávua aa tr, aa vtríu, ara r qu rtruya aa aa a auríua urat a traó vtruar. S ru a rtura ua ura ta ru ará u úu aar b a u baj uj aguí r art ar, a vávua rtruy u aa a auríua urat a traó vtruar, a v tat qu ru ua uga grav y a ugar a ua ua aríaa grav u rta. Válvulas aórtica y de la arteria pulmonar. La vávua uar aórta y uar ua ua ara batat tta a vávua AV. Prr, a vaa r- a artra a a a ít a qu a vávua uar rr úbtat, a ra rr u á uav a vávua AV. Sgu, b a u r á quñ, a va a yó a agr a travé a vávua aórta y uar u ayr qu a travé a vávua AV, qu u ayr. A- á, b a rr rá y a a yó ráa, br a vávua aórta y uar tá t a ua abraó áa u ayr qu a vávua AV. Fat a vávua AV t rt a ura ta, qu urr a a vávua uar. A artr a aatía a vávua aórta y uar (qu utra ara a vávua aórta a art rr a igura9-9) vt qu b tar tuaa br ua ba u tj br at urt, r uy b ara rtar a t ía aa. CURVA DE PRESIÓN AÓRTICA Cua vtríu zqur tra, a ró v- truar auta ráat ata qu abr a vávua aórta. Ptrrt, ué qu aya abrt a vávua, a ró vtríu auta u rá- at, utra a igura9-7, rqu a agr a atat vtríu aa a arta y ué aa a artra trbuó téa. La traa agr a artra urat a ít a qu u ar ta y qu a ró aut ata araat 120Hg. A a a ít, ué qu vtríu zqur aya ja uar agr y aya rra a vávua aórta, a ar áta a artra at ua ró vaa a artra, u urat a át. S ru ua nsura a urva ró aórta ua rra a vávua aórta; tá rua r u rt rí uj rtrógra agr atat at rr a vávua, gu r a trruó úbta uj rtrógra. Dué qu aya rra a vávua aórta, a r- ó trr a arta uy tat urat ta a ít rqu a agr qu tá aaaa a artra áta ta uy tuat a travé va rér uv aa a va. At qu traga uv vtríu, a ró aórta ab- tuat a u ata araat 80Hg (ró atóa), qu tr a ró áa 120Hg (ró tóa) qu ru a arta urat a traó vtruar. La urva ró ventríu dereh y a arte- ra pumnar ar a a a arta, t qu a Figura 9-9. Vávuas mtra y aórtca (vávuas de ventrícuo zquerdo). Capítulo 9 Músculo cardíaco: el corazón como bomba y la función de las válvulas cardíacas 121 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . r t ua agtu araat 1/6, aaza aítu14. Relación de los tonos cardíacos con el bombeo cardíaco Cua auuta razó u tt y a artura a vávua rqu t u r ratvat t qu u ar ru. S barg, ua a vávua rra, v a vávua y íqu ruat vbra baj a ua ab úbt ró, gra u qu vaja ta a r a travé tóra. Cua tra vtríu rr y u ru qu tá ru r rr a vávua AV. E t a vbraó baj y ratvat rga, y prmer tn ardía (S1). Cua rra a vávua aórta y uar a a a ít y u g y rá rqu ta vávua rra ráat, y íqu ruat vbra urat u rí rt. Et a segun- d tn ardía (S2). La aua ra t aría aaza á ta aítu23, raó a auutaó t tt. Trabajo cardíaco E trabaj sstó aría a ata rgía qu razó vrt trabaj urat aa at aría tra bba agr aa a artra. E trabaj razó utza ara. Prr, a ayr rró utza, u, ara vr a agr a va baja ró aa a artra ata ró. Et a trabaj vumen-presón trabaj extern. Sgu, ua quña rró a rgía utza ara arar a agr ata u va yó a travé a vávua aórta y uar, qu t energía néta de uj sanguíne trabaj aría. E trabaj tr vtríu r rat arr a ta art trabaj vtríu zqur b a a ra v a r tóa qu bba vtríu. E trabaj aa aa u vtríu ar ara grar a rgía éta u- j aguí rra a a aa agr qu ua utaa r uara a va yó. Habtuat trabaj vtríu zqur ar ara rar a rgía éta uj aguí u 1% trabaj tta vtríu y, r tat, gra áu trabaj tó tta. S barg, rta tua ara, a t aórta, a qu a agr uy ua gra va a travé a vávua taa, u r ar á 50% trabaj tta ara grar a rgía éta uj aguí. ANÁLISIS GRÁFICO DEL BOMBEO VENTRICULAR La igura9-10 utra u agraa qu at út ara ar a bb vtríu zquerd. L t á rtat agraa a urva aa «ró atóa» y «r- ó tóa». Eta urva urva vu-ró. La urva ró atóa tra a razó vú agr rgrvat ayr y a ró atóa atat at qu ruza a traó vtruar, qu a presón teedastóa vtríu. La urva ró tóa tra rgtra a ró tóa qu aaza urat a traó v- truar a aa vu a. Hata qu vu vtríu qu tá tra- y auta r a araat 150, a ró atóa auta u. Pr tat, ata t vu a agr u ur aa aa vtríu a auríua. Pr a 150 a ró atóa vtruar auta ráat, art rqu tj br razó ya u tr á y art rqu rar qu ra razó a a a ata u ít. Durat a traó vtruar, a ró tóa auta u a vú vtruar baj y aaza u á a u vu vtruar 150 a 170. D- ué, a a qu gu auta vu, a ró tóa ga a ur agua tua, utra r a uó a urva ró tóa a igura9-10. Su aí rqu a t vú va at ata y a a bra uuar aríaa tá ta ara qu a urza a traó aa ua a bra aríaa raza óta. Obérv at a gura qu a ró - tóa áa vtríu zquerd ra tá tr 250 y 300Hg, auqu t varía u a urza razó aa ra y gra a tuaó ra- zór rv aría. Para vtríu dereh ra a ró tóa áa tá tr 60 y 80Hg. Diagrama de volumen-presión durante el ciclo cardíaco: trabajo cardíaco. La ía rja a igura9-10 ra u bu a dagrama de vumen-presón aría ara a uó ra vtríu zquerd. E a igura9-11 utra ua vró á taaa t bu. Etá v uatr a. Fase I: períd de llenad. La a I agraa vu-ró za a u vu vtruar araat 50 y ua ró atóa róa Figura 9-10. Reacón entre e voumen ventrcuar zquerdo y a presón ntraventrcuar durante a dástoe y a sístoe. Las líneas rojas muestran e «dagrama de voumen-presón», que presenta os cambos de voumen y de a presón ntraventrcuares durante e cco cardíaco norma. EP, energía potenca; TE, trabajo externo neto. UNIDAD III El corazón 122 a 2 a 3Hg. La ata agr qu qua vtríu ué at rv, 50, a vumen teesstó. A a qu a agr va uy aa vtríu a auríua zqura, vu vtruar rat auta ata araat 120, a vumen teedastó, u aut 70. Pr tat, agraa vu-ró ura- t a a I t a arg a ía a igura9-10, ñaaa «I», y ut A a ut B a igura9-11, a qu vu auta ata 120 y a ró atóa auta ata araat 5 a 7Hg. Fase II: períd de cntraccón svlumétrca. Dura- t a traó vuétra vu vtríu a rqu ta a vávua tá rraa. S barg, a ró trr vtríu auta ata guaar a a ró qu ay a arta, ata u var ró araat 80Hg, ñaa at ut C (v. ig.9-11). Fase III: períd de eyeccón. Durat a yó a ró tóa auta u á b a ua - traó aú á ta vtríu. A t, vu vtríu uy rqu a vávua aórta ya a abrt y a agr a vtríu aa a arta. Pr tat, a igura9-10 a urva ñaaa «III», «rí yó», rgtra ab vu y a ró tóa urat t rí yó. Fase IV: períd de relajacón svlumétrca. A a rí yó (ut D; v. ig.9-11) rra a vávua aórta, y a ró vtruar uy uv ata v a ró atóa. La ía araa «IV» (v. fg.9-10) rja ta uó a ró travtruar ab vu. Aí, vtríu rura u var a, qu qua araat 50 agr vtríu y a ró auruar araat 2 a 3Hg. E ára qu rra t agraa vu-ró ua (a za braa aa TE) rrta trabaj extern net vtríu urat u traó. E tu rta traóar- íaa t agraa utza ara auar trabaj aría. Cua razó bba gra ata a- gr, ára agraa trabaj a u ayr. E r, t á aa a ra rqu vtríu a á agr urat a át, va u á rqu vtríu tra ayr ró, y abtuat t á a a zqura rqu v- tríu tra ata u r vu, at ta rv át tua u aut atva vtríu. Conceptos de precarga y poscarga. Cua vaúa a ra trát úu rtat - ar gra tó úu ua za a trar, qu a prearga, y ar a ar- gatra a qu úu jr u urza trát, qu a psarga Para a traó aríaa abtuat ra qu a prearga a ró tatóa ua vtríu ya a a. La psarga vtríu a ró a arta qu a vtríu. E a igura9-10 t var rr a a ró tóa qu rb a urva aIII agraa vu-ró. (A v ra ara araa qu a arga a rta a ruaó, ugar u ró.) La rtaa t rarga y arga qu u ta ua ara razó a ruaó, a ró urat a vtríu (a rarga), a ró artra tra a qu b trar vtríu (a arga) aba tá atraa r- t a u tuaó ra u gra rtat. Figura 9-11. Dagrama de voumen-presón que muestra os cambos en e voumen y a presón ntraventrcuares durante un únco cco cardíaco (línea roja). La zona sombreada representa e traba- jo externo neto (TE) de ventrícuo zquerdo durante e cco cardíaco. Capítulo 9 Músculo cardíaco: el corazón como bomba y la función de las válvulas cardíacas 125 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . 40 at/ tra tú a tuaó araá- ta. Aá, a tuaó vaga ta u rur a urza a traó úu aría u 20-30%. La bra vaga trbuy rat r a auríua y u vtríu, qu ru a traó ta razó. Eta trbuó a r qué t a tuaó vaga t ugar rat br a ruó a rua aríaa, ugar rur u a urza a traó razó. S barg, a gra uó a rua aríaa, baa ua gra ruó a urza a traó aríaa, u rur bb vtruar u 50% á. Efecto de la estimulación simpática y parasimpática sobre la curva de función cardíaca. La igura9-15 utra ua- tr urva uó aríaa. Eta urva ar a a urva uó vtruar a fgura9-13. S barg, rrta a uó t razó y a u ú vtríu. Mutra a raó tr a ró auruar ra a traa razó y gat aría rt vtríu zqur aa a arta. La urva a igura9-15 utra qu, a uaqur ró auruar ra aa, gat aría auta u- rat aut a tuaó áta y uy urat aut a tuaó araáta. Eta a gat qu ru r a tuaó ta rv autó b tat a mda- nes de a reuena ardíaa a mdanes de a uerza ntrát de razón EFECTO DE LOS IONES POTASIO Y CALCIO SOBRE LA FUNCIÓN CARDÍACA E aá ta braa aítu5 ñaó qu ta t u t ara br ta braa y, aítu6, qu a ña ua uó at rtat a atvaó r trát úu. Pr tat, b rrr qu a traó aa u t íqu trauar tga t - taa br a uó bba razó. Efecto de los iones potasio. E ta a qu razó té ata y á, y tabé ru a rua aríaa. Gra ata ta tabé u bquar a uó u aría - a auríua aa vtríu a travé az AV. La vaó a traó ta ata 8 a 12Eq/ ( a tr v var ra) u rur ua rua ba razó, ua atraó rt u a urt. Et t b arat a qu ua traó vaa ta íqu trauar ru ta braa r a bra úu aría, a aítu5. E r, a ata traó ta íqu trauar - arza arat a braa uar, qu rva qu ta braa a gatv. Cua uy ta braa tabé a a t- a ta aó, qu a qu a traó razó a rgrvat á éb. Efecto de los iones calcio. U a r- u t a atat trar a ta, a qu razó rgr aa ua - traó áta. Et t tá ru r t rt a r trát aría, ó at t aítu. Pr trar, ét a ru b- a aríaa, ar a t a vaó a - traó ta. Artuaat a tra a a agr rat tá rguaa u trva uy tr. Pr tat, t aría a tra ara a rara v t ga í. EFECTO DE LA TEMPERATURA SOBRE LA FUNCIÓN CARDÍACA E aut a tratura rra, urr urat a br, ru u gra aut a rua aríaa, a v ata b var ra. E a tratura ru ua gra uó a rua aríaa, qu u ur ata agu at r ut ua ua ra tá ra a urt r tra trva tratura rra 15,5 a 21°C. Et t rbabt b a qu ar auta a raba a braa ú- u aría a qu tra a rua aríaa, ara r auttaó. La uerza ntrát razó rua r- ta tratrat ua ay u aut ra a tratura, urr urat jr rra, auqu ua vaó rgaa a tratura agta ta tabó razó y at ru b- a. Pr tat, a uó óta razó u tr aua a tratura rra at a qu a aítu74. Figura 9-15. Efecto de dferentes grados de estmuacón smpátca o parasmpátca sobre a curva de gasto cardíaco. UNIDAD III El corazón 126 EL INCREMENTO DE LA CARGA DE PRESIÓN ARTERIAL (HASTA UN LÍMITE) NO DISMINUYE EL GASTO CARDÍACO Obérv a igura9-16 qu aut a ró artra a arta ru gat aría ata qu a ró artra a auta r a ara- at 160Hg. E tra aabra, urat a uó ra razó a r artra tóa ra (80 a 140Hg) gat aría tá tra a ttat r a aa uj aguí a travé tj rra, qu a u vz tra retrn vens a agr aa razó. Et a ra ta aítu20. Bbografía Be V, Mtche GF: Inluence of vascuar functon and pusate hemo- dynamcs on cardac functon. Curr Hypertens Rep 17:580, 2015. Bertero E, Maack C: Cacum sgnang and reactve oxygen speces n mtochondra. Crc Res 122:1460, 2018. Cngoan HE, Pérez NG, Cngoan OH, Enns IL: The Anrep effect: 100 years ater. Am J Physo Heart Crc Physo 304:H175, 2013. Dewenter M, von der Leth A, Katus HA, Backs J: Cacum sgnang and transcrptona reguaton n cardomyocytes. Crc Res 121:1000, 2017. Doenst T, Nguyen TD, Abe ED: Cardac metabosm n heart faure: mpcatons beyond ATP producton. Crc Res 113:709, 2013. Esner DA, Cadwe JL, Kstamás K, Trafford AW: Cacum and exctaton-contracton coupng n the heart. Crc Res 121:181, 2017. Fnke T, Menazza S, Homström KM, et a: The ns and outs of mtochondra cacum. Crc Res 116:1810, 2015. Guyton AC, Jones CE, Coeman TG: Crcuatory Physoogy: Cardac Output and Its Reguaton, 2nd ed. Phadepha: WB Saunders, 1973. Kho C, Lee A, Hajjar RJ: Atered sarcopasmc retcuum cacum cy cng— targets for heart faure therapy. Nat Rev Cardo 9:717, 2012. Lews GA, Schebert EB, Wams SG, et a: Boogca phenotypes of heart faure wth preserved ejecton fracton. J Am Co Cardo 70:2186, 2017. Luo M, Anderson ME: Mechansms of atered Ca2+ handng n heart faure. Crc Res 113:690, 2013. Mangon ME, Nargeot J: Geness and reguaton of the heart auto- matcty. Physo Rev 88:919, 2008. Marks AR: Cacum cycng protens and heart faure: mechansms and therapeutcs. J Cn Invest 123:46, 2013. Mayouran J, Cehosk DK, Gonzaez DM, et a: Physoogc, pathoo- gc, and therapeutc paracrne moduaton of cardac exctaton- contracton coupng. Crc Res 122:167, 2018. Omar AM, Vaabhajosyua S, Sengupta PP: Left ventrcuar twst and torson: research observatons and cnca appcatons. Crc Car- dovasc Imagng 8:74, 2015. Pugs JL, Negron JA, Chen-Izu Y, Bers DM: The force-frequency reatonshp: nsghts from mathematca modeng. Adv Physo Educ 37:28, 2013. Sarnoff SJ: Myocarda contractty as descrbed by ventrcuar func- ton curves. Physo Rev 35:107, 1955. Starng EH: The Lnacre Lecture on the Law of the Heart, London: Longmans Green, 1918. ter Keurs HE: The nteracton of Ca2+ wth sarcomerc protens: roe n functon and dysfuncton of the heart. Am J Physo Heart Crc Physo 302:H38, 2012. Trposkads F, Peske B, Buter J, et a: Goba eft atra faure n heart faure. Eur J Heart Fa 18:1307, 2016. Vega RB, Key DP: Cardac nucear receptors: archtects of mtochon- dra structure and functon. J Cn Invest 127:1155, 2017. Figura 9-16. Constanca de gasto cardíaco hasta un nve de presón de 160 mmHg. Soo cuando a presón artera se eeva por encma de este ímte norma a carga de presón crecente hace que e gasto cardíaco dsmnuya de manera sgnicatva. 127 U N ID A D III © 2021. Elsevier España, S.L.U. Reservados todos los derechos E razó ua t u ta a ara a aut- taó ríta y a traó rttva araat 100.000 v a ía, 3.000 v ua va uaa uraó a. Et rat gr raza r u ta qu: 1) gra u étr ara ar a traó ríta úu aría, y 2) u t tíu ráat r t razó. Cua t ta ua rat, a auríua tra araat 1/6 gu at a - traó vtruar, qu rt a vtríu- at qu bb a agr a travé u y a ruaó réra. Otra aratríta at rtat ta qu rt qu ta a r vtríu traga a utáat, qu a ara ua graó ró á az a ava vtruar. Et ta rít y uó razó u ar a aratía, at a qua qu b a u uj aguí rar aua. La ua rua ua atraó rt ar- ía ua ua ara traó a ava aríaa, ua b atraó grav a aa a uó bba razó, u ata gra rur a urt. SISTEMA DE EXCITACIÓN ESPECIALIZADO Y DE CONDUCCIÓN DEL CORAZÓN La igura10-1 utra ta aza ta- ó y uó razó qu tra a tra- aríaa. La gura utra óu ua (tabé a óu auruar [SA]), qu gra u rít ra; a vía truar qu u u óu ua ata óu auruv- truar (AV); óu AV, ua u rga a auríua rtraa at trar vtrí- u; az AV, qu u u a auríua aa vtríu, y a raa zqura y ra az bra Purkj, qu u u aría r t tj vtríu. NÓDULO SINUSAL (SINOAURICULAR) E óu ua ua baa , aaaa y quña úu aría aza araat 3 aura, 15 gtu y 1 grr. Etá aza a ar tratra urr a auríua ra, - atat rr y grat atra a a baura a va ava urr. La bra t óu a t at uuar trát y aa ua a t 3 a 5µ átr, trat u átr 10 a 15µ ara a bra uuar auruar ruat. S barg, a bra óu ua ta rtat a bra uuar auruar, qu t ta aó qu za óu ua raga atat aa a ar úu auruar. RITMICIDAD ELÉCTRICA AUTOMÁTICA DE LAS FIBRAS SINUSALES Agua bra aríaa t a aaa autextaón, qu u r qu u rur arga y tra- ríta autáta. Eta aaa at rta a a bra ta aza - uó razó, tr a a bra óu ua. Pr t tv óu ua abtuat tra a rua at t razó, aaza ta á aat t aítu. E rr ugar, va a rbr ta rta autáta. Mecanismo de la ritmicidad del nódulo sinusal. La igu- ra10-2 utra ta aó rgtra trr ua bra óu ua urat tr at aría y, a araó, u ú ta aó ua bra uuar vtruar. Obérv qu tr arga ta braa r a bra óu ua araat –55 a –60V, araó –85 a –90V ara a bra uuar vtruar. La aua ta r gatva qu a braa uar a bra ua rab aturat a y a, y a arga tva y a qu tra utraza art a gatva trauar. At ar a rta a bra óu ua, rr ugar b rrar aá aítu5 y9 qu úu aría t tr t aa ó braa qu t u rta- t a graó ab vtaj ta aó. L t : 1) anaes rápds de sd; 2) anaes de a (en partuar, anaes de a de tp L, «ents»), y 3) anaes de ptas (v. ig.9-5). C A P Í T U L O 1 0 Exctacón rítmca de corazón UNIDAD III El corazón 130 y trat ta aó a ua va 1,5 a 4/, ua va araat v ayr qu a úu vtruar ra y 150 v ayr qu a agua a bra óu AV. Eta va rt ua traó a tatáa u aría r t rt úu vtruar. S a qu a ráa traó ta aó r a bra Purkj tá rua r u gra aut v raba a u - ura traa tr a éua uva qu a bra Purkj. Pr tat, aa át ua éua a a gut, auta ta ara a va a traó. La bra Purkj tabé t uy a bra, qu ga qu tra aa urat a traó u. El haz AV suele ser una vía de conducción unidireccio- nal. Ua aratríta a az AV a b- a, t ta ara, qu ta aó vaj rtrógraat vtríu aa a auríua. Eta aratríta a rtraa u aría r ta ruta vtríu aa a auríua, rt a traó atrógraa a auríua aa vtríu. Aá, b rrar qu ta a aza t az AV úu auruar tá ara úu vtruar r ua barrra bra tua, a qu utra ua ró a igura10-3. Eta barrra rat atúa aat ara r a u aría tr úu auruar y vtruar a travé uaqur ruta tta a a uó atró- graa a travé r az AV. E a rut, u ut uuar ara, ua vía ara, tra a barrra bra tra azaó tta a az AV. E ta , u aría u trar a auríua vtríu y rur arrta aríaa grav. Distribución de las fibras de Purkinje en los ventrículos: ramas izquierda y derecha del haz. Dué trar tj br qu tá tr úu auruar y v- truar, a ró ta az AV rgía aa abaj trr tabqu trvtruar a arg 5 a 15 aa a uta razó, utra a iguras10-1 y 10-3. Dué az v a raa zqura y ra az, qu tá baj ar a rtv tabqu trvtruar. Caa ua a raa rg aa abaj, aa a uta v- tríu, vé rgrvat raa á qu- ña. Eta raa, a u vz, gu u trayt ró atra arr aa ua a ava vtruar y aa atrá, aa a ba razó. L tr a bra Purkj tra araat u tr grr a aa uuar y at túa a bra uuar aríaa. D t qu u aría tr a raa az tabqu trvtruar ata qu a a tra a bra Purkj t tta traurr r 0,03. Pr tat, ua vz qu u aría a tra ta u- ó vtruar Purkj, raga a atat a ta a aa úu vtruar. TRANSMISIÓN DEL IMPULSO CARDÍACO EN EL MÚSCULO VENTRICULAR Ua vz qu u ga a tr a bra Purkj trat a travé a aa úu v- truar r a ra bra uuar vtruar. La va traó ara 0,3 a 0,5/, ua ta art a va a bra Purkj. E úu aría vuv razó ua b ra, tabqu br tr a aa ra; r tat, u aría vaja arat rta- t aa trr, aa a ur razó, qu agua aa a ur a arg a r a ra. Db a ta aó, a traó a ur ára a a ur ára vtríu ra ata tr 0,03, araat gua a t ar ara a traó r ta a ró vtruar ta Purkj. Aí, t tta ara a traó u aría a raa a az ata a úta bra úu vtruar razó ra araat 0,06. RESUMEN DE LA PROPAGACIÓN DEL IMPULSO CARDÍACO A TRAVÉS DEL CORAZÓN La igura10-4 ru a traó u aría razó ua. L úr a gura rrta Figura 10-4. Transmsón de mpuso cardíaco en e corazón, que muestra e momento de aparcón (en fraccones de segundo después de a aparcón nca en e nóduo snoaurcuar) en dferentes partes de corazón. AV, aurcuoventrcuar; SA, snoaurcuar. Capítulo 10 Excitación rítmica del corazón 131 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . trva t, ra gu, qu tra- urr rg u aría óu ua ata u aaró aa u ut r- tv razó. Obérv qu u raga a ua va raa a travé a auríua, auqu rtraa á 0,1 a rgó óu AV at aarr az AV tabqu trvtruar. Ua vz qu a tra t az, raga uy ráat a travé a bra Purkj r ta a ur ár- a vtríu. Dué u raga uv ag á tat a travé úu vtruar aa a ur ára. E rtat qu tuat ara ta tra- yt u aría a travé razó y - t r u aaró aa ua a art razó; a u t uattatv taa t r ara rr a trargra ía, qu va a aazar aítu11 a13. CONTROL DE LA EXCITACIÓN Y LA CONDUCCIÓN EN EL CORAZÓN EL NÓDULO SINUSAL ES EL MARCAPASOS NORMAL DEL CORAZÓN E aá qu a raza ata ara br a gé y traó u aría r razó ñaa qu u rat rga óu ua. E agua tua ara urr aí. Otra art razó u rtar tabé ua taó ríta tría a a ra qu a a bra óu ua; ta aaa artuart rt a a bra óu AV y a bra Purkj. La bra óu AV, ua tuaa r agua ut tra, arga a ua rua ríta tría 40 a 60 v r ut, y a bra Purkj a a ua rua tr 15 y 40 v r ut. Eta rua tta a a rua ra óu ua, 70 a 80 v r ut. ¿Pr qué t óu ua, y óu AV a bra Purkj, qu tra a rta razó? La ruta r qu a rua - arga óu ua rabt ayr qu a rua arga auttara atura a bra óu AV y a bra Purkj. Caa vz qu ru ua arga óu ua u u u aa óu AV y aa a bra Purkj, ru ta- bé a arga u braa. S barg, óu ua ru ua uva arga at qu a bra óu AV a bra Purkj ua aazar u r ubra auttaó. Pr tat, uv u r- t óu ua arga tat a bra óu AV a bra Purkj at qu ua rur auttaó uaqura a trutura. Aí, óu ua tra at razó rqu u rua arga ríta á ráa qu a uaqur tra art razó. Pr tat, óu ua a r araa razó ra. Marcapasos anormales: marcapasos ectópico. D ara aa agua tra art razó utra ua r- ua arga ríta qu á ráa qu a óu ua. Pr j, a v ru t a- rr óu AV a bra Purkj ua ua ta trutura atra. E ab a araa razó aza óu ua ata óu AV a bra Purkj taa. E a rut tavía, agú ut úu auruar v- truar rta u btat v y vrt araa. U araa qu tá tua ua azaó - tta a óu ua a marapass etóp. U araa tó a ugar a ua ua ara traó a rt art razó y u rur ua ba gatva bb aría. Otra aua azat araa bqu a traó u aría óu ua a a á art razó. E uv araa ru- rat óu AV a ró trat az AV u trayt aa vtríu. Cua ru u bqu AV, r, ua u aría u aar a auríua aa vtríu a travé ta óu AV y az, a auríua gu at a a rua ra rt óu ua, tra qu abtuat aar u uv araa ta Purkj v- tríu qu atva úu vtruar a ua rua tr 15 y 40at/. Dué u bqu úbt az AV ta Purkj za a tr u u rít trí ata 5 a 20 ué r- qu, at bqu, a bra Purkj abía ta «brtaa» r rá u ua y, ua, tá u ta ur. Durat t 5 a 20 vtríu ja bbar agr y a r- a va ué rr 4 a 5 b a a aua uj aguí rbra. Et rtra a ruraó razó a síndrme de Stkes- Adams. S rí rtra aa arg, u rur a urt. IMPORTANCIA DEL SISTEMA DE PURKINJE EN LA GENERACIÓN DE UNA CONTRACCIÓN SINCRÓNICA DEL MÚSCULO VENTRICULAR La ráa uó ta Purkj rt ra- t qu u aría gu a a ta a r vtríu u brv trva t, ta a rra bra uuar vtruar 0,03 a 0,06 at a taó a úta. Eta rzaó a qu ta a r úu vtríu a trar a a t y qu ué ga - trayé urat araat tr 0,3. La uó bba az a ava vtru- ar ra t t ró traó. S u aría vajara tat a travé vtríu, bua art a aa vtruar traría at a - traó rt, uy a ruría ua gra - uó a uó gba bba. D , agu t uó aríaa, agu ua aaza aítu12 y13, ru ua traó ta, y a aa bb vtríu uy ata UNIDAD III El corazón 132 20-30%. L tv atab rrzaó aríaa t araa qu utza ab ta étra qu u rtar a áara razó ara rtaurar rt ara tr a auríua y vtríu jrar a aa bb at raz rtró y bta. LOS NERVIOS SIMPÁTICOS Y PARASIMPÁTICOS CONTROLAN EL RITMO CARDÍACO Y LA CONDUCCIÓN DE IMPULSOS POR LOS NERVIOS CARDÍACOS E razó tá rva r rv át y ara- át, utra a igura9-14 aítu9. L rv araát (vag) trbuy r- at a óu SA y AV, u r gra a úu a auríua y aa rtat a úu vtruar. Pr trar, rv át trbuy ta a rg razó, ua ta rrtaó úu vtruar, aí ta a á za. La estimulación parasimpática (vagal) ralentiza el ritmo y la conducción cardíacos. La tuaó rv araát qu ga a razó ( vag) a qu br a ra aetna a tra rva. Et urtrar t t ra br razó. Prr, ru a rua rt óu ua, y gu, ru a taba a bra a uó AV tr a uuatura auruar y óu AV, rtraa ta ara a traó u aría aa vtríu. Ua tuaó vaga éb a raa ru a r- ua bb razó, rua ata u var ta baj a ta ra. Aá, a t- uaó ta rv vag u trrur tat a taó ríta óu ua u bquar tat a traó u aría a auríua aa vtríu a travé óu AV. E uaqura a, a ña tara ríta ya trat aa vtríu. L v- tríu u jar atr urat 5 a 20, r ué agua ára quña a bra Purkj, abtuat a ró tabqu trvtruar az AV, rta u rt r y gra a traó vtruar a ua rua 15 a 40at/. Et ó a esape ventruar. Mecanismo de los efectos vagales. La ata qu bra a tra rva vaga auta u a raba a braa a bra a ta, qu rt a aa ráa ta a bra ta uó. Et r a ugar a u aut a gatva trr a bra, u t qu a hperparzaón, qu a qu t tj tab a u tab, a aítu5. E óu ua, ta rarzaó a ta braa r a bra óu ua u á gatv abtua, r, –65 a –75V ugar v ra –55 a –60V. Pr tat, aut a ta braa óu ua qu ru a rrt traa y a tara u á aazar ta a ara a taó. Et rqut rtraa u a rua rta ta bra uar. S a tuaó vaga utt ta b tr ttat a auttaó ríta t óu. E óu AV, ta rarzaó ru- r a tuaó vaga a qu a í qu a quña bra auruar qu tra óu gr ua rrt ua ta ut ara tar a bra uar. Pr tat, atr gura ara a traó u aría a travé a bra traó aa a bra óu AV uy. Ua ruó raa t rtraa a uó u, auqu ua uó gra bqua ttat a uó. La estimulación simpática aumenta el ritmo y la con- ducción del corazón. La tuaó áta ru at t trar br razó a qu ru a tuaó vaga, ñaa a t- uaó. 1. Auta a rua arga óu ua. 2. Irta a va uó, aí v taba ta a r razó. 3. Auta u a urza traó ta a uuatura aríaa, tat auruar vtruar, aaza aítu9. E brv, a tuaó áta auta a atva gba razó. La tuaó áa a u tr- ar a rua at aría y u autar a urza a traó razó ata v. Mecanismo del efecto simpático. La tuaó rv át bra nradrenana a tra- rva áta. La raraa tua, a u vz, reeptres β1-adrenérgs, qu a t br a rua aríaa. N tá t ar a r at qu a tuaó β1-arérga atúa br a bra úu aría, auqu a qu auta a raba a braa a bra a y a. E óu ua, u aut a raba a -a gra u ta r á tv. Tabé ru u aut a va a ta braa ató aa v a ara a auttaó, ara ta r- a a auttaó y, r tat, auta a rua aríaa. E óu AV y a AV, aut a raba a -a a qu a á á qu ta aó t ta a r uva a a bra uó, uy ta ara t uó a auríua ata vtríu. E aut a raba a a r- ab a art aut a urza - trát úu aría baj a ua a tu- aó áta, rqu a t ua uó rtat a taó r trát a bra. 135 U N ID A D III © 2021. Elsevier España, S.L.U. Reservados todos los derechos Cua u aría atrava razó, a rrt étra tabé raga razó aa tj ayat qu ra. Ua quña art a rrt raga aa a ur rra. S a tr- a a ut razó u rg- trar ta étr qu gra r a rrt; rgtr eetrardgrama (ECG). E a igura11-1 utra u ECG ra at razó. FORMAS DE ONDA DEL ELECTROCARDIOGRAMA NORMAL E ECG ra (v. ig.11-1) tá ra r ua a P, u j QRS y ua a T. C rua, auqu r, j QRS tá ra r tr a a- raa: a a Q, a a R y a a S. La nda P tá rua r ta étr qu gra ua arza a auríua at z a traó auruar. E mpej QRS tá ra r ta qu gra ua arza vtríu at u traó, r, a a qu a a arzaó raga r vtríu. Pr tat, tat a a P t j QRS a ndas de despa- rzaón. La nda T tá rua r ta qu g- ra ua vtríu rura a arzaó. Et r rat aar úu vtruar tr 0,25 y 0,35 ué a arzaó. La a T nda de reparzaón. Aí, ECG tá ra r a tat a- rzaó rarzaó. L r a - arzaó y a rarzaó aaza aítu- 5. La tó tr a arzaó y a rarzaó ta rtat trargra ía qu rqur ua aaraó aa. ONDAS DE DESPOLARIZACIÓN CARDÍACA FRENTE A ONDAS DE REPOLARIZACIÓN La igura11-2 utra ua bra uuar aríaa úa a uatr a a arzaó (ñaaa rj) y a rarzaó. Durat a arzaó ta gatv ra trr a bra vrt y a grat tv trr y gatv trr. E a igura11-2A, a arzaó, qu a r a arga tva r rj trr y a arga gatva r rj trr, rg a zqura aa a ra. La rra ta a bra ya a arza, tra qu a ta rtat gu arzaa. Pr tat, tr zqur trr a bra tá ua za gatva, y tr r tá ua za - tva, qu a qu r rgtr u var tv. A a ra a bra uuar utra u rgtr ab ta tr tr, qu rgtra u r rgtr ata va. Obérv qu ua a arzaó a aaza a ara tra a igura11-2A rgtr a ra a auta ata u var tv á. E a igura11-2B a arzaó a raga r ta a bra uuar, y rgtr a ra a vut a a ía baa r rqu tr ara tá za gua gatva. La a ta ua a arzaó rqu b a a ragaó a - arzaó a arg a braa a bra uuar. La igura11-2C utra a ta a rarzaó a a bra uuar, qu vuv a tva a trr a bra. E t ut tr zqur tá ua za tva y tr r tá ua za gatva. Eta ara uta a a ara a igura11-2A. Pr tat, rgtr, qu utra a a ra, a gatv. E a igura11-2D a bra uuar a rarza tat, y tr tá ara za tva, qu rgtra gua ra ta tr . Pr tat, rgtr a ra ta vuv ua vz á a r. Eta a gatva ta ua a rarzaó rqu b a a ragaó a rarzaó a arg a braa a bra uuar. Relación del potencial de acción monofásico del músculo ventricular con las ondas QRS y T del electrocardiograma estándar. E ta aó á úu vtruar, qu a aaza aítu10, ra- t ura tr 0,25 y 0,35. La art urr a igura11-3 utra u ta aó á rgtra u rtr rta trr ua bra uuar vtruar úa. E a t ta aó tá ru r a arzaó, y a vuta ta a v baa tá rua r a rarzaó. C A P Í T U L O 1 1 Fundamentos de eectrocardograf ía UNIDAD III El corazón 136 La ta rr a igura11-3 utra u rgtr utá ECG t vtríu. Obérv qu a a QRS aar a r ta aó á y a a T aar a a. Obérv íat qu n se regstra nngún ptena en e ECG uand e músu ventruar está mpetamente parzad mpetamente desparzad. S ua úu tá arat arza arat arza ay uj rrt ua art vtríu aa a tra, y r tat a rrt tabé uy aa a ur ur ara grar ECG. RELACIÓN DE LA CONTRACCIÓN AURICULAR Y VENTRICULAR CON LAS ONDAS DEL ELECTROCARDIOGRAMA At qu ua rur a traó úu, a arzaó b ragar r t úu ara ar r quí a traó. Cút uv a igura11-1; a a P ru a z a traó a auríua y j QRS a ru a z a traó vtríu. L vtríu gu traí ata ué qu aya ru a rarzaó, r, ata ué a a a T. La auríua rarza araat 0,15 a 0,2 ué a azaó a a P, qu ar- aat t qu rgtra - j QRS ECG. Pr tat, a a rarzaó auruar, a nda T auruar, abtuat tá ura r j QRS, qu u ayr. Pr t tv rara v brva a a T auruar ECG. La a rarzaó vtruar a a T ECG ra. Habtuat úu vtruar za a rarzar agua bra araat 0,2 - ué z a a arzaó ( j QRS), r ua tra bra tara ata 0,35. Aí, r rarzaó vtruar t a arg u rí rga, araat 0,15. Pr t tv a a T ECG ra ua a r- gaa, auqu vtaj a a T u r qu vtaj j QRS, art b a ta uraó rgaa. Figura 11-3. Arriba, potenca de accón monofásco de una ibra muscuar ventrcuar durante a funcón cardíaca norma, que mues- tra a despoarzacón rápda y posterormente a repoarzacón en- ta durante a fase de meseta, aunque se hace rápda haca e ina. Abajo, eectrocardograma que se regstra smutáneamente. Figura 11-1. Eectrocardograma nor- ma. Figura 11-2. Regstro de a onda de despoarzacón (A y B) y de a onda de repoarzacón (C y D) de una ibra muscuar cardíaca. Capítulo 11 Fundamentos de electrocardiografía 137 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . CALIBRACIÓN ELECTROCARDIOGRÁFICA Y VISUALIZACIÓN T rgtr ECG a ía a- braó auaa br a ataa vuazaó. H- tórat, ECG rgtraba tróat y ría a; a atuaa, u trar ua ataa gta. C utra a igura11-1, a ía abraó rzta tá uta qu 10 a v a ía quña aa arrba aa abaj ECG táar rrta 1V, a tva aa arrba y a gatva aa abaj. La ía vrta ECG a ía abra- ó t. U ECG tí raza a ua va 25/, auqu a a va á ráa. Pr tat, aa 25 ró rzta rr a 1 y aa gt 5, a r a ía vrta ura, rrta 0,2. Dué trva 0,2 tá v trva á quñ r ía a, aa ua a ua rrta 0,04. Voltajes normales en el electrocardiograma. L vtaj a a qu rgtra ECG ra a ara a qu aa tr a a ur ur y a ra tr a razó. Cua u tr tá a rtat br vtríu y u gu tr tá aza tra azaó ur ajaa razó, vtaj j QRS u r ata 3 a 4V. Iu t vtaj quñ araó ta aó á 110V qu rgtra rtat a braa úu aría. Cua ECG rgtra tr braz u braz y ua ra, vtaj j QRS abtuat 1 a 1,5V ut á va a a R ata ut á ru a a S; vtaj a a P tá tr 0,1 y 0,3V, y a a T tá tr 0,2 y 0,3V. Intervalo P-Q o P-R. E t qu traurr tr z a a P y z j QRS trva qu ay tr a taó étra a auríua y a taó vtríu. Et rí a nterva P-Q. E trva P-Q ra araat 0,16. (C rua t trva a nterva P-R rqu rbab qu aya a Q). E trva P-R arta ara rua aríaa á ráa, b a aut a atva áta a a ruó a araáta, qu rta a va uó óu auruvtruar. Pr trar, trva P-R aarga ara rua aríaa á ta ua ua á au- aa uó uar auruvtruar rgaa r aut t araát r a rtraa a atva áta. Intervalo Q-T. La traó vtríu ura a z a a Q (a R ay a Q) ata a a a T. Et trva a nterva Q-T y abtuat araat 0,35. Determinación de la frecuencia cardíaca a partir del elec- trocardiograma. La rua at aría u trar át a artr ECG rqu a rua aríaa rír trva t tr at aría uv ( trva R-R). S trva tr at, qu tra a artr a ía abraó t, 1, a rua aríaa 60at/. E trva ra tr j QRS uv ua ra auta araa- t 0,83, qu rr a ua rua aríaa 60/0,83 v r ut, 72at/. FLUJO DE CORRIENTE ALREDEDOR DEL CORAZÓN DURANTE EL CICLO CARDÍACO REGISTRO DE POTENCIALES ELÉCTRICOS A PARTIR DE UNA MASA PARCIALMENTE DESPOLARIZADA DE MÚSCULO CARDÍACO SINCITIAL La igura11-4 utra ua aa ta úu aría- qu a tuaa u ut á tra. At a tuaó, trr ta a éua uuar ra tv y trr gatv. Pr tv qu ñaa aítu5 aá ta braa, ta rt arza ua za t aría ru a aa arga gatva aa trr a bra uuar arzaa, a qu ta art a ur a trgatva, rrta g gatv a igura11-4. E rt a ur razó, qu gu arzaa, tá rrtaa r g tv. Pr tat, u r ta tra gatv a za arzaó y tra tv ua a za qu tavía tá arzaa, utra a a ra a gura, rgtra u var tv. E a igura11-4 tabé rta tra - tr y tura r. Eta - y tura b tuar uaat, y tr b r aaz ar a aua a rtva tura r. C a arzaó raga r razó ta a r, a ra ta qu utra a gura rt urat agua éa gu, y a vtaj ra u razar u aarat rgtr ata va. Figura 11-4. Se generan potencaes nstantáneos en a superice de una masa muscuar cardíaca que ha sdo despoarzada en su centro. UNIDAD III El corazón 140 í rta u qué rva rgtra, rqu a atra a traó úu aría a uó u aría a u atr ECG agua rva, auqu u atar a tra. La trrtaó trar- gráa t t ra (atía aríaa y arrta aríaa) aaza r ara aítu12 y13. DERIVACIONES PRECORDIALES C rua rgtra ECG u tr tua a ur atrr tóra rtat br razó u ut qu utra a igura11-8. Et tr ta a tra tv trarógra- , y tr gatv, a eetrd nderente termna entra de Wsn, ta a travé r- ta étra gua a braz r, a braz zqur y a a ra zqura a t, tabé utra a gura. Habtuat rgtra r- va táar tóra, ua aa vz, a ar tráa atrr, qu tr tóra a uat ut qu utra a- graa. L rt rgtr rva V1, V2, V3, V4, V5 y V6 La igura11-9 utra ECG razó a qu rgtra ta rva táar tóra. C a ur razó tá róa a a ar tráa, aa ua a rva tóra rgtra rat ta étr a uuatura aríaa qu tá atat baj tr. Pr tat, atra ratvat quña vtríu, artuart a ar vtruar atrr, u rur gra atra ECG qu rgtra a rva vua tóra. E a rva V1 y V2 rgtr QRS ra- zó ra rat gatv rqu, utra a igura11-8, tr tóra ta rva tá á ra a ba razó qu a uta, y a ba razó tá a ró a trgatva urat a ayr art r arzaó vtruar. Pr trar, j QRS a rva V4, V5 y V6 rat tv rqu tr tóra ta rva tá á ra a uta aríaa, qu tá a ró a trtva urat a ayr art a - arzaó. DERIVACIONES AMPLIADAS DE LAS EXTREMIDADES Otr ta rva qu utza u a dervanes ampadas de as extremdades. E t t rgtr, a tra ta at r- ta étra a tra gatv trarógra, y a trra tra ta a tra tv. Cua tra tv tá braz r a rvaó rvaó aVR, ua tá braz zqur- a rvaó aVL y ua tá a ra zqura a rvaó aVF. E a igura11-10 utra rgtr ra a rva aaa a tra. S ar a rgtr a rva táar a tra t qu rgtr a rvaó aVR tá vrt. (¿Pr qué ru ta vró? Etu a ara trarógra ara rr a ta rguta.) Figura 11-8. Conexones de cuerpo con e eectrocardógrafo para regstrar as dervacones de tórax. BD, brazo derecho; BI, brazo zquerdo. Figura 11-9. Eectrocardogramas normaes regstrados en as ses dervacones estándar de tórax. Figura 11-10. Eectrocardogramas normaes regstrados en as tres dervacones unpoares ampadas de as extremdades. Capítulo 11 Fundamentos de electrocardiografía 141 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . Bbografía Véase a bbografía de capítuo 13. Figura 11-11. Eectrocardograma norma de 12 dervacones. Visualización electrocardiográfica La rva rta rat tr gru, a igura11-11: a rva bar táar a tra (I, II, III), gua r a rva aaa (aVR, aVL y aVF) y ué a rva rr- a (V1-V6). Electrocardiografía ambulatoria L ECG táar rra ua varaó étr aría ur ua uraó brv, r gra at r. E a aaa aaía rut r rtat rt aría, u rutar uta aazar ECG urat u rí rga, qu rt a vauaó ab ó étr aría qu tratr y qu ur t u ECG táar r. La tó ECG ara atar a varaó étr aría at abuaó urat a atv- a ara taa rb br eetrardgra ía ambuatra. La trzaó trgra ía abuatra u utzar ua u at utra íta qu, gú a, tá rva r arrta tratra u tra aaía aríaa tabé tratra. Etr t íta uy r aría, í (vat) a í- , ar y at rrguar (ata). La raó rua ara ara agtar arrta tratra grav u tra a aríaa jat rgtr u ECG urat t r qu t ugar íta. Et tv u utzar tabé ara ttar arrta aríaa atáta, braó auruar, qu u var rg raó éb, ba, a u vz, rgar at rbrvauar. Da qu a varaba u ía a tr a rua a arrta rtat, a tó ta a u ua trzaó trargra ía abuatra urat t ía. Et vara atgría qu rgtr - trargra ía abuatra: 1) tu (tr Htr), utza rat urat 24-48 ara vtgar a raó íta y trargrá qu trá ugar rbabt urat ar tra, y 2) trtt, qu ua urat rí á rga- (aa ) ara rrar rgtr brv trtt a bjt ttar qu aar ra rut; t rgtr a abtuat r at ua rb íta. E agu a ata u quñ tv, taañ u gra ara a y a Hter mpantabe subutáne, baj a tóra ara trzar a atva étra razó ra tua urat u rí ata 2-3 añ. E tv u rgraar ara qu rgtr ua a rua aríaa a r baj, v r a, u v rtra, b u atvar ra aua r at ua rba u íta, u ar. La jra a tgía gta ta ó y qu rgtr r- rar rt a atuaa a traó tua trtt at trargrá gta r ía tóa, y ta stware ta rra u rá aá utarza nne at r aqur. Etá arr uv aarat rtát, qu uy rj tv aua trzaó trargráa, ara u gut rt aría. Página deliberadamente en blanco Capítulo 12 Interpretación electrocardiográfica de las anomalías del músculo cardíaco y el flujo sanguíneo coronario 145 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . dreón as perpenduar a eje de a dervaón, e vtaje que se regstra en e ECG de esta dreón es muy baj . Pr trar, uand e vetr ardía tene as exatamente e msm eje que e de a dervaón, se regstrará esenamente td e vtaje de vetr Análisis vectorial de los potenciales de las tres deriva- ciones bipolares estándar de las extremidades. E a igura12-6 vtr A rrta ta étr - tatá u razó arza arat. Para trar ta qu rgtra t tat ECG aa ua a tr rva bar táar a tra traza ía ruar (a íneas dsntnuas) a uta vtr A ata a tr í- aqu rrta j a tr tta rva táar, utra a gura. E vtr ryta B rrta ta qu rgtra t a rvaó I, vtr ryta C rrta ta a rvaó II y vtr ryta D rrta t- a a rvaó III. E ta a rgtr ECG tv, r, tá r a a ía r, rqu vtr ryta ñaa a r tva a arg j ta a rva. E ta a rvaó I (vtr B) araat a ta qu ta ra razó (vtr A), a rvaó II (vtr C) a gua a razó y a rvaó III (vtr D) araat u tr qu razó. S u utzar u aá ét ara trar ta qu rgtra a rva aaa a tra, t qu utza j rtv a tra aaa (v. ig.12-3) ugar j a rva bar táar a tra qu a utza a igura12-6 ANÁLISIS VECTORIAL DEL ELECTROCARDIOGRAMA NORMAL VECTORES QUE APARECEN A INTERVALOS SUCESIVOS DURANTE LA DESPOLARIZACIÓN DE LOS VENTRÍCULOS: EL COMPLEJO QRS Cua u aría tra vtríu a travé az auruvtruar, a rra art vtríu qu arza a ur ára zqura tabqu. Dué a arzaó raga ráat aa a ur ára tabqu, utra r a ró braa á ura vtríu a fgura12-7A. A tuaó, a arzaó raga a arg a ur ára rt vtríu, utra a igura12-7B y C. Fat raga a travé úu vtruar aa trr razó, utra rgrvat a igura12-7C-E E aa ua a a a igura12-7, ta étr tatá vtríu rrta r u vtr rj urut a vtríu aa ua a gura. Caa u t vtr aaza ué at ét qu a rt aarta atrr ara trar vtaj qu rgtrará aa - tat aa ua a tr rva trargráa táar. A a ra aa gura utra a aaró rgrva j QRS trargrá. Se debe tener en uenta que un vetr pstv en una dervaón hará que e regstr en e ECG esté pr enma de a ínea er, mentras que un vetr negatv hará que e regstr esté pr debaj de a ínea er. At rr a ra aa aá vtra a qu ra t aá vtr uv ra qu rta a igura12-7. S b tuar ta t t aá at rt qu rta aquí. A tua- ó, rta u brv ru ta ua. E a igura12-7A, úu vtruar aaba - zar a arzar, y rrta u tat araa- t 0,01 ué a arzaó. E t t vtr rt rqu a arza ua quña ró vtríu, tabqu. Pr tat, t vtaj trargrá baj, rgtra a a ra úu vtruar ara ta a rva. E vtaj a rvaó II ayr qu vtaj a rva I y III rqu vtr aría raga rat a a ró qu j a rvaó II. Figura 12-5. Determnacón de vector B proyectado a o argo de eje de a dervacón I cuando e vector A representa e potenca ns- tantáneo en os ventrícuos. Figura 12-6. Determnacón de os vectores proyectados en as derva- cones I, II y III cuando e vector A representa e potenca nstantáneo en os ventrícuos. UNIDAD III El corazón 146 E a fgura12-7B, qu rrta araat 0,02 ué a arzaó, vtr ar- ía arg rqu ya a arza bua art a aa úu vtruar. Pr tat, a auta vtaj ta a rva trargráa. E a fgura12-7C, araat 0,035 ué a arzaó, vtr aría tá a á rt y vtaj trargrá qu rgtra á baj rqu trr a uta razó ara trgatv, qu utraza bua art a tva a tra ur ára razó. Aá, j vtr tá za a - azar aa a zqur tóra rqu vtríu zqur arza ag á tat qu r. Pr tat, t vtaj a rvaó I rt a a rvaó III tá auta. E a igura12-7D, araat 0,05 ué a arzaó, vtr aría ñaa aa a ba vtríu zqur, y rt rqu gu t ua arzaó tva ua quña art úu vtruar. Db a a ró vtr t t, vtaj qu rgtra a rva II y III gatv, r, tá baj a ía, tra qu vtaj a rvaó I gu tv. E a igura12-7E, araat 0,06 ué a arzaó, ya a arza ta a aa vtruar, qu ay uj rrt ar- r razó y gra gú ta étr. E vtr a r y vtaj ta a rva a r. Aí ta j QRS a tr rva- bar táar a tra. A v j QRS t u grat gatv u z ua á rva, qu utra a igura12-7; t a a Q. Cua aar tá rua r a arzaó a a zqur tabqu at a r, qu gra u vtr éb a zqura aa a ra urat ua raó gu at qu aarza vtr abtua a ba ata a uta. La ra ó tva Figura 12-7. Las zonas sombreadas de os ventrícuos están despoarzadas (–); as zonas no sombreadas sguen poarzadas (+). Se muestran vectores ventrcuares y compejos QRS, 0,01 s después de nco de a despoarzacón ventrcuar (A), 0,02 s después de nco de a despoarzacón (B), 0,035 s después de nco de a despoarzacón (C), 0,05 s después de nco de a despoarzacón (D) y después de que se haya competado a despoarzacón de os ventrícuos, 0,06 s después de su nco (E). Capítulo 12 Interpretación electrocardiográfica de las anomalías del músculo cardíaco y el flujo sanguíneo coronario 147 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . qu utra a igura12-7 a a R, y a ó gatva a a a S. ELECTROCARDIOGRAMA DURANTE LA REPOLARIZACIÓN VENTRICULAR: LA ONDA T Dué qu aya arza úu vtruar, araat 0,15 ué, za a rarzaó, y túa ata qu ta a ab araat 0,35. Eta rarzaó gra a a T ECG. C tabqu y a za ára úu v- truar a rra qu arza, ar óg qu ta za tabé ba rarzar rr. S bar- g, t abtua rqu tabqu y tra za ar t u rí traó á rga qu a ayr art a ur tra razó. Pr tat, a mayr parte de a masa de músu ventruar que se reparza en prmer ugar es tda a supere externa de s ventríus, espeamente era de a punta de razón. Pr trar, a za ára rat rarza a a. S a rut qu ta ua rarzaó tá rua r a vaa ró a agr trr vtríu urat a traó, qu ru u uj aguí rar a ar, rtraa ta ara a rarzaó a za ára. C a ur aa tra vtríu rarza at qu a ur tra, tr - tv vtr vtruar gba urat a rarzaó rg aa a uta razó. En nseuena, a nda T nrma de as tres dervanes bpares de as extremdades es pstva, que tambén es a pardad de a mayr parte de s mpejs QRS nrmaes. E a igura12-8 ñaa a a rarza- ó vtríu r aut rgrv a za r araja ar, a za rarzaa. E aa a vtr t a ba razó aa a uta ata qu aar a úta a. A r vtr ratvat quñ rqu a za rarzaó quña. Dué vtr a á t, b a ayr gra rarzaó. Fat vtr a á éb uv rqu a za arzaó qu tavía rt a ta quña qu uy a ata tta uj rrt. Ea atra tabé utra qu vtr á ua araat a ta razó tá ta arza y araa- t a ta tá arza. La atra ECG a tr rva tá- ar a tra urat a rarzaó ñaa baj aa u vtríu, qu rrta a a rgrva a rarzaó. Aí, ué ar- aat 0,15, qu rí t ar ara qu ruza t r, gra a a T ECG. DESPOLARIZACIÓN AURICULAR: LA ONDA P La arzaó a auríua za óu ua y raga r a auríua ta a r. Pr tat, ut trgatva rga a aurí- ua tá araat ut traa a va ava urr, qu utra óu ua, y a ró a arzaó a ñaaa r vtr gr a igura12-9. Aá, vtr gu grat ta ró urat t r arzaó auruar ra. C ta ró tá grat a r tva j a tr rva bar táar a tra I, II y III, ECG qu rgtra a auríua urat a arzaó tabé abtuat tv ta tr rva- , utra a igura12-9. Et rgtr a arzaó auruar a P auruar. Repolarización de las aurículas: onda T auricular. La r- agaó a arzaó a travé úu auruar muh más enta que en s ventríus rqu a auríua t ta Purkj ara a uó ráa a ña arzaó. Pr tat, a uuatura qu ra óu ua arza u at qu a uua- Figura 12-8. Generacón de a onda T durante a repoarzacón de os ventrícuos, que muestra tambén e anáss vectora de a prmera fase de a repoarzacón. E tempo tota desde e nco de a onda T hasta su ina es de aproxmadamente 0,15 s. Figura 12-9. Despoarzacón de as aurícuas y generacón de a onda P, que muestra e vector máxmo a través de as aurícuas y os vectores resutantes en as tres dervacones estándar. A a derecha se muestran as ondas P y T aurcuares. SA, nóduo snoaurcuar. UNIDAD III El corazón 150 El bloqueo de una rama del haz produce desviación del eje. Habtuat a ar atra vtríu - arza a tat rqu a raa zqura y ra az ta Purkj trat u aría a a ar vtruar ara a utá- a. E ua, ta qu gra vtrí- u ( a ut razó) a utraza tr í. S barg, tá bquaa ua a raa ra az, u aría raga a travé vtríu ra at ar a travé tr. Pr tat, a arzaó vtríu ru a t qura ara araa, y ta arzaó utraza tr í. E ua, ru vaó j ñaa a tuaó. Análisis vectorial de la desviación del eje hacia la izquier- da en el bloqueo de la rama izquierda del haz. Cua ay u bqu a raa zqura az, a ar- zaó aríaa raga a travé vtríu r a tr v á ráat qu a travé v- tríu zqur. E ua, bua art vtríu zqur ra arzaa ata 0,1 ué qu aya arza ttat vtríu r. Aí, vtríu r a trgatv, tra qu vtríu zqur gu trtv urat a ayr art r arzaó, ya qu r- yta u vtr t vtríu r aa vtríu zqur. E tra aabra, ru ua ta vaó j aa a zqura araat –50° rqu tr tv vtr ñaa aa v- tríu zqur. Eta tuaó utra a igura12-14, qu rrta ua vaó tía j aa a zqura ba a bqu a raa zqura az. Db a a ttu a uó u ua ay bqu ta Purkj, aá a vaó j, ru ua gra rgaó a uraó j QRS b a a tra ttu a a- rzaó a ata razó. S u vr t t brva a aura va a a QRS a igura12-14 (aaza u ayr ta á aat t aítu). Eta gra rgaó - j QRS rt rar bqu ua raa az a vaó j qu tá rua r rtra. Análisis vectorial de la desviación del eje hacia la derecha en el bloqueo de la rama derecha del haz. Cua tá bquaa a raa ra az, vtríu zqur arza u á ráat qu vtríu r, qu a zqur vtríu a - trgatv ata 0,1 at qu r. Pr tat, aar u vtr t, u tr gatv aa vtríu zqur y u tr tv aa vtríu r. E tra aabra, ru ua ta vaó j aa a ra. E a igura12-15 utra a vaó j aa a ra rua r u bqu a raa ra az, y u vtr aaza; t aá utra u j araat 105° ugar 59° ra, y r- gaó j QRS b a a ttu a uó. SITUACIONES QUE PROVOCAN VOLTAJES ANORMALES DEL COMPLEJO QRS AUMENTO DE VOLTAJE EN LAS DERIVACIONES BIPOLARES ESTÁNDAR DE LAS EXTREMIDADES Nrat vtaj a tr rva bar táar a tra, a Figura 12-13. Eectrocardograma de ato votaje de una persona con estenosis congénita de la válvula pulmonar con hipertrofia ventricular derecha. Tambén se ve una ntensa desvacón de eje haca a derecha y una gera proongacón de compejo QRS. Figura 12-14. Desvacón de eje haca a zquerda producda por un bloqueo de la rama izquierda del haz. Obsérvese tambén a gran proongacón de compejo QRS. Capítulo 12 Interpretación electrocardiográfica de las anomalías del músculo cardíaco y el flujo sanguíneo coronario 151 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . a R ata a art á rua a a S, varía tr 0,5 y 2V, qu a rvaó III abtuat rgtra r vtaj y a rvaó II ayr. S barg, ta ra varab, u razó ra. E gra, ua a ua vtaj j QRS a tr rva táar ayr 4V ra qu at t u ECG at vtaj. La aua j QRS at vtaj u r u aut a aa uuar razó, qu abtua- t b a hpertra de músu ruta a a arga va ua u tra art razó. Pr j, vtríu r rtra b bbar agr a travé ua vávua uar tóta ua a r- ó artra uar vaa, y vtríu zqur rtra ua ua ra t ua ró artra téa ata. E aut a ata úu gra ayr ata tra arr razó. E ua, ta étr qu rg- tra a rva trargráa u ayr ra, utra a iguras12-12 y 12-13 DISMINUCIÓN DEL VOLTAJE DEL ELECTROCARDIOGRAMA Disminución del voltaje producida por miopatías cardía- cas. Ua a aua á rut uó vtaj j QRS ua r narts márds antgus, a gut dsmnuón de masa musuar. Eta a tabé a qu a a arzaó a tat a travé vtríu qu r rtat razó ar ava- t ara utáa. Pr tat, ta tuaó a qu aya rta rgaó j QRS jut a a uó vtaj. La igura12-16 utra u ECG baj vtaj tí rgaó j QRS, qu rut ué qu út art qu- ñ aya ru rtra a a uó u y vtaj ru b a a éra a aa uuar vtríu. La ra ára trat rga tabé u baj vtaj ECG. Pr j- , a a aríaa, rtía atraa tra ar y ru vtaj ru, at a rva a tra. Disminución del voltaje producida por situaciones que se producen en las estructuras que rodean al corazón. Ua a aua á rtat uó vtaj a rva trargráa a ra v íqud en e perard (derrame perárd). C íqu trauar u a rrt étra aa, ua gra art a tra qu uy razó ua ua art razó a tra a tra- vé íqu rár. Aí, t íqu «rtruta» ara az ta étr qu gra razó, ru vtaj trargrá qu aaza a ur tra ur. E derrame peura, r gra, tabé u «rtrutar» a tra qu ra razó, qu vtaj a ur ur y ECG tá u. E ensema pumnar u rur uó ta trargrá, auqu r u tv rt a rra rár. E ra a uar ay ua rab uó a uó a rrt étra a travé u b a a ata va ar t. Aá, ay u aut taañ a ava tráa y u t a rar razó ayr gra ra. Pr tat, u atúa aat qu a ragaó vtaj étr razó aa a ur ur, qu a ugar a uó ta - trargrá a rt rva. PATRONES PROLONGADOS Y EXTRAÑOS DEL COMPLEJO QRS LA HIPERTROFIA Y LA DILATACIÓN CARDÍACAS PROLONGAN EL COMPLEJO QRS E j QRS ura tra ga ragá a - arzaó a travé vtríu, r, tra arza art vtríu y art gu arzaa. Pr tat, a prngaón de a nduón u a travé vtríu ru rgaó j QRS. C rua ru ta rgaó ua u vtríu tá rtra ata, b a trayt á arg qu b rrrr u. E j QRS ra ura 0,06 a 0,08, tra qu Figura 12-15. Desvacón de eje haca a derecha producda por un bloqueo de la rama derecha del haz. Obsérvese tambén a gran proongacón de compejo QRS. Figura 12-16. Eectrocardograma de bajo votaje después de a esón oca en os ventrícuos producda por un infarto de miocardio previo. UNIDAD III El corazón 152 a rtra ataó vtríu zqur r j QRS u rgar ata 0,09 a 0,12. EL BLOQUEO DEL SISTEMA DE PURKINJE PROLONGA EL COMPLEJO QRS Cua tá bquaa a bra Purkj, u aría b ur r úu vtruar ugar r ta Purkj. Eta aó ru a va uó u a araat a trra art ra. Pr tat, ru bqu - t ua a raa az, a uraó j QRS abtuat auta a 0,14 á. E gra, ra qu u j QRS ar- at arg ua t ua uraó á 0,09. Cua ura á 0,12 rátat gur qu a rgaó té rua r u bqu atóg agú ut ta uó vtruar, utra ECG bqu a raa az a iguras12-14 y 12-15 SITUACIONES QUE PRODUCEN PATRONES EXTRAÑOS DEL COMPLEJO QRS L atr trañ j QRS tá ru abtuat r tua: 1) truó ú- u aría vra za ta vtruar, uttuó t úu r tj atra, y 2) út- bqu quñ a a uó u u ut ta Purkj. E ua, a uó u aría a rrguar, a ugar a ab rá vtaj y a vaó j. Eta rrguara rua a ugar a b u tr agua rva trargráa, a qu utra a igura12-14 CORRIENTE DE LESIÓN Mua atra aríaa tta, at a qu a a r úu aría, u ar qu art razó ga desparzad para ttamente td e temp. Cua ru ta tuaó a rrt uy tr a za arzaa ara atóga y a za arzaa ara ra u tr at. Et ó a rrente de esón. Obérv at qu a parte esnada de razón es negatva, prque esta es a parte que está desparzada y emte argas negatvas haa s íquds rundantes, mentras que e rest de razón es neutr tene una pardad pstva. Agua atra qu u rur rrt ó : 1) traumatsm meán, qu a v a qu a braa gu ta rab qu u rur a rarzaó ta; 2) press ness qu a a braa uuar, y 3) squema de znas aes de músu ardía prduda pr usnes rnaras aes, qu a aua á rut rrt ó razó. Durat a qua úu ar- ía u art ut utrt a vauarzaó rara ara atr a arzaó ra a braa. EFECTO DE LA CORRIENTE DE LESIÓN SOBRE EL COMPLEJO QRS E a igura12-17 ay u art rt ( r, t éra uj aguí rar) ua quña za a ba vtríu zqur. Pr tat, urat tr- va T-P ( r, ua úu vtruar ra tá arza ttat) gu uy ua rrt negatva ara a za artaa a ba vtríu zqur y raga aa rt vtríu. Figura 12-17. Efecto de una corrente de esón sobre e eectrocardograma. Capítulo 12 Interpretación electrocardiográfica de las anomalías del músculo cardíaco y el flujo sanguíneo coronario 155 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . Infarto de la pared posterior. La igura12-20 utra a tr rva bar táar a tra y ua rvaó tóra (rvaó V2) u at qu t u art a ar trr. E ra at agót t ECG tá tabé a rvaó tóra. S traza ua ía rra ta r a travé ut J ta rvaó u vr át qu urat trva T-P ta a rrt ó tv. Et ga qu tr tv vtr rg aa a ar atrr tóra, y qu tr gatv (tr a vtr) aja a ar tráa. E tra aabra, a rrt ó r a art trr razó uta a a ar tráa atrr, qu tv r qu t t ECG a ba agót art a ar trr. S aaza ta ó a rva- II y III a igura12-20 u vr át qu ta ó gatv aba rva. Mat aá vtra, utra a gura, v qu vtr rutat ta ó araat –95°, tr gatv ñaa aa abaj y tr tv ñaa aa arrba. Aí art, gú a a rvaó tóra, tá a ar trr razó y, a ta ó a rva II y III, tá a ró aa razó, ría ar qu t art tá ra a uta a ar trr v- tríu zqur. Infarto de otras partes del corazón. C u a a téa qu a tra aá rv art a ar atrr y trr, a u b trar a azaó uaqur za artaa qu t ua rrt ó. Cua a t aá vtra b rrar qu e extrem pstv de vetr ptena de esón apunta haa e mús- u ardía nrma, y e extrem negatv señaa haa a prón esnada de razón que está emtend a rrente de esón. Progresión del ECG durante y después de una trombosis coronaria aguda. La igura12-21 utra ua rvaó tóra V3 u at u art agu a ar atrr qu utra a atra ECG ía art ata 1 aa ué, 3 aa ué y at 1 añ ué. E t ECG u vr qu ta ó t atat ué agu ( gt T-P aza ra tva rt a gt ST). S barg, ué araat 1 aa ta ó a - u u, y ué 3 aa a aar. Dué ECG a u urat añ gut. Et atró ruraó abtua ué u art agu ar gra ra, qu utra qu aar u uj sanguíne rnar atera nuev ut ara rtabr a utró auaa a ayr art a za artaa. E at qu t u art ar, a za artaa ua vuv a rtar u art aguí rar aua. C rua ru a urt art úu aría, r úu ur gu tra u ta ó r qu aya qua, artuart urat jr, ua ru brarga razó. Las ondas Q en un ECG representan un infarto de mio- cardio antiguo. La igura12-22 utra a rva I y III ué narts anterr y psterr araat 1 añ ué art agu. Habtuat a aar ua a Q a z j QRS a rvaó I art atrr b a a éra aa uuar a ar atrr vtríu zqur, r art trr a aar ua a Q a z j QRS a rvaó III b a a éra úu a art aa trr vtríu. E vt qu ta gura utra t a art ar atgu. La éra a úu y ut a bqu a u- ó a ña aríaa u rur atr QRS uy trañ (at a Q rt, r j), uó vtaj y rgaó j QRS. Corriente de lesión en la angina de pecho. E tér angna de peh ga r rt razó qu t a rg tra tóra. Et r abtua- t tabé rraa aa a za zqura u y r braz zqur. E r tá ru tí- at r ua qua aríaa raa. Habtuat rb r tra a ra tá r, r ta rt brarga razó aar r. A v aar u ta ó ECG urat u aga grav rqu a ua rara a utt grav ara - r a rarzaó auaa agua za razó urat a át. Figura 12-21. Recuperacón de mocardo después de un infarto de la pared anterior, que muestra a desaparcón de potenca de esón que está presente e prmer día después de nfarto. Figura 12-22. Eectrocardogramas de nfartos de as paredes ante- ror y posteror que se habían producdo aproxmadamente 1 año antes, que muestran una onda Q en a dervacón I en e nfarto de a pared anteror y una onda Q en a dervacón III en e infarto de la pared posterior. UNIDAD III El corazón 156 ANOMALÍAS DE LA ONDA T E tra art t aítu a ñaa qu a a T rat tva ta a rva bar táar a tra y qu t b a a rarza- ó a uta y a ur tra vtríu at qu a ur travtruar. E r, a a T atra ua ru a ua ra ra- rzaó. Agu atr, tr a qua ára, u ar ta ua rarzaó. EFECTO DE LA CONDUCCIÓN LENTA DE LA ONDA DE DESPOLARIZACIÓN SOBRE LAS CARACTERÍSTICAS DE LA ONDA T E rra a a igura12-14, bérv qu j QRS tá uy rga. La razó ta rgaó retras de a nduón en e ventríu zquerd qu b a u bqu raa zqura az. Eta uó rtaraa a qu vtríu zqur ar araat 0,08 ué a arzaó vtríu r, qu a ugar a u t vtr j QRS haa a zquerda. S barg, rí- rratar a aa uuar vtruar ra zqura r u tr í. Pr tat, vtríu r za a rarzar u at qu v- tríu zqur, qu gra ua ta tva vtríu r y gatva vtríu zqur t qu tá aar a a T. E tra aabra, j a a T ara tá va haa a dereha, qu trar a j étr - j QRS ECG. Aí, ua a uó u arzaó a travé vtríu tá uy rtraaa, a a T a r t ua ara vra a a j QRS. EL ACORTAMIENTO DE LA DESPOLARIZACIÓN EN PORCIONES DEL MÚSCULO VENTRICULAR PUEDE CAUSAR ANOMALÍAS DE LA ONDA T S a ba vtríu trara u rí ara- t rt arzaó, r, u ta aó arta, a rarzaó vtríu zaría a uta a rat. E a- b, a ba vtríu rarzaría at qu a uta, y vtr rarzaó rgría a uta aa a ba razó, a rvé vtr rarzaó táar. E ua, a a T a tr rva- táar ría gatva, ugar tr a tva abtua. Aí, qu a ba vtríu tga u rí arzaó arta ut ara rur gra ab a a T, u ata ut ar a ara ta a a T, utra a igura12-23 La squema eve a aua á rut arta- t a arzaó úu aría, rqu ta a auta uj rrt a travé aa ta. Cua ru qua ua za razó, rí arzaó ta za - uy ara rraa a tra art. E ua, ab a rgía a a T, a vró a ra a báa, u r rv ua qua ára. La qua ría br a ua t (trat) rara rgrva róa, ua uó rara agua, u a a artra rara a ua rara ratva qu ru urat jr ua aa grav. Efecto de la digital sobre la onda T. C aaza aítu22, a gta u ára qu u utzar urat a ua aríaa ara autar a urza a traó úu aría. S barg, ua atra br gta u autar a uraó a arzaó ua art vtríu a- ra rraa a a tra art. E ua, u rur atra ía, vró a a T u a T báa, ua á rva - trargráa. E a igura12-24 utra ua a T báa rua r ua atraó va gta. Pr tat, a atra a a T urat a a- traó gta rua g á tra ta gtáa. Bbografía Véase a bbografía de capítuo 13. Figura 12-23. Onda T nvertda debda a una isquemia en la base de los ventrículos eve. Figura 12-24. Onda T bfásca producda por toxicidad digitálica. 157 U N ID A D III © 2021. Elsevier España, S.L.U. Reservados todos los derechos Agu t á ruat atra a uó aríaa ru r u rt aría ar- a. Pr j, a v, at a auríua tá ra at vtríu, qu a auríua ua ara tzar a vtruar. E bjtv t aítu aazar a gía a arrta aríaa rut y u t br a uó bba razó, aí u agót at trargra ía. La aua a arrta aríaa ab- tuat ua a gut atra ta rta-uó razó ua baó ta: • Ritmicidadanormaldelmarcapasos. • Desplazamientodelmarcapasosdesdeelnódulosinusal a tra azaó razó. • Bloqueosendiferentespuntosdelapropagacióndel u a travé razó. • Víasanormalesdetransmisióndelimpulsoatravésdel razó. • Generaciónespontáneadeimpulsosanormalesencasi uaqur art razó. RITMOS SINUSALES ANORMALES TAQUICARDIA E tér taquarda ga reuena ardíaa rápda, qu abtuat á 100at/ u aut. E a igura13-1 utra u trargraa (ECG) rgtra u at taquara. Et ECG ra t qu a rua aríaa, qu tra r trva tra tr j QRS, araat 150at/ ugar 72at/ ra. Agua aua taquara aut a tratura rra, rataó, aa r éra agr, tuaó razó r rv át y a tóa razó. E gra, a rua aríaa auta araa- t 18at/ r aa gra Cu aut a tratura rra, ata ua tratura rra araat 40,5°C. Má aá t ut u - ur a rua aríaa b a a ba rgrva úu aría ua a br. La br r- u taquara rqu aut a tratura auta a va tab óu ua, qu a u vz auta rtat u taba y a rua rt. Mu atr u ar qu ta rv át t razó, ñaa t tt. Pr j, ua u at ur ua éra ta agr, a tuaó rja áta razó rua u autar a rua aríaa ata 150 a 180at/. La ba ar ab- tuat auta a rua aríaa rqu razó bta bba agr aa árb artra ua ata ra, qu rva ru a ró artra y rga rj át qu auta a r- ua aríaa. BRADICARDIA E tér bradarda rr a ua rua aríaa ta, qu abtuat 60at/ . S utra ua braara ECG a igura13-2. Bradicardia en atletas. E razó atta b tra a u ayr y u á urt qu ua ra ra, qu rt bbar u gra vu tó aa at u urat rí r. Cua atta tá r, a ayr ata agr qu bba aa árb artra aa at a rj ruatr rtrataó y tr t qu ru braara. La estimulación vagal causa bradicardia. Cuaqur rj ruatr qu tu rv vag ru braó ata a tra vaga razó, a ugar ta ara a u t araát. Ta vz j á aatv t ó urr a- t síndrme de sen artíde, qu rtr ró (barrrtr) a rgó artí a ar a artra aróta vat - b. Pr tat, u ua ró tra gra br u rva u t rj barrrtr, ru t t vaga a r ata br razó, uy braara tra. A v, t rj ta tt qu ga a arar razó urat 5 a 10, qu u a ua éra a (í). ARRITMIA SINUSAL La igura13-3 utra u rgtr u ardtaómetr a rua aríaa, a r urat a rraó C A P Í T U L O 1 3 Arrtmas cardíacas y su nterpretacón eectrocardográica UNIDAD III El corazón 160 Et vat ró (í) síndrme de Stkes-Adams. D ara aa, trva araa vtruar a z bqu t ta rga qu a rjua ara a au at u r- u a urt. E ua, a a ayr art t at ata u marapass arta, qu u quñ tuar étr aa r batría qu a baj a , tr qu abtuat ta a vtríu r. E araa rra u étr tu a vtríu. BLOQUEO INTRAVENTRICULAR INCOMPLETO: ALTERNANCIA ELÉCTRICA La ayría atr qu u rur u bqu AV tabé u bquar a uó u ta vtruar rér Purkj. La igu- ra13-8 utra a tuaó a aternana eétra, qu b a u bqu travtruar ara aa at. Et ECG tabé utra taquarda (rua aríaa ráa), qu rbabt a razó r a qu a ru bqu. E r, ua a rua razó ráa u qu agua r- ta Purkj rur rí rratar rv ta ráat ara rr urat t at aría uv. Aá, ua tua qu r razó, a qua, a art y a ta gtáa, u rur u bqu travtruar t, qu a ugar a atraa étra. EXTRASÍSTOLES Ua traít ua traó razó at t qu bría abr ru ua traó ra. Eta tuaó tabé a atd prematur, ntraón prematura atd etóp. CAUSAS DE LAS EXTRASÍSTOLES La ayr art a traít b a s etóps razó, qu t u ara t aua urat rt aría. La b aua tó : 1) za a qua; 2) quña aa aaa rt ut razó, qu r úu aría ayat qu agua bra tá rrtaa, y 3) rrtaó tóa óu AV, ta Purkj ar r- ua r ó, ára, ta aía. Tabé rut á traít urat attr aría; rua ru u gra úr traít ua atétr tra v- tríu y r ar. EXTRASÍSTOLES AURICULARES La igura13-9 utra ua úa traít auruar (EA). La a P t at ruj aa tra aría; trva P-R tá arta, qu a qu rg tó at tá a auríua ra óu AV. Aá, trva tr a traít y a gut traó tá grat rga, qu a pausa mpensadra. U tv ta aua ara qu a traít rgó a auríua a rta taa óu ua, y u tuv qu vajar a arg ua ata rab úu auruar at argar óu ua. E ua, óu ua argó ua a taría ratur, qu z qu tabé aarra ara taría a gut arga óu ua. La EA aar rua ra r á aa. C rua aar atta uy raz tá ua tuaó uy aa. Stua tóa v qu b a atr tabaqu, ata uñ, gtó va aé, a y u var ára tabé u ar ta traít. Déficit de pulso. Cua razó tra at b vtríu a a rat agr, y vu tó urat a traó tá u a aut. Pr tat, a a u qu aa a a artra réra ué ua traí- t u r ta éb qu ua aar a artra raa. Aí ru u ét úr u raa- ua ara úr ra tra razó. EXTRASÍSTOLES DEL NÓDULO AV O EL HAZ AV La igura13-10 utra ua traít qu rgó óu AV az AV. N ay a P rgtr trargrá a traít. E u ugar, a a P Figura 13-8. Boqueo ntraventrcuar parca: aternanca eéctrca (dervacón I). Figura 13-9. Extrasístoe aurcuar (dervacón I). Figura 13-10. Extrasístoe de nóduo aurcuoventrcuar (dervacón III). Capítulo 13 Arritmias cardíacas y su interpretación electrocardiográfica 161 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . tá uruta a j QRS-T rqu u ar- ía vajó rtrógraat aa a auríua t qu vajaba atrógraat aa vtrí- u; ta a P tra grat j QRS-T, r u tgur a a P ta. E gra, a traít óu AV t ga y aua qu a traít auruar. EXTRASÍSTOLES VENTRICULARES E ECG a igura13-11 utra ua r traí- t vtruar (EV) qu atra tra ra u atró bgemnsm. La EV ru t í ECG, ñaa a tuaó: 1. E mpej QRS habtuamente está muy prnga- d. La razó ta rgaó qu u u rat a travé úu uó ta vtríu, ugar a travé ta Purkj. 2. E mpej QRS tene un vtaje eevad. Cua u ra aa a travé razó, aa a travé vtríu ara a utáa. Pr tat, razó ra a a arza- ó a razó (rat ara uta tr í) utraza arat tr í ECG. Cua ru ua EV, u- a r vaja ua ró, qu ay t t utrazaó, y t u a tr vtríu arza at qu tr; t gra gra ta étr, utra a EV a igura13-11 3. Dué a ta a EV, a nda T tene una par- dad de ptena eétr exatamente puesta a a de mpej QRS, rqu a nduón enta de mpus a travé úu aría a qu a bra qu arza rr ugar tabé rar at. Agua EV t u t ratvat v br a uó bba gba razó; u br a atr taba, u v aé, ata uñ, vr ta tó v u rrtaba a. Pr trar, ua tra EV b a u arát ña rtraa qu rga arr br za taa quéa razó. La ra ta EV b tar a a gra. La ra qu t u úr gtatv EV t a u ua rbaba u ayr ra rtar ua braó vtruar rta táa, qu rbabt a r ua a EV. Et arr at rt ua a EV ru urat rí vurab ara rur braó, atat a a a a T, ua vtríu tá a a rratara, a á aat t aítu. Análisis vectorial del origen de una extrasístole ven- tricular ectópica. E aítu12 a r aá vtra. Aa t r u trar a artr ECG a igura13-11 ut rg a EV ñaa a tuaó: bérv qu ta a traít a rva II y III uy tv. Cua rrta t ta j a rva II y III y ruv at aá vtra ara trar vtr QRS razó, utra qu vtr ta traít t u tr gatv (rg) a ba razó y u tr tv aa a uta. Aí, a rra ró razó qu arza urat ta traít tá ra a ba vtríu, qu r tat rg tó. Trastornos de repolarización cardíaca: los síndromes de QT largo. Db rrar qu a a Q rr a - arzaó vtruar, tra qu a a T rr a rarzaó vtruar. E trva Q-T t traurr ut Q a a a a T. L tra- tr qu rtraa a rarzaó úu vtruar ué ta aó rva u ta aó vtruar rga y, r tat, trva Q-T vat arg ECG, ua tuaó aa síndrme de QT arg (SQTL). La razó ra a ruaó qu uta SQTL qu rtra a rarzaó úu vtru- ar auta a utba ua ra a arrar arrta vtruar aa trsades de pntes, qu ga trat «tró a uta». Et t arrta rta a aratríta traa a igu- ra13-12. La ra j QRS u abar t, ara qu a aaró a arrta gu út a u at ratur, ua aua y ué tr at u trva Q-T arg, qu u atvar arrta, taquara y, agu a, braó vtruar. L tratr a rarzaó aríaa qu u a SQTL u r rtar aqur. La ra Figura 13-11. Extrasístoes ventrcuares (EV) que se determnan por os compejos QRS-T grandes y anormaes (dervacones II y III). Se representa e eje de as extrasístoes de acuerdo con os prncpos de anáss vectora expcados en e capítuo 12; esto muestra que e orgen de as EV está cerca de a base de os ventrícuos. UNIDAD III El corazón 162 géta SQTL tratr rar aua r uta- g aa ta. S a ta a 10 uta rt t g qu rva gra varab rgaó Q-T. S á u a ra SQTL aqura, qu aa rturba trót aa, aga, taa aa, a atraó ata va ára at- arrít qua agu atbót urqua rtra qu rga trva Q-T. Auqu agua ra SQTL utra ít- a ayr (aart trva Q-T á arg), tra u- tra arrta vat y rta arrta vtruar qu u rtar jr í, ta a ra r u brat b a u ru. La arrta vtruar aaa SQTL u rvar, agu a, braó v- truar y urt úbta. E tratat u ur uat ag ara SQTL agu, y a SQTL arga uraó rurr a at atarrít, bquat β-ar- érg, a a ataó qurúrga u brar aría. TAQUICARDIA PAROXÍSTICA Agua atra rt r razó, tr a a auríua, ta Purkj y v- tríu, ara aa u rur ua arga ríta ráa u qu raga ta a r razó. S a qu t ó tá ru a ayría a v r vía rtrata- ó mvments ruares rtraa qu tab ua autrrtaó rta a. Db a rt rá rrtab, t vrt araa razó. E tér parxísta ga qu a rua aríaa a ráa ar qu za úbtat y ura var gu, ut, ra u á t- . E ar abtuat tra ua ara ta úbta zó, tatáat araa razó aza uv aa óu ua. La taquara aríta rua u t- rrur rva u rj vaga. U t rj vaga qu a v rva t rr u a rg artí, qu u rur u rj vaga ut ara trrur ar. Pu utzar tabé at atarrít ara ratzar a uó rgar rí rratar tj aría. TAQUICARDIA AURICULAR PAROXÍSTICA La igura13-13 utra u aut úbt a ru- a aríaa araat 95 ata ara- at 150at/. Cua tua ra ECG urat at aría rá v ua a P vrta at aa u j QRS-T y ta a P tá uruta arat a a a T ra at rt. Et aazg a qu rg ta taquara aríta tá a auríua, r a a P t ua ra ara rg tá ra óu ua. Figura 13-12. Desarroo de arrtmas en síndrome de QT argo (SQTL). Cuando e potenca de accón de as ibras muscuares ventrcuares se proonga como consecuenca de un retraso en a repoarzacón, puede producrse una despoarzacón prematura (línea discontinua en la imagen izquierda superior) antes de a repoarzacón competa. Las despoarzacones prematuras repettvas (imagen superior derecha) pueden conducr a despoarzacones mútpes en certas condcones. En as torsades de pointes (imagen inferior), os atdos ventrcuares prematuros producen pausas, proongacón de ntervao Q-T después de as pausas y arrtmas. (Modificado de Murray KT, Roden DM: Disorders of cardiac repolarization: the long QT syndromes. In: Crawford MG, DiMarco JP [eds]: Cardiology. London: Mosby, 2001.) Capítulo 13 Arritmias cardíacas y su interpretación electrocardiográfica 165 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . uaría ta rvat u t u á brv ra. Trr, u at á rtat a br- aó vtruar a dvsón de s mpuss, utra a fgura13-16A. Cua ua a - arzaó ga a ua za rratara razó, a ra r ab a. Aí, u ú u vrt u. Dué, ua aa u t u ga a tra za rratara, tabé v ara rar tr u á. D ta ara tá ra tuat u uv rt a ra- zó at reanes en adena rgrva ata qu at ay ua quña a arzaó vaja ua r a t. Aá, t atró rrguar traó u gra muhas rutas snusas pr as que vajan s mpuss, que aarga muh as vías de nduón, que es una de as ndnes que mantene a braón. Tabé ru u atró rrguar tu za rratara araa razó. S u vr át uá a a u íru v: ra aa vz á u; t u gra aa vz á ar úu rratar y ar rratar gra ua vó aa vz ayr u. Pr tat, uaqur t qu ua úa za úu aría a a rratara, ay u u ró qu u rtrar a za. La igura13-16B utra ta a qu ru a braó vtruar. Aquí u vr u u- qu vaja ta a r, agu ua v y auta úr u, y tr bqua r a za rratara. U ú qu é- tr urat t rí vurab rua u rur u atró aóa ragaó utra u arr a za rratara úu, qu a ugar a ua braó vtruar. ELECTROCARDIOGRAMA EN LA FIBRILACIÓN VENTRICULAR E a braó vtruar ECG trañ (ig.13-17) y abtuat utra gua ta a u rt rguar gú t. Durat rr gu a braó vtruar tra utáat aa ratvat gra úu, qu gra a gru- a rrguar ECG. Dué tr gu aar a tra grua vtríu y trargraa aba a u uv atró a uy rrguar baj vtaj. Aí u rbr gú atró trargrá rttv a braó v- truar, qu úu vtruar tra ata 30 a 50 quñ ar úu a a vz, y ta trargrá aba tua y aóat rqu a rrt étra razó uy rr ua ró y ué tra y rara v rt u í. L vtaj a a ECG a braó v- truar abtuat araat 0,5V ua za a braó vtruar, r uy ráat; aí, ué 20 a 30 abtuat 0,2 a 0,3V. S u rgtrar vtaj ut 0,1V urat 10 á ué a braó vtruar. C ya a ñaa, ut qu urat a braó vtruar ru bb agr, t ta rta, av qu trrua agú tratat ét, trk at (braó) a travé razó, a aarta gut. DESFIBRILACIÓN VENTRICULAR Auqu u vtaj ra rrt atra aa rtat a vtríu a varabt ru braó vtruar, ua rrt étra at vtaj qu a aar a travé vtríu urat ua ra- ó gu u trrur a braó a qu t úu vtruar tr utáat rí- rratar. Et t gu a aar ua rrt ta a travé tr gra a a razó. La rrt tra a ayría a bra vtríu a t, tua ta ara rátat ta a art v- tríu ara utáa y a qu ta a aga rratara. Ca t ta aó y razó ra ara urat 3 a 5, ué ua za a atr uv, qu abtuat óu ua u tra art razó vrt araa. S barg, gu rt rtrat qu at abía qu vtríu trara braó, a braó u zar u- v atat. Cua aa tr rtat a a razó, abtuat u trrur a braó utza 1.000V rrt tua aa urat agua éa gu. Cua aa a travé tr br a ar tráa, utra a igura13-18, a téa abtua argar u gra aatr étr ata var vt y ué ar qu aatr argu urat vara éa gu a travé tr y a travé razó. E a ayría a, a rrt braó utra a razó ra a báa, qu atra a ró u rrt a travé ra- zó. Eta ra atraó ru utaat a rgía ara ara qu a braó tga ét, qu ru rg quaura y añ razó. E at at rg braó vtruar, u- atar u quñ brar arvrr a- tab (DCI) ata r batría ab tr aja vtríu r. E tv rgraa ara qu tt a braó vtruar y a rvrta a utrar u brv u étr razó. L ava tróa y a batría a rt a- rr DCI aa utrar ua rrt étra Figura 13-17. Fbracón ventrcuar (dervacón II). UNIDAD III El corazón 166 ut ara brar razó a travé ab tr ata ra ubutáa, ura a aja tráa ra razó, ugar r razó. Et tv u atar ua trvó qurúrga r. BOMBEO MANUAL DEL CORAZÓN (REANIMACIÓN CARDIOPULMONAR) COMO AYUDA EN LA DESFIBRILACIÓN Sav qu br u az 1 ué a braó vtruar, razó abtuat aa éb ara r raa r a braó b a a aua art utrt uj aguí rar. S barg, gu b raar razó bba rvat razó a a (ró aua trtt) y bra razó ué. D ta ara vía quña ata agr aa a arta y aar u art aguí rar rva. Ptrrt, ué var ut bb aua rua b a braó étra. Craz braó a bba a a urat ata 90, gu ua braó ét. Ua téa ara bbar razó abrr tóra u a aaó trtt ró br a ar tráa jut rraó arta. Et r, á a braó, a reanmaón ardpumnar (RCP). La aua uj aguí rbra urat á 5 a 8 abtuat ru u trr ta r- at u truó tj rbra. Auqu ra razó, at u rr b a t a ó rbra brvvr u trr ta rat. FIBRILACIÓN AURICULAR Rur qu, t ara a vía uó a travé a AV, a aa úu auruar tá araa a aa úu vtruar r tj br. Pr tat, a braó vtruar rua aar braó auruar. D a a ara, rua ru braó a auríua braó vtruar ( utra a a ra a igura13-20). E a a braó auruar ét a a braó vtruar, t qu r ru a aa úu auruar ugar a aa vtruar. Ua aua rut braó auruar a ataó auruar qu u br, r j, a vavuar aríaa qu qu a auríua vaí auaat aa vtríu, r u- a vtruar ua auuaó va agr a auríua. La ar auruar ataa r a a ua vía uó arga jut ua uó ta, atr ab qu r a a braó auruar. Deterioro del bombeo de las aurículas durante la fibrila- ción auricular. Pr a a raz qu vtríu bba agr urat a braó vtruar, a auríua ta bba agr a braó auruar. Pr tat, a auríua ja r út bba ba vtríu. Au aí, a agr uy avat a travé a auríua aa vtríu y a a bb v- truar uy u 20-30%. Pr tat, a trar a rtaa a braó vtruar, ua ra u vvr urat añ braó auruar, auqu bb aría gba t. S barg, b a a ruó a uó trát auruar, a agr u taar, qu ata a raó águ aguí aé auruar. Et águ u rr y azar ata éa, ara rvar u at rbrvauar, a tra art rga. Pr tat, at braó auruar trata a u uyt (ataguat) ara rur rg ba. ELECTROCARDIOGRAMA EN LA FIBRILACIÓN AURICULAR La igura13-19 utra ECG urat a braó aur- uar. Durat a braó auruar raga ura quña a arzaó ta a r a travé a auríua. C a a éb y ua a t ara uta uaqur t a, abtuat a utraza tat tr Figura 13-18. Apcacón de corrente eéctrca a tórax para detener a ibracón ventrcuar. Figura 13-19. Fbracón aurcuar (dervacón II). Las ondas que se pueden ver son ondas QRS y T ventrcuares. Capítulo 13 Arritmias cardíacas y su interpretación electrocardiográfica 167 U N ID A D III © E ls e v ie r. F o to co p ia r si n a u to ri za ci ó n e s u n d el it o . í. Pr tat, ECG brva aua a P a auríua u rgtr uat ata rua y uy baj vtaj. Pr trar, j QRS-T ra av qu aya agua atgía vtríu, auqu t u aaró rrguar, a a tuaó. IRREGULARIDAD DEL RITMO VENTRICULAR DURANTE LA FIBRILACIÓN AURICULAR Cua a auríua tá braó u ga úu auruar ata óu AV ráa r tabé rrguart. C óu AV rtrá a u gu u urat araat 0,35 ué u rv, b aar a 0,35 tr ua traó vtruar y a gut. Dué ru u trva aa r varab 0 a 0,6 at qu u u rrguar a braó auruar gu a óu AV. Aí, trva tr - tra vtruar uva varía u í araat 0,35 ata u á araa- t 0,95, gra u at aría uy rrguar. D , ta rrguara, qu utra r u a varab at aría ECG a igura13-19, u aazg í qu utza ara ag- tar ta ra. Aá, b a a vaa rua u braó a auríua, vtríu ta a ua rua aríaa ráa, abtuat tr 125 y 150at/. TRATAMIENTO CON ELECTROCHOQUE DE LA FIBRILACIÓN AURICULAR D a a ara qu a braó vtruar u vrtr uv u rt ra at tr- qu, a braó auruar tabé u vrtr at trqu. La téa aja a a a vró braó auruar, a ava qu rgraa ( rza) ua úa arga étra qu atva at urat j QRS ua vtríu rratar a a tuaó. A u ru ué u rt ra s e razón es apaz de generar un rtm nrma. Eta téa rb br ardversón rzaa, ugar desbraón, ar a braó auruar. ALETEO AURICULAR E at auruar tra ra rua r u vt ruar a auríua. E at auruar rt a braó auruar, rqu a ña étra vaja ua úa a gra r ua ró ua y tra vz arr a aa úu auruar, utra a a zqura a igura13-20. E at auruar gra ua rua traó ráa a auríua, abtuat tr 200 y 350at/. S barg, u a a auríua tá trayé tra tr tá rajá, a ata agr qu bba a auríua quña. Aá, a ña ga a óu AV aa ráat ara qu ta a ua ur aa vtríu, rqu rí- rratar óu AV y az AV aa rga ara rtr a á ua art a ña auruar. Pr tat, abtuat ay a tr at a auríua r aa ú at vtríu. La igura13-21 utra u ECG tí at aur- uar. La a P ta b a a traó aa raa úu. S barg, b brvar qu u j QRS-T gu a ua a P auruar ua vz aa at a auríua, a ugar a u rt 2:1. PARADA CARDÍACA Ua úta atraó grav ta rta-- uó razó a parada ardíaa, trruó ta a ña tr étr razó. E r, qua gú rt tá. La araa aríaa u rur durante a anestesa prunda, ua u arrar ua a grav b a ua rraó auaa. La a qu a bra uuar y a bra uó atga ra traó trót ra- a travé u braa, y u taba u quar ta ataa qu u aarza a rta autáta. E u a araa aríaa r ata a raaó aruar rgaa (urat u ut u ra) t batat ét rtab- t u rt aría ra. E agu at ua aratía grav u rur ua araa ar- íaa rat rat, qu u rur a urt. Para tratar ta ra a utza ét u étr rít rt u marapass ardía eetrón mpantad ara atr vv a at urat añ. Figura 13-20. Vías de transmsón de os mpusos en e aeteo aur- cuar y en a ibracón aurcuar. Figura 13-21. Aeteo aurcuar a 250 atdos/mn con un rtmo aur- cuar a ventrcuar 2:1 a 125 atdos/mn (dervacón II).