Historia económica y social del siglo XX - apuntes - Geografía Humana y Económica., Apuntes de Geografía

¡Descarga Historia económica y social del siglo XX - apuntes - Geografía Humana y Económica. y más Apuntes en PDF de Geografía solo en Docsity! Historia económica e social do século XX As bases do crecemento económico internacional 1) Segunda onda de innovación tecnolóxica 2) Innovación nas formas de organizar a produción e o traballo 3) Máis investimento 4) Novas formas de empresa ( multinacionais ) Poboación a) Duplícase entre 1870 e 1913 b) Taxe de crecemento anual 9.2% c) Países avanzados ciclo demográfico moderno d) Urbanización na fase máis densa Agricultura 1- Integración do mercado mundial e extensión da área de cultivos 2- Melloras tecnolóxicas e aumento da produtividade 3- Novidades en Europa tales como novos cultivos e gandería máis industrial Industria 1) Novas fontes de enerxía a) Electricidade. Vantaxes: transmisibilidade, flexibilidade e menor custo b) Petróleo. Asociado ao motor de explosión, difúndese a partir da 1ª Guerra Mundial, ata 1885 só no  alumeado. 2) Novos materiais da II Revolución tecnolóxica a) Aceiro ( EEUU, Gran Bretaña ou Rusia as grandes potencias ) b) Produtos químicos ( caucho, vidro, medicamentos…) Todos estes cambios dan lugar á gran empresa moderna caracterizada polo mercado nacional unificado e onde as  novas tecnoloxías impulsan a produción e distribución en masa. Características da empresa moderna segundo  Williamson: a) Multiunitaria b) Goberna as diferentes funcións c) Coordinación das unidades d) Control xerárquico.  As empresas maioristas O seu éxito depende da forza de venda e da organización das compras, tres tipos: a) Gran almacén (1860­1870) • Novas liñas de produtos b) Diferenzas de salario entre países ou rexións de orixe ou destino c) Situacións do conxunto de familia Consecuencias demográficas da emigración • Incremento da poboación nos lugares de destino ( USA 30%, Arxentina 50%...) • Os emisores perden parte da súa poboación ( Irlanda perde 4.5 millóns ) • Perda nos emisores de poboación nova en idade de traballar Consecuencias económicas • Redistribución da poboación agraria europea por todo o planeta • Mellora dos salarios agrarios e reduce o desemprego Consecuencias para os países receptores: a) Aumento da man de obra b) Aumento do capital e do coñecemento tecnolóxico e técnico c) Traballadores pouco cualificados dedicados á construción  d) Introdución de novos cultivos e) Creación de mercados de importación entre emisor e receptor f) Difusión da cultura, tradición, industrialización… g) Formación dun mercado global xerme da globalización Tema 2: economía e sociedade no período de entreguerras Consecuencias económico –sociais da 1ª Guerra Mundial • Pon fin á orde mundial • Importantes derivacións económicas, sociais e políticas • Custos humanos, materiais e financieiros moi importantes • Desestabilización monetaria • Desequilibrio na economía mundial Perdas humanas • 8% da poboación activa masculina e 2% da total • 8.5 millóns de mortes, 15 millóns de feridos e 7 millóns de incapacitados • Enfermidades e fame • Déficit de nacementos • Catástrofes demográficas ( Gripe española…) Perdas de capital (3.5% do stock existente en 1914) Este stock deteriorouse por: • Dano físico aos escenarios de guerra • Sacrificios territoriais a causa dos tratados de paz • Venda de activos para financiar a guerra • Freo no investimento Custos financieiros • 6 ao 8% da débeda pública acumulada a nivel mundial  Financiación da economía de guerra pouco ortodoxa: • Abandono do patrón do ouro (+ inflación, + prezos)  Recursos ao déficit orzamentario • Emisión de débeda pública • Emisión de billetes  Dirixismo estatal sobre a economía  Desequilibrios comerciais que acentúan a débeda externa Reestruturación da economía mundial • Relegación da agricultura a un 2º plano • Desatender os mercados exteriores • Potenciación da produción de armas • Alteración do equilibrio económico mundial Impacto da guerra no sector agrario: • Contratación da produción agrícola durante o conflito • Crecemento da agricultura non europea • Aumento da oferta a nivel mundial (prezos deflacionistas) Consecuencias económicas da paz: • Tratado de paz de Versalles:  Novas fronteiras alemás  Desarme de Alemaña  Abolición do servizo militar Consecuencias das realiñacións territoriais: • Multiplicación de aranceis e aduanas • Moitas zonas industriais pasaron a outros países A loita contra a inflación A Guerra xerou unha inflación sen precedentes. Causas: 1) Desequilibrio entre oferta e demanda 2) Incremento da cantidade de diñeiro A tendencia dos países belixerantes era máis inflacionista ca do resto. Medidas de loita: a) Recorte do gasto público b) Aumento de impostos c) Políticas monetarias restritivas Alemaña e a hiperinflación Os prezos en 1918 eran 5 veces maiores aos de 1914. Consecuencia de: • Endebedamento durante a Guerra • Gasto de reconstrución Consecuencias da hiperinflación: 1) Expropiación do aforro privado e arruinamento das clases medias 2) Malestar social polos baixos salarios Obrigou a Plan Dawen (1924): Italia Primeira metade dos anos 20: • Crecemento das PI • Medran as exportacións pola depreciación monetaria • Emigración • Políticas de expansión do crédito Segunda metade dos anos 20: • Redución da emigración • Sobrevaloración da lira • Deflación e paro • Reorganización industrial Estados Unidos Gran beneficiado da Guerra • Aumento do crecemento económico pola demanda de Europa • Máis produción industrial • Estandarización da economía A Crise de 1929 Causas 1) Legado da inestabilidade da guerra 2) Crise das economías dedicadas á exportación de materias primas 3) Exceso de produción en novas ramas da economía 4) A crise tiña orixe en EEUU (caída da demanda americana e crack do 29 ) 5) Persistencia de políticas económicas que non funcionaban ( patrón ouro e ortodoxia fiscal) 6) Inexistencia dun marco fiscal que axudara a solventar a situación Factores que contribuíron: • Descenso do consumo e aumento da especulación bursátil • Quebra da bolsa de Nova York ( xoves negro ) • Actuación equivocada da Reserva Federal A crise non só foi bursátil; contribuíu: • Diminución da PI • Descenso dos prezos • Descenso dos salarios • Aumento do paro • Quebra de bancos e grandes empresas Difusión da crise  Afundimento do comercio  Retirada de capital americano  Quebra de bancos europeos  Descenso de prezos  Reaccións proteccionistas  Devaluacións monetarias  Patrón ouro abandoado Políticas de corte keynesiano • Intervención do goberno na economía • Devaluación da moeda • Exportacións con papel reactivador • Abandono do patrón ouro Estados Unidos Entre 1929 e 1933 desplómase a economía cun descenso dos prezos agrícolas do 50%, a PI baixou á metade, o índice  de novas vivendas cae dous terzos, taxa de paro do 25%. Fracaso da política de Hoover por: • A política monetaria foi deflacionista • Mantivo o vínculo co patrón ouro • Política arancelaria proteccionista Roosevelt e o New Deal  Centrouse en: • Devaluación do dólar • Política monetaria expansiva • Soster prezos e salarios • Programa de gasto en obras públicas • Regulación de actividades industriais Pódese distinguir do New Deal o primeiro: ­ A agricultural adjustment act (AAA) prevía absorber o exceso de produción para impedir a baixada de  prezos. ­ O NIRA pretendía impulsar os prezos e o consumo, regulando prezos mínimos, salarios mínimos na  industria e potenciación de obras públicas. ­ Revaluóuse o dólar nun 30­45%  ­ Suavización das tarifas aduaneiras Resultados do 1º New Deal • Medra a renda real, os prezos e a PI. • O investimento fíxose en sectores con pouca capacidade de absorción de emprego. O 2º New Deal (1935­1937) Reformas sociais como: • Intervención dos sindicatos na política económica • Apróbase a lei de seguridade social • Impulsouse o gasto público Gran Bretaña Factores do relanzamento: • Boom da construción residencial • Definiuse o plan de desarme ( Plan das 4 Des ) ­ Carta da ONU ( Conferencia de San Francisco ) • Propósitos: manter a paz e a seguridade mundial, cooperar solución dos problemas internacionais, servir  de centro harmónico. • Obxectivos: igualdade de voz entre os países adheridos, as decisións eran tomados polo consello de  seguridade, colaboración económica e social. A Guerra Fría  Desátase un estado de permanente tensión entre as dúas grandes potencias mundiais ( EEUU e a URSS ).  Características: a) Enfrontamento directo e non bélico b) Sistema internacional bipolar c) A tensión impulsou unha carreira armamentística Coa Guerra fría xorde un sistema bipolar con valores antagónicos: • Por un lado EEUU defendía o mundo capitalista • A URSS presentaba o primeiro estado socialista do mundo Desencadeante: Doutrina Truman • Todo aquel goberno que loite contra a expansión do comunismo ten dereito á axuda norteamericana.  Tratábase de conter a influencia soviética. Reconstrución de Guerra: Plan Marshall (1947­1951) Os obxectivos do Plan eran: • Reconstrución de orde capitalista • Defensa dos intereses americanos no mercado • Motivacións políticas de oposición ao comunismo Potencial interno de Europa occidental: ­ Innovación tecnolóxica ­ Abundante man de obra ­ Iniciativas derivadas da financiación americana Funcionamento do European Recovery Program: • Acordos bilaterais entre gobernos europeos e EEUU • Axuda mediante entrega gratuíta de materias primas e bens industriais • Cada goberno entregaba a axuda aos axentes económicos mediante pago en moeda nacional • O 45% da axuda percibida era empregada polo propio goberno Distribución do Plan ­ Repartiuse entre os países participantes segundo a renda por habitante ­ Gran parte do diñeiro foi parar aos grandes grupos industriais Balance económico ­ O sector agrario medrou máis lento co industrial ­ 1950 estabilízanse os prezos ­ A balanza externa europea quedou potenciada favorablemente ­ As reservas de ouro e divisas acadan valores de 1938 O plan consolidou a división entre 2 ámbitos hexemónicos: • O occidental con tutela dos EEUU • O oriental baixo a influencia da URSS Tema 6 Occidente despois de 1945. Crecemento económico e Estado do benestar ­ Os países capitalistas experimentaban un crecemento rápido sen depresións e con ritmos superiores aos de  entreguerras. Aparecen novos fenómenos: • Converxencia entre economías • Cambios estruturais • Pleno emprego • Estabilidade monetaria • Melloras nos niveis de benestar O crecemento foi distintos entre diferentes áreas económicas: • Europa occidental: 3.9% • EEUU: 2.45% • Xapón: 8.8% • España: 5.7% O crecemento logrouse por: ­ Esforzo de cooperación e integración, cun novo sistema monetario, creación do FMI, políticas económicas  intervencionistas… As razóns da converxencia entre Europa e EEUU: • Capacidade de aforro • Transferencia de capital e tecnoloxía • Imitación de procesos exitosos como o fordismo • Incremento na formación e no capital humano Outros indicadores confirman o aumento do nivel de benestar: • Aumento do gasto público • Aumento da demanda agregada • Aumento do investimento en novas tecnoloxías e gasto militar • Aumento da calidade e cantidade de man de obra • Aumento da capacidade de compra • Aumento dos salarios e do consumo privado