Análisis caso penal: delito, acciones sujetos activos y relación con teoría probabilidad, Ejercicios de Derecho Penal

¡Descarga Análisis caso penal: delito, acciones sujetos activos y relación con teoría probabilidad y más Ejercicios en PDF de Derecho Penal solo en Docsity! ZIGOR ZUZENBIDEA Il: 2. PRAKTIKA eman ta zabal zazu UPV EHU 1- DELITUAREN ELEMENTU POSITIBOAK Portaera: Zuzenbide Penalarentzat esanguratsua den portaera bat kontsideratzeko, beharrezkoa da ezaugarri minimo batzuk betetzea: Portaerak giza portaera izan behar du, pertsona batek burututakoa; kasu konkretu honetan, Danel eta David-en portaerak. Gainera, haien portaerak esangura penalaren zantzua izatea beharrezkoa da. Danel eta David-en portaerak Aitorren bizitzaren ondasun juridikoa kaltetu zuten, beraz ukanbehar hau ere beteko litzateke. Bestalde, portaera kontsideratzeko egite edo ez egite baten aurrean egotea beharrezkoa da. Gure kasuan, emaitza delitu diren 2 portaera positibo ditugularik, egite batzuen aurrean gaude. Azkenik, portaera baten aurrean gaudela baieztatu dezakegu aztergai ditugun egitateak borondatez burutu direlako, Danel-ek eta David-k portaera horiek aurrera eraman nahi baitzituzten. Aurreko azterketaren ondorioz, Zuzenbide Penalarentzat interesgarria izan daitezkeen portaera batzuen aurrean gaudela baieztatu dezakegu, eta portaera hauek delitu kontsideratzeko azterketa sekuentziala jarraituz, hurrengo urratsa tipikotasuna aztertzea izango da. ◉ AITOR HILTZEAREN PORTAERA Tipikotasuna Portaera bat tipikoa dela esan dezakegu Kode Penalean jasota dagoen delitu baten deskribapenarekin bat datorrenean. Gure egitateetan deskribatutakoaren arabera, Danel eta David-ek, bere portaeraren bidez, 138. artikuluan tipifikatuta dagoen delitua burutu dute, giza hilketari erreferentzia egiten diona. Tipo hau, sujetuaren arabera arrunta dela esan dezakegu, egilearengan, kasu honetan Danel eta David-engan, ez duelako baldintza berezirik galdatzen delitu hortan tipifikatzen den portaeraren sujetu aktibo izateko. Gainera, portaera motaren arabera, emaitza delitu bat dugula baieztatu dezakegu, beharrezkoa delako pertsona bat hiltzea 138. artikuluko delitu hori burutu dela kontsideratzeko. Bestalde, egite delitu baten aurrean gaude, legegileak portaera bat aurrera eramatea debekatzen duelako, eta sujetu aktiboak giza hilketa delitu bat burutzeak, zerbait egitea eskatzen du. Erasotzen den ondasun juridikoaren arabera, kalte delitu baten aurrean egongo ginake, portaera tipikoaz aparte, kanpo munduan portaeratik banadu dezakegun ondorio bat egon behar duelako, kasu honetan, Aitorren heriotza. Azkenik, tipoen arteko harremanaren arabera, 138. artikulua oinarrizko deritzon motari dagokio, delitu horren elementu funtsezkoak besterik ez dituelko deskribatzen artikuluak, kasu honetan, norbait hiltzea. Probabilitatearen teoria gure kasura egokituz, Danel eta David-ek bazekiten Aitorren burua sekulako modu horretan jipoitzeak biktima hiltzeko probabilitate handiak zekartzala berekin, baina haien portaerarekin aurrera egitea erabaki zuten. Defentsak, argudiatu lezake, jipoi horren eragingarritasuna Aitorren heriotza suertatzeko ez zela estatistikoki probablea, kontuan izanik biktimaren autopsiak zioela bere heriotza propiziatu zuen asfixia, hein batean kontsumitu zituen drogen ondorioz eman zela. Hau da, defentsak esan al izango luke edozein pertsona bere egoeran egongo balitz, ez zela hilko, izan ere odol jario horren ondorioz asfixiatzen ari zen momentuan bere gorputza mugitu al izango lukeelako emaitza latzgarri hori ekidituz. Baina argudio hau ez da zuzena. Aitor oso gaizki zegoelaren inguruan Josu kontziente zen bezala, Danel eta David ere, kontziente ziren. Hala, bera hiltzeko probabilitateak jada nahiko handiak ziren jipoitu zuten momentuan eta momentu batean ikusi zutenean ez zuela inongo erantzunik ez mugikortasunik adierazten ostikadak ematen jarraitzen erabakitzean, probabilitate horiek Aitorren heriotza suertatzeko esponentzialki igotzen ari ziren, oso altuak izaten bukatuz. Zuzenbidekontrakotasuna Portaera tipiko bat zuzenbidekontrakoa izatea, justifikatzen duten bidezkotze kausarik edo bidezko kausa bat ematen denaren uste oker gaindiezina ez dagoela suposatzen du. Eszenario honetan egonda, beharrezkoa da portaera horren atzean bi gaitzespen mota egotea: ekintza gaitzespena eta emaitza gaitzespena. Lehenengoak, begirale inpartzial baten begiradatik aztertzen du ea portaera ex ante ondasun juridikoa kaltetzeko portaera egokia den. Hala, ex ante perspektiba batetik, objetiboki Danel eta David-en portaeraren arriskugarritasuna guztiz aurreikusgarria zen, halako jipoia emateak bere hilketa ekarriko lukeen bizitzaren ondasun juridikoa kaltetzeko guztiz portaera egokia zelako. Emaitza gaitzespenak berriz, ekintza horretatik eratortzen den lesio materialari erreferentzia egiten dio. Hau horrela izanik, argi dago hau ere betetzen dela, Danel eta David-en portaerak kalte materiala ekarri zuelako, Aitor hil zelako. Erruduntasuna Danel eta David errudunak dira, ez dagoelako egotzgarritasuna baztertzeko kausarik. Zigorgarritasuna Normalean aurreko 4 elementuak izanik automatikoki portaera zigorgarria izango da, baina ez beti. Badaude kasu batzuk non legegileak berak elementu gehigarri bat exijitzen duen zigortu ahal izateko. Kasu honetan, 138 artikuluak ez du elementu gehigarririk ezartzen, beraz Danel eta David-en portaera zigorgarria da. ◉ AITORREKIKO SOROSPEN EZAREN PORTAERA Tipikotasuna Portaera bat tipikoa dela esan dezakegu Kode Penalean jasota dagoen delitu baten deskribapenarekin bat datorrenean. Gure egitateetan deskribatutakoaren arabera, Danel eta David-ek, bere portaeraren bidez, 195. artikuluan tipifikatuta dagoen delitua burutu dute, sorospen ezari erreferrentzia egiten diona. Tipo hau, sujetuaren arabera arrunta dela esan dezakegu, sujetu aktiboarengan ez delako kondizio berezirik galdatzen sorospen ezaren delituaren sujetu aktiboa izateko. Gainera, portaera motaren arabera, jarduera soileko delitu baten aurrean gaude, zigortzen dena tipo penalak aurreikusten duen portaera aurrera eramatea delako. Hau da, sorospen ezaren delituan, portaera hori burutzeaz aparte ez da inongo emaitzarik galdatzen delitu hori burutu dela kontsideratzeko. Gainera, ez egite delitu baten aurrean gaude, legegileak sujetua behartzen duelako arrisku egoeran babesik gabe dagoen pertsona bat laguntzera bere burua edo hirugarrenena arriskuan ez badu jarriko. Erasotzen den ondasun juridikoaren arabera, arrisku abstraktu delitu baten aurrean gaude. Izan ere, norbait laguntzearen omisioa egiteak ez du zuzenean kalte bat sortzeko arriskurik suposatzen, jada pertsona hori babesik gabe eta larri dagoelako. Azkenik, tipoen arteko harremanaren arabera, 195. artikulua oinarrizko deritzon motari dagokio, delitu horren elementu funtsezkoak besterik ez dituelako deskribatzen artikuluak, kasu honetan, arriskuan dagoen pertsona bati laguntzeko omisioa egitean zure burua ez hirugarrenena ez zenukeenean kaltetuko. Hala, tipikotasunean bi alderdi ditugu; batetik alderdi objetiboa, kanpoko alderdiari erreferentzia egiten diona, eta subjetiboa, portaera objetibo hori doloz edo zuhurtziagabekeriaz burutzen den aztertzen duena. - Alderdi objetiboa Sujetu aktiboa, hau da, portaera tipikoa aurrera eramaten dutenak, Danel eta David dira. Gainera, sujetu pasiboa, portaera tipikoa jasaten duenari erreferentzia egiten diona nahiz objetu materiala, hau da, ondasun juridikoaren titularra, Aitor da. Sorospena ez ematearen delitua burutua izateko, beharrezkoa da arrisku ageriko eta larriko egoeran dagoen pertsona bati laguntzeko betebeharrari buruzko omisiozko jokabide bat. Hala, ez-egite horren ondorioz sortu daitekeen emaitza kaltegarria alde batera utzita zigortzen da, beraz, egite hutsezko delitu baten aurrean gaude, sujetu aktiboak tipo penalak deskribatzen duen portaera aurrera eramate hutsarekin burutzen duelako, ez duelarik emaitza bat galdatzen. Ondorioz, kausalitate harremana aztertzeak ez dauka inongo zentzurik delitu honengatik kondenatzeko. Hala ere, Danel eta David-ek burututako delitu honetan, egozpen objetiboaren figura ere aztertu beharra dago hein batean. Egite hutsezko delitu baten aurrean egonik, gutxienez portaerak arriskutsua izan behar du ex ante ondasun juridikoa kaltetzeko, hau da, gutxienez lehehengo filtroa gainditu behar du. Kasu honetan ex ante perspektibatik gure burua begirale objetibo bat bezala kokatzen badugu, Danel eta David-en ezagutzak kontuan izanik, Aitorren heriotza gertatu baino lehenago, arrisku egoeran uztea guztiz zaurituta zegoen bitartean laguntza omisioa eginez, arriskutsua zen bizitza bezalako ondasun juridikoa kaltetzeko, beraz egozpen objetiboaren filtroa gaindituta geratuko litzateke. Defentsak, argudiatu lezake emaitza baino lehenagoko Danel eta David-en portaera hori ez zela batere arriskutsua Aitorren bizitza arriskuan jartzeko, izan ere auzoko bat zegoen hor inguruan anbulantzia deitzeaz arduratu zena, eta beraz egoera latzagarri horretan Aitor uzteak ez zuen suposatzen arrisku bat bere bizitzaren ondasun juridikoarentzat, izan ere, Aitorri laguntza emateko pertsona aproposenak anbulantziako pertsonala zen, ez alkoholez beterik zeuden bi pertsona. Hau esatea ez da arrazionagarria, anbulantzia iritsi arte gero eta pertsona gehien egoteak Aitorren bizitzaren ondasun juridikoari laguntzeko esku gehiago egotea suposatzen zuen, eta beraz, honen bizitzari kalte hain larria ez suertatzeko arriskugarritasuna gutxituko luke haiek handik ihes egin izan ez balute. - Alderdi subjetiboa Tipikotasunaren iragazkia pasatzeko, aurrean aztertutako kanpoko alderdiaz aparte portaera doloz edo zuhurtziagabekeriaz burutu den aztertu behar dugu. Gure kasuan, doloz burututako delitu bat daukagu, honek sujetu aktiboak tipoaren alderdi objetiboan deskribatzen den portaerarekiko ezagutza eta borondatea duela inplikatzen duelarik. Aurrekoa gure kasura egokituz, Danel eta David-ek bazekiten Aitorri, hau da, arrisku egoeran zegoen pertsona bati laguntza emateaz abstenitzen ari zirela eta gainera, delitu hori aurrera eramaten dutenean handik ihes eginez borondatea ere bazegoela agerian geratzen da. Hala, arestian eramandako dinamika jarraituz, jada aztertu dugun bezala, ezagutza eta borondatearen elementuen intentsitatearen arabera, dolo mota desberdinak antzeman ditzakegu. Kasu honetan, lehen mailako dolu zuzen baten aurrean gaude, izan ere, honek adierazten duen eszenarioa da sujetu aktiboak delitua burutzeko asmoa duela eta badakiela hori egiten ari dela. Hala, argi dago badakiela babesik gabe eta arrisku egoeran dagoen pertsona larri bat laguntzearen betebeharraz abstenitu nahi duela, eta gainera, ez du betebeharrekoa den laguntza hori eman nahi. Hala ere, ñabartu behar da dolu zuzenarekin jarduteak ez duela suposatzen bere azken helburua delitua burutzea denik. Hau da, Danel eta David-en azken helburua ez zen Aitorri nahita nahiez eman behar zioten laguntzaren omisioa egikaritzea, baizik eta hain egoera latzgarrian Aitor uzteak ekar zezakeen erantzukizun penaletik ihes egitea. Zuzenbidekontrakotasuna Portaera tipiko bat zuzenbidekontrakoa izatea, justifikatzen duten bidezkotze kausarik edo bidezko kausa bat ematen denaren uste oker gaindiezina ez dagoela suposatzen du. Eszenario honetan egonda, beharrezkoa da portaera horren atzean bi gaitzespen mota egotea: ekintza gaitzespena eta emaitza gaitzespena. Lehenengoak, begirale inpartzial baten begiradatik aztertzen du ea portaera ex ante ondasun juridikoa kaltetzeko portaera egokia den. Hala, ex ante perspektiba batetik, objetiboki Danel eta David-en portaeraren arriskugarritasuna guztiz aurreikusgarria zen, halako jipoia eman ondoren babesik gabe eta egoera larrian uzteak bere hilketa ekarriko lukeen bizitzaren ondasun juridikoa kaltetzeko guztiz portaera egokia zelako. Emaitza gaitzespenak berriz, ekintza horretatik eratortzen den lesio materialari erreferentzia egiten dio. Hau horrela izanik, argi dago hau ere betetzen dela, Danel eta David-en portaerak kalte materiala ekarri zuelako, ihes egiteko portaera aurrera eramatean, laguntza omisio horrek bere heriotza ekarri baitzuen. Erruduntasuna Danel eta David errudunak dira, ez dagoelako egotzgarritasuna baztertzeko kausarik. Zigorgarritasuna Normalean aurreko 4 elementuak izanik automatikoki portaera zigorgarria izango da, baina ez beti. Badaude kasu batzuk non legegileak berak elementu gehigarri bat exijitzen duen zigortu ahal izateko. Kasu honetan, 195 artikuluak ez du elementu gehigarririk ezartzen, beraz Danel eta David-en portaera zigorgarria da. * Zigorraren zehaztapena