¡Descarga Presentación Presentación Presentación Presentación Presentación Presentación Presentación y más Diapositivas en PDF de Química Biorgánica solo en Docsity! 6. KARBONOAREN KONPOSATUAK FORMULAZIO ORGANIKOA 1. ebaluaketa 0. Sarrera (errepasoa). 1. Formulazio ezorganikoa (errepasoa). 2. Materia. 3. Nahasteak eta disoluzioak. 2. ebaluaketa 4. Atomoaren egitura. Sistema periodikoa. Lotura kimikoak. 5. Erreakzio kimikoak. 6. Karbonoaren konposatuak. 2 1.1 Formulazio eta nomenklatura organikoa GARATUA 146HC OHC 62 ERDI GARATUA SINPLIFIKATUA HIRU DIMENTSIOKOAK 5 1.2 Talde funtzionala Talde funtzionala era berezi batez lotutako atomo- taldea da eta berari zor jakozan molekularen oinarrizko propietate kimikoak. 6 FUNTZIOA AMAIERA Azidoa -oiko Esterra -oato Amida -amida Nitriloa -nitrilo Aldehidoa -al 7 Zetona -ona Alkohola -ol Amina -amina Eterra eterra Alkenoak -eno Alkinoak -ino Deribatu halogenatuak - Alkanoak -ano 2.1 Alkanoak Alkano linealetako hidrogeno atomoaren baten ordez alkilo erradikalak agertzen badira, alkano adarkatuak eratzen dira. Izendatzeko, karbono kopurua eta –iloa atzizkia. -CH3 metiloa edo metil -CH2CH3 etiloa edo etil -CH2CH2CH3 propiloa edo propil - CH2CH2CH2CH3 butiloa edo butil 10 1. Kate nagusia identifikatu: katerik luzeena. 2. Kate nagusiko atomoak zenbakitu (lokalizatzaileak jarri), adarrak ahalik eta zenbaki txikieneko karbonoetan egonik. Alkanoak izendatzeko arauak: 2.1 Alkanoak 3. Adarrak orden alfabetikoz izendatu. Behar izanez gero, lokalizatzailea ere idatziz. 4. Bat baino gehiago adar berdin badagoz, di-, tri-, tetra-… aurrizkiak, gehitu. Aurrizkia ez hartu kontutan orden alfabetikoan. 5. Azkenik, kate nagusia izendatu –anoa atzizkiarekin. 11 Alkanoak CH3-CH-CH2-CH-CH2-CH3 │ │ │ CH2 CH3 CH3 CH3-CH2-CH-CH3 │ CH3 CH CH3-CH2-CH-C-CH3│ │ │ CH2 CH3 CH3 │ 3 CH3-C-CH-C-CH2-CH2-CH3│ │ │ CH2 CH3 CH3 │ CH3 │ CH3 │ CH3 12 1. Kate nagusia identifikatu: lotura bikoitza duen katerik luzeena da. 2. Kate nagusiko atomoak zenbakitu (lokalizatzaileak jarri), lotura bikoitzak Alkenoak izendatzeko arauak: 2.2 Alkenoak ahalik eta zenbaki txikieneko karbonoetan egonik. 3. Behar denean, lotura bikoitzaren lokalizatzailea aipatu. 4. Katea nagusia izendatzean, -ano ordez, -enoa idazten da. 4. Lotura bikoitza bat baino gehiago badaude, -dieno, -trieno… idazten da. 5. Adarrak, alkanoetan bezala izendatzen dira. 15 CH2=CH-CH=CH-CH2-CH3 CH3-CH2-CH=CH-CH2-CH2-CH3 CH3-CH-CH2-CH=CH-CH-CH3│ │ CH2 CH3 │ CH2 CH3 │ CH -CH-CH -CH -C=CH-CH -CH Alkenoak 3 2 2 2 3│ │ CH2 CH3 │ CH2 CH3 │ CH3-CH-C=C-CH2-CH2-CH3│ CH3 │ CH2 CH3 │ │ CH3 16 CH2=CH-CH=CH-CH2-CH3 1,3-hexadienoa 3,7-dimetil-4-nonenoa CH3-CH2-CH=CH-CH2-CH2-CH3 3-heptenoa CH3-CH-CH2-CH=CH-CH-CH3│ │ CH2 CH3 │ CH2 CH3 │ CH -CH-CH -CH -C=CH-CH -CH 4-etil-7-metil-3-nonenoa Alkenoak 3 2 2 2 3│ │ CH2 CH3 │ CH2 CH3 │ CH3-CH-C=C-CH2-CH2-CH3│ CH3 │ CH2 CH3 │ │ CH3 4-etil-2,3-dimetil-3-heptenoa 17 Alkinoak CH3-C≡C-CH2-CH2-CH2-CH2-C≡CH CH3-CH2-CH2-CH2-C≡CH CH≡C-CH-CH2-CH2-CH-CH2-CH3│ │ CH2 CH3 │ CH3 CH3-CH-C≡C-CH-CH2-CH-CH3│ CH │ │ 3 CH2 CH3 │ CH3-CH-CH-C≡CH │ CH3CH2 CH3 │ │ CH3 CH3-CH-CH=CH-C≡CH CH3 │ 20 CH3-C≡C-CH2-CH2-CH2-CH2-C≡CH 1,7-nonadiinoa 3-etil-6-metil-1-oktinoa CH3-CH2-CH2-CH2-C≡CH 1-hexinoa CH≡C-CH-CH2-CH2-CH-CH2-CH3│ │ CH2 CH3 │ CH3 CH3-CH-C≡C-CH-CH2-CH-CH3│ │ 5-etil-2,7-dimetil-3-oktinoa │ Alkinoak CH3 CH2 CH3 │ CH3-CH-CH-C≡CH │ CH3CH2 CH3 │ │ 3-etil-4-metil-1-pentinoa CH3 CH3-CH-CH=CH-C≡CH CH3 5-metil-3-hexen-1-inoa │ 21 Erpin bakoitza C bat da: Izendatzeko ziklo- aurrizkia gehitzen jako kateari: 1,4-ziklohexadienoa 1 2 5 6 2.4 Hidrokarburo itxiak (ziklikoak) 3-metilziklohexenoa 3 4 22 Ziklikoak
1,3-dimetilbentzenoa
1,3-ziklopentadienoa
1,2-dietilbentzenoa
CHz
CHz
-CH¿CH)
-CH¿CH)
25
Karbono bat –OH talde bati lotuta egongo da. -OH talde bat baino gehiago ere ager daitezke. Izendatzeko arauak: 2.5 Konposatu oxigenatuak: ALKOHOLAK 1. Kate nagusia: -OH taldea duen kate luzeena. 2. Kate nagusiko C-en zenbatu (lokalizatzailea): -OH taldeari zenbaki ahalik eta txikiena. 3. Izenaren amaieran –ola atzizkia jarri. 4. Bat baino gehiago badaude, -diola, -triola… idazten da. 26 CH3-CHOH-CH3 CH3-CH2-CHOH-CH3 CH3CH2CH2CH2OH CH3CHOHCH2CH2OHCHCH3 Alkoholak 27 CH3-O-CH2-CH3 CH3-CH2-O-CH2-CH3 CH3-O-CH2-CH2-CH3 Eterrak CH3-O-CH3 CH3-CH2-O-CH2-CH2-CH3 30 CH3-O-CH2-CH3 CH3-CH2-O-CH2-CH3 CH3-O-CH2-CH2-CH3 Etil metil eterra Dietil eterra Metil propil eterra Eterrak CH3-O-CH3 CH3-CH2-O-CH2-CH2-CH3 31 Dimetil eterra Etil propil eterra Muturreko karbonoa, oxigeno bati eta hidrogeno bati egongo da lotuta. -C edo –CHO idazten da. O H Izendatzeko arauak: 2.5 Konposatu oxigenatuak: ALDEHIDOAK 1. Izenaren amaieran –ala atzizkia idazten da. 2. Izenaren hasiera hidrokarburoak bezala da. 3. Bi muturretan badago, -diala idazten da. 32 Muturrean ez dagoen karbonoa,oxigeno bati egongo da lotuta. -C- edo –CO- idazten da. 2.5 Konposatu oxigenatuak: ZETONAK O Izendatzeko arauak: 1. Izenaren amaieran –ona atzizkia idazten da. 2. Beharrez gero, lokalizatzailea jarri behar zaio. 3. Bat baino gehiago badago, -diona, -triona idazten da. 35 CH3-CO-CH3 CH3 CH2 C CH2 CH3 O Zetonak CH3-CH2-CO-CH3 CH3-CO-CH2-CO-CH2-CH3 36 CH3-CO-CH3 Propanona 3-pentanona CH3 CH2 C CH2 CH3 O Zetonak CH3-CH2-CO-CH3 Butanona 2,4-hexanodionaCH3-CO-CH2-CO-CH2-CH3 37 CH3-CH2-COOH Azido propanoikoa CH3 C OH O Azido etanoikoa Azido karboxilikoak H-COOH CH3 CH2 CH CH COOH CH3CH3 40 Azido metanoikoa Azido 2,3-dimetilpentanoikoa Azido karboxilikoaren deribatuak dira. –OH beharrean, hidrogeno horren ordez, adar bat (alkilo bat) egongo da lotuta. -C edo –COOR idazten da. O O-R 2.5 Konposatu oxigenatuak: ESTERRAK Izendatzeko arauak: 1. Izena baino lehen ez da Azido hitza idazten, baizik eta adarraren izena idazten da (eterretan bezala). 2. Izenaren amaieran –atoa atzizkia idazten da. 41 CH3-CH2-COO-CH3 CH3-COO-CH3 O Esterrak CH3 C O CH2 CH3 42 CH3-NH2 CH3-CH2-CH2NH2 Aminak 45 CH3-NH2 Metilamina CH3-CH2-CH2NH2 Propilamina Aminak 46 Azido karboxilikoaren deribatuak dira. –OH beharrean, -NH2 egongo da lotuta. -C edo –CONH2 idazten da. O NH 2.6 Konposatu nitrogenatuak: AMIDAK Izendatzeko arauak: 1. Lehenengo kate nagusia izendatzen da. 2. Izenaren amaieran –amida atzizkia idazten da. 2 47 Talde funtzionala: – C N. Izendatzeko arauak: 1. Lehenengo kate nagusia izendatzen da. 2.6 Konposatu nitrogenatuak: NITRILOAK 2. Izenaren amaieran –nitrilo atzizkia idazten da. 50 Nitriloak CH3 – CH CH – CH2 – CH2 - CN 51 CH3 – CH2 – C C – CN Nitriloak CH3 – CH CH – CH2 – CH2 - CN Propanonitrilo 4 – hexenonitrilo 52 2 – pentinonitriloCH3 – CH2 – C C – CN
