Austria w czasie wojen XVIII w. Wojna siedmioletnia, Notatki z Historia

Pobierz Austria w czasie wojen XVIII w. Wojna siedmioletnia i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! Austria w czasie wojen XVIII w. Wojna siedmioletnia Wprowadzenie Przeczytaj Mapa interaktywna Film + Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Europa w wieku oświecenia (1715–1789), [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, t. 41, oprac. J. Feldman, Kraków 1924, s. 7. Przełom XVII i XVIII w. przyniósł znaczne zdobycze terytorialne Habsburgom, którzy odebrali Turcji Węgry, a Hiszpanii jej posiadłości w Italii i Niderlandach. Jednak Karol VI nie miał męskiego potomka, dlatego w 1713 r. ogłosił edykt, zwany sankcją pragmatyczną, ustanawiający niepodzielność krajów habsburskich, które po śmierci cesarza miała odziedziczyć jego córka Maria Teresa. Mimo że postanowienia te zostały uznane zarówno przez stany poszczególnych krajów dziedzicznych dynastii, jak i przez najważniejsze państwa europejskie, wygaśnięcie męskiej linii Habsburgów w 1740 r. zachwiało potęgą rodu i wciągnęło Austrię w konflikty międzynarodowe. Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Twoje cele Rodzina Habsburgów na obrazie Marna van Meytensa z 1754 r. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Austria w czasie wojen XVIII w. Wojna siedmioletnia W połowie XVIII w. nastąpiło w Europie odwrócenie przymierzy: Wielka Brytania, popierająca wcześniej Austrię, zawiązała sojusz z Prusami. Francja, oburzona „pruskim wiarołomstwem”, połączyła się sojuszem z dwiema nienawidzącymi Fryderyka II cesarzowymi: austriacką Marią Teresą i rosyjską Elżbietą. Porozumienie francusko‐habsburskie zakończyło trwającą dwa i pół wieku walkę o dominację w Europie i otwierało zupełnie nową sytuację polityczną. Bezpośrednim impulsem do rozpoczęcia nowej wojny stał się konflikt angielsko‐francuski w Kanadzie, który przeniósł się na grunt europejski i zyskał miano wojny siedmioletniej lub III wojny śląskiej, gdyż jednym z jej głównych powodów było niepogodzenie się Austrii ze stratą bogatej prowincji na rzecz Prus. W 1756 r. Fryderyk II zaatakował Saksonię, lecz odniósłszy zwycięstwo, znalazł się sam wobec potężnej koalicji (Anglicy zaangażowani byli przeciw Francuzom poza Europą). Tylko dzięki swym talentom dowódczym i znakomitemu wyszkoleniu armii zdołał on pokonać Francuzów i długo Fryderyk II ze swoim sztabem podczas bitwy pod Lutynią. Doszło do niej 5 grudnia 1757 r. niedaleko Wrocławia (dawniej Breslau). Było to jedno z najważniejszych i decydujących zwycięstw Prus w wojnie siedmioletniej – Austriacy zostali usunięci ze Śląska, który pozostał pod kontrolą Fryderyka II. Wskaż na obrazie postać Fryderyka II. Źródło: Hugo Ungewier (1869–1944), 1906, Wikimedia Commons, domena publiczna.  powstrzymywał napór wojsk austriackich i rosyjskich. Kiedy jednak w 1759 r. zadały mu one ciężką klęskę pod Kunersdorfem (dziś Kunowice), dwa lata później zaś Rosjanie zajęli Kołobrzeg, a Austriacy Świdnicę, Prusom zaczęła grozić zupełna klęska. Uratował je, jak później mówiono, „cud domu brandenburskiego”, czyli śmierć ostatniej z Romanowów, Elżbiety, w styczniu 1762 r. Jej ekscentryczny następca cesarz Piotr III podziwiał Fryderyka i zaoferował mu pokój, wobec czego osamotniona Austria także musiała wycofać się z wojny. Traktat podpisany w 1763 r. w Hubertusburgu utrzymał ustalony 15 lat wcześniej przebieg granicy austriacko‐pruskiej. Mimo tej niemal przegranej wojny utrwaliło się więc panowanie Hohenzollernów na Śląsku oraz potwierdziła mocarstwowa pozycja Prus. Natomiast brytyjsko‐francuski pokój paryski doprowadził do ważnych zmian w koloniach: Anglia opanowała całą Kanadę i część Luizjany oraz zlikwidowała wpływy francuskiej konkurencji w Indiach, otrzymała również od Hiszpanii Florydę. Mapa przedstawiająca rozwój terytorialny Brandenburgii i Prus w XVII i XVIII w. Wymień nazwy polskich ziem zagarniętych przez Prusy w wyniku I rozbioru. Źródło: Contentplus.sp. z o.o., Stentor, licencja: CC BY-SA 3.0. Wojskowość w XVIII w. Bitwa pod Kunowicami. Po rozbiciu wojsk Fryderyka II antypruska koalicja nie umiała wykorzystać tego zwycięstwa, co pozwoliło pruskiemu władcy zebrać nowe siły i kontynuować wojnę. Znajdź na mapie Kunowice. Źródło: Alexander Kotzebue, 1848, Wikimedia Commons, domena publiczna. W XVIII w. sposób prowadzenia wojny nie ulegał tak rewolucyjnym zmianom, jak w poprzednim stuleciu, lecz rozwijał się w zgodzie z zarysowanymi wówczas tendencjami. Liczebność armii stałych mocarstw europejskich w okresie pokoju przekraczała 100 tys. (niekiedy nawet dwukrotnie). Uważano, że stan osobowy wojska powinien się równać 1 proc. ludności państwa (w Prusach sięgał 3 proc.), więc ze względu na koszty nie mogło już ono składać się tylko z żołnierzy zaciężnych. Jego trzon stanowili rekruci, wywodzący się z chłopstwa. Na potrzeby poboru kraj dzielono na regiony rekrutacyjne, do armii wcielano jednak nie całe roczniki, lecz tylko określoną liczbę osób, konieczną do uzupełnienia stanu. Służba wojskowa była z reguły dożywotnia. Utrzymanie wielkich armii wymagało rozbudowy magazynów i regularnego zaopatrzenia, o co miało dbać kwatermistrzostwo. Żołnierze, rzadziej odtąd zmuszani do rabunku, przestali być postrzegani jako wyrzutki społeczeństwa. Zwalczanie grabieży wiązało się także z dążeniem do zaostrzenia dyscypliny. Zgodnie z zasadami taktyki linearnej wojsko szykowano do bitwy w płytkich szeregach, a starcia bitewne polegały przede wszystkim na wzajemnym ostrzale z armat i muszkietów. W tej sytuacji utrzymanie szeregu było możliwe tylko dzięki żelaznej dyscyplinie, a właściwie – zaszczepieniu żołnierzom strachu przed oficerami i podoficerami. Bombardier pruski z połowy XVIII w. (na pierwszym planie). Jak nazywa się budowla widoczna w tle? Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Mapa interaktywna Polecenie 1 Zapoznaj się z mapą, a następnie wykonaj polecenia. Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Polecenie 2 Polecenie 3 Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Bryan Rutherford, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. Wskaż, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe. Zdanie Prawda Fałsz Między początkiem wieku XVIII a jego połową nastąpił spadek znaczenia Austrii na arenie międzynarodowej. Dokument zwany sankcją pragmatyczną miał gwarantować przejęcie tronu austriackiego żeńskim potomkom Karola VI. Niepowodzenia Karola VI u schyłku jego rządów związane były ze śmiercią wybitnego dowódcy wojsk austriackich Eugeniusza Sabaudzkiego. Tak zwane wojny śląskie to seria konfliktów między Prusami a Austrią o Śląsk, który znajdował się wówczas poza wpływami obu tych mocarstw. Porozumienie austriacko-francuskie było trudne do wyobrażenia ze względu na historię konfliktów między oboma krajami. Wyjaśnij, w jaki sposób ta zdobycz terytorialna mogła mieć wpływ na sytuację międzynarodową Rzeczypospolitej w tym okresie i jej relacje z sąsiadami. Uzasadnij odpowiedź.           Film + Sprawdź się Polecenie 1 Zapoznaj się z poniższym filmem, a następnie wykonaj kolejne polecenia i ćwiczenia. Film dostępny pod adresem hps://zpe.gov.pl/a/DVGMMO6Pk Film opowiadający o Austrii w czasie wojen XVIII w. Polecenie 2 Oceń, czy panowanie Marii Teresy można uznać za okres świetności Austrii, czy wręcz przeciwnie – za czas jej słabości na arenie międzynarodowej. Uzasadnij odpowiedź. Polecenie 3 W duchu jakiej formy ustroju państwowego sprawowali rządy Maria Teresa i jej syn Józef II? Odpowiedź uzasadnij, podając przykłady. Twoja odpowiedź Twoja propozycja Dla nauczyciela Autor: Stanisław Mrozowicz Przedmiot: Historia Temat: Austria w czasie wojen XVIII w. Wojna siedmioletnia Grupa docelowa: Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum Podstawa programowa: Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe XXIV. Europa w dobie oświecenia. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 4) charakteryzuje najważniejsze konflikty polityczne w Europie i na świecie w XVIII w. Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie. Cele operacyjne: Uczeń: charakteryzuje sytuację Austrii w XVIII w. i kryzys dynastyczny; wyjaśnia, czym była sankcja pragmatyczna; omawia przyczyny i wynik wojny o sukcesję austriacką oraz wojny siedmioletniej; tłumaczy znaczenie utraty Śląska przez Austrię. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych; analiza materiału źródłowego (porównawcza); dyskusja. Formy pracy: praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; telefony z dostępem do internetu. Przebieg lekcji Przed lekcją: 1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‐materiał „Austria w czasie wojen XVIII w. Wojna siedmioletnia”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Mapa interaktywna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia. Faza wstępna: 1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu. 2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‐materiałem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Faza realizacyjna: 1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do zajęć jest niewystarczające, nauczyciel prosi o ciche zapoznanie się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Jeżeli zaś uczestnicy zajęć zaznajomili się wcześniej z tekstem, prosi, aby w parach wynotowali minimum trzy najważniejsze, ich zdaniem, kwestie poruszone w e‐materiale. Następnie pary łączą się w grupy czteroosobowe i w czasie dyskusji wybierają wspólnie najważniejszy wątek. Na koniec każda z grup na forum przedstawia i argumentuje swój wybór. 2. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie zapoznali się z treścią mapy interaktywnej przed zajęciami, przechodzą więc do wykonywania dołączonych do niej poleceń. nauczyciel poleca, by indywidualnie wykonali polecenie 2, wskazując poprawne i błędne odpowiedzi, a następnie polecenie 3 – przeanalizowali mapę i wyjaśnili, w jaki sposób wskazana zdobycz terytorialna mogła mieć wpływ na sytuację międzynarodową Rzeczypospolitej w tym okresie i jej relacje z sąsiadami. Wybrana osoba przedstawia propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą się do niej odnosić i uzupełniać ją. 3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje film edukacyjny. Tym razem uczniowie pracują w grupach czteroosobowych, przygotowując odpowiedzi do ćwiczeń 1 i 2. Po wyznaczonym czasie wybrane grupy odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, może dopowiadać ważne, a pominięte kwestie. 4. Nauczyciel, nawiązując do polecenia 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”, poleca uczniom, aby w dotychczasowych grupach ocenili panowanie Marii Teresy i sytuację Austrii w pierwszej połowie XVIII w. W jaki sposób cesarzowa poradziła sobie z zagrożeniem zewnętrznym? Uczniowie dyskutują w grupach, a następnie wybrani przedstawiciele prezentują swoje argumenty. Faza podsumowująca: 1. W ramach podsumowania lekcji „Austria w czasie wojen XVIII w. Wojna siedmioletnia” nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio: Przypomniałam/Przypomniałem sobie, że... Co było dla mnie łatwe... Czego się nauczyłam/nauczyłem... Co sprawiało mi trudność... 2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Praca domowa: Wykonaj polecenie 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”: „Jak myślisz, jak mogłaby się zmienić sytuacja w Europie, gdyby nie doszło do »cudu domu brandenburskiego«? Które państwa mogłyby na tym zyskać i dlaczego? Uzasadnij swoją propozycję”. Materiały pomocnicze: Europa i świat w epoce oświeconego absolutyzmu, red. J. Staszewski, Warszawa 1991. S. Grodziski, Habsburgowie. Dzieje dynastii, Wrocław 1998. H. Wereszycki, Historia Austrii, Wrocław 1986. Wskazówki metodyczne: Multimedia – zarówno mapa interaktywna, jak i film – mogą zostać wykorzystane jako materiał przypominający w lekcjach dotyczących przyczyn pierwszego rozbioru Polski.