Co to są arrasy, wiedzą tylko asy!, Egzaminy z Historia

Pobierz Co to są arrasy, wiedzą tylko asy! i więcej Egzaminy w PDF z Historia tylko na Docsity! co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Krótki opis i cel warsztatów: Jak zachęcić dzieci do zapoznania się z arrasami? Jak opowiadać młodzieży o królewskich tkaninach? Jak zaprezentować jeden z największych, polskich skarbów narodowych? Możemy to osiągnąć, posługując się językiem zrozumiałym przez dzieci i młodzież: obrazem i dźwiękiem. Humorem i ciekawostkami. Nauką przez zabawę. Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -1- pisaki, kredki, białe kartki, kolorowy papier, gumka, ołówek, nożyczki, klej, arras „Szczęśliwość rajska” / reprodukcja lub wyświetlona na ścianie, ksero kopie arrasu „Szczęśliwość rajska” / dla każdego ucznia lub: jeśli klasa zostanie podzielona na grupy, jeden egzemplarz dla jednej grupy, do wspólnej pracy, wydruk kolorowy A3 zwierząt z arrasu „Szczęśliwość rajska”, wydruk smoka / format A4, czarno –biały, reprodukcje arrasów. Lista materiałów: Kwestie techniczne: Wszystkie rysunki zostały stworzone przez autora warsztatów i mogą zostać użyte podczas warsztatów w szkole i przedszkolu. Zdjęcia, które pojawiają się w tym dokumencie, to zdjęcia zrobione przez autora warsztatów podczas przeglądania albumów z arrasami lub zdjęcia zrobione bezpośrednio na wystawie arrasów w Zamku Królewskim na Wawelu. Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -2- to wciągająca lekcja historii i religii, to pasjonująca lekcja biologii, botaniki i zoologii, to niezwykłe lekcje o muzyce i dźwiękach, to ciekawostki o legendach i mitach, to genialne lekcje o sztuce i architekturze, wisienka na torcie: na podstawie arrasów możemy nawet opowiadać o języku komiksu! Arrasy królewskie / wstęp: Nauczyciel: Arrasy królewskie są jak skrzynia pełna skarbów albo pudełko pełne czekoladek. Za każdym razem, kiedy „otwieramy” arrasy, wyciągamy z nich coś nowego, innego, smakowitego i zaskakującego. Jakie to „czekoladki” skrywają arrasy? Jakie tematy możemy poruszyć, mówiąc o królewskich tapiseriach? Arrasy to: Była stara, zaczarowana szafa C.S. Lewisa, przez którą można było wejść do Narni. Był świat po drugiej stronie lustra Lewisa Carrolla, który zwiedzaliśmy razem z Alicją. Teraz mamy ARRASY Zygmunta Augusta – zanurzmy się w tym świecie, utkanym z wełny i jedwabiu. Jak to się zaczęło: Nauczyciel: Myśląc o ważnych wydarzeniach historycznych często mówimy o zwycięskich lub przegranych bitwach, wojnach i podbojach. Zdarza się jednak, że historia nas zaskakuje. Oto jeden z przykładów. Jest lipiec 1553 roku. Kraków. Wawel. Rezydencja królów polskich. Tego dnia... (tutaj prowadzący czyta fragment wiersza) „Dźwięczą, brzęczą puchary na królewskim stole, Gra królewska kapela – bębny, lutnie, wiole, A wtórują im głosy nadwornych śpiewaków I weselna pieść leci nad wesoły Kraków”. co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -5- Nauczyciel: Brawo! To taka najważniejsza czwórka bohaterów tego arrasu. Na chwilkę zrobimy przerwę – za chwilę wrócimy do komiksu – ale przy okazji chciałem wam zwrócić uwagę na innych, zwierzęcych bohaterów tego arrasu. Malutkich bohaterów, którzy są świadkami wielkich wydarzeń, dziejących się na tapiseriach. Na przykładzie tego arrasu możemy sporo dowiedzieć się na temat botaniki i zoologii. Zaznaczone na arrasie elementy, o których mówi Nauczyciel: Pięć, wyszczególnionych zwierząt: co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -6- wiewiórka skubie sobie orzecha tuż przy nodze Pana Boga, podobnie tuż obok Pana Boga usiadł sobie na roślince motylek / niezwykły dlatego, bo wygląda tak, jakby miał uszy… zająca. To ĆMA, czyli motyl, który prowadzi nocny tryb życia. Jego czułki przypominają uszy, ale pełnią funkcję (uwaga) nosa! kolejny, mały bohater to WAŻKA, którą oczywiście odnajdujemy nad wodą, z lewej strony Ewy widzimy ciekawą sytuację przyrodniczą: wąż skrada się, aby upolować ptaka, a ptak ma zamiar upolować gąsienicę. Cóż, świat przyrody ma swoje prawa – zresztą na werdiurach, czyli na arrasach zwierzęco-krajobrazowych, często obserwujemy zwierzęta jedzące inne zwierzęta: lew zjada małpę, sowa zjada ptaka, ptak zjada gąsienicę… ostatnie zwierzę, które wskazaliście to prawdziwy rarytas dla historyków i przyrodników: oto ptak DODO, nielot, który na przełomie XVI i XVII wieku zniknął z ziemi. To gatunek wymarły, niestety! W związku z piątką wskazanych zwierzętami – nauczyciel rozdaje uczniom (grupom) 5 wydrukowanych kółek z zadaniem: odnajdźcie te zwierzęta na arrasie „Szczęśliwość rajska”. Praca własna – około 5 minut. Nauczyciel: Brawo. Odnaleźliście wszystkie pięć zwierząt: Nauczyciel odkłada pomoce naukowe, związane ze zwierzętami). Nauczyciel: Wracamy do komiksowych motywów i głównych bohaterów naszego arrasu: Adama i Ewy. Zauważcie, że dzieje się tutaj coś dziwnego? Na tym jednym, dużym arrasie widzimy Ewę w kilku miejscach. Jest też kilku Adamów i kilku Panów Bogów. Domyślacie się dlaczego?co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -7- (pytanie ma na celu zaangażować uczniów, sprawić, aby zadali sobie pytanie i odpowiedzieli: na tym arrasie widzimy całą historię, od pojawienia się Adama i Ewy aż do wypędzenia z Raju). Nauczyciel: Brawo! Na pozór, kiedy patrzymy na ten arras, widzimy jeden, wielki kadr, na którym dzieje się historia. Ale możemy go podzielić dokładnie tak, jak robimy to w komiksie. Jak wiecie, komiks to sztuka sekwencyjna, czyli opowiadanie historii za pomocą obrazków. Jeden obrazek to jeden kadr. Żeby powstał komiks, żeby narodziła się komiksowa historia, muszą być co najmniej dwa kadry, dwa obrazki obok siebie. Komiks może mieć bardzo dużo kadrów, bardzo dużo obrazków, ale nie może mieć ich mniej niż dwa! (zaproszenie do zabawy) Nauczyciel: Zapraszam Was teraz do zabawy. Przyjrzyjcie się uważnie arrasowi „Szczęśliwość rajska”. Co tam się dzieje? Z kolorowego papieru wytnijcie 5 ramek / kadrów. Dopasujcie wielkość ramek do 5 sytuacji na arrasie. Ułóżcie te ramki na arrasie, układając jednocześnie komiksową historię. (czas na pracę własną – odnalezienie sytuacji + wycięcie kolorowych ramek – czas; około 10 - 15 minut) Przykładowe ramki / kadry, wycięte z kolorowego papieru: co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -10- Nauczyciel: Brawo! Na samej górze arrasów, w górnych pasach boirdiur, znajduje się tablica z łacińskim napisem. Ale stop! Wytłumaczę wam, czym jest BORDIURA – to dekoracyjne obramowanie, otaczające główne sceny tkanin, pełne kwiatów, owoców i skomplikowanych konstrukcji. Znajdują się tam teksty zamknięty w prostokącie, które wyglądają jak… KOMIKSOWY DYMEK NARRACYJNY. Tablica z łacińskim napisem głosi: „Bóg nakazał Adamowi i Ewie, by nie spożywali owocu z Drzewa Życia, ci zaś, nieposłuszni, zostali wygnani z raju”. Dokładnie to samo robi dymek narracyjny w komiksie: dymek bez „ogonka”, wprowadza nas w miejsce i czas akcji i jest miejscem wypowiedzi narratora. W pewnym sensie „teksty w dymku” pojawiają się także na innym arrasie, z herbem Polski, zwany tronowym. Nauczyciel: Zauważcie, że na tym arrasie znajduje się wstęga / szarfa z napisem. Wygląda to rzeczywiście trochę jak komiksowy dymek. Teraz przed wami trochę rysowania. Poznacie trzy, trudne słowa oraz zobaczycie bardzo ciekawe nawiązanie arrasów do SZTUKI i ARCHITEKTURY. No to po kolei.co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -11- FILAKTERIE ROLLWERK MONOGRAM (Nauczyciel prezentuje na tablicy trzy, trudne słowa). (Nauczyciel prezentuje ilustrację z bohaterem komiksowym – SUPERMANEM). Nauczyciel: TO PTAK? TO SAMOLOT? Nie, to… (Nauczyciel czeka na reakcję uczniów, którzy dopowiadają) Uczniowie / Nauczyciel: … TO SUPERMAN! Brawo! Nie przypadkowo pojawia się tutaj kolejne nawiązanie do komiksu. Superman, z literą S na kombinezonie, znany jest z nadludzkiej siły. Wy też będziecie jak superbohaterowie – już niedługo będziecie wyginali SZTABY ŻELAZA. (Nauczyciel wskazuje trzy, trudne słowa, napisane na tablicy) Nauczyciel: FILAKTERIE, ROLLWERK i MONOGRAM to trzy słowa, które opisują motywy dekoracyjne na arrasach. Motywy, które wykorzystywane były nie tylko na arrasach, ale także w malarstwie i architekturze. co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -12- FILAKTERIE to po prostu zwinięty kawałek materiału, wstęgi. Taki pozwijany motyw dekoracyjny występował już w sztuce średniowiecza. Przypominam, że epoka średniowiecza trwała od V do XV wieku. Niektórzy znawcy komiksu mówią, iż FILAKTERIE to były takie pierwsze/pierwotne komiksowe dymki, bowiem na nich właśnie często umieszczane były napisy. Tak, jak na naszym arrasie. Zapraszam Was teraz do rysowania. Przygotujcie sobie białą kartkę i ołówek lub jakiś pisak. (Uczniowie przygotowują sobie białe kartki. Nauczyciel rysuje na tablicy w taki sposób, aby każdy uczeń mógł obserwować powstający rysunek. Poniżej przedstawiam jak krok po kroku łatwo i szybko można narysować filakterie). Nauczyciel: Najpierw narysujcie dwa uśmiechy. Jeden pod drugim. Nauczyciel: Teraz do górnego uśmiechu, z prawej strony dorysujcie literę S. Jak Superman. Po drugiej stronie uśmiechu narysujcie literę S w lustrzanym odbiciu. co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -15- (poniżej 3 etapy rysowania – Nauczyciel rysuje kolejne etapy na tablicy, aby każdy uczeń mógł śledzić powstający rysunek, krok po kroku) Nauczyciel: Aby narysować rollwerk, zaczniemy od litery S jak Superman. Nauczyciel: Teraz wyobraźcie sobie, ze litera S ma… włosy! Na dodatek włosy rozwiane na wietrze. Narysujmy te włosy. Zwróćcie uwagę, że te „włosy” rozwiewają się w miejscach, gdzie kończy się lub zagina linia. Nauczyciel: Ostatni etap – łączymy te włosy ze sobą, starając się odtwarzać krągłość litery S. Wyobraźcie sobie, że jest to litera S stworzona z powyginanej sztaby żelaza! co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -16- Nauczyciel: Zapewne zauważyliście, że rysowanie rollwerku przypomina nieco rysowanie figur przestrzennych. Możecie wrócić do tego tematu na lekcji matematyki. A my wracamy ponownie do arrasu z satyrami trzymającymi kartusz z monogramem. No właśnie! A więc wiecie już, co to jest rollwerk i filakterie. Wiecie też, jak je narysować. Przed nami trzecie, trudne słowo i trzeci rysunek. Teraz stworzymy monogram, który zaczynamy od litery… jak sądzicie, od jakiej litery? (Nauczyciel czeka na odpowiedź uczniów) Nauczyciel: Tak jest, litera S, a dokładnie połączymy ze sobą dwie litery: S oraz A. Na kilku arrasach pojawiają się te dwie litery – to skrót od imienia i nazwiska króla, o którym już dzisiaj kilka razy mówiliśmy… To Zygmunt August, który w XVI wieku zamówił arrasy w Brukseli. Zapewne zwrócicie uwagę na fakt, że Zygmunt August to litery ZA, a nie SA. Otóż w XVI wieku używano łaciny, dlatego czytamy i piszemy nie ZYGMUNT, ale SIGMUNTUS AUGUSTUS! Cóż – taka moda wtedy panowała. Spójrzcie na arras z satyrami – trzymają oni królewski monogram, czyli zaplecione ze sobą dwie litery SA. Jak to zrobić, aby litera S przeplatała się z literą A? Bardzo prosto – przy pomocy ołówka! Narysujcie obie litery na sobie. co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -17- (przykładowy szkic – narysowane na sobie litery S i A) Nauczyciel: Teraz gumką wymażcie niektóre linie, które sprawią, że czasem litera S chowa się za literą A, a czasem ją zasłania. Przykładowo: góra litery S nachodzi na literę A. Później, na środku styku litera chowa się za literę A po to, aby znów na końcu zasłonić literę A… Nauczyciel: Spróbujcie naszkicować, narysować taki monogram liter: SA, a później… stwórzcie zapleciony monogram swoich pierwszych liter imienia i nazwiska. To bardzo fajne ćwiczenie, przy okazji którego możecie stworzyć swój jedyny, niepowtarzalny, autorski i artystyczny podpis. (praca własna, około 10-15 minut, podczas której nauczyciel może zaprezentować jeszcze jedną ciekawostkę: co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -20- Nauczyciel: Ten arras niejako potwierdza nam, że SMOK to dzika bestia – tutaj atakująca panterę. Pojawia się pytanie, dlaczego mówimy o smokach same złe rzeczy? Dlaczego przedstawiamy je tylko jako potwory, które gryzą i zjadają rycerzy? Dzięki arrasom możemy spojrzeć na smoki z nieco innej perspektywy! Pomoże nam w tym cytowana już na początku WANDA CHOTOMSKA i fragment jej książki „Opowieści o arrasach”. (podczas czytania fragmentu książki, Nauczyciel prezentuje arras: „Wejście zwierząt do arki”). Nauczyciel (czyta): „STARY NOE OCIERAŁ ŁZY, ZŁOTE SMOKI GŁASKAŁ PO KARKACH I PŁYNĘŁA PRZEZ WIATR I MGŁY OCALONA Z POTOPU ARKA”. Nauczyciel: Noe głaskał smoki, tak jak głaszcze się najlepszego przyjaciela człowieka – psa. Może więc te smoki nie były takie złe, skoro Noe je uratował w swojej Arce? Na arrasach widzimy smoki wchodzące do arki... Może jednak Noe stwierdził, ze smoki były potrzebne światu? Potwierdza to kolejny arras: „Wyjście z arki”, gdzie widzimy ludzi i zwierzęta, które wychodzą z arki po potopie – są tam też SMOKI! co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -21- (Nauczyciel prezentuje arras „Wyjście z arki”). Nauczyciel: Może rzeczywiście smoki nie były takie złe. Pomyślmy o DOBRYM WIZERUNKU SMOKA. (nauczyciel stara się teraz zaangażować uczniów, aby przypomnieli sobie smoki w literaturze, filmie itd.) Nauczyciel: Smok symbolizował także siłę i potęgę – występował na przykład na herbach rycerzy! SMOK jest widoczny chociażby w herbie miast: ORNET czy NOWY ŻMIGRÓD. Mamy bardzo pozytywnego obraz smoka w „Porwaniu Baltazara Gąbki”. SMOK pojawia się nawet w KUBUSIU PUCHATKU, a dokładniej w „Nowym przygodach Kubusia puchatka" w rozdziale 1: w którym Puchatek i Prosiaczek przygotowują się na spotkanie smoka. No i… Istnieje również wesoła, papierowa ZABAWA W SMOKA. To zabawa idealna na rodzinne lub klasowe spotkania, ponieważ potrzeba do niej kilku graczy. Na kartce piszecie pytania, zostawiając miejsce na odpowiedzi: KTO? Z KIM? KIEDY? GDZIE? CO ROBIA? PO CO? Piszecie odpowiedź na pierwsze pytanie, zaginacie, żeby nie było widać i podajecie kartkę drugiej osobie, która wpisuje odpowiedź na drugie pytanie itd. Na końcu rozwijacie zagięte/zasłonięte fragmenty i odczytujecie całość. co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e Opracowała: Fundacja Burza Mózgów -22- (jeśli jest jeszcze czas, nauczyciel może zaproponować zabawę w smoka) Nauczyciel: Na zakończenie spotkania z arrasami, po lekcjach geografii, historii, zoologii, botaniki i komiksu, chciałem was zaprosić na lekcję… muzyki! Dziwne, prawda? Arrasy są utkane z wełny i jedwabiu, nie ma mowy o jakichkolwiek dźwiękach na arrasach. Warto w tym momencie przypomnieć początek naszych warsztatów. Pamiętacie? Było to w lipcu 1553 roku – odbywał się wtedy ślub Zygmunta Augusta z Katarzyna Habsburżanką. Wanda Chotomska tak to opisała w swojej książce „Opowieść o arrasach”: „Dźwięczą, brzęczą puchary na królewskim stole, Gra królewska kapela – bębny, lutnie, wiole, A wtórują im głosy nadwornych śpiewaków I weselna pieść leci nad wesoły Kraków”. Jak więc widzicie / słyszycie, arrasy „urodziły” się w weselnym hałasie, przy wtórze bębnów, śpiewaków, muzyków. Czy wiecie, że na tapiseriach występuje aż 14 instrumentów? Flety, liry, trąbki, dudy, kobzy, bębny, muszle… Bardzo ciekawie prezentuje się arras z monogramem Zygmunta Augusta i globusem. To ostatni arras, który dzisiaj omawiamy. Widzimy na nim dwie małpy, grające na kobzie i bębenku. Małpy jadą na zwierzętach, które są połączeniem wielbłąda, lamparta i lwa. Myślę, że nawet zaprawiony w boju zoolog miałby problemy z określeniem, co to za gatunek… Ta dziwna orkiestra obrazuje nam, jak wiele muzycznych hałasów schowanych jest za ciszą, utkaną z wełny i jedwabiu. Można byłoby stworzyć oddzielne warsztaty dźwiękowo-muzyczne, na których odtwarzalibyśmy dźwięki instrumentów z arrasów czy pobawić się w dźwiękowców, podkładając dźwięki np. pod arras „Budowa Arki”, gdzie mamy prawdziwy plac budowy, piłowanie, przybijanie, przelewanie wody… Ale to już pomysł na zupełnie inne warsztaty. co r o są a rr as y, w ie dz ą ty lk o as y! hi st or yc zn e w ar sz ta ty p la st yc zn e