Dynastie królewskie panujące w Polsce – Dynastia Piastów, Notatki z Historia

Pobierz Dynastie królewskie panujące w Polsce – Dynastia Piastów i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Tytuł Pracy : Dynastie królewskie panujące w Polsce - Dynastia Piastów Autorka : Pola Urbanek Kategoria : Młodzik Kod : MRKR 111 Szkolny organizator : Agata Rysz XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 1.Wstęp 2.legendy o Piastach  Lech Czech i Rus  O Popielu  O Piaście Kołodzieju 3.Minione wieki 4.Był sobie król… 5.O Piastach „ z przymrużeniem oka” 6.Co po Piastach pozostało 7.Zakończenie 8.Bibliogragia 2 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Legenda o Czechu, Lechu i Rusie 5 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 6 Trzej bracia-Słowianie, Czech, Lech i Rus przed wiekami, gdy w Europie dopiero powstawały państwa, wędrowali po wielkim terytorium między dwiema rzekami, z zachodu była to Odra, od wschodu Dniepr. Przemierzali wielkie połacie pól, lasów. Nie była to łatwa podróż, musieli mierzyć się z dziką przyrodą, niebezpieczną leśną zwierzyną, nie mogli się zgubić wśród leśnych kniei, kto by się zgubił, ten mógł nigdy się już nie odnaleźć. Nie byli to zwykli bracia – Czech, Lech i Rus wędrowali ze swoimi ludami, każdy z nich był wodzem plemienia i choć wędrowali razem, i szukali najlepszego miejsca, w którym mogliby osiąść, każdy z nich wiedział, że powinien samodzielnie zapewnić i sobie, i swojemu plemieniu jedyne miejsce dla niego, w którym mogłoby się rozwijać. Łatwiej było iść im razem, wszyscy byli Słowianami, rozumieli się bardzo dobrze, ale w jednym miejscu nie mogli się zatrzymać. Wędrówka nie była łatwa, z nimi szły dzieci, ludzie starsi, którym niekiedy brakowało sił. Ani Czech, ani Lech, ani Rus nie chcieli jednak poddać się namowom niektórych i ostatecznie zakończyć wędrówkę w miejscu, które wydawało się idealne do tego, aby z nim związać dalsze swe losy. Mądrzy bracia wiedzieli, że szybka decyzja może obrócić się nie tylko przeciwko nim, ale również ludziom, za których jako wodzowie plemion byli odpowiedzialni. Czekali więc na szczególne znaki, które mogły im podpowiedzieć najwłaściwszy z możliwych wyborów. Wędrowali więc dalej wśród szerokich pól, leśnych ostępów, pomiędzy korytami wielkich rzek, wśród pięknych jezior. Wędrówka trwała już długo i wydawało się, że nigdy nie dotrze do celu, który zresztą tak trudno było wyznaczyć. Pewnego razu bracia zatrzymali się na pięknej polanie w pobliżu jeziora. Usiedli pod prastarym, rozłożystym, wielkim dębem, było lato, żar lał się z nieba, wszyscy potrzebowali odpoczynku – chcieli dotrzeć do bezpiecznego miejsca przed wieczorem. Odpoczywali w cieniu wielkiego drzewa i rozprawiali o swej wędrówce… dookoła panował spokój, letnie popołudnie nastrajało do snu, gdy Czech, Lech i XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Rus ułożyli się wygodnie pod chroniącym ich przed upałem dębem wśród jego rozłożystych, nieprzeliczonych gałęzi usłyszeli szelest, coraz bardziej narastał, wzmagał się i nagle ich 7 Legenda o Popielu Nad brzegami Gopła, w Kruszwicy, niegdyś, stał zamek, a na małej wysepce wśród fal szumiącego jeziora – wieża, do dziś dnia wody Gopła nucą w wietrzne dni i noce smutną, straszną pieśń o kruszwickim księciu, złym Popielu i jego żonie, Gerdzie… Dopuścili się wielkiej zbrodni, za którą spotkała ich sroga kara, a wymierzyły ją myszy! Po śmierci starego, dobrego księcia Popiela na kruszwicki tron wybrano jego młodego syna, wiele lat tak naprawdę władzę w księstwie sprawowali jego wujowie, oni też, gdy młodzieniec dojrzał, wybrali mu za żonę, Niemkę, Gerdę. Młodzi od razu przypadli sobie do gustu, a szczególnie młody Popiel ukochał całym sercem swoją wybrankę. Popiel i Gerda zaczęli samodzielnie rządzić Kruszwicą, wujowie i stryjowie młodego księcia porozjeżdżali się do swoich domostw w nadziei, że młoda książęca para będzie sprawować uczciwie i sprawiedliwie rządy w Kruszwicy. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 10 Niestety, do ich uszu raz po raz dochodziły skargi ludu kruszwickiego, ciężko doświadczanego przez młodego Popiela, który zakochany w Gerdzie, spełniał wszystkie jej zachcianki, nie bacząc na liczne cierpienia, na jakie naraża mieszkańców Kruszwicy, Popiel stawał się coraz okrutniejszy, za błahe przewinienia karząc wieloletnim lochem albo nawet śmiercią, strach w ludzie kruszwickim był coraz większy, z tęsknotą wspominano rządy starszego Popiela i jego braci, a ci patrząc co się dzieje, napominali często Popiela i jego żonę, aby zmienili się i mieli baczenie na innych, na lud, za którego szczęście są odpowiedzialni. Na nic się jednak zdały nawoływania strapionych starców, wręcz przeciwnie, mściwa i złośliwa Gerda namawiała zakochanego w niej męża do nowych bezeceństw, lud cierpiał, a oni na swym zamku wyprawiali uczty huczne, zabawy kosztowne, które tym bardziej cieszyły występną Gerdę, im więcej głodnych mieszkańców grodu o litość księcia prosiło! Popiel zabawy w najlepsze ze swą małżonką i synami zażywał, majątek odziedziczony po ojcu trwonił, ale wciąż mu było mało, nie podobały mu się ciągłe napominania stryjów, a Gerda, po raz kolejny wysłuchując ich napomnień i skarg, w coraz większą wściekłość wpadała, w końcu znalazła sposób, aby krewnych męża na zawsze uciszyć, zaplanowała zbrodnię, wiedziała co zrobić, aby już nikt nie śmiał przeszkadzać jej, Popielowi i synom. Nie zwierzyła się ze swych niecnych planów mężowi, udając wesołą, zaproponowała, aby sprosił wszystkich wujów i stryjów na wielką ucztę i pogodził się z nimi. Popiel nie do końca wierzył w słowa żony, nigdy jeszcze nie była tak ciepła i przyjazna, czy naprawdę chciała zgody? Być może uknuła jakiś plan? Nie zastanawiał się jednak nad tym zbyt długo, przez tyle lat przyzwyczaił się, że to Gerda ostatecznie decydowała o wszystkim, zresztą… cóż mogło się stać, co mogłoby poruszyć jego zepsute do cna sumienie? XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 11 Nie minęło wiele czasu, gdy do zamku zaczęli przyjeżdżać krewni Popiela, przyjęli jego zaproszenie, chociaż nie do końca wierzyli w jego nawrócenie i chęć zmiany na lepsze, szczególnie trudno było im uwierzyć w to, że Gerda stała się miła i uczynna, gościnna, a nawet szczera? Zasiedli do suto zastawionych stołów i ucztować zaczęli. Jadła, smakołyków, trunków wszelakich było pod dostatkiem, stoły aż uginały się od tych bogactw, wszyscy dobrze się bawili, ale Gerda często do spiżarni wychodziła, niby to doglądać pracy kucharzy i sług, tak naprawdę, jednak co innego zaprzątało jej myśl… jeszcze tylko chwila, dwie i dokona swego strasznego dzieła, niech tylko ostatni kucharz zakończy swą pracę… Gerda zwolniła sługi od obowiązków, sprawdziła, czy nikogo nie ma w kuchni, znalazła mały dzbanuszek, który wcześniej przygotowała, zatrzasnęła drzwi spiżarni i w tajemnicy przed wszystkimi z małego dzbanuszka wlała kilka kropli do miodu, którym tej nocy gości raczyła… Wujowie Popiela nie mogli uwierzyć, gdy zobaczyli wesołą Gerdę usługującą im, a ona do każdego kielicha zatrutego miodu dolewała… Zobaczył Popiel, że coś niedobrego dziać się zaczyna z jego gośćmi, kto tylko kielich miodu wychylił, na twarzy się zmieniał, a grymas bólu nie pozwalał mu mówić… Pojął w jednej chwili co się stało, było już jednak po toaście i za późno, by bieg zdarzeń odwrócić! Gerda nie na darmo wujów do zamku sprosiła… była to ostatnia uczta w ich życiu. W męczarniach konali jeden za drugim, a najstarszy, zanim ducha wyzionął – wymówił słowa klątwy, którą rzucił na całe plemię Popiela. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 12 Najstarszy synek Rzepichy i Piasta miał już niemal siedem lat – małżonkowie jednocześnie ze szczęściem, ale też z troską oczekiwali dnia, w którym ukończy siedem lat. W okolicach Kruszwicy panował zwyczaj, któremu wszyscy się podporządkowywali od pokoleń, – gdy chłopiec kończył siedem lat przechodził pod opiekę ojca, to ojciec w głównej mierze od tego czasu odpowiadał za jego wychowanie, musiał go nauczyć wszystkich czynności, które kiedyś, w przyszłości, gdy stanie się już dorosły, mogły okazać się niezbędne. W dniu siódmych urodzin chłopca odbywała się uroczystość postrzyżyn – była to nie tylko uroczystość rodzinna, w tym dniu świętowała cała okolica, rodzice siedmioletnich chłopców musieli, zatem długo przygotowywać się do tej uroczystości – odpowiednie ugoszczenie tak wielu osób niejednokrotnie przekraczało możliwości skromnych rodzin, zorganizowanie pięknych postrzyżyn było jednak marzeniem wszystkich, którzy mieli małych synów, dlatego na długo przed dniem siódmych urodzin dziecka w domowych spiżarniach gromadzono wielkie zapasy jadła i napojów. Rzepicha niemal codziennie patrzyła na zasoby swojej spiżarni, doglądała domowego ogródka, uprawiała warzywa, Piast, gdy tylko skończył swoje kołodziejskie prace wybierał się z dziećmi do lasu, który dawał im obfitość różnych jagód i grzybów. Zapasy w domu Rzepichy i Piasta rosły, ale gospodarze wciąż nie byli zadowoleni. Spiżarnia nie była tak dostatnia, jak chcieli, tymczasem dzień siódmych urodzin chłopca zbliżał się coraz szybciej. Nie tylko Rzepicha z Piastem, ale również sam chłopiec starał się na tyle ile mógł wspomóc rodziców – łowił ryby w pobliskiej rzece i szło mu to całkiem dobrze, wybierał miód z leśnych barci… był bardzo zwinnym i mądrym dzieckiem. Wreszcie Rzepicha z Piastem postanowili, że czas podjąć ostateczne przygotowania do uroczystości, zaprosili gości z całej okolicy i w końcu nastał tak długo wyczekiwany dzień – dzień uroczystych postrzyżyn ich siedmioletniego synka. Nie tylko Rzepicha i Piast byli przejęci, sam chłopiec patrząc na tłumy przybyłych ludzi, którzy przyglądali się mu z uśmiechem i gratulowali rodzicom ślicznego, zdrowego dziecka, które tak szybko rośnie – nieco onieśmielony, czuł jednak, że w jego życiu stanie się coś bardzo ważnego. Nie przypuszczał, że postrzyżyny, do których i jego rodzice, i on sam przygotowywali się tak długo, o czym myślał nieustannie w ciągu ostatnich miesięcy wcale nie będą najważniejszym wydarzeniem tego świątecznego dnia… XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 15 Tuż obok domu Piasta i Rzepichy, gdzie trwała w najlepsze wesoła zabawa, biesiadnicy zauważyli przechodzących wędrowców. Widać – przyprowadzić ich tu musiał gwar i wesołe pieśni, które z domu Piasta rozchodziły się na całą okolicę. Ktoś z gości zwrócił uwagę Piasta na wędrowców przechodzących obok jego domu, choć i on, i Rzepicha obawiali się, czy starczy im zapasów w spiżarni, aby niczego na stołach nie zabrakło, postanowili zaprosić ich na ucztę. Goście z wielką chęcią przystali na to zaproszenie, widać, znali tutejsze obyczaje, bo gdy tylko zobaczyli kilkuletniego chłopca z płową czupryną – zrozumieli, że będą mieli honor uczestniczyć w pradawnym obrzędzie. Sam Piast też uznał, że czas już tego dokonać, wezwał synka do siebie, ale zanim zdecydował się przyciąć jego piękne, złote włosy popatrzył w stronę obu wędrowców, coś w ich spojrzeniach podpowiedziało mu, że ten honor powinien oddać właśnie im i poprosił swoich tajemniczych gości o to, aby to oni dokonali postrzyżyn. Wielki to był dla nich zaszczyt, ale widać – nie byli bardzo zaskoczeni tym szczególnym wyróżnieniem, tak, jakby wiedzieli, że właśnie po to do domu Rzepichy i Piasta przybyli! Przystąpili, więc do obrzędu i jasne pukle długich włosów spadły na podłogę, a gdy postrzyżyn tych dokonywali jeden z wędrowców nadał chłopcu imię – Ziemowit. Dumnym i przejętym rodzicom powiedzieli, że ich syna czeka wielka przyszłość, a i imię samego Piasta Kołodzieja będzie po wiek wieków sławne – Rzepicha z Piastem z niedowierzaniem te słowa nieznajomych wędrowców przyjęli, ale zakiełkowała w ich głowach myśl, że nie mogą oni mówić nieprawdy…, ale jak miało się to stać? Piast – prosty kołodziej i jego syn mieli zyskać sławę, a ród ich miał być wielki i znamienity? Szybciej niż mogli przypuszczać – zapowiedź wędrowców zaczęła się ziszczać, gdy po ich odejściu Rzepicha po raz kolejny zajrzała do spiżarni – nie mogła uwierzyć własnym oczom, choć uczta trwała już długo, niemal nic z zapasów nie ubyło! Widząc jak godnie i bogato przyjmuje ich Piast z Rzepichą goście z coraz większym uznaniem patrzyli na tak hojnych i mądrych gospodarzy, którym widać nie brakło mądrości, ale też chęci do pracy, żeby tak wspaniałą ucztę przygotować. Najstarsi mieszkańcy kruszwickiej ziemi zaczęli coraz głośniej zachwalać gospodarzy, ich przezorność i mądrość, i choć Piast tłumaczył im z właściwą sobie skromnością, że tak suto zastawione stoły to zasługa tajemniczych wędrowców, oni coraz bardziej przekonywali się do tego, że złego Popiela na zamku w Kruszwicy powinien zastąpić właśnie Piast! Widać sprzyjały mu również inne siły, wyższe, a wędrowcy, którzy dokonali postrzyżyn Ziemowita nie mogli tu przybyć bez przyczyny. Sam Piast z Rzepichą też to zrozumieli i zgodzili się na to, by władać Kruszwicą, a przyszłość ich syna Ziemowita rzeczywiście okazała się wielka, od niego to właśnie wywodzić się ma pierwszy historyczny władca Polski – Mieszko I. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 16 Minione wieki XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 17 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” LESTEK (LESZEK) zmarł ok. 930 r. SIEMOMYSŁ ( ZIEMOMYSŁ) zmarł ok. 960 r. 20 Piastowie – pierwsza historyczna dynastia panująca w Polsce od ok. 960 do 1370 roku. Za jej protoplastę uchodzi na legendarny Piast, syn Chościska, chłopa (kmiecia) spod Gniezna. Syn Piasta, Siemowit, (IX wiek) został księciem Polan. Pierwszym władcą z dynastii (rodu panującego) Piastów, którego historyczność nie jest kwestionowana, był Mieszko I (zm. 992), prawnuk Siemowita. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Był sobie król… 21 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” MIESZKO I Życie: ok. 930 - 992 Panowanie: 960 – 992 22 Mieszko II był synem Bolesława Chrobrego i Emnildy. Mieszko II wychowywał się "pod wpływem autorytetu" Bolesława Chrobrego, przyzwyczajony do posłuszeństwa wobec monarchy, który był dla niego nie tylko ojcem, ale i niedościgłym wzorem. Mieszko był więc ukochanym synem Chrobrego, przeznaczonym do korony. Wykazywał przy tym wielkie zamiłowanie do ksiąg, zainteresowanie liturgią, znajomością łaciny i greki oraz języka niemieckiego, co można było zauważyć w swobodzie, z jaką obracał się w Niemczech. Chrobry dbał też o przekazanie synowi praktycznych umiejętności potrzebnych monarsze. Od młodości dowodził Mieszko wojskami i wygrywał bitwy. Powierzał mu też misje dyplomatyczne, z których syn potrafił się dobrze wywiązywać. W maju 1013 roku, w Merseburgu doszły do skutku zaślubiny Mieszka II z siostrzenicą Ottona III Rychez ,ą córką palatyna Renu Ezzona i siostry cesarskiej Matyldy. Pozwoliły one zacieśnić kontakty dworu polskiego z niechętnymi nowemu władcy Niemiec Henrykowi II, kołami arystokracji. Zagro enie panowaniu Mieszka II przyniós rok 1031, gdy za namow przyrodniego brataż ł ą króla - Bezpryma, na Polsk napad ksi kijowski, Jaros aw M dry. Razem z nim na naszę ł ążę ł ą kraj uderzy cesarz niemiecki, Konrad II. Zaatakowany z dwóch stron Mieszko II nie zdo ał ł ł si obroni i musia ucieka do Czech. W Czechach ksi Udalryk kaza polskiego królaę ć ł ć ążę ł uwi zi . W tym czasie w adz w Polsce przej Bezprym, który odes a cesarzowi polskieę ć ł ę ął ł ł insygnia koronacyjne. Rz dy jego nie cieszy y si uznaniem i w 1032 roku zostaą ł ę ł zamordowany. mier Bezpryma umo liwi a Mieszkowi powrót do kraju. W porozumieniu zŚ ć ż ł bratem Ottonem i za zgod Konrada II rozpocz on proces scalania i odbudowy pa stwa.ą ął ń XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” KAZIMIERZ ODNOWICIEL Życie: 1016 - 1058 Panowanie: 1034 i ok. 1040 – 1058 25 Kazimierz urodził się w 1016 r., jako syn Mieszka II i Rychezy. W 1026 r. został oddany przez rodziców na naukę do szkoły klasztornej. Informacja ta stała się podstawą do przypuszczeń, że został zakonnikiem. Książę polski od ok. 1039. Po śmierci ojca Mieszka II (1034) prawdopodobnie wypędzony z kraju przez możnowładców, przebywał w Niemczech. W czasie jego nieobecności nastąpił rozpad państwa, wyodrębniło się Pomorze i Mazowsze, wybuchło powstanie ludowe, 1038 Brzetysław I czeski najechał i złupił ziemie polskie, wywożąc z Gniezna relikwie św. Wojciecha. Ok. 1039, po uzyskaniu pomocy zbrojnej Henryka III, zajął Małopolskę wraz z Krakowem i Wielkopolskę. W 1047, wspomagany przez księcia kijowskiego Jarosława Mądrego, odzyskał Mazowsze. Przejął zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim ok. 1048. Nie doszedł do porozumienia z księciem czeskim Brzetysławem I na zjeździe w Merseburgu w sprawie zwrotu Śląska, w związku z czym opanował tę dzielnicę siłą (ok. 1050). Zagrożony odwetowym najazdem usiłował zjednać sobie przychylność cesarza Henryka III. W 1054 na zjeździe w Kwedlinburgu uzyskał wyrok cesarski, na mocy którego Śląsk pozostał przy Polsce w zamian za roczną daninę na rzecz Czech. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” BOLESŁAW ŚMIAŁY 26 Życie: 1042 - ok. 1082 Panowanie: 1058 - 1079 Nie dysponujemy zbyt licznymi informacjami na temat panowania Bolesława Śmiałego. Nie wiemy nawet, kim była i jak się nazywała jego żona. Kronikarz Gall Anonim przekazał tylko, że żyła jeszcze w 1089 r., w chwili śmierci Mieszka, jedynego syna pary królewskiej. Bolesław Śmiały objął władzę w 1058 r. Był zwany również Szczodrym, urodził się około 1042 roku. Bolesław prowadził bardzo śmiałą i radykalną politykę zagraniczną. W 1071 roku zaprzestał płacić trybut ze Śląska władcy czeskiemu. Zdenerwowany taką taktyką Bolesława, cesarz zaczął szykować się na napaść zbrojną na Polskę w 1073 roku. Do tego jednak nie doszło. Bolesław sprzymierzył się bowiem z Wieletami i Sasami, którzy razem tworzyli silną grupę przeciwko cesarstwu. Władzę w kraju sprawował od 1058 roku. Na króla został koronowany dzięki opowiedzeniu się za papieżem w sporze z cesarzem, a ceremonia miała miejsce w Boże Narodzenie 1076 roku. Bezustanne wojny prowadzone przez Bolesława Śmiałego oraz jego polityka, wywołały w kraju niezadowolenie, które przekształciło się 1079 roku w bunt. Bolesław Śmiały za zabicie krakowskiego biskupa, Stanisława, został wygnany z kraju i pozbawiony korony w 1079 roku, a władzę w kraju objął po nim jego brat, Władysław Herman. Zmarł 2 bądź 3 kwietnia 1081 roku. Miejsce pochówku zwłok jest nieznane. Podejrzewa się, że pochowany został w Tyńcu pod Krakowem. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” WŁADYSŁAW I HERMAN Życie: ok. 1042 - 1102 Panowanie: 1079 – 1102 27 Władysław II Wygnaniec (1105–1159), dziedziczny książę śląski, książę krakowski od 1138 r., syn Bolesława Krzywoustego i Zbysławy. W 1125 r. poślubił niemiecką księżniczkę Agnieszkę, wnuczkę cesarza Henryka IV. Po śmierci ojca, na mocy ustawy sukcesyjnej, Władysław oprócz dziedzicznego Śląska, którym władał już wcześniej otrzymał dzielnicę senioralną z Krakowem i Gnieznem wraz ze zwierzchnością nad Pomorzem. Szybko doszło do konfliktu seniora z przyrodnimi braćmi, Bolesławem Kędzierzawym i Mieszkiem Starym a także z ich matką Salomeą, (szczególnie że ta, mając opiekę nad małoletnimi synami, Henrykiem i Kazimierzem, otrzymała dożywotnio ziemię łęczycką, wydzieloną z dzielnicy senioralnej). Władysław, który dążył do obalenia testamentu ojca i przejęcia władzy w całym kraju, w 1142 r. podjął działania wojenne przeciw braciom-juniorom, korzystając z posiłków ruskich. Konflikt zaostrzył się po śmierci Salomei w 1144 r. ale i tym razem nie doszło do ostatecznego rozstrzygnięcia. Za juniorami ujął się wtedy prawdopodobnie palatyn Władysława – Piotr Włost, za co w 1145 r. spotkała go ze strony księcia okrutna kara oślepienia i obcięcia języka. Po tym wydarzeniu wielu możnych, stojących dotąd po stronie seniora, zaczęła przechodzić na stronę młodszych braci, a arcybiskup Jakub ze Żnina obłożył księcia klątwą kościelną. W tych okolicznościach Władysław, który początkowo miał przewagę i oblegał Poznań, gdzie bronili się juniorzy, ostatecznie poniósł klęskę i w 1146 r. musiał uchodzić z kraju. Schronienie znalazł na dworze króla niemieckiego Konrada III, któremu złożył hołd, prosząc o pomoc zbrojną przeciw braciom. Konrad przygotowywał się wtedy do wyprawy krzyżowej do Ziemi Świętej i nie mógł skutecznie interweniować w Polsce. Władysław Wygnaniec wziął udział w II krucjacie (1147–1149) towarzysząc Konradowi III. Po powrocie z niefortunnej wyprawy krzyżowej król niemiecki nie podejmował już sprawy Wygnańca. Dopiero w 1157 r. na Polskę wyprawił się cesarz Fryderyk I Barbarossa. Bolesław Kędzierzawy ukorzył się przed cesarzem, ale zwlekał ze zwrotem Śląska tak, że Władysław zmarł na wygnaniu w 1159 r. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” BOLESŁAW KĘDZIERZAWY 30 Życie: ok. 1122 - 1173 Panowanie: 1146 – 1173 Urodzony w 1121 lub 1122 r., zmarł 5 I 1173 r.; drugi pod względem starszeństwa syn Bolesława Krzywoustego i najstarszy syn (który dożył pełnoletności) z jego związku z córką hrabiego Bergu, Salomeą; dwukrotnie żonaty z księżniczką ruską Wierzchosławą, córką księcia nowogrodzkiego Wszewołoda (od 1136 r.), z którą miał trójkę dzieci - synów: Bolesława i Leszka oraz nieznaną z imienia córkę; a po śmierci Wierzchosławy w 1148 r. z Marią, z którą najprawdopodobniej nie miał dzieci; od 1138 r. książę mazowiecki, a od 1146 r. zwierzchni książę Polski. Testament Krzywoustego przydzielił mu władanie nad Mazowszem i Kujawami, a stolicą jego księstwa został Płock. W 1141 r. i 1145-46 stał na czele buntu juniorów przeciw Władysławowi, po jego wygnaniu w 1146 r. objął tron krakowski, jednak musiał zażegnać najazd wezwanego przez Władysława króla niemieckiego Konrada III, któremu złożył hołd i obiecał stawić się na sąd na dworze cesarskim. Konrad zmarł w 1152 r. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” MIESZKO STARY 31 Życie: ok. 1125 - 1202 Panowanie: 1173 - 1177 i ok. 1198 – 1202 Mieszko III - z racji swojego długiego życia zwany Starym - urodził się ok. 1126 roku. Był synem księcia Bolesława III Krzywoustego i jego drugiej żony Salomei, hrabianki Bergu w Szwabii. W chwili śmierci ojca (1138) Mieszko miał 12 lat. Jego młodość upłynęła na zamku w Łęczycy w pobliżu matki i w otoczeniu licznego rodzeństwa. Mieszko rządził nie tylko we własnej dzielnicy i w posiadłościach senioralnych, ale miał decydujący głos w całej Polsce. Występował jako "dux maximus", a na monetach pojawił się nawet napis "Król Polski". Mieszko odnowił też zwierzchnictwo nad Pomorzem Zachodnim. Wszystkie jego działania zmierzały do przywrócenia zachwianego autorytetu władzy monarszej. Rządy Mieszka III jako księcia zjednoczonej Polski nie trwały jednak długo. Na skutek spisku możnowładców, w 1177 roku, utracił władzę na rzecz Kazimierza. Mieszko III Stary po długich latach zmagań i walk o tron krakowski zmarł w Kaliszu 13 marca 1202 roku. Pochowany został obok syna Mieszka Mieszkowica w kolegiacie Św. Pawła Apostoła. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 32 WŁADYSŁAW LASKONOGI Życie: 1161-1231 Panowanie:1202-1229 Władysław III Laskonogi (między 1161 a 1166-1231), najstarszy syn Mieszka III Starego, książę gnieźnieński i poznański od 1202. Dwukrotnie (1202 i 1228) panował w krakowskiej dzielnicy senioralnej. Powołany po raz pierwszy na tron krakowski, jako przeciwnik emancypacyjnych dążeń Kościoła i zwolennik wzmocnienia władzy książęcej szybko zraził do siebie możnowładców duchownych i świeckich. Wygnany z dzielnicy krakowskiej w 1202 lub 1206, wdał się 1206 w ostry spór z biskupem gnieźnieńskim H. Kietliczem. W tym samym roku rozpoczął walkę z bratankiem, Władysławem Odonicem o Wielkopolskę. Wygnani z Wielkopolski, obaj przeciwnicy znaleźli schronienie na dworze wrocławskim Henryka I Brodatego. 1208 Władysław III Laskonogi został zmuszony do wydzielenia Władysławowi Odonicowi dzielnicy z Kaliszem. 1228 powtórnie powołany na tron krakowski. Na zjeździe w Cieni (1228) potwierdził przywileje dla duchowieństwa. Nie zdołał umocnić się na tronie i w 1229 został wygnany przez możnowładców. Wypędzony z Wielkopolski przez Odonica, zmarł na Śląsku. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 35 HENRYK I BRODATY Życie: 1165-1238 Panowanie: 1232-1238 Henryk I Brodaty (ok. 1168–1238), książę wrocławski, krakowski i wielkopolski, syn Bolesława Wysokiego, mąż Jadwigi. Po śmierci ojca, Henryk w 1201 r. objął władzę na Śląsku, który dzięki jego działalności wkrótce stał się najbogatszą dzielnicą Polski. W czasie jego rządów nastąpił rozkwit gospodarczy tych ziem. Około 1218 r. zawarł sojusz z księciem krakowskim Leszkiem Białym i Władysławem Laskonogim, księciem wielkopolskim. W latach 1222 i 1223 uczestniczył w wyprawach krzyżowych przeciw pogańskim Prusom. W czasie zjazdu w Gąsawie w 1227 r., podczas którego zamordowany został Leszek Biały, Henryk ledwo uszedł z życiem, ocalony przez jednego ze swych rycerzy. Po śmierci Leszka Białego, Henryk Brodaty podjął walkę o tron krakowski z księciem mazowieckim Konradem I. W 1228 r. Henryk Brodaty zdołał zjednoczyć większość ziem polskich, co zapoczątkowało istnienie tzw. Monarchii Henryków Śląskich. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” HENRYK II POBOŻNY 36 Życie: 1196-1241 Panowanie: 1238-1241 Książę Henryk II Pobożny urodził między 1196 a 1207 rokiem, jako trzeci syn Henryka I Brodatego i świętej Jadwigi von Andechs. Henryk stał się jedynym dziedzicem Dolnego Śląska. Henryk I Brodaty dość szybko dopuścił Pobożnego do współrządów, gdyż już od 1222 roku potwierdzał on dokumentowe nadania ojca. W latach 1229-1230 kierował kampanią mającą na celu odzyskanie i zabezpieczenie Lubusza. Natomiast w latach 1233 i 1234 aktywnie wspierał ojca w akcjach w Prusach i Wielkopolsce. Od 1234 roku Pobożny nosił tytuł księcia śląskiego i (wielko)polskiego. W 1238 roku, po śmierci ojca rozpoczął samodzielne rządy. Plany stworzenia jednolitego piastowskiego państwa legły w gruzach wraz z najazdem Mongołów w 1241 roku. 9 kwietnia doszło do bitwy pod Legnicą, która zakończyła się klęską wojsk Henryka i jego sprzymierzeńców, oraz śmiercią księcia. Ciało Henryka Pobożnego pozbawione głowy i zbroi zostało zidentyfikowane przez jego żonę. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 37 Życie: 1241-1288 Panowanie: 1279-1288 Leszek Czarny (1240–1288), książę łęczycko-sieradzki, a od 1279 r., krakowski, syn Kazimierza I, księcia kujawskiego i łęczycko-sieradzkiego, wnuk Konrada I Mazowieckiego. Leszek Czarny był wiernym sojusznikiem Bolesława Wstydliwego, którego popierał m.in. w walce z książętami śląskimi. Po śmierci Bolesława Wstydliwego, który zmarł bezpotomnie, zgodnie z jego testamentem, Leszek Czarny objął w 1279 roku tron krakowski. W czasie swoich rządów musiał odpierać ataki najeżdżających jego ziemie Jaćwingów, Litwinów i Tatarów. Przeciw Leszkowi występowali także możnowładcy małopolscy z wojewodą sandomierskim Januszem i biskupem Pawłem z Przemankowa na czele. Podnosząc bunt w latach 1282 i 1285 chcieli osadzić na tronie księcia mazowieckiego Konrada II. W walce z możnymi Leszek znalazł sojusznika w krakowskich mieszczanach, którzy nie wpuścili do miasta buntowników. Ostatecznie stłumił bunt korzystając z posiłków węgierskich. Za wierną postawę wobec władcy, Kraków otrzymał w 1286 r. pozwolenie na budowę murów obronnych, które rok później ocaliły miasto podczas najazdu tatarskiego. Leszek Czarny zmarł bezpotomnie w 1288 r. Przed śmiercią wyznaczył na swego następcę księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” HENRYK IV PROBUS 40 Życie: 1257/58-1290 Panowanie: 1288-1290 Henryk IV Probus, zwany Prawym (ok. 1257/1258-1290), książę wrocławski od 1270, krakowski od 1288. Syn księcia Henryka III Białego, wnuk Henryka II Pobożnego. Wychowywany na dworze czeskim pod opieką króla Przemysława Ottokara II, po śmierci którego chciał objąć rządy w Pradze jako opiekun małoletniego Wacława II. Dążył do zjednoczenia ziem polskich. Ukrócił anarchię feudalną, uporządkował skarbowość, przyczynił się do rozwoju górnictwa i kolonizacji miast. Rozszerzył granice księstwa rodowego, w 1279 wykupił od Brandenburczyków ziemię krośnieńską. W 1278 uzyskał od Rudolfa I Habsburga ziemię kłodzką w dożywocie w zamian za hołd lenny z księstwa wrocławskiego. Po sporze z Bolesławem II Rogatką podporządkował sobie jako lenno księstwo Henryka legnickiego, księstwo głogowskie, żagańskie i szprotawskie. Krytykowany za sprzyjanie wpływom niemieckim na Śląsku. Po synodzie w Łęczycy (1285) odstąpił od sporu z biskupem wrocławskim Tomaszem II, czym zyskał sobie przychylność duchowieństwa w staraniach o koronę krakowską. W 1288 wezwany przez mieszczan Krakowa wygnał stamtąd Władysława Łokietka. Przy poparciu kasztelana krakowskiego Sułka, wbrew woli rycerstwa, opanował prawie całą ziemię krakowską w latach 1288-1289. Zmarł w trakcie starań o koronę polską. Wobec braku następcy przekazał testamentem księstwo krakowskie Przemysławowi II, wrocławskie - Henrykowi III głogowskiemu, ziemię kłodzką - Wacławowi II czeskiemu. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” PRZEMYSŁ II 41 Życie: 1257-1296 Panowanie: 1295-1296 Przemysł II był księciem wielkopolski i królem polski od 1295 r. Był syn Przemysła I, który był księciem poznańskim. Po śmierci swego stryja, Bolesława Pobożnego, w 1279 roku objął rządy w całej Wielkopolsce. W roku 1282 w Kępnie zawarł układ z księciem Pomorza Gdańskiego Mściwojem II, któremu w coraz większym stopniu zagrażali brandenburczycy. Na mocy porozumienia Przemysł miał po śmierci Mściwoja odziedziczyć Pomorze Gdańskie, nastąpiło to w 1294 r. Na mocy testamentu Henryka IV Probusa, Przemysł w 1290 r. objął tron krakowski, ale już następnego roku (1291) musiał go opuścić za sprawą Wacława II czeskiego roszczącego sobie prawo do zwierzchnictwa nad całą Polską i do korony polskiej. Przemysł skupił wokół siebie niechętną królowi czeskiemu część mieszczaństwa i możnych. Bardzo dużą rolę odegrał tu arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka, wielki orędownik przywrócenia jedności Polski. Następnie, mimo, że jego władza nie wykraczała poza Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie, uzyskawszy zgodę papieża Bonifacego VIII, koronował się 26 VI 1295 r. w Gnieźnie na króla Polski. Uzyskanie korony polskiej wzmocniło autorytet Przemysła II i mogło otworzyć mu drogę do dalszych starań o zjednoczenie ziem polskich, jednak w siedem miesięcy po koronacji (II 1296), został skrytobójczo zamordowany w Rogoźnie, w wyniku spisku wielkopolskich rodów Nałęczów i Zarembów, zapewne z inspiracji margrabiów brandenburskich. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” WŁADYSŁAW ŁOKIETEK 42 O Piastach „ z przymrużeniem oka „ XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Ciekawostka na temat Piastów 45 ☻ *W dowód przyjaźni Mieszko I podarował cesarzowi Ottonowi III egzotyczny dar w postaci wielbłąda. *Bolesław Chrobry był bardzo srogim władcą. Znany był z tego, że każdemu przyłapanemu na jedzeniu mięsa w okresie postu kazał wybijać zęby. Przesadnie rozumiał nakazy religijne. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” * Znaczenie Polski w czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego potwierdzały małżeństwa dynastyczne polskich księżnych. Otóż córka Mieszka, Świętosława, była żoną Eryka Zwycięskiego, króla Danii i Szwecji, a po jego śmierci wydano ją za Swena Widłobrodego, króla Danii. Natomiast siostra Mieszka, Adelajda, była żoną Gezy, twórcy państwa węgierskiego 46 *Za czasów ostatnich książąt piastowskich niezależne Mazowsze stanowiło niezły kąsek, o czym wiedział doskonale Zygmunt Stary. Żeby połączyć księstwo z Koroną, zaplanował małżeństwo dynastyczne swej córki ze starszym z dwóch dziedziców krainy i rozszerzył na obu prawo dziedziczenia tronu. Sprawa niestety skończyła się dwoma trupami i jednym solidnym stosem… * W PRL portret Mieszka I umieszczono na przedniej stronie banknotu o nominale 2000 złotych . Banknot był w obiegu od 11 lipca 1977 do 31 grudnia 1996. W czasie denominacji (1995) z kolei wprowadzono ozdobiony portretem Mieszka I banknot 10-złotowy . Projektantem obu banknotów jest Andrzej Heidrich. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” * Spisana w latach 983-993 przez Gerharda z Augsburga hagiografii św. Udalryka (Miracula Sancti Oudalrici) zawiera legendę, według której Mieszko został raniony zatrutą strzałą i uniknął śmierci jedynie dzięki pomocy biskupa Augsburga Udalryka. 47 *Władysław to najczęstsze imię władców Polski (Władysław I Herman, Władysław II Wygnaniec, Władysław III Laskonogi, Władysław Łokietek, Władysław II Jagiełło, Władysław III Warneńczyk, Władysław IV Waza) *Jan Długosz podaje, że sercem Kazimierza Wielkiego zawładnęła Czeszka, Krystyna Rokiczanka. tak mocno, że ponoć wziął z nią ślub po dziesięciu dniach od momentu poznania (jednak nie wszystkie źródła są zgodne, co do daty zawarcia tego małżeństwa). XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 50 A na koniec o Piastach „ z przymrużeniem oka „ Piosenka Raperów z nad Wisły pod tytułem „ Mieszko I „  Po raz pierwszy na tej liście Mieszko Pierwszy oczywiście. Jeśliby się wersji trzymać Dziejopisa Anonima, Choć opartej na domysłach, Mieszko to syn Ziemomysła. Na początku z Wieletami Bijał Mieszko się masami. Potem znowuż Wolinianie Uderzyli nań z Wichmanem (Grefem i banitą saskim), Lecz położył w mig na płaskim. …Mieszko, Mieszko! Mój koleżko! Mieszko Mieszko! Mój koleżko! Kiedy Hodon, ten margrabia Chciał Pomorze mu zagrabiać Pod Cedynią wlazł na szkapę I mu strasznie obił japę. Tu zasługa całkiem spora Brata Mieszka jest - Czcibora, Co Hodona zmiótł manewrem, Gdy w bój wojów pchnął rezerwę. …Mieszko, Mieszko….. Kawał z Mieszka rzezimieszka… Na dębowej kiedyś ławie Wyznał miłość swą Dobrawie (Że Dobrawa była Czeszka, Lud ją nazwał: "Czeszka Mieszka"). XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Kiedy miłość Mieszki trzasła, Bo Dobrawa Mieszce zgasła, 51 To zapałał był do Ody I wyprawił zaraz gody. Oda do młodości żyła W Niemczech, ale je rzuciła, Taki żar w niej Mieszko wzniecił, No i mieli troje dzieci. Co do dzieci, nie omieszkam Wspomnieć jeszcze, że syn Mieszka I Dobrawy w skrócie "Dobry", To był Bolek, znaczy Chrobry. …Mieszko, Mieszko… Teraz pora na laurkę, Co obejmie Mieszka córkę. Świętosława vel Sygryda, Gdy ją Mieszko za mąż wydał, Była wpierw królową szwedzką, Później duńską, a jej dziecko To syn Kanut, postać znana, Rzucił Anglię na kolana. Chociaż Mieszko nie miał mieszka, Orzeł z niego był, nie reszka I do tego kawał Piasta, Choć nie Piastów protoplasta. I to wszystko, bowiem Mieszka Życia się urwała ścieżka. Teraz skupcie się psubraty, Bo ważniejsze padną daty: 960 (dziewięć, sześć, nul) - data tronu, 992 (dziewięć, dziewięć, dwa) - czas zgonu. Ślub z Dobrawą - 965 (dziewięć, sześć, pięć) A chrzest Polski - 966 (dziewięć, sześć, sześć). 972 (dziewięć, siedem oraz dwójka) - Pod Cedynią niezła bójka, 980 (dziewięć, osiem, zero dodam) - Ślub II, Oda panna młoda. Mieszko, Mieszko…. Jak widać polska historia jest ciekawa i bogata w różne mało znane fakty, o których ciężko znaleźć informację w podręcznikach historii. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 52 1.Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy Wielooddziałowe muzeum prezentujące relikty kamiennej architektury pałacowej i sakralnej oraz drewnianej zabudowy wsi. Najważniejszą częścią ekspozycji są pozostałości grodu pierwszych Piastów, datowane na okres wczesnego średniowiecza. Muzeum rozpoczęło działalność 1 stycznia 1969. Powołano wtedy Rezerwat Archeologiczny na Ostrowie Lednickim dla ochrony piastowskiego dziedzictwa tego obszaru. Otrzymało ono wówczas nazwę Muzeum Początków Państwa Polskiego na Lednicy. Historia muzeum jest nieodłącznie związana z historią miejsca, które stanowi o jego pozycji. Za panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego Ostrów był jednym z głównych ośrodków obronnych i administracyjnych Polski. Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy jest jedynym w Polsce skansenem o charakterze zarazem archeologicznym, etnograficznym jak i przyrodniczym .Znajdują się tam pozostałości grodu pierwszych Piastów (pałacu, kaplicy i kościoła, otoczonych wałem obronnym) z drugiej połowy X w. Obiekty te świadczą o istnieniu już w X w. dobrze ukształtowanej państwowości polskiej, której kolebką była Wielkopolska. Można podziwiać tu architekturę sakralną i obronną oraz zabytki tzw. luksusowe z tamtych czasów. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 55 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 56 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Muzeum Początków Państwa Polskiego Gnieźnie 57 Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu Do stałych ekspozycji tego muzeum należą wystawy pod tytułem : „Z przeszłości i tradycji Piastów Śląskich” „Paradne zbroje i ubiór Piastów Śląskich XIII-XVII w.” „Mennictwo Piastów Śląskich” „Memoriae Piastorum Principum Silesiae” Znajdują się tu zbiory i zabytki, których zwiedzenia nie powinno zabraknąć w zwiedzaniu szlaku Dynastii Piastów. XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 60 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 61 Zakończenie Każdy z władców dynastii Piastów miał swój udział w tworzeniu i kreowaniu państwa polskiego. Stworzyli oni solidne fundamenty dzięki którym Polska znalazła się na międzynarodowej arenie. Państwa ościenne podczas rządów Piastów zaczęły liczyć z naszym krajem. Wiadomo, że każda władza rządzi się swoimi prawami , ma swoje plusy i minusy, ale mimo wszystko działania Piastów przyniosły dużo bardzo korzyści dla naszego kraju. Trzeba zauważyć również ,że dążyli głównie do tego by w kraju było coraz lepiej, a poddani byli zadowoleni. Mieli na uwadze dobro państwa. Dynastia ta chciała z Polski uczynić prawdziwe mocarstwo, posiadające ogromne terytoria. Dzięki dynastii Piastów Polska była na równi z innymi państwami chrześcijańskimi i liczono się z jej zdaniem . Dzieje Piastów to ogromny fragment historii naszych przodków , który każdy polak powinien bardzo dobrze znać. Geneza państwa polskiego nie powinna nikomu być obca. Tak samo jak znamy mitologię greków powinniśmy znać legendy o naszych przodkach Piastach. Historię tworzą nie tylko daty i suche fakty, ale także ciekawostki, opowiadania i to co zostało przekazane nam drogą ustną z pokolenia na pokolenie… XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 62