Embriopatie - notatka, Notatki z Genetyka człowieka

Pobierz Embriopatie - notatka i więcej Notatki w PDF z Genetyka człowieka tylko na Docsity! EMBRIOPATIE, WADY WYWOŁANE PRZEZ CZYNNIKI TERATOGENNE ŚRODOWISKA ZEWNĘTRZNEGO 1. WADY WRODZONE (defecto congenitalis) – ANOMALIA ROZWOJOWA – OKREŚLA SIĘ JAKO WIDOCZNE PRZY URODZENIU USZKODZENIA W ZAKRESIE BUDOWY I FUNKCJI POWSTAŁE PODCZAS ŻYCIA PRENATALNEGO.  WYSTĘPOWANIU KILKU DUŻYCH WAD NAZYWA SIĘ ZESPOŁEM WAD, EMBRIOPATIĄ LUB FENOPATIĄ  WADY SPOWODOWANE DZIAŁANIEM TERATOGENÓW W ZALEŻNOŚCI OD CZASU, KIEDY ON ZADZIAŁAŁ  GAMETOPATIE – USZKDZENIA KOMÓRKI PŁCIOWEJ (GAMET)  BLASTOPATIE – USZKODZENIE MIĘDZY 1 A 15 DNIEM ROZWOJU  EMBRIOPATIE – USZKODZENIE MIĘDZY 16 A 60 DNIEM ROZWOJU  FETOPATIE – USZKODZENIE PO 60 DNIU ROZWOJU 2. Neurofibromatoza typu 1 – mutacja autosomalna dominująca 3. TERATOLOGIA (teras – monstrum, potwór) ZAJMUJE SIĘ BADANIAMI WAD WRODZONYCH ORAZ ICH PRZYCZYN A) DYSMORFOLOGIA  WADY WRODZONE ROZPOZNANE PRZY PORODZIE WYSTEPUJĄ U OKOŁO 3% WSZYSTKICH NOWORODKÓW LUDZKICH  NA 1000 NOWORODKÓW 30 MA WADY WRODZONE: 10 – WADY CUN, 8 – WADY SERCA I DUŻYCH NACZYŃ, 4 – WADY NEREK, 2 – WADY KOŃCZYN, 6 – INNYCH NARZĄDÓW B) TERATOLOGIA NEUROBEHAWIORALNA DOTYCZY:  USZKODZEŃ NIEKTÓRYCH FUNKCJI NEUROLOGICZNYCH,  UPOŚLEDZENIA W ROZWOJU UMYSŁOWYM  DYSFUNKCJI PSYCHOLOGICZNYCH (NIEPRZYSTOSOWANIE SPOŁECZNE, AGRESJA, NADPOBUDLIWOŚĆ PSYCHORUCHOWA, NIEPRAWIDŁOWE ZACHOWANIA SEKSUALNE C) WADY WRODZONE (wg patologii rozwojowej)  Malformacja – wada strukturalna np. wady serca, rozszczep kręgosłupa  Zniekształcenie – wtórna zmian kształtu lub położenia danej części ciała np. zwichnięcie stawu biodrowego, skrzywienie kręgosłupa  Rozerwanie, przerwanie, brak łączności np. nietypowy rozszczep twarzy  Dysplazja – zaburzenia w prawidłowej organizacji tkanek, nieprawidłowy, nowotworowy wzrost tkanek np. naczyniaki krwionośne 4. ZESPOŁY DYSGENEZJI GONAD A) DYSGENEZJA: NIEPRAWIDŁOWA BUDOWA I FUNKCJA GONAD – FENOTYP ŻEŃSKI !!! B) PRZYCZYNA: ABERRACJE CHROMOSOMOWE I MUTACJE GENOWE: ABBERACJE CHROMOSOMU Y (DELECJE, INWERSJE, TRANSLOKACJE CZĘŚCI RAMION p - 10%; MUTACJE SRY - 10-15%)  BRAK MIESIĄCZKI  BRAK DRUGO- I TRZECIORZĘDOWYCH CECH PŁCIOWYCH  SZCZĄTKOWE GONADY POZBAWIONE GONOCYTÓW C) CZYSTA DYSGENEZJA GONAD Z KARIOTYPEM 46,XY – ZESPÓŁ SWYERA – FENOTYP ŻEŃSKI: Dysgenetyczne gonady: zamiast gonad pasma tkanki łącznej (zaburzenia organogenezy jądra) - ABBERACJE CHROMOSOMU Y (DELECJE, INWERSJE, TRANSLOKACJE CZĘŚCI RAMION p (10%) - MUTACJE SRY (10-15%) - BUDOWA CIAŁA MĘSKA - BRAK PRAWIDŁOWEGO ROZWOJU GRUCZOŁÓW PIERŚCIOWYCH - NARZĄDY PŁCIOWE WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE SĄ ŻEŃSKIE (PRZEROST ŁECHTACZKI) - PIERWOTNY BRAK MIESIĄCZKI - NIEPŁODNOŚĆ D) CZYSTA DYSGENEZJA GONAD Z KARIOTYPEM 46,XX – FENOTYP ŻEŃSKI E) MIESZANA DYSGENEZJA GONAD 45,X/46,XY – FENOTYP ŻEŃSKI 5. ROZWÓJ JĄDRA (8 tydz. - 4 miesiąc)- do niedoczynności gonad (dysgenezja) może dojść w przypadku: - aberracji chromosomów płciowych (zespół Klinefeltera), mutacje (delecje, inwersje, translokacje) chromosomu Y (np. genu SRY) – zaburzona organogeneza jądra - zaburzenia migracji pierwotnych komórek płciowych do grzebieni gonadalnych– zaburzona organogeneza jądra - uszkodzenia komórek prapłciowych (wysoka temperatura, chemioterapia, leki immunosupresyjne, naświetlania – przed okresem dojrzewania 6. OBOJNACTWO RZEKOME MĘSKIE ZESPÓŁ FEMINIZUJĄCYCH JĄDER - BRAK WRAŻLIWOŚCI NA ANDROGENY 46,XY FENOTYP KOBIETY ODWRÓCENIE PŁCI  MUTACJA GENU RECEPTORA ANDROGENOWEGO W RAMIENIU q CHROMOSOMU X  TKANKI NARZĄDÓW PŁCIOWYCH ZEWNĘTRZNYCH NIE RAGUJĄ NA ANDROGENY NATOMIAST REAGUJĄ NA ESTROGENY  BRAK MACICY I JAJOWODÓW  POCHWA JEST KRÓTKA I KOŃCZY SIĘ ŚLEPO  JĄDRA W OKOLICY PACHWINOWEJ LUB WARG SROMOWYCH – BRAK SPERMATOGENEZY  SYLWETKA ATRAKCYJNEJ KOBIETY, GRUCZOŁY PIERSIOWE DOBRZE ROZWINIĘTE  BRAK WRAŻLIWOŚCI NA ANDROGENY, BRAK SPERMATOGENEZY !!! 7. WADY WRODZONE POCHODZENIA WIELOCZYNNIKOWEGO CZYNNIK GENETYCZNY I POZAGENETYCZNY (ŚRODOWISKOWY) Dziedziczenie wieloczynnikowe jest charakterystyczne dla dużych wad wrodzonych: - rozszczep wargi i podniebienia - wady cewy nerwowej - rozszczep kręgosłupa - zwężenie odźwiernika - wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego 8. WSPÓŁDZIAŁANIE GENÓW EKSPRESJA  POLIDAKTYLIA WYKAZUJE RÓŻNĄ EKSPRESJĘ: DODATKOWY PALEC NA JEDNEJ LUB KILKU KOŃCZYNACH  NAJCZĘŚCIEJ DODATKOWY 1 LUB 5 PALEC  POLIDAKTYLIA WIELOPALCZASTOŚĆ  SYNDAKTYLIA ZROST PALCÓW  EKTRODAKTYLIA RĘKA WIDLASTA, ROZSZCZEP DŁONI I STÓP (BRAK LUB SKRÓCONE 9. WADY WRODZONE WYWOŁANE SĄ CZYNNIKAMI: - CZYNNIK TERATOGENNY - CZYNNIKI, KTÓRE POWODUJĄ POWSTANIE WAD WRODZONYCH LUB ZWIĘKSZAJĄ CZĘSTOTLIWOŚĆ ICH POJAWIENIA SIĘ W POPULACJI OKREŚLA SIĘ MIANEM TERATOGENÓW 10. CZYNNIKI TERATOGENNE MECHANIZM DZIAŁANIA występuje praktycznie na całym świecie. Mimo wysokiego odsetka zakażonych, niewielka liczba osób choruje. Reszta to nosiciele. W postaci wrodzonej objawy zależą od zaawansowania ciąży w chwili zakażenia matki. Charakterystyczna triada objawów tzw. triada Sabina i Pinkertona: - Małogłowie i/lub wodogłowie, zapalenie siatkówki oraz naczyniówki, zwapnienia śródmózgowe występuje w ok. 30% przypadków. - Inne: znacznego stopnia opóźnienie rozwoju umysłowego, hipotrofia, hepatomegalia, splenomegalia, małopłytkowość, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie mięśnia sercowego, małoocze, agenezja gałki ocznej 8. Zakażenie noworodków CMV Mogą one ulec zakażeniu różnymi drogami: - Przez łożysko (zakażenie wrodzone), u matek, które uległy zakażeniu przed porodem - Po przetoczeniu noworodkowi krwi zakażonej wirusem CMV - Przez kontakt z kanałem rodnym zakażonej matki w czasie porodu (zakażenie okołoporodowe). Do powikłań zakażenia noworodków wirusem CMV, które mogą się ewentualnie rozwinąć, należą: - uogólnione zakażenie (czasami śmiertelne) z powiększeniem wątroby i śledziony (hepatosplenomegalia), żółtaczką, niedokrwistość hemolityczna, utrata słuchu, zapalenie naczyniówki siatkówki, zanik nerwu wzrokowego (w wyniku czego może dojść do osłabienia widzenia),mikrocefalia, zwapnienia okołokomorowe 9. WODOGŁOWIE - PŁYN MÓZGOWO - RDZENIOWY PRODUKOWANY JEST PRZEZ SPLOT NACZYNIÓWKOWY KOMÓR MÓZGU - PŁYN PRZEPŁYWA Z KOMÓR BOCZNYCH I KOMORY III DO KOMORY IV PRZEZ WODOCIĄG SYLWIUSZA I DALEJ DO JAMY PODPAJĘCZYNÓWKOWEJ - PŁYN ULEGA RESORPCJI W ZATOKACH ŻYLNYCH OPONY TWARDEJ - ZABURZENIA CYRKULACJI I ELIMINACJI PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO - NADMIERNA PRODUKCJA PŁYNU - BRAK PRAWIDŁOWEJ RESORBCJI PŁYNU - PŁYN GROMADZI SIĘ MIĘDZY OPONĄ TWARDĄ A MÓZGIEM - MOŻE WYSTĘPOWAĆ NIEDROŻNOŚĆ WODOCIĄGU SYLWIUSZA 10. TERATOGENY ZWIĄZANE Z WADAMI WRODZONYMI U LUDZI A) Teratogen - CZYNNIKI FIZYCZNE: - PROMIENIOWANIE X - PRZEGRZANIE B) WADA WRODZONA - MIKROCEFALIA, KREGOSŁUP ROZSZCZEPIONY, ROZSZCZEP PODNIEBIENIA, WADY KOŃCZYN, BRAK MÓZGOWIA 11. ZESPÓŁ PATAUA–ABERRACJA LICZBOWA CHROMOSOMÓW SOMATYCZNYCH - ROZSZCZEP WARGI I PODNIEBIENIA FIZYCZNE CZYNNIKI TERATOGENNE 1. PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE TERATOGENY ZWIĄZANE Z WADAMI WRODZONYMI U LUDZI - USZKODZENIE KOMÓRKI JAJOWEJ I PLEMNIKÓW, KOMÓREK ZARODKA, - WADY WRODZONE, - UPOŚLEDZENIE W ROZWOJU UMYSŁOWYM - MAŁOGŁOWIE - USZKODZENIA GENOMU MOGĄ UJAWNIĆ SIĘ DOPIERO W NASTEPNYCH POKOLENIACH 2. ŁAGODNE ROZROSTY GRUCZOŁÓW PROWADZĄCE DO NADCZYNNOŚCI GRUCZOŁÓW – choroby tarczycy: nowotwory PRZYCZYNY – ETIOLOGIA - Skażenie jodem radioaktywnym - CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE ABIOTYCZNE, MUTAGENNE: PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE I KANCEROGENY CHEMICZNE - Profilaktyka: podanie dużej ilości jodu – zablokowanie pułapki jodkowej, aby jod radioaktywny nie kumulował 3. WARUNKI ATMOSFERYCZNE TERATOGENY ZWIĄZANE Z WADAMI WRODZONYMI U LUDZI - NOWORODKI MATEK ŻYJĄCYCH NA WIEKSZYCH WYSOKOŚCIACH GEOGRAFICZNYCH MAJĄ MNIEJSZĄ MASĘ URODZENIOWĄ (NIECO INNA ZAWARTOŚĆ TLENU W POWIETRZU) - PO SUROWYCH ZIMACH RODZA SIĘ DZIECI Z WIEKSZĄ ILOŚCIĄ WAD: BEZMÓZGOWIE, ROZSZCZEP KREGOSŁUPA, WRODZONE ZWICHNIĘCIE STAWU BIODROWEGO 4. TERATOGENY ZWIĄZANE Z WADAMI WRODZONYMI U LUDZI - PO UPALNYM LECIE RODZA SIĘ DZIECI Z WIĘKSZA ILOŚCIĄ WAD UKŁADU ODDECHOWEGO I POKARMOWEGO 5. CZYNNIKI MECHANICZNETERATOGENY ZWIĄZANE Z WADAMI WRODZONYMI U LUDZI - MECHANICZNY UCISK PŁODU SPOWODOWANY MAŁĄ ILOŚCIĄ PŁYNU OWODNIOWEGO (<200mL; MAŁOWODZIE) Z POWODU SZYBKIEGO WZROSTU PŁODU, NADMIERNYM NAPIĘCIEM ŚCIANY MACICY LUB URAZEM MECHANICZNYM - PIERWOTNA PRZYCZYNA MAŁOWODZIA TO BRAK ZAWIĄZKU NERKI LUB NIEDOROZWÓJ NERKI (ZESPÓŁ POTTERA) 6. ZESPÓŁ POTTERA - NIEDOROZWÓJ PŁUC, NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA, ZNIEKSZTAŁCONA TWARZ, NIEPRAWIDŁOWE UŁOŻENIE RĄK I STÓP, OBJAW „SPADAJĄCYCH SPODNI” 7. Jeśli jede bliźniak jest martwy, drugi urodzi się z wadami 8. TERATOGENY ZWIĄZANE Z WADAMI WRODZONYMI U LUDZI A) CZYNNIKI CHEMICZNE: - THALIDOMID(LEK PRZECIWWYMIOTNY) - AMINOPTERYNA (LEK STOSOWANY W OSTRYCH BIAŁACZKACH) - TRIMETADION, KWAS WALPROINOWY, HYDANTOINA (LEKI PRZECIWDRGAWKOWY) - LIT(LEK stosowany w zespołach maniakalnodepresyjnych) - AMFETAMINY - ALKOHOL, PALENIE PAPIEROSÓW - WITAMINA A - ORGANICZNE ZWIĄZKI RTĘCI B) WADA WRODZONA - WADY KOŃCZYN I WADY SERCA, BRAK MÓZGOWIA, WODOGŁOWIE, ROZSZCZEP WARGII I PODNIEBIENIA, NIEPRAWIDŁOWA BUDOWA UKŁADU MOCZOWOPŁCIOWEGO I SZKIELETOWEGO - ZESPÓŁ ALKOHOLOWY KRÓTKIE SZPARY POWIEK, ZMARSZCZKA NAKĄTNA, WĄSKIE GÓRNE USTA, KRÓTKI NOS, MAŁA BRÓDKA, SPŁASZCZONE POLICZKI, NIEZNACZNE ZNIEKSZTA ŁCENIA MAŁŻOWINY USZNEJ, NIEDOROZWÓJ SZCZĘKI, WADY SERCA; - WIT. A: MAŁE I ZNIEKSZTAŁCONE MAŁŻOWINY USZNE, NIEDOROZWÓJ ŻUCHWY, ROZSZCZEP PODNIEBIENIA, WADY SERCA - Rtęć - WIELORAKIE OBJAWY NEUROLOGICZNE, STAN PODOBNY DO PORAŻENIA MÓZGOWEGO 9. PŁODOWY ZESPÓŁ TRIMETADIONOWY - NEUROUPOSLEDZENIE UMYSŁOWE - ZABURZENIA MOWY - WYSUNIĘTA DO PRZODU CZĘŚĆ TWARZOWA CZASZKI - NISKO OSADZONE OCZY, WADY SERCA, SZCZĄTKOWE GONADY, SPODZIECTWO - OPÓŹNIENIE ROZWOJOWE, WADY CEWY NERWOWEJ - OPUZNIENIE WZROSTU WEWNĄTRZMACICZNEGO, MAŁOGŁOWIE, NIEDOROZWÓJ TWARZY 10. PŁODOWY ZESPÓŁ TYTONIOWY – FTS (FETAL TABACCO SYNDROM) - NOWORODEK MOŻE URODZIĆ SIĘ MARTWY, ZE ZREDUKOWANĄ MASĄ CIAŁA - RYZYKO ŚMIERCI NOWORODKA I ZACHOROWALNOŚCI OKOŁOPORODOWEJ - INFEKCJE DRÓG ODDECHOWYCH ORAZ SCHORZEŃ ALERGICZNYCH - NIŻSZY ILORAZ INTELIGENCJI, TRUDNOŚCI W NAUCE MÓWIENIA I PISANIA, DYSFUNKCJE NEUROLOGICZNE 11. TERATOGENY ZWIĄZANE Z WADAMI WRODZONYMI U LUDZI A) HORMONY - ANDROGENY (ETHISTERON, NORETHISTERON) - DIETHYLSTIBESTROL B) Wady wrodzone - MASKULINIZACJA:ZROŚNIĘ TE WARGI SROMOWE, PRZEROST ŁECHTACZKI WADY MACICY, JAJOWODÓW I POCHWY, RAK POCHWY, WADY JĄDER 12. PRZERYWACZE ENDOKRYNNE - Egzogenne substancje, nie będące hormonami, które powodują zakłócenie w układzie dokrewnym. - Wpływają na biosyntezę lub metabolizm hormonów oraz na ich receptory (działanie agonistyczne lub antagonistyczne) - Produkty przemysłowe (farby, polichlorowane fenole) - substancje stosowane w rolnictwie (środki ochrony roślin, dodatki paszowe) - Farmaceutyki (środki antykoncepcyjne, inne leki hormonalne) - Składniki diety (mięso, niektóre rośliny jadalne) *** O DZIAŁANIU ESTROGENNYM – KSENOESTROGENY A) Chloroorganiczne pestycydy (DDT) - Feminizacja zwierząt laboratoryjnych - Zaburzenia rozwoju piskląt ptaków - Feminizacja lub obojnactwo ryb B) Dioksyny i furany (składniki odpadów przemysłowych, obecne w spalinach) - Uszkadza plemniki (zmniejszenie koncentracji, ruchu i ich morfologii) - Przyczynia się do powstania RFT (reaktywnych form tlenu) uszkadzających komórki - Zmniejsza poziom enzymów antyoksydacyjnych w najądrzu (zwierzeta laboratoryjne) C) Alkilofenole (w detergentach, herbicydach, farbach, kosmetykach) - Stosowany w hormonalnej terapi zastępczej, hamowaniu laktacji, antykoncepcji, podtrzymaniu ciąży, terapii raka prostaty - Powoduje powstanie cyst najądrza, spodziectwo, hiperplazja jader, uszkadza plemniki (zwierzęta laboratoryjne) - Atrofia śledziony i grasicy, spadek limfocytów Th - Choroby autoimmunologiczne D) Bisfenol A (w masach plastycznych) - Soja i produkty sojowe, pszenica, ryż, owies produkty pełnoziarniste, orzechy (izoflawony) - Wiśnie, jabłka, gruszki, ziarno słonecznika, marchew, cebula, czosnek, oleje roslinne, oliwa z oliwek (lignany) - Koniczyna, śruta sojowa (kumestany)