Geografia rozszerzona klasa 2, Ćwiczenia z Geografia

Pobierz Geografia rozszerzona klasa 2 i więcej Ćwiczenia w PDF z Geografia tylko na Docsity! Odpowiedzi do zadań zamieszczonych w publikacji Maturalne karty pracy 2 I. Zmiany na mapie politycznej Zadanie 2 1. Norwegia – A 2. Korea Południowa – C 3. Brazylia – D 4. Mongolia – B 5. Demokratyczna Republika Konga – E Zadanie 3 3.1. 3; C 3.2. B Zadanie 4 Wody terytorialne: B Morskie wody wewnętrzne: C Wyłączna strefa ekonomiczna: A Zadanie 5 5.1. Związek Południowej Afryki, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich 5.2. Prowadzenie badań naukowych. Przykład: badania dotyczące antarktycznej fauny i flory. 5.3. Przyczyna polityczna: Zapobieganie wykorzystaniu Antarktydy do celów wojskowych. Przyczyna pozapolityczna: Umożliwianie współpracy międzynarodowej w dziedzinie badań naukowych w Antarktyce. Zadanie 6 6.1. 1. Falklandy – D 2. Gujana Francuska – C 3. Grenlandia – A 4. Gibraltar – B 6.2. C 6.3. Kolonializm. Zadanie 7 7.1. Nazwy plemion: Tutsi, Hutu. 7.2. Przykładowa odpowiedź: Belgijskie władze kolonialne wyraźnie faworyzowały przedstawicieli plemienia Tutsi, w związku z czym mieli oni ułatwiony dostęp do edukacji oraz współuczestniczyli w procesie rządzenia. Pogłębiające się (i podsycane przez władze kolonialne) podziały doprowadziły do wybuchu krwawego, trwającego do dzisiaj, konfliktu między Tutsi a Hutu. Zadanie 8 Wszystkie państwa zaznaczone na mapie były w przeszłości koloniami brytyjskimi. Zadanie 9 9.1. 3; B 9.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Ułatwienie dostępu do surowców mineralnych i produktów rolnych, czasem trudno dostępnych w krajach metropolitalnych. 2. Zwiększenie zróżnicowania narodowościowego i etnicznego społeczeństwa na skutek napływu ludności z byłych kolonii. 3. Wzbogacenie miejscowej kultury wpływami kultury ludności zamieszkującej kolonie. 9.3. Przykładowe odpowiedzi: 1. Mieszanie się ludności rdzennej z napływową. 2. Zanikanie rdzennej kultury i zmiany w strukturze wyznaniowej. 3. Podniesienie poziomu infrastruktury i rozwój niektórych działów gospodarki. Zadanie 10 10.1. 1. P 2. P 3. F 4. F 10.2. Uzupełnione kolejno: strefa Schengen, Islandia i Szwajcaria, 4. Zadanie 11 11.1. 1. Wspólny Rynek Południa – MERCOSUR – A 2. Unia Europejska – UE – D 3. Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego – NATO – B 4. Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową – OPEC – C 11.2. Wenezuela. 11.3. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia). Główne cele: prowadzenie działań na rzecz współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźnych. Zadanie 12 1. Białoruś –E 2. Czechy – B 3. Niemcy –A 4. Litwa – F Zadanie 13 1. F 2. P 3. P Zadanie 14 14.1. 1. P 2. P 3. P 4. F 5. P 14.2 Uzupełnione kolejno: Jugosławii, narodowościowo-religijnym, Kosowo, 5. Zadanie 5 Nazwa państwa: Francja. Wyjaśnienie (przykładowa odpowiedź): Państwo prowadzi skuteczną politykę prorodzinną. Na wysoką wartość współczynnika przyrostu naturalnego ma również wpływ dość duży odsetek imigrantów pochodzących z Afryki, wśród których dominuje model rodziny wielodzietnej i przyrost naturalny jest wysoki. Zadanie 6 6.1. Albania: 2 Egipt: 4 Portugalia: 1 Tunezja: 3 6.2. Przykładowa odpowiedź: Kraje położone w północnej Afryce i zachodniej części Azji mają znacznie wyższą wartość współczynnika przyrostu naturalnego niż państwa położone w południowej części Europy. 6.3. Przykładowe odpowiedzi: Czynnik mający największy wpływ na zmiany liczby ludności w państwie A: Turcja to kraj muzułmański, w którym uwarunkowania religijne i kulturowe mają wpływ na wysoką wartość współczynnika przyrostu naturalnego i wzrost liczby ludności. Czynnik mający największy wpływ na zmiany liczby ludności w państwie B: W Syrii trwa wojna domowa, co jest przyczyną dużej liczby zgonów i wielkiej fali emigracji, czego konsekwencją jest z kolei spadek liczby ludności. Zadanie 7 7.1. 1. P 2. P 3. F 4. P 5. F 7.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Funkcjonujący wówczas w Chinach (zwłaszcza na terenach wiejskich) model rodziny wielodzietnej. 2. Poprawa warunków życia mieszkańców na skutek prowadzonych reform społeczno-gospodarczych. 7.3. Przykładowe odpowiedzi: 1. Wprowadzony w latach 70. XX w. program kontroli urodzeń doprowadził do znacznego ograniczenia przyrostu naturalnego, czego efektem jest szybkie starzenie się chińskiego społeczeństwa. 2. Decyzja chińskich władz o pozwoleniu rodzinom na posiadanie tylko jednego dziecka przyczyniła się do dużej liczby legalnych żeńskich aborcji (ponieważ oczekiwanym potomkiem jest zwykle chłopiec), co z kolei doprowadziło do zachwiania równowagi płci. Zadanie 8 8.1. 1. V – C 2. III – A 3. I – D 4. II – B 8.2. 1. Argentyna: IV 2. Maroko: III 3. Ukraina: V 4. Mali: II 5. Chiny: IV 6. Łotwa: V 8.3. Litera: B Typ demograficzny: społeczeństwo młode. Zadanie 9 9.1. Starzenie się społeczeństw polega na wzroście udziału osób powyżej 65 roku życia w ogólnej liczbie ludności danego kraju. 9.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Niski współczynnik dzietności. 2. Upowszechnienie się metod świadomego planowania rodziny. 3. Odkładanie decyzji o posiadaniu potomka. 9.3. Przykładowe odpowiedzi: 1. Spowolnienie wzrostu gospodarczego. 2. Zwiększenie wydatków państwa na świadczenia emerytalne. 3. Zwiększenie wydatków państwa na służbę zdrowia. Zadanie 10 Eksplozja demograficzna to gwałtowny wzrost wartości współczynnika przyrostu naturalnego, a implozja demograficzna to gwałtowny spadek wartości współczynnika przyrostu naturalnego. Zadanie 11 11.1. 1950 r.: B 2000 r.: C 2030 r. (prognoza): A 11.2. B, C 11.3 Przykładowe odpowiedzi: 1. Wydłużenie czasu trwania urlopów macierzyńskich i wychowawczych. 2. Wzrost wysokości świadczeń z tytułu posiadania potomstwa. 3. Zwiększenie wydatków przeznaczanych na rozwój edukacji prorodzinnej. Zadanie 12 12.1. 1. Kanada 2. Afganistan 3. Turcja 4. Niger 12.2. Im wyższą wartość osiąga współczynnik dzietności, tym niższy jest zazwyczaj poziom rozwoju gospodarczego. 12.3. Przykładowe odpowiedzi: 1. Brak funduszy na zaspokojenie przez państwo potrzeb w zakresie na przykład ochrony zdrowia czy oświaty. 2. Wzrost stopy bezrobocia. 3. Ubożenie społeczeństwa (obniżenie dochodu narodowego przypadającego na jednego mieszkańca). Zadanie 13 A. Andy – wysokość n.p.m. – wpływ niekorzystny B. Nizina Atlantycka – rzeźba terenu – wpływ korzystny C. Zagłębie Ruhry – występowanie surowców mineralnych – wpływ korzystny D. Kotlina Konga – warunki klimatyczne – wpływ niekorzystny E. Wyżyna Środkowosyberyjska – warunki klimatyczne – wpływ niekorzystny F. Delta Nilu – warunki glebowe – wpływ korzystny G. Pustynia Gibsona – niedobór wody – wpływ niekorzystny H. Nizina Chińska – warunki klimatyczne – wpływ korzystny Zadanie 14 Ekumena: B, F Subekumena: C, D Anekumena: A, E Zadanie 15 15.1. Rosja: Niemcy: Kanada: Bangladesz: 145 872 300 osób : 17 098 300 km2 = 83 517 100 osób : 357 100 km2 = 37 411 100 osób : 9 984 700 km2 = 163 046 200 osób : 147 600 km2 = 8,53 os./ km2 233,88 os./ km2 3,75 os./ km2 1104,65 os./ km2 15.2. Im większa jest powierzchnia państwa, tym mniejszą wartość osiąga wskaźnik gęstości zaludnienia. Zadanie 16 16.1. Przykładowa odpowiedź: Wzdłuż zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej (nr 1 na mapie) płynie zimny Prąd Peruwiański, który przyczynia się do występowania niekorzystnych dla osadnictwa warunków klimatycznych (np. niewielkiej ilości opadów). Z kolei wzdłuż wschodnich wybrzeży kontynentu płynie ciepły Prąd Brazylijski, dzięki któremu warunki klimatyczne są tam dużo korzystniejsze (np. występuje większa wilgotność powietrza). 16.2. A. bariera wodna B. bariera wysokościowa C. bariera wodna D. bariera termiczna Zadanie 17 17.1. Pn = U – Z Sm = I – E Pr = Pn + Sm Wpr = (Pr : L) · 1000 Obliczenia: Malta: Pn = 4,4 – 3,7 = 0,7 Sm = 26,4 – 9,3 = 17,1 Pr = 0,7 + 17,1 = 17,8 Wpr = (17,8 : 475,7) · 1000 Wpr = 37,4‰ Finlandia: Pn = 47,6 – 54,5 = –6,9 Sm = 31,1 – 19,1 = 12,0 Pr = –6,9 + 12,0 = 5,1 Wpr = (5,1 : 5513,1) · 1000 Wpr = 0,9‰ Litwa: Pn = 28,2 – 39,6 = – 11,4 Sm = 28,9 – 32,2 = – 3,3 Pr = – 11,4 + (–3,3) = –14,7 Wpr = [(–14,7) : 2808,9] · 1000 Wpr = –5,2‰ 17.2. Nazwa państwa: Malta Wyjaśnienie (przykładowa odpowiedź): Państwo charakteryzuje się dodatnim przyrostem naturalnym oraz względnie wysokim saldem migracji (kraj jest celem migracji między innymi dla wielu uchodźców z północnej części Afryki). Zadanie 18 C, E, G Zadanie 19 19.1. 1; B 19.2. 1. Litwa 2. Bośnia i Hercegowina 3. Łotwa Zadanie 34 1. arabski – B 2. cyrylica – D 3. grecki – C Zadanie 35 35.1. Poziom analfabetyzmu jest tym wyższy, im niższy jest poziom wykształcenia ludności (mierzony na przykład wskaźnikiem skolaryzacji na poziomie szkoły podstawowej) i im niższy jest poziom rozwoju gospodarczego (mierzony na przykład wartością PKB per capita). 35.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Ograniczony dostęp do edukacji (szkół jest niewiele lub są zbyt daleko). 2. Zbyt wysokie koszty edukacji (edukacja często jest płatna i rodziców nie stać na czesne). 3. Konieczność zajmowania się przez dzieci opieką nad młodszym rodzeństwem lub pracą w gospodarstwie. Zadanie 36 36.1. 1. islam – E – Indonezja 2. judaizm – A – Izrael 3. hinduizm – B – Indie 4. chrześcijaństwo – D – Filipiny 36.2. 1. P 2. F 3. P Zadanie 37 37.1. 3; B 37.2. A 37.3. Przykładowe odpowiedzi: 1. Celibat duchownych (w katolicyzmie obowiązuje wszystkich duchownych, w prawosławiu – tylko biskupów, a w protestantyzmie – nie jest obowiązkowy). 2. Zwierzchnictwo papieża (uznają je tylko kościół rzymskokatolicki i katolickie kościoły wschodnie). 3. Kult Maryi (jest charakterystyczny dla katolicyzmu i prawosławia, podczas gdy w protestantyzmie nie występują, choć osoba ta jest darzona szacunkiem). Zadanie 38 1. A – Szwecja 2. D – Hiszpania 3. E – Albania 4. C – Ukraina Zadanie 39 1. Chrześcijaństwo – D 2. Buddyzm – B 3. Islam – A 4. Judaizm – C Zadanie 40 Przykładowe odpowiedzi: Pozytywne skutki: 1. Możliwość czerpania z dorobku kulturowego innych narodów czy grup etnicznych. 2. Uczenie tolerancji dla różnorodności. Negatywne skutki: 1. Ujednolicenie obyczajów, a czasem nawet zatracanie tożsamości kulturowej. 2. Ksenofobia, dyskryminacja na tle rasowym lub inne formy nietolerancji. Zadanie 41 41.1. 1. latynoamerykański – E – Brazylia 2. islamski – B – Arabia Saudyjska 3. chiński – D – Chiny 4. hinduski – C – Indie 41.2. B 41.3. C Zadanie 42 Uzupełnione kolejno: epigeosfery, człowieka zagospodarowującego przestrzeń, blisko niego, dużymi. Zadanie 43 Przykładowe odpowiedzi: 1. Osoby wywodzące się z zachodniego kręgu kulturowego postrzegają przestrzeń szerzej, gdyż chęć odkrywania i poznawania świata jest w ich kręgu kulturowym oczywista. Z kolei dla przedstawicieli chińskiego kręgu kulturowego większą wartością jest osiadły tryb życia. Nie mają oni potrzeby poznawania sąsiednich krajów czy regionów. 2. Mężczyźni z plemion zamieszkujących centralną Afrykę postrzegają przestrzeń szerzej, co wynika z częstszych wyjazdów lub konieczności zdobywania pożywienia. Z kolei kobiety z tych plemion zwykle postrzegają przestrzeń ograniczoną do swojego miejsca zamieszkania, ponieważ głównie zajmują się domem i dziećmi. 3. Mieszkańcy Nowego Jorku postrzegają przestrzeń szerzej, na poziomie globalnym, ponieważ mają na co dzień możliwość poznawania (pośrednio lub bezpośrednio) całego świata. Z kolei rdzenna ludność Amazonii postrzega przestrzeń przez pryzmat swojej najbliżej okolicy i własnych bezpośrednich doświadczeń. Zadanie 44 A. bliskość mórz i oceanów, ukształtowanie terenu B. warunki klimatyczne, bliskość mórz i oceanów C. ukształtowanie terenu, występowanie surowców mineralnych D. żyzność gleb, dostęp do wody słodkiej E. występowanie surowców mineralnych, warunki klimatyczne F. żyzność gleb, ukształtowanie terenu Zadanie 45 Czynniki ekonomiczne (np. poziom rozwoju gospodarczego regionu czy stan infrastruktury) wpływają na rozwój między innymi turystyki, handlu, przemysłu i transportu. Rozwój tych sektorów i działów gospodarki często skutkuje pobudzeniem rozwoju sieci osadniczej. Zadanie 46 Na podstawie zamieszczonych fotografii nie można stwierdzić, która miejscowość jest wsią, a która miastem, ponieważ krajobraz widoczny na obu fotografiach jest bardzo podobny. Status obu jednostek osadniczych można określić jedynie na podstawie obowiązujących norm prawnych, czyli tego, czy dana miejscowość posiada prawa miejskie). Zadanie 47 Czynniki społeczno-kulturowe: obecność miejsc kultu religijnego, poziom oświaty, walory rekreacyjne. Czynniki polityczne: funkcje obronne, położenie względem stolicy. Czynniki gospodarcze: rozwijający się przemysł, stan infrastruktury transportowej, poziom rozwoju handlu. Zadanie 48 1. płaszczyzna ekonomiczna 2. płaszczyzna demograficzna 3. płaszczyzna społeczna 4. płaszczyzna przestrzenna Zadanie 49 B → A → E → C Zadanie 50 50.1. 1. dezurbanizacja 2. reurbanizacja 3. suburbanizacja 4. urbanizacja wstępna 50.2. Fotografia A: dezurbanizacja (ew. reurbanizacja) Fotografia B: suburbanizacja Zadanie 51 C Zadanie 52 52.1. Slumsy. 52.2. Przykładowe odpowiedzi: Problemy społeczne: 1. Wysoki poziom bezrobocia. 2. Wysoki poziom przestępczości, często zorganizowanej. Problemy ekologiczne: 1. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych i gruntowych. 2. Problem ze składowaniem śmieci. Zadanie 53 53.1. Azja. 53.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Większe możliwości znalezienia pracy i uzyskania wyższych zarobków w miastach niż na wsi. 2. Łatwiejszy dostęp do edukacji, kultury i opieki medycznej w miastach niż na terenach wiejskich. 3. Zmiany granic administracyjnych miast i włączanie w ich obręb terenów wiejskich. Zadanie 54 54.1. 1. Brazylia 2. Argentyna 3. Urugwaj 54.2. Przykładowa odpowiedź: Nadurbanizacja (urbanizacja pozorna) to niekontrolowany napływ ludności i rozrost przestrzenny miast niewynikający z rozwoju społeczno-gospodarczego, lecz z braku miejsc pracy na wsi. 54.3. Przykładowa odpowiedź: W krajach Ameryki Południowej brakuje miejsc pracy na wsi i dlatego stosunkowo dużo osób migruje do miast, w których rozwijają się przemysł i usługi. Z kolei w Afryce głównym zajęciem ludności pozostaje praca w rolnictwie, a bardzo niski poziom rozwoju przemysłu i usług nie gwarantuje ludności znalezienia pracy w mieście. III. Sektory gospodarki. Globalizacja Zadanie 2 1. Albania – D 2. Wielka Brytania – B 3. Węgry – C Zadanie 3 3.1. 1. F 2. P 3. P 4. F 3.2. Wyjaśnienie: W niektórych państwach słabo rozwija się przemysł, ale mają one bardzo duży potencjał turystyczny. Dlatego osoby przestające pracować w rolnictwie przechodzą do pracy w usługach (obsłudze ruchu turystycznego), a kraj przechodzi z fazy preindustrialnej od razu do fazy postindustrialnej. Przykłady państw: 1. Antigua i Barbuda 2. Seszele 3. Malediwy Zadanie 4 Państwa, w których udział usług w zatrudnieniu jest większy, odznaczają się zazwyczaj wyższą wartością indeksu globalizacji. Wynika to głównie z tego, że rozwój sektora usług, zwłaszcza zaawansowanych, sprzyja wzrostowi globalizacji. Zadanie 5 Przykładowe odpowiedzi: Płaszczyzna gospodarcza: 1. Standaryzacja produktów. 2. Tworzenie się globalnego rynku towarów. Płaszczyzna społeczna: 1. Upowszechnienie się jednolitego stylu w kulturze masowej. 2. Swoboda przepływu osób. Płaszczyzna polityczna: 1. Wzrost znaczenia organizacji międzynarodowych. 2. Podpisywanie umów między państwami o ruchu bezwizowym. Zadanie 6 6.1. Przykładowe odpowiedzi: Pozytywne skutki: 1. Swobodny przepływ kapitału, towarów i ludzi. 2. Spadek cen niektórych towarów. 3. Łatwiejszy dostęp do informacji i wiedzy. Negatywne skutki: 1. Zacieranie się różnic kulturowych na świecie. 2. Zmonopolizowanie rynków przez międzynarodowe koncerny. 3. Drenaż mózgów. 6.2. Przykładowa odpowiedź: W krajach wysoko rozwiniętych znajdują się siedziby międzynarodowych korporacji i to do tych państw trafia większość zysków wypracowanych w krajach słabiej rozwiniętych, dostarczających najczęściej jedynie taniej siły roboczej i surowców. Państwa słabo rozwinięte tylko w niewielkim stopniu uczestniczą w podziale dochodów pochodzących ze sprzedaży dóbr, które są u nich produkowane. Zadanie 7 7.1. Uzupełnione kolejno: wzrost, Ameryki Północnej i Australii, transformację ustrojową, izolacjonizmu. 7.2. A. Afganistan B. Brazylia C. Polska D. Szwecja IV. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo Zadanie 2 A. Chiny B. Indie C. Stany Zjednoczone D. Brazylia Zadanie 3 Przykładowe odpowiedzi: 1. Żyzność gleb. 2. Warunki wodne. Zadanie 4 Czynniki przyrodnicze: A, D, E, G, I Czynniki społeczno-ekonomiczne: B, C, F, H, J Zadanie 5 5.1. Obszar: C Uzasadnienie (przykładowa odpowiedź): Ten obszar jest położony w dolinie Gangesu, gdzie rozwojowi rolnictwa sprzyjają nizinna rzeźba terenu, korzystne warunki wodne, żyzne gleby oraz dobre warunki klimatyczne. 5.2. Obszar: D Uzasadnienie (przykładowa odpowiedź): Jest to obszar pustynny, gdzie rozwój rolnictwa jest ograniczony lub wręcz uniemożliwiony małymi rocznymi sumami opadów, wysoką temperaturą powietrza oraz niedoborem wody. Zadanie 6 Profil: 2 Typ genetyczny: czarnoziem. Obszar: C Zadanie 7 Obszar: A Uzasadnienie (przykładowe odpowiedzi): 1. Jest to zbocze o ekspozycji południowej, gdzie dociera najwięcej promieniowania słonecznego, co sprawia, że okres wegetacji jest dłuższy. 2. Duże nasłonecznienie sprzyja dojrzewaniu i uzyskiwaniu wyższej jakości owoców. Zadanie 8 8.1. Przykładowa odpowiedź: Przyczyną tarasowania stoków jest niekorzystne dla rolnictwa ukształtowanie terenu – duże nachylenie stoków górskich. 8.2. Ryż. 8.3. Przykładowe odpowiedzi: 1. Zapobieganie samoczynnemu spływowi wody oraz nadmiernej erozji gleb. 2. Zwiększenie powierzchni upraw. Zadanie 9 9.1. Im mniejszy jest udział rolnictwa w zatrudnieniu, tym wyższy jest poziom rozwoju gospodarczego państwa. 9.2. Przykładowa odpowiedź: Belgia jest krajem wysoko rozwiniętym gospodarczo. Duże nakłady kapitału na rolnictwo przyczyniają się do wysokiego poziomu mechanizacji i automatyzacji produkcji rolnej, co z kolei sprawia, że zatrudnienie w tym sektorze gospodarki jest niskie. Natomiast poziom rozwoju gospodarczego Czadu jest bardzo niski, a rolnictwo jest tam niedofinansowane. To powoduje, że praca w tym sektorze gospodarki odbywa się głównie bez użycia maszyn, co z kolei wymusza dużą liczbę osób pracujących w rolnictwie. 9.3. C Zadanie 10 Nazwa państwa: Dania Uzasadnienie (przykładowe odpowiedzi): 1. Dania ma większy odsetek dużych gospodarstw, które mogą prowadzić produkcję na większą skalę, a ze sprzedaży uzyskiwać większe dochody. 2. W dużych gospodarstwach łatwiej jest prowadzić mechanizację produkcji rolnej, co pozwala zmniejszyć zatrudnienie i tym samym obniżyć koszty produkcji. Zadanie 11 Przykładowa odpowiedź: Na zróżnicowany udział gruntów ornych w ogólnej powierzchni tych państw największy wpływ mają warunki naturalne (np. warunki klimatyczne, długość okresu wegetacyjnego, żyzność gleb). W Kanadzie te warunki są zdecydowanie mniej korzystne niż w Indiach. Zadanie 12 12.1. 1. P 2. F 3. P 4. P 12.2. Przykładowe odpowiedzi: Zalety: 1. Wysoki poziom specjalizacji upraw, który pozwala na intensyfikację produkcji i wzrost zysków. 2. Możliwość produkcji roślin wieloletnich, których uprawa jest stosunkowo łatwa. Wady: 1. Pogorszenie się urodzajności gleby i zmniejszenie plonów w wyniku długotrwałej intensywnej uprawy jednego gatunku roślin. 2. Patologiczny rozwój mikroorganizmów i szkodników charakterystycznych dla danego gatunku roślin. Zadanie 13 13.1. 1. północnoamerykański – C 2. południowoazjatycki – I 3. zachodnioeuropejski – D 13.2. środkowoafrykański – J północoafrykańsko-zachodnioazjatycki – H Zadanie 14 A. 2 B. 3 C. 1 Zadanie 27 27.1. Uzupełnione kolejno: południowo-wschodniej, wynoszenia, 4, ciepłego i zimnego prądu morskiego. 27.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Stosowanie odpowiednich technologii połowów dalekomorskich. 2. Właściwa organizacja pracy polegająca między innymi na wymianie załóg statków bez zawijania do portów. 3. Dostęp do odpowiedniego zaplecza portowego i chłonnych rynków zbytu. 27.3 Przykładowe odpowiedzi: Przyczyny: 1. Coraz lepsze techniki połowu. 2. Wzrost zapotrzebowania na organizmy morskie. Skutki: 1. Ryzyko zredukowania populacji organizmów wodnych poniżej poziomu, który umożliwia jej odtworzenie. 2. Pojawienie się konfliktów międzynarodowych o prawo do eksploatacji najzasobniejszych akwenów. Zadanie 28 28.1. Marikultura. 28.2. Akwakultura to chów oraz hodowla ryb i organizmów wodnych. Marikultura to odmiana akwakultury prowadzona w środowisku morskim. Zadanie 29 29.1. Przykładowa odpowiedź: Te kraje odznaczają się dużą liczbą ludności i tradycyjna produkcja żywności (w tym połowy) nie wystarcza do zaspokojenia potrzeb żywieniowych. Dodatkowym czynnikiem rozwoju akwakultury w tych krajach jest wyczerpywanie się przybrzeżnych łowisk. 29.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Zwiększenie zanieczyszczenia wód, szczególnie wód śródlądowych na skutek ich szybkiej eutrofizacji. 2. Zaburzenie równowagi ekosystemów w przypadku niekontrolowanego uwolnienia ryb. 29.3. Przykładowe odpowiedzi: 1. Pstrąg potokowy. 2. Łosoś norweski. 3. Karp. V. Przemysł Zadanie 2 A. Hiszpania B. Polska C. Arabia Saudyjska D. Słowacja Zadanie 3 3.1. A. odległość od rynku zbytu B. zaplecze naukowo-badawcze C. baza surowcowa D. dostęp do wody 3.2. Litera: C Uzasadnienie (przykładowa odpowiedź): Kopalnia jest zakładem przemysłowym, którego funkcjonowanie zależy od występowania w danym miejscu surowca mineralnego, w tym przypadku węgla kamiennego. Zadanie 4 A. związana B. swobodna C. przymusowa D. swobodna E. związana F. przymusowa G. swobodna Zadanie 5 5.1. 1. miękkie 2. twarde 3. twarde 4. miękkie 5.2. Przykładowe odpowiedzi: Twarde czynniki lokalizacji przemysłu: 1. Wysokość czynszów dzierżawnych. 2. Wielkość rynku zbytu. 3. Wysokość podatków. Miękkie czynniki lokalizacji przemysłu: 1. Oferta kulturalna dla pracowników. 2. Gospodarczy wizerunek miejsca inwestycji. 3. Mentalność mieszkańców. Zadanie 6 6.1. Behawioralne czynniki lokalizacji przemysłu to czynniki związane z indywidualnymi preferencjami inwestorów. 6.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Poczucie bezpieczeństwa. 2. Preferencje związane z narodowością i kulturą. 3. Klimat społeczny panujący na danym obszarze. Zadanie 7 2; B Zadanie 8 B, C, E, G Zadanie 9 Działy przemysłu tradycyjnego: A, D, E, G, H, J Działy przemysłu high-tech: B, C, F, I Zadanie 10 A, B, D, F Zadanie 11 A → E → F → C → D → B Zadanie 12 12.1. Uzupełnione kolejno: azjatyckim, wysoko rozwiniętych, zasoby pracy, Chiny, Indie i Wietnam. 12.2. Przykładowa odpowiedź: Państwa, które są największymi producentami wyrobów tekstylnych i odzieży, są jednocześnie głównymi eksporterami tych produktów. Są to głównie państwa położone we wschodniej i południowej części Azji oraz w Ameryce Łacińskiej. Zadanie 13 13.1. Tendencja: rosnąca. Przyczyna (przykładowa odpowiedź): Intensywny rozwój przemysłu oraz rosnąca liczba ludności powodująca coraz większe zapotrzebowanie na stal. 13.2. Tendencja: malejąca. Przyczyna (przykładowa odpowiedź): Przejęcie przez separatystów obszarów obejmujących Doniecko-Naddnieprzański Okręg Przemysłowy, gdzie znajduje się znaczna część ukraińskich ośrodków produkcji żelaza i stali. Zadanie 14 Przykładowe odpowiedzi: 1. Bliskość obszarów wydobycia surowców energetycznych (np. węgla), gdyż produkcja żelaza i stali jest bardzo energochłonna. 2. Sąsiedztwo portów morskich, co pozwala na stosunkowo łatwy dowóz niezbędnych surowców (rud żelaza). Zadanie 15 Rudy żelaza – D – 2 Rudy miedzi – B – 1 Boksyty – C – 4 Zadanie 16 Efekty mnożnikowe o charakterze społecznym: B, C, E, G Efekty mnożnikowe o charakterze ekonomicznym: A, D, F, H Zadanie 17 17.1. 1. Meksyk 2. Chiny 3. Stany Zjednoczone 17.2. Przykładowa odpowiedź: Chiny są największym (lub jednym z największych) na świecie producentem i eksporterem wielu surowców mineralnych, wyrobów przemysłowych i produktów rolnych. Są także największym światowym eksporterem i drugim największym importerem. Zadanie 18 A. 2 B. 3 C. 1 Zadanie 19 A, E Zadanie 20 Przykładowe odpowiedzi: 1. Tworzenie nowych miejsc pracy. 2. Powstawanie nowych terenów o funkcjach wypoczynkowo-rekreacyjnych. 3. Wzrost dochodów regionów. Zadanie 21 Zadanie 22 Przykładowe odpowiedzi: 1. Daje impuls do rozwoju innych działów przemysłu. 2. Przyczynia się do zahamowania spadku liczby zatrudnionych w sektorze przemysłowym. 3. Ułatwia dostęp do nowoczesnych, odznaczających się wysoką jakością produktów. 36.2. I. Wzrost kosztów wydobycia węgla w związku z wyczerpywaniem się korzystnie zalegających złóż. II. Światowy kryzys energetyczny wywołany gwałtownym wzrostem cen ropy naftowej na rynkach światowych. III. Wzrost zapotrzebowania na energię, zwłaszcza w krajach odznaczających się intensywnym rozwojem przemysłu, np. w Chinach i Indiach. Zadanie 37 Przykładowe odpowiedzi: 1. Spadek udziału węgla kamiennego. 2. Duży wzrost udziału odnawialnych źródeł energii. 3. Początkowo wzrost, a w XXI w. spadek udziału pierwiastków promieniotwórczych. Zadanie 38 Im większa jest wartość PKB przypadająca na jednego mieszkańca, tym większa jest produkcja energii elektrycznej przypadająca na jednego mieszkańca. Zadanie 39 A. Norwegia B. Brazylia C. Włochy D. Republika Południowej Afryki Zadanie 40 Przykładowe odpowiedzi: 1. Duży udział OZE w produkcji energii elektrycznej. 2. Wprowadzenie do eksploatacji złóż gazu ziemnego i ropy naftowej. 3. Import węgla kamiennego z kilku krajów (dywersyfikacja źródeł dostaw). Zadanie 41 41.1. 1. Australia – H 2. Francja – C 3. Arabia Saudyjska – E 4. Stany Zjednoczone – A 5. Turcja – D 41.2. C 41.3 Surowiec: uran. Państwo: Australia. Zadanie 42 C Zadanie 43 43.1. Przykładowe odpowiedzi: Argumenty za rozwojem energetyki jądrowej: 1. Możliwość prowadzenia różnorodnej działalności gospodarczej wokół elektrowni. 2. Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju. 3. Ograniczenie stopnia zanieczyszczenia atmosfery. Argumenty przeciw rozwojowi energetyki jądrowej: 1. Bardzo duże skażenie środowiska przyrodniczego w przypadku awarii z wyciekiem materiałów promieniotwórczych. 2. Wysokie koszty składowania promieniotwórczych odpadów. 3. Wysokie koszty zarówno budowy elektrowni, jak i jej zamykania. 43.2. D Zadanie 44 44.1. 1. W elektrowni pracowały reaktory tego samego typu, co w Czarnobylu, gdzie w 1986 r. doszło do awarii. 2. Był to jeden z warunków przystąpienia Litwy do Unii Europejskiej. 44.2. Zamknięcie Ignalińskiej Elektrowni Jądrowej stanowiło problem, ponieważ zapewniała ona aż 90% energii elektrycznej zużywanej na Litwie. 44.3. Uległ obniżeniu. Uzasadnienie (przykładowa odpowiedź): Zamknięcie Ignalińskiej Elektrowni Jądrowej sprawiło, że Litwa musiała znaleźć inne źródła pozyskiwania energii, np. importowanie jej z sąsiednich krajów, importowanie surowców energetycznych albo rozwijanie kosztownej energetyki bazującej na odnawialnych źródłach energii. VI. Usługi Zadanie 2 1. Niemcy 2. Polska 3. Stany Zjednoczone 4. Ukraina Zadanie 3 1. materialne 2. niematerialne 3. materialne 4. materialne 5. niematerialne 6. niematerialne 7. niematerialne Zadanie 4 4.1. C 4.2. Indie. 4.3. Im wyższy jest udział usług w strukturze zatrudnienia, tym większa wartość PKB przypada na jednego mieszkańca. 4.4. A, D Zadanie 5 Faza industrialna: C Faza preindustrialna: B Faza informacyjna: A Faza postindustrialna: D Zadanie 6 Transport lądowy: B, C, G Transport wodny: D, F, H Transport powietrzny: A, E Zadanie 7 7.1. Nazwa państwa: Demokratyczna Republika Konga. Przyczyna (przykładowa odpowiedź): Mała gęstość sieci dróg kołowych wynika z niskiego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego państwa oraz niekorzystnych warunków środowiska przyrodniczego (położenia w strefie klimatów równikowych). 7.2. Nazwa państwa: Republika Południowej Afryki. Przyczyna (przykładowa odpowiedź): Duża gęstość sieci dróg kołowych wynika ze względnie wysokiego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego i z wysokiego poziomu rozwoju cywilizacyjnego państwa oraz z istnienia licznych ośrodków przemysłowych. Zadanie 8 Przykładowe odpowiedzi: 1. tunele 2. stacje benzynowe 3. parkingi 4. węzły drogowe Zadanie 9 Przykładowe odpowiedzi: 1. Tunel usprawnia transport towarów i osób między północną a południową częścią Europy. 2. Tunel pozwala na przewożenie towarów koleją zamiast ciężarówkami, co przyczynia się m.in. do zmniejszenia presji transportu na środowisko przyrodnicze. 3. Tunel skraca czas podróży, np. o godzinę podczas jazdy z Zurychu do Mediolanu. Zadanie 10 Nazwa państwa: Islandia. Wyjaśnienie (przykładowa odpowiedź): Na brak sieci kolejowej mają wpływ głównie niekorzystne warunki naturalne. Islandia jest górzystą wyspą z licznymi wulkanami, lodowcami i rzekami. Zadanie 11 Przykładowe odpowiedzi: 1. Niemcy odznaczają się wyższym niż Sudan poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego, co wpływa na możliwość ponoszenia kosztów związanych z budową infrastruktury kolejowej. 2. Społeczeństwo Niemiec jest zamożniejsze od społeczeństwa Sudanu, co przyczynia się do jego większej mobilności. 3. W Niemczech (w przeciwieństwie do Sudanu) istnieją liczne ośrodki przemysłowe, co powoduje konieczność transportu wytwarzanych produktów. 4. Niemcy są położone w strefie klimatów umiarkowanych, w której panują korzystniejsze warunki dla budowy i utrzymania infrastruktury kolejowej. Z kolei Sudan leży w strefie klimatów zwrotnikowych, gdzie przeważają tereny pustynne. Zadanie 12 12.1. 1. Rosja 2. Francja 3. Norwegia 4. Australia 12.2. 2 Zadanie 13 13.1. Transport wodny śródlądowy. 13.2 1. F 2. P 3. F 4. P 5. P 13.3. A, D, F Zadanie 29 29.1. Stany Zjednoczone: Chiny: Holandia: Indie: Kanada: Singapur: 2 501 305 mln USD – 3 128 992 mln USD = 2 651 010 mln USD – 2 548 088 mln USD = 771 027 mln USD – 673 535 mln USD = 537 042 mln USD – 642 969 mln USD = 544 798 mln USD – 581 160 mln USD = 642 275 mln USD – 545 548 mln USD = – 627 687 mln USD 102 922 mln USD 97 429 mln USD – 105 918 mln USD – 36 362 mln USD 96 727 mln USD 29.2. Nazwa państwa: Chiny Przyczyna (przykładowa odpowiedź): Chiny są największym światowym eksporterem i kluczowym partnerem handlowym większości państwa świata. 29.3. Nazwa państwa: Stany Zjednoczone Przyczyna (przykładowa odpowiedź): Stany Zjednoczone odznaczają się bardzo dużym zapotrzebowaniem na różnego rodzaju towary, których ogromne ilości importują niemal z całego świata. Zadanie 30 30.1. A. Arabia Saudyjska B. Bangladesz C. Japonia D. Brazylia 30.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Zasoby surowców mineralnych. 2. Warunki klimatyczno-glebowe. 3. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. 30.3. 1; B Zadanie 31 31.1. A. Chiny B. Stany Zjednoczone C. Niemcy Przyczyny (przykładowe odpowiedzi): 1. Chiny dysponują ogromnymi zasobami taniej siły roboczej i dlatego są ważnym producentem wielu towarów oraz największym na świecie eksporterem. 2. Stany Zjednoczone i Niemcy są krajami o wysokim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego i dlatego są zarówno dużymi eksporterami, jak i importerami. 32.2. A, B, D, F Zadanie 32 1. Ustalenie cen adekwatnych do kosztów produkcji. 2. Godne warunki pracy. 3. Niewykorzystywanie dzieci do pracy. 4. Zrównanie płac kobiet i mężczyzn. Zadanie 33 Uzupełnione kolejno: Europy, Azji, zwiększania się dochodów ludności, 3-krotnie. Zadanie 34 34.1. A. turystyka sportowa B. turystyka uzdrowiskowa C. turystyka krajoznawcza D. turystyka pielgrzymkowa 34.2. Litera: A Przykładowe odpowiedzi: 1. wspinaczka górska 2. speleologia 3. nurkowanie 4. żeglarstwo Zadanie 35 35.1. Przykładowe odpowiedzi: 1. Bliskość Europy (Egipt) lub położenie na tym kontynencie (Hiszpania i Grecja). 2. Duże dochody Europejczyków, w znacznym stopniu przeznaczane przez nich na turystykę. 3. Dobrze rozwinięty transport lotniczy (duża ilość tanich przewoźników przewożących z Europy turystów). 35.2. Niestabilna sytuacja polityczna związana z arabską wiosną (np. zamachy bombowe w kurortach turystycznych). Zadanie 36 1. W Chorwacji i Grecji największy stopień wykorzystania miejsc noclegowych występuje w miesiącach letnich, które są najbardziej atrakcyjne dla turystów ze względu na walory klimatyczne. 2. W Austrii i Szwajcarii przez cały rok stopień wykorzystania miejsc noclegowych jest na zbliżonym poziomie. W miesiącach zimowych turyści przyjeżdżają tam głównie na narty, a w pozostałych miesiącach – na przykład w celu uprawiania turystyka pieszej czy wysokogórskiej. Zadanie 37 37.1. 1. Machu Picchu – Peru – B 2. Angkor Wat – Kambodża – F 3. Karnak – Egipt – D 37.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Przeobrażanie i degradacja krajobrazu. 2. Zatracanie przez mieszkańców odrębności kulturowej. 3. Wzrost cen towarów i usług. Zadanie 38 38.1. 1. Waranasi – E – Indie – hinduizm 2. Mekka – D – Arabia Saudyjska – islam 3. Fatima – A – Portugalia – chrześcijaństwo 38.2 Wyjaśnienie: Miasto oznaczone na mapie literą C jest świętym miastem i celem pielgrzymek wyznawców trzech wielkich religii monoteistycznych: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Nazwa miasta: Jerozolima. VII. Wpływ człowieka na środowisko Zadanie 2 Przykładowe odpowiedzi: 1. Duże nasłonecznienie. 2. Wysoka temperatura powietrza. 3. Brak wiatru lub słodkiej wody. 4. Duże stężenie szkodliwych pyłów w atmosferze (spaliny, fabryki). Zadanie 3 Konflikt ekologiczny to konflikt między człowiekiem a środowiskiem przyrodniczym. Przykładem może być stosowanie w rolnictwie chemicznych środków ochrony roślin, pozwalających minimalizować straty powodowane przez szkodniki, ale wywierających negatywny wpływ m.in. na stan gleb i wód, oraz na zdrowie człowieka. Zadanie 4 4.1. D 4.2. Przykładowe odpowiedzi: 1. Wyższa temperatura gruntu powoduje roztapianie wieloletniej zmarzliny, czego konsekwencją jest utrudniony transport na obszarach okołobiegunowych. 2. Topnienie wieloletniej zmarzliny może powodować problemy z budownictwem. W wyniku tego procesu mogą zapadać się budynki. Zadanie 5 A, B, E Zadanie 6 2; B Zadanie 7 Nazwa procesu: globalne ocieplenie. Wyjaśnienie (przykładowa odpowiedź): W atmosferze nastąpiła zbyt duża koncentracja gazów cieplarnianych, w efekcie czego powstaje efekt szklarniowy (cieplny). W połowie XX w. nastąpiła na świecie bardzo szybka industrializacja, co łączyło się z masowym wydobywaniem i spalaniem surowców kopalnych, które dostarczyły do atmosfery CO2, metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), flurowęglowodory (HFCs). W tym czasie nastąpił również bardzo intensywny wzrost transportu, który przyczynił się do spalania paliw. Zadanie 8 A. Nigeria B. Polska C. Niemcy D. Chiny E. Stany Zjednoczone Zadanie 9 Przykładowa odpowiedź: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju gospodarczego Polski (wyrażonym wartością PKB) zmniejsza się emisja podstawowych zanieczyszczeń gazowych powietrza. Zadanie 10 10.1. Przykładowe odpowiedzi: 1. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym i społeczno-gospodarczym ilość gazów cieplarnianych rośnie. 2. Emisja gazów rośnie równomiernie. 10.2. 1. Freon – D 2. Dwutlenek węgla – A 10.3. Przykładowe odpowiedzi: 1. Para wodna – parowanie oceanów, innych zbiorników wodnych i roślin. 2. Dwutlenek węgla – aktywność biologiczna flory i fauny (oddychanie i fotosynteza), aktywność wulkaniczna. Zadanie 11 Przykładowe odpowiedzi: Skutki przyrodnicze: 1. Zaburzenie istniejącego ekosystemu, związane z budową sztucznego zbiornika. 2. Zmiany klimatyczne na obszarach położnych koło nowego zbiornika. Skutki społeczno-gospodarcze: 1. Zaspokajanie potrzeb energetycznych kontynentu afrykańskiego. 2. Przymusowe przesiedlenia ludności.