Inteligencja a inteligencja emocjonalna, Notatki z Psychologia

Pobierz Inteligencja a inteligencja emocjonalna i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity! Inteligencja a inteligencja emocjonalna Wprowadzenie Przeczytaj Film 1 Film 2 Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Psychologia różnic indywidualnych, [w:] Jan Strelau, Bogdan Zawadzki, Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1, red. Dariusz Doliński, Jan Strelau, Gdańsk 2008, s. 817. Źródło: Typy wielorakich inteligencji według koncepcji Howarda Gardnera, dostępny w internecie: sp107.wroclaw.pl [dostęp 27.08.2020 r.]. Źródło: Joanna Piekarska, Zdolności emocjonalne kobiet i mężczyzn a stosowane strategie radzenia sobie ze stresem, „Studia Psychologica” 2015, nr 1, t. 15, s. 5–18. Źródło: Monika Zińczuk, Robert J. Sternberg, Linda Jarvin, Elena L. Grigorenko, Mądrość, inteligencja i twórczość w nauczaniu. Jak zapewnić uczniom sukces, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018, ss. 216, dostępny w internecie: czasopisma.marszalek.com.pl [dostęp 27.08.2020 r.]. Źródło: stres, dostępny w internecie: encyklopedia.pwn.pl [dostęp 27.08.2020 r.]. Przeczytaj Teorie inteligencji Liczne badania naukowe potwierdzają jednak, że istnieje wiele rodzajów inteligencji. Poniżej scharakteryzowane zostaną najważniejsze teorie inteligencji. Inteligencja wieloraka Gardnera Howard Gardner sformułował kolejną wpływową teorię inteligencji, wskazującą na istnienie siedmiu podstawowych jej form: Gardner sugerował istnienie jeszcze innych typów – inteligencji przyrodniczej i egzystencjalnej. Wyróżnione przez niego rodzaje inteligencji składają się na zespół współgrających z sobą zdolności. Każdy z nich umożliwia rozwiązywanie problemów określonego typu. Przyczyną powstania tej teorii były obserwacje behawioralne i neurologiczne, które skłoniły Gardnera do sformułowania teorii wielu rodzajów inteligencji, z których każdy ma swoje źródło w innym rejonie układu nerwowego. Triarchiczna teoria Sternberga Alternatywną teorię wielu inteligencji sformułował Robert Sternberg, który pojmował inteligencję w kategoriach przetwarzania informacji. Postulował on trójskładnikową strukturę inteligencji, na którą składa się: Inteligencja składnikowa — umożliwia rozwiązywanie problemów i nabywanie nowej wiedzy, formułowanie sądów, ocen i znajdowanie różnic; przez to pojęcie Sternberg rozumie zasadniczą zdolność przydatną w zadaniach szkolnych i naukowych. Howard Gardner Źródło: Interacon-Design, licencja: CC BY-SA 2.0. 1 Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Według Sternberga tym, co mierzą testy inteligencji, jest inteligencja składnikowa. Jednak to wskaźniki inteligencji kontekstualnej (praktycznej) pozwalają lepiej przewidzieć powodzenie w realizacji zadań zawodowych. Poziom tej drugiej inteligencji nie pozwala na przewidzenie osiągnięć akademickich. Także inteligencja doświadczeniowa (twórcza) jest czymś innym od ilorazu inteligencji, jednak warunkiem znajdowania innowacyjnych rozwiązań problemów jest posiadanie w miarę wysokiego ilorazu inteligencji. Inteligencja emocjonalna Powodzenie w realizacji codziennych zadań i odniesienie życiowego sukcesu zależy w dużej mierze od rozumienia i regulowania własnych emocji i kontaktów z innymi ludźmi. Pojęcie inteligencji emocjonalnej wprowadzili Peter Salovey i John Mayer, a rozpowszechnił je Daniel Goleman. Goleman wyodrębnił pięć kompetencji składowych: samoświadomość, rozumianą jako wiedzę o odczuwanych emocjach i umiejętność wykorzystania tych emocji w procesach decyzyjnych; Inteligencja doświadczeniowa — zdolność do odkrywania czegoś nowego, formułowania hipotez i teorii, korzystania z dotychczasowych doświadczeń; pojęcie to najbliższe jest znaczeniowo twórczości. Inteligencja kontekstualna — zdolność do przystosowania się do wymagań własnego środowiska i zastosowania posiadanej wiedzy do rozwiązywania problemów praktycznych; można ją określić mianem zaradności życiowej. 2 3 samoregulację, czyli panowanie nad emocjami, tak aby ułatwiały one wykonywanie bieżących zadań; motywację, czyli umiejętność kierowania się swoimi preferencjami w wyznaczaniu celów i dążeń, przejmowanie inicjatywy, podejmowanie wysiłków mimo porażek; empatię, definiowaną jako wyczuwanie uczuć innych ludzi i umiejętność percepcji sytuacji z punktu widzenia innych osób; umiejętności społeczne, czyli umiejętność panowania nad emocjami w kontaktach z innymi ludźmi, rozpoznawania sytuacji społecznych oraz sieci powiązań międzyludzkich. Pojęcie inteligencji emocjonalnej powstało jako odzew na zapotrzebowanie psychologów dotyczące innych niż zdolności akademickie, bardziej trafnych wyznaczników sukcesu życiowego. Teorie czynnikowe Wielu badaczy zakładało, że na inteligencję składa się nie jeden, lecz wiele rodzajów zdolności umysłowych. Według różnych ujęć liczba możliwych czynników wchodzących w skład inteligencji wahała się od jednego do stu! Trzy najważniejsze teorie tego nurtu – koncepcje Spearmana, Thurstona i Cattella – scharakteryzowano poniżej. Daniel Goleman Źródło: World Economic Forum, licencja: CC BY-SA 2.0. Film 2 Polecenie 1 Obejrzyj film, w którym prof. Dariusz Doliński wyjaśnia, jak zarządzać emocjami. Następnie zastanów się, w jakich sytuacjach dobrze by było, aby zapanować nad własnymi emocjami. Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DGQJiNXl7 Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Film nawiązujący do treści materiału Zarządzanie emocjami. Sprawdź się Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 Przedstaw kilka sytuacji, w których według ciebie należałoby osłabić negatywne emocje. Podaj też sposoby, jak to zrobić. Ćwiczenie 1 Zaznacz, która z kompetencji nie jest składową koncepcji inteligencji emocjonalnej rozpowszechnioną przez D. Golemana. samoregulacja autoprezentacja samoświadomość motywacja Ćwiczenie 2 Zaznacz, z jakich elementów składa się teoria inteligencji sformułowana przez R. Sternberga. inteligencja doświadczeniowa inteligencja uczuciowa inteligencja składnikowa inteligencja kontekstualna         輸 輸 Ćwiczenie 3 Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. Stwierdzenie Prawda Fałsz Powodzenie w realizacji codziennych zadań i odniesienie życiowego sukcesu zależy w dużej mierze od rozumienia i regulowania własnych emocji i kontaktów z innymi ludźmi. Inteligencja interpersonalna to zdolność tworzenia adekwatnego modelu siebie i obserwacji własnych emocji (np. u duchownych). Robert Sternberg pojmował inteligencję w kategoriach przetwarzania informacji. Inteligencja intrapersonalna to zdolność rozumienia innych ludzi i współdziałania z nimi (np. u nauczycieli, psychologów).         醙 Ćwiczenie 5 Dopasuj przykładowe grupy zawodów do typów inteligencji, które sprzyjają dobremu funkcjonowaniu w tych profesjach. Inteligencja ruchowa analityk medyczny, audytor, bankowiec, chemik, doradca finansowy, ekonomista, fizyk, geodeta, informatyk, inżynier, kasjer, księgowy, konstruktor, lekarz, logistyk, makler, menedżer, matematyk, statystyk Inteligencja językowa akrobata, aktor, budowlaniec, klaun, elektryk, hydraulik, instruktor fitness, marynarz, mechanik, modelka, mim, nauczyciel wychowania fizycznego, policjant, przewodnik turystyczny, ratownik, rehabilitant, rzemieślnik, rzeźbiarz, sportowiec, sprzątaczka, stolarz, strażak, ślusarz, tancerz, tkacz, tokarz, wikliniarz, zdun Inteligencja wizualno-przestrzenna architekt, dekorator, geodeta, fotograf, fryzjer, grafik, ilustrator, kierowca, konstruktor, kosumolog, malarz, naukowiec, pilot, plastyk, projektant, reżyser, rzeźbiarz, scenarzysta, stylista, wizażysta Inteligencja matematyczno-logiczna adwokat, aktor, akwizytor, analityk rynku, ankieter, doradca finansowy, dziennikarz, korektor, księgarz, lingwista, nauczyciel, pisarz, polityk, prawnik, przedstawiciel handlowy, recepcjonista, redaktor, socjolog, terapeuta, tłumacz 醙 Ćwiczenie 6 Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie. Monika Zińczuk Robert J. Sternberg, Linda Jarvin, Elena L. Grigorenko, Mądrość, inteligencja i twórczość w nauczaniu. Jak zapewnić uczniom sukces, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018, ss. 216 Koncepcja (…) promuje trzy właściwości jednostki: mądrość, inteligencję oraz kreatywność, które pobudzane i stosowane jednocześnie, pozwalają wykorzystywać optymalnie pamięć, wiedzę i inne zdolności. To one tworzą wyznacznik edukacji stymulującej, której podstawowym założeniem jest ich zintegrowane rozwijanie i zrównoważone wykorzystywanie. Taka edukacja warunkuje myślenie transgresyjne polegające na wychodzeniu poza dostarczone informacje (…). Efektywność ich wykorzystania wzmacniana jest dodatkowo poprzez aktywność własną jednostki i zaangażowanie w zadanie. Źródło: Monika Zińczuk, Robert J. Sternberg, Linda Jarvin, Elena L. Grigorenko, Mądrość, inteligencja i twórczość w nauczaniu. Jak zapewnić uczniom sukces, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018, ss. 216, dostępny w internecie: czasopisma.marszalek.com.pl [dostęp 27.08.2020 r.]. “ Wyjaśnij pojęcie „myślenie transgresyjne”. 難 Ćwiczenie 7 Zapoznaj się z grafiką i wykonaj polecenie. Wyjaśnij, jaką rolę pełni inteligencja w procesie uczenia się. 難 Dla nauczyciela Autorka: Paulina Wierzbińska Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie, Wiedza o społeczeństwie 2022 Temat: Inteligencja a inteligencja emocjonalna Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony Podstawa programowa: Zakres rozszerzony I. Człowiek w społeczeństwie. Uczeń: 2) wyjaśnia kwestię racjonalności, emocji, uczuć, temperamentu i charakteru w postępowaniu człowieka; rozróżnia inteligencję i inteligencję emocjonalną. Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej. Cele operacyjne: Uczeń: wyjaśnia pojęcie inteligencji; charakteryzuje rodzaje inteligencji; analizuje przyporządkowanie do danej sytuacji uruchamiane rodzaje inteligencji. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm; lekcja odwrócona. Metody i techniki nauczania: burza mózgów; analiza tekstu źródłowego; quiz; rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych. Formy zajęć: praca indywidualna; praca w grupach; praca w parach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; flipcharty i markery; pudełko na pytania uczniów. Przebieg lekcji Przed lekcją 1. Uczniowie zapoznają się z e‐materiałem. 2. Następnie na pojedynczych kartkach zapisują 5 pytań dotyczących tematu lekcji. Faza wstępna: 1. Nauczyciel przedstawia temat lekcji. 2. Uczniowie na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją proponują cele zajęć. 3. Nauczyciel prosi uczniów, aby do pudełka wrzucili przygotowane w domu pytania. 4. Klasa wspólnie stara się wyjaśnić, czym jest inteligencja. Z pomocą nauczyciela redaguje krótką definicję. Faza realizacji: 1. Podział klasy na grupy czteroosobowe. Zespoły otrzymują arkusze flipcharta i markery. Grupy wybierają osobę koordynującą pracę grupy. 2. Nauczyciel losuje pytania, grupy zapisują odpowiedzi na flipcharcie. Po wyznaczonym czasie koordynatorzy grup czytają odpowiedzi. Nauczyciel przyznaje punkty. W razie konieczności nauczyciel wspólnie z uczniami koryguje wypowiedzi. 3. Nauczyciel sam decyduje, po ilu rundach gra się kończy. Może przyznać grupom oceny cząstkowe za ich pracę. 4. Zespół klasowy ogląda film „Zarządzanie emocjami” i dyskutuje na temat tego, w jakich sytuacjach dobrze jest osłabić negatywne emocje i jak to zrobić. 5. Uczniowie pojedynczo lub w parach wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia interaktywne, a następnie wspólnie omawiają odpowiedzi. Faza podsumowująca: 1. Uczniowie dyskutują na temat rodzajów inteligencji. Nauczyciel może przeprowadzić głosowanie za pomocą widżetu na temat tego, jaki typ inteligencji uczniowie oceniają u siebie najlepiej. Praca domowa: Wykonaj pozostałe ćwiczenia interaktywne. Materiały pomocnicze: Typy wielorakich inteligencji według koncepcji Howarda Gardnera, dostępny w internecie: sp107.wroclaw.pl. Monika Zińczuk, Robert J. Sternberg, Linda Jarvin, Elena L. Grigorenko, Mądrość, inteligencja i twórczość w nauczaniu. Jak zapewnić uczniom sukces, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018, dostępny w internecie: czasopisma.marszalek.com.pl. Stres, dostępny w internecie: encyklopedia.pwn.pl. Joanna Piekarska, Zdolności emocjonalne kobiet i mężczyzn a stosowane strategie radzenia sobie ze stresem, „Studia Psychologica” 2015, nr 1, t. 15. Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium: Film „Inteligencja emocjonalna” może być zaproszeniem do dyskusji na temat tego, w jakich różnych sytuacjach wykorzystujemy dane rodzaje inteligencji.