Matura jezyk polski 2023 przykladowy arkusz cke ..., Prezentacje z Język polski

Pobierz Matura jezyk polski 2023 przykladowy arkusz cke ... i więcej Prezentacje w PDF z Język polski tylko na Docsity! Rodzaj dokumentu: Zasady oceniania rozwiązań zadań Egzamin: Egzamin maturalny Arkusz pokazowy Przedmiot: Język polski Arkusz 2. Wypracowanie Poziom: Poziom podstawowy Formy arkusza: MPOP-P2-100, MPOP-P2-300, MPOP-P2-400, MPOP-P2-660, MPOP-P2-Q00 Data publikacji dokumentu: 4 marca 2022 r. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 2 z 35 Zadanie 17. (0–35) Wybierz jeden z poniższych tematów i napisz wypracowanie. • W wypracowaniu rozważ problem podany w temacie. Przedstaw również swoje zdanie i je uzasadnij. • W rozważaniach przedstaw argumenty, odwołując się do utworów literackich wskazanych w temacie oraz do wybranych kontekstów (np.: historycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, religijnego, mitologicznego, biblijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego). • Jednym z utworów literackich musi być lektura obowiązkowa wybrana spośród lektur wymienionych na stronach 2 i 3 tego arkusza egzaminacyjnego. • Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 wyrazów. Temat 1. Podróżowanie jako sposób na poznanie świata i samego siebie. W pracy odwołaj się do: • wybranej lektury obowiązkowej • innego utworu literackiego • wybranych kontekstów. Temat 2. Miłość – inspiruje, ale czasem podcina skrzydła. W pracy odwołaj się do: • wybranej lektury obowiązkowej • innego utworu literackiego wybranych kontekstów. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 5 z 35 Bolesław Prus ukazuje obraz Warszawy. Za zdania informacyjne uznaje się również sformułowania będące wyłącznie przepisanymi fragmentami polecenia lub parafrazą polecenia. 4. Jeśli jedyna lektura obowiązkowa jest przywołana lakonicznie, bardziej w kontekście / w nawiązaniu do innego utworu literackiego, który zdający szerzej omawia w wypracowaniu, wówczas przywołanie tej lektury traktowane jest jako spełnienie formalnych warunków zadania, ale oceniając KLiK, nie uwzględnia się tej lektury jako kontekst. 5. „Problem wskazany w poleceniu” obejmuje: a) zakres merytoryczny zagadnienia, którego omówienie jest wymagane, ORAZ b) opinię zdającego wraz z uzasadnieniem. 6. Wypracowanie przynajmniej częściowo dotyczy problemu wskazanego w poleceniu, jeżeli obejmuje co najmniej jeden aspekt zakresu merytorycznego ORAZ opinię albo uzasadnienie. 7. Wypracowanie przynajmniej częściowo jest wypowiedzią argumentacyjną, jeżeli zawiera co najmniej jeden akapit argumentacyjny. 2. Kompetencje literackie i kulturowe (maksymalnie 16 punktów) Sprawdzając wypracowanie zdającego w tym kryterium, egzaminator będzie oceniał, czy w wypracowaniu zdający: • wykorzystał znajomość – odpowiednio – wskazanej w poleceniu lub wybranej lektury obowiązkowej oraz innego utworu literackiego w sposób funkcjonalny • funkcjonalnie wykorzystał konteksty, np.: historycznoliteracki, teoretycznoliteracki, literacki, biograficzny, kulturowy, mitologiczny, biblijny, religijny, historyczny, filozoficzny, egzystencjalny, polityczny, społeczny, które pogłębiają i rozwijają rozważany problem • przedstawił bogatą argumentację, świadczącą o jego erudycji • wykazał się wiedzą i umiejętnościami z zakresu kształcenia literackiego i kulturowego oraz kształcenia językowego • nie popełnił błędów rzeczowych zarówno w odniesieniu do przywołanych tekstów literackich oraz kontekstów, jak i terminologii historycznoliterackiej oraz/lub teoretycznoliterackiej. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 6 z 35 Funkcjonalność wykorzystania utworów wskazanych w poleceniu (lektury obowiązkowej oraz innego utworu literackiego). Poziom argumentacji wypowiedzi; erudycyjność wypowiedzi Liczba punktów Błędy rzeczowe Dwa utwory wykorzystane w pełni funkcjonalnie. • Bogata argumentacja. • Funkcjonalne wykorzystanie dwóch kontekstów. • Wypowiedź świadczy o erudycji zdającego. 16 pkt Z a k a ż d y b łą d r z e c z o w y n a le ż y o d ją ć 1 p k t o d o g ó ln e j lic z b y p u n k tó w p rz y z n a n y c h z a K L iK ( o d 0 d o 1 6 ; b e z p u n k tó w u je m n y c h ). • Zadowalająca argumentacja. • Co najmniej jeden kontekst wykorzystany funkcjonalnie. 15 pkt • Zadowalająca argumentacja. • W pracy kontekst/konteksty wykorzystano częściowo funkcjonalnie. 14 pkt • Powierzchowna argumentacja. • W pracy nie wykorzystano funkcjonalnie kontekstów. 13 pkt Jeden utwór wykorzystany w pełni funkcjonalnie, a drugi – częściowo funkcjonalnie. • Bogata argumentacja. • Funkcjonalne wykorzystanie dwóch kontekstów. • Wypowiedź świadczy o erudycji zdającego. 12 pkt • Zadowalająca argumentacja. • Co najmniej jeden kontekst wykorzystany funkcjonalnie. 11 pkt • Powierzchowna argumentacja. • W pracy kontekst/konteksty wykorzystano częściowo funkcjonalnie. 10 pkt • Powierzchowna argumentacja. • W pracy nie wykorzystano funkcjonalnie kontekstów. 9 pkt Dwa utwory wykorzystane częściowo funkcjonalnie. • Trafna argumentacja. • Funkcjonalne wykorzystanie dwóch kontekstów. • Praca zawiera fragmenty erudycyjne. 8 pkt • Zadowalająca argumentacja. • Co najmniej jeden kontekst wykorzystany funkcjonalnie. 7 pkt • Powierzchowna argumentacja. • W pracy kontekst/konteksty wykorzystano częściowo funkcjonalnie. 6 pkt • Powierzchowna argumentacja. • W pracy nie wykorzystano funkcjonalnie kontekstów. 5 pkt Tylko jeden utwór wykorzystany częściowo ALBO w pełni funkcjonalnie. • Trafna argumentacja. • Funkcjonalne wykorzystanie dwóch kontekstów. 4 pkt • Zadowalająca argumentacja. • Co najmniej jeden kontekst wykorzystany funkcjonalnie. 3 pkt • Powierzchowna argumentacja. • W pracy kontekst/konteksty wykorzystano częściowo funkcjonalnie. 2 pkt • Powierzchowna argumentacja. • W pracy nie wykorzystano funkcjonalnie kontekstów. 1 pkt Żaden utwór nie został wykorzystany przynajmniej w części funkcjonalnie. 0 pkt Uwaga: jeżeli ostateczna liczba punktów przyznana w kryterium Kompetencje literackie i kulturowe, tj. liczba punktów po odjęciu punktów za błędy rzeczowe (jeżeli wystąpiły w pracy), wynosi 0 pkt, wówczas w pozostałych kryteriach (Kompozycja wypowiedzi oraz Język wypowiedzi) przyznaje się 0 pkt. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 7 z 35 Wyjaśnienia (kryterium 2. – KLiK) 1. Poprzez wykorzystanie utworu rozumie się wykorzystanie znajomości jego treści oraz odczytanych sensów. 2. Zdający powinien funkcjonalnie wykorzystać w wypracowaniu znajomość dwóch utworów wskazanych w poleceniu, tzn. lektury obowiązkowej ORAZ innego utworu literackiego. Funkcjonalne wykorzystanie znajomości tekstu oznacza przywołanie w wypracowaniu: 1) takich elementów fabuły, np. wydarzeń, bohaterów, wątków 2) sensów utworów, które istotnie wspierają tok rozumowania zdającego, albo dobrze ilustrują to, o czym zdający pisze. Funkcjonalność wykorzystania znajomości tekstów ocenia się w odniesieniu do tematu pracy. Jeżeli w części zasadniczej pracy w charakterze argumentów/przykładów wykorzystane są elementy fabuły lub sensy utworów, które nie są spójne np. ze stanowiskiem zdającego wyrażonym we wstępie do pracy – wówczas uwzględnia się tę niespójność w ocenie spójności. 3. Utwór literacki nie jest wykorzystany funkcjonalnie, jeżeli zdający wyłącznie streszcza ten utwór lub wybrane jego wątki, ale nie wyciąga żadnego wniosku, nie formułuje żadnej refleksji związanej ze streszczonym utworem. 4. Jeżeli zdający w wypracowaniu napisze więcej niż o dwóch utworach literackich (np. o dwóch lekturach obowiązkowych i o dwóch innych tekstach literackich), o różnym stopniu funkcjonalności, do oceny stopnia realizacji kryterium bierze się pod uwagę dwa utwory wykorzystane w sposób najbardziej funkcjonalny, z których jeden musi być lekturą obowiązkową. Pozostałe utwory mogą być traktowane jako kontekst literacki. 5. Argumentacja to udowodnienie tezy/opinii/stanowiska przedstawionego przez zdającego za pomocą argumentów. Bogata argumentacja – to argumentacja rzeczowa, pogłębiona, poparta trafnymi przykładami i szeroka/wieloaspektowa, uwzględniająca konteksty, stanowiąca – jako całość – wnikliwą analizę problemu sformułowanego w poleceniu; zawiera elementy refleksji / głębszego namysłu nad problemem. W sytuacji, gdy znajomość utworów literackich została wykorzystana częściowo funkcjonalnie, mówimy o argumentacji trafnej. Zadowalająca argumentacja – to argumentacja rzeczowa, pogłębiona, poparta trafnymi przykładami. Powierzchowna argumentacja – to argumentacja oparta na uogólnieniach, niewnikająca w istotę rzeczy, poprzestająca na pobieżnych obserwacjach, mało dokładna, czasami niepoparta przykładami; również argumentacja, w której zdający podejmuje próbę zbudowania argumentu, dobierając jedynie środki językowe typowe dla struktur argumentacyjnych, np. Moim pierwszym argumentem jest... 6. Kontekst należy rozumieć jako odniesienie się przez zdającego w pracy do np.: 1) innego utworu literackiego niż wskazany w poleceniu 2) historii literatury 3) teorii literatury W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 10 z 35 3a. Struktura wypowiedzi Uporządkowanie elementów treściowych wypowiedzi Podział wypowiedzi Liczba punktów Elementy treściowe wypowiedzi w całości lub w przeważającej części pracy są zorganizowane problemowo. Poprawny zarówno w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie), jak i w zakresie struktury akapitów; sposób podziału tekstu pomaga w zrozumieniu tez zdającego. Dopuszczalna 1 usterka. 3 pkt A Usterki w podziale tekstu w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie) ALBO w zakresie struktury akapitów. 2 pkt B Usterki w podziale tekstu w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie) ORAZ w zakresie struktury akapitów. 1 pkt C • W pracy podjęta jest próba organizacji elementów treściowych wypowiedzi problemowo. • Elementy treściowe wypowiedzi zorganizowane w pracy częściowo problemowo, częściowo wyłącznie pod względem formalnym. • Elementy treściowe wypowiedzi w całości lub w przeważającej części pracy zorganizowane wyłącznie pod względem formalnym, np. wg kolejno omawianych tekstów literackich. Poprawny zarówno w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie), jak i w zakresie struktury akapitów; sposób podziału tekstu pomaga w zrozumieniu tez zdającego. Dopuszczalna 1 usterka. 2 pkt D Usterki w podziale tekstu w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie) ALBO w zakresie struktury akapitów. 1 pkt E Usterki w podziale tekstu w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie) ORAZ w zakresie struktury akapitów. 0 pkt F Elementy treściowe wypowiedzi niezorganizowane; wypowiedź stanowi zbiór w znacznej mierze niezależnych elementów. 0 pkt G W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 11 z 35 Wyjaśnienia (kryterium 3a – Struktura wypowiedzi) 1. Elementy treściowe wypowiedzi to – najogólniej rzecz ujmując – „bloki”, na które podzielone jest wypracowanie (w najprostszej formie: wstęp – część zasadnicza (rozwinięcie) – zakończenie, ale „część zasadnicza” zazwyczaj jest dzielona na kolejne „bloki”, tj. akapity). 1) Elementy treściowe wypowiedzi są zorganizowane problemowo (w toku problemowym), jeżeli każdy z „bloków” w części zasadniczej wypracowania omawia np. jeden aspekt tematu. Omawiając wybrany aspekt, zdający przywołuje argumentację i przykłady z różnych tekstów literackich / kontekstów; czynnikiem organizującym dany „blok” jest właśnie problem („ponadtekstowo”, „międzytekstowo”), a nie dany tekst literacki. 2) Możliwa jest sytuacja, w której zorganizowanie problemowe „pokrywa się” ze zorganizowaniem według kolejno omawianych tekstów literackich, jeżeli w pracy widoczny jest zamysł kompozycyjny wskazujący na tematyczne ustrukturyzowanie wypowiedzi, np. kolejny tekst literacki stanowi przykład umożliwiający np. uszczegółowienie wcześniej omawianego zagadnienia. 3) Elementy treściowe wypowiedzi są zorganizowane wyłącznie pod względem formalnym (w toku liniowym), jeżeli każdy z „bloków” w części zasadniczej wypracowania dotyczy innego tekstu literackiego / kontekstu, a jedynym identyfikowalnym czynnikiem organizującym taki układ jest po prostu omawianie w następujących po sobie „blokach” zagadnień dotyczących kolejnych tekstów / kontekstów; tekst jest zorganizowany wg tekstów „jeden po drugim” (np. zmiana kolejności akapitów nie wpływa na strukturę tekstu). 2. Ocena podziału wypowiedzi w skali ogólnej wymaga rozważenia proporcji i funkcjonalności zasadniczych „bloków” pracy, tj. wstępu – części zasadniczej – zakończenia. Usterki w podziale wypowiedzi w skali ogólnej mogą wynikać z np. nieproporcjonalnie i niefunkcjonalnie długiego wstępu, ze zbyt krótkiego (lakonicznego) zakończenia lub z braku jednego z tych „bloków”. 3. Ocena podziału wypowiedzi na akapity wymaga rozważenia, czy logika wywodu została odzwierciedlona w podziale na graficznie wyodrębnione i funkcjonalne akapity. Usterki w podziale wypowiedzi na akapity mogą wynikać np. z faktu, że w pracy występują wyodrębnione graficznie akapity, które nie stanowią zwartej myślowo całości, albo występują akapity, które powinny zostać podzielone na mniejsze bloki, ponieważ taki akapit zawiera kilka wątków (każdy z takich wątków stanowi sam w sobie zwartą myślowo całość). 4. W ocenie struktury wypowiedzi nie uwzględnia się niezrealizowania przez zdającego któregoś z elementów tematu, np. nieodwołania się w ogóle do jednego z tekstów wskazanych w temacie jako obowiązkowy. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 12 z 35 3b. Spójność wypowiedzi Wypowiedź jest w całości spójna lub występują w niej nie więcej niż 2 zaburzenia w spójności (tj. logice, uporządkowaniu) na poziomie poszczególnych akapitów LUB całej wypowiedzi. 3 pkt W wypowiedzi występuje 3–5 zaburzeń w spójności (tj. logice, uporządkowaniu) na poziomie poszczególnych akapitów LUB całej wypowiedzi. 2 pkt • W wypowiedzi występuje 6–8 zaburzeń w spójności (tj. logice, uporządkowaniu) na poziomie poszczególnych akapitów LUB całej wypowiedzi. LUB • Wstęp pracy jest treściowo niespójny z częścią zasadniczą pracy ALBO z zakończeniem pracy. ALBO • Zakończenie pracy jest treściowo niespójne z wstępem ALBO częścią zasadniczą pracy. 1 pkt • W wypowiedzi występuje 9 lub więcej zaburzeń w spójności (tj. logice, uporządkowaniu) na poziomie poszczególnych akapitów LUB całej wypowiedzi. LUB • Wstęp pracy jest treściowo niespójny z częścią zasadniczą pracy ORAZ z zakończeniem pracy. ALBO • Zakończenie pracy jest treściowo niespójne z wstępem ORAZ częścią zasadniczą pracy. 0 pkt Wyjaśnienia (kryterium 3b – Spójność wypowiedzi) 1. Wypowiedź jest spójna, jeżeli elementy, które ją tworzą, stanowią logiczną i uporządkowaną całość. 2. Wywód jest uporządkowany, jeśli każdy kolejny akapit wynika z poprzedniego, a np. przestawienie akapitów zaburzyłoby tok rozumowania przyjęty przez zdającego. 3. Zaburzenia w spójności mogą wynikać m.in. z: a) błędów logicznych, w tym ze zbyt daleko idących uogólnień, nieuzasadnionych wniosków (np. wnioski w zakończeniu pracy nie wynikają z przeprowadzonego rozumowania), sprzecznych stwierdzeń b) odstępstw od podporządkowania wywodu myśli przewodniej, np. wypracowanie zawiera niefunkcjonalne fragmenty stanowiące niezwiązane z tematem wątki poboczne c) zredagowaniu wstępu lub rozwinięcia, lub zakończenia, lub akapitu, które nie pasują logicznie do pozostałej części wypracowania, nie łączą się logicznie z poprzedzającą je częścią / poprzedzającym je akapitem d) rozwijania jednocześnie więcej niż jednego wątku („zazębiania” się wątków) e) pomijania pośrednich ogniw rozumowania, tzw. skróty myślowe f) wprowadzenie treści nieistotnych, zbędnych dla pracy, bez związku / pozostających w wątpliwym związku z tematem/wywodem g) wprowadzania dygresji stosowanych niefunkcjonalnie h) przerywania toku myślenia zbędnymi zdaniami. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 15 z 35 Wyjaśnienia (kryterium 4a – Zakres i poprawność środków językowych) 1. Nie każde nieprecyzyjne sformułowanie jest niepoprawne językowo (stanowi błąd językowy); może być przejawem nieporadności językowej. Błędem jest nieporadność językowa będąca oczywistym nieuzasadnionym naruszeniem obowiązującej normy językowej. 2. Indywidualne upodobania językowe egzaminatora nie mogą wpływać na ocenę poprawności środków językowych w pracy zdającego. 3. W wypracowaniu występuje zróżnicowana składnia, jeżeli w pracy zdający wykorzystał poprawnie co najmniej 4 różne struktury składniowe, np.: zdanie pojedyncze, zdanie złożone, zdanie wielokrotnie złożone, równoważnik zdania, imiesłowowy równoważnik zdania, strona bierna, paralelizm składniowy, poprawne wprowadzanie cytatu, zdanie pytające, zdanie wtrącone. 4. W wypracowaniu występuje zróżnicowana leksyka, jeżeli w pracy zdający np. stosuje wyrazy/wyrażenia synonimiczne, stosuje bogatą frazeologię, używa precyzyjnego słownictwa, w tym np. terminologii. 5. W ocenie zróżnicowania leksyki nie uwzględnia się nieuzasadnionych powtórzeń wyrazów, zwrotów. Nieuzasadnione powtórzenia są uwzględniane w liczbie błędów językowych. 4b. Poprawność ortograficzna Praca jest bezbłędna albo zawiera nie więcej niż 1 błąd ortograficzny. 2 pkt Praca zawiera 2–3 błędy ortograficzne. 1 pkt Praca zawiera 4 lub więcej błędów ortograficznych. 0 pkt Uwaga: Ten sam wyraz zapisany niepoprawnie ortograficznie, powtórzony w wypracowaniu, jest liczony jako jeden błąd ortograficzny. 4c. Poprawność interpunkcyjna Praca jest bezbłędna albo zawiera nie więcej niż 4 błędy interpunkcyjne. 2 pkt Praca zawiera 5–8 błędów interpunkcyjnych. 1 pkt Praca zawiera 9 lub więcej błędów interpunkcyjnych. 0 pkt W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 16 z 35 Uwagi 1. Jeżeli wypowiedź jest nieczytelna (w rozumieniu czytelności zapisu), egzaminator oceni ją na 0 pkt. 2. Jeżeli wypowiedź nie zawiera w ogóle rozwinięcia (np. zdający napisał tylko wstęp), egzaminator przyzna 0 pkt w każdym kryterium. 3. Jeżeli wypowiedź zawiera mniej niż 400 wyrazów, jest oceniana wyłącznie w kryteriach: Spełnienie formalnych warunków polecenia oraz Kompetencje literackie i kulturowe. W pozostałych kryteriach egzaminator przyzna 0 punktów. 4. Jeżeli wypowiedź jest napisana niesamodzielnie, np. zawiera fragmenty odtworzone z podręcznika, zadania zawartego w arkuszu egzaminacyjnym lub innego źródła, w tym internetowego, lub jest przepisana od innego zdającego, wówczas egzamin z języka polskiego, w przypadku takiego zdającego, zostanie unieważniony. 5. Zabronione jest pisanie wypowiedzi obraźliwych, wulgarnych lub propagujących postępowanie niezgodne z prawem. W przypadku takich wypowiedzi zostanie podjęta indywidualna decyzja dotycząca danej pracy, np. nie zostaną przyznane punkty za styl i język lub cała wypowiedź nie będzie podlegała ocenie. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 17 z 35 INFORMACJA O ZASADACH OCENIANIA NA EGZAMINIE MATURALNYM Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE PODSTAWOWYM I ROZSZERZONYM WYPRACOWAŃ ZDAJĄCYCH ZE STWIERDZONYMI DYSFUNKCJAMI Poprawność ortograficzna 1. W ocenie poprawności ortograficznej wypracowania (na poziomie zdającego, u którego stwierdzono dysleksję i dysortografię, egzaminator będzie uwzględniał następujące błędy (tzn. liczył je jako błędy ortograficzne): • błędy w zapisie wyrazów z u – ó, ż – rz, h – ch • łamanie zasady pisania wielką literą na początku zdania. 2. W ocenie poprawności ortograficznej wypracowania zdającego, u którego stwierdzono dysleksję i dysortografię, egzaminator nie będzie uwzględniał innych niż wymienione w pkt 1. błędów w zapisie (tzn. nie będzie liczył ich jako błędy ortograficzne), w tym: • dodawania, opuszczania, przestawiania liter, sylab lub całych wyrazów • mylenia liter − o podobnym kształcie (a – o, l – ł – t, n – r, m – n, u – w, e – ę, a – ą, i – j, u – y) − dużych i małych (z wyjątkiem początku zdania) − odpowiedników głosek zbliżonych fonetycznie (b – p, d – t, w – f, g – k, dz – c, sz – s, i – y, ę – em – en, ą – om– on, ś – ź, ć – dź) − różniących się w położeniu w stosunku do osi pionowej (p – b, d – b) lub poziomej (m – w, n – u, b – p, d – g, p – g) • ominięcia drobnych elementów graficznych, w tym − oznaczania miękkości nad literami − kropek (dż, ż, i, j) − „ogonków” przy literach ą lub ę i kreski (wężyka) przy literach ó, t lub ł • błędów dotyczących podziału wyrazu • utraty dźwięczności (kóska zamiast kózka, proźba zamiast prośba) • błędów wynikających ze schematycznego stosowania zasad ortografii, np. startóje bo startować • mylenia przedrostków z przyimkami, np.: pode szły; błędnego zapisywania przyimków z rzeczownikami i przysłówkami, np.: wklasie, zachwilę, napewno • niewłaściwego zapisu spółgłosek miękkich, np.: rosinie zamiast rośnie, skosiny zamiast skośny. Wyrazy z błędami, których nie uwzględnia się w ocenie poprawności ortograficznej, egzaminator podkreśli w wypracowaniu i nad każdym z nich zapisze literę D – oznaczającą dysleksję. Praca zawiera nie więcej niż 4 błędy ortograficzne. 2 pkt Praca zawiera 5–6 błędów ortograficznych. 1 pkt Praca zawiera 7 lub więcej błędów ortograficznych. 0 pkt Uwaga: Ten sam wyraz zapisany niepoprawnie ortograficznie, powtórzony w wypracowaniu, jest liczony jako jeden błąd ortograficzny. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 20 z 35 _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 Podróż Odysa była także wyprawą w głąb siebie, dała mu możliwość poznania swoich emocji, słabości i pozwoliła odkryć to, co naprawdę wartościowe. Choć u boku czarodziejki Kirke na niczym mu nie zbywało, to odrzucił wszelkie dobra, gdyż zrozumiał, że pragnie jedynie powrotu do ojczyzny i bliskich, gdyż miłość jest najważniejsza. Losy wszystkich przedstawionych bohaterów związane były z podróżą, która pozwoliła im poznać uroki i niebezpieczeństwa świata, zdobyć nowe doświadczenia i zastanowić się nad sobą, swoim życiem i jego wartościami. Ich wędrówki symbolicznie odzwierciedlają dolę każdego człowieka i wpisują się w popularny od starożytności motyw homo viator, który zakłada, że każdy człowiek w swej życiowej wędrówce poznaje otaczającą go rzeczywistość i wiecznie czegoś się uczy o świecie i sobie samym. [582 wyrazy] _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ 1. Spełnienie formalnych warunków polecenia 1 0 Uzasadnienie oceny Wypracowanie w całości spełnia formalne warunki polecenia: • nie zawiera błędu kardynalnego • znajduje się w nim odwołanie do lektury obowiązkowej (Lalki Bolesława Prusa) oraz do innych utworów literackich • w całości dotyczy problemu wskazanego w poleceniu • jest wypowiedzią argumentacyjną. 2. Kompetencje literackie i kulturowe 0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 – 9 – 10 – 11 – 12 – 13 – 14 – 15 – 16 liczba błędów rzeczowych Ogółem KLiK 0 16 Uzasadnienie oceny W wypracowaniu wykorzystano w pełni funkcjonalnie trzy utwory literackie oraz kontekst: literacki i kulturowy. Argumentacja jest bogata. Zdający wykazuje się wiedzą przedmiotową i kontekstową, co świadczy o jego erudycji. 3. Kompozycja wypowiedzi 3a Struktura wypowiedzi 3 2 1 0 A B D C E F G W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 21 z 35 Uzasadnienie oceny Elementy treściowe zostały w całej pracy zorganizowane problemowo; podział wypowiedzi poprawny zarówno w skali ogólnej, jak i w zakresie struktury akapitów; zamysł kompozycyjny zrealizowany w sposób wyrazisty i konsekwentny. 3b Spójność wypowiedzi 3 2 1 0 0 liczba błędów w spójności Uzasadnienie oceny Wywód w całości uporządkowany i spójny. 3c Styl wypowiedzi 1 0 Uzasadnienie oceny Styl adekwatny do sytuacji komunikacyjnej, jednorodny. 4. Język wypowiedzi 4a Zakres i poprawność środków językowych 7 6 5 4 3 2 1 0 1 1 A 1 B 2 A 1 C 2 B 3 A 1 D 2 C 3 B 1 E 2 D 3 C 1 F 2 E 3 D 1 G 2 F 3 E 1 H 2 G 2 H 3 F 3 G 3 H liczba błędów językowych Uzasadnienie oceny Szeroki zakres środków językowych (zróżnicowana składnia, leksyka) umożliwiających pełną i swobodną realizację tematu; 1 dopuszczalny błąd językowy. 0 4b Poprawność ortograficzna 2 1 0 0 liczba błędów ortograficznych 4c Poprawność interpunkcyjna 2 1 0 0 liczba błędów interpunkcyjnych Suma punktów 35 W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 22 z 35 Realizacja 2. Błędy rzeczowe, błędy w kompozycji Błędy językowe (w tym stylistyczne), ortograficzne i interpunkcyjne _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Historia ludzkości to historia wielkich i małych wędrówek. Na ich różnorodny charakter wskazują już synonimy słowa podróż: wyprawa, turystyka, eskapada, włóczęga, migracja, tułaczka, pielgrzymka… Analiza słownictwa dowodzi, że zarówno przyczyny, jak i kierunki czy cele podróży bywają różne. Czy jednak każda podróż jest podróżowaniem? Nie. Podróżowanie to nie tylko przemieszczanie się w przestrzeni. Chodzi w nim bardziej nie o dotarcie do celu, ale o dążenie do niego. Czyli o podróżowaniu mówimy wtedy, gdy podróż sama w sobie staje się celem, gdy poznaniu świata towarzyszą przeżycia wewnętrzne, gdy w kontakcie z nim człowiek się rozwija i zmienia, gdy poznaje siebie. Artystycznym świadectwem takiego myślenia o znaczeniu podróży jest literatura. To w niej odnajdujemy różne realizacje toposu homo viator (człowieka wędrującego) – przedstawiającego życie ludzkie jako ciągłą podróż, która wzbogaca człowieka o nowe doświadczenia i nadaje im sens. Archetypowym wzorcem homo viator stał się Odyseusz – bohater „Odysei” Homera. Podstawę fabuły eposu stanowi długa, dziesięcioletnia wędrówka Odysa wracającego po zwycięskiej wojnie z Troją do rodzinnej Itaki. Bohater odwiedza kolejno fantastyczne krainy: Lotofagów, cyklopów, nimfy Kalipso czy czarodziejki Kirke. Przeżywa niezwykłe przygody, mierzy się z niebezpieczeństwami. Wędrówka staje się sprawdzianem jego charakteru. Musi wykazywać się opanowaniem, inteligencją i sprytem. Ale podróż zmienia też Odyseusza. Na jej początku jest pewny siebie, wręcz zarozumiały. Pokonawszy niebezpiecznego Polifema, ujawnia mu swoje prawdziwe imię, czym naraża się na gniew Posejdona. Z czasem Odys staje się coraz bardziej nieufny i jednocześnie mądrzejszy. Unika zagrożeń, zastanawia się nad _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 25 z 35 _________ _________ _________ 105 106 107 świata może wpływać na człowieka. Budować go i rozwijać, jeśli zechce on tylko swoim podróżom nadać głębszy sens. [770 wyrazów] _________ _________ _________ 1. Spełnienie formalnych warunków polecenia 1 0 Uzasadnienie oceny Wypracowanie w całości spełnia formalne warunki polecenia: • nie zawiera błędu kardynalnego • znajduje się w nim odwołanie do lektury obowiązkowej (Kordiana Juliusza Słowackiego, Boskiej Komedii Dantego) oraz do innych utworów literackich. • w całości dotyczy problemu wskazanego w poleceniu • jest wypowiedzią argumentacyjną. 2. Kompetencje literackie i kulturowe 0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 – 9 – 10 – 11 – 12 – 13 – 14 – 15 – 16 liczba błędów rzeczowych Ogółem KLiK 0 16 Uzasadnienie oceny W wypracowaniu wykorzystano w pełni funkcjonalnie trzy utwory literackie oraz kontekst: literacki i kulturowy. Argumentacja jest bogata. Zdający wykazuje się wiedzą przedmiotową i kontekstową, co świadczy o jego erudycji. 3. Kompozycja wypowiedzi 3a Struktura wypowiedzi 3 2 1 0 A B D C E F G Uzasadnienie oceny Elementy treściowe zostały w całej pracy zorganizowane problemowo; podział wypowiedzi poprawny zarówno w skali ogólnej, jak i w zakresie struktury akapitów; zamysł kompozycyjny zrealizowany w sposób wyrazisty i konsekwentny. 3b Spójność wypowiedzi 3 2 1 0 0 liczba błędów w spójności Uzasadnienie oceny Wywód w całości uporządkowany i spójny. 3c Styl wypowiedzi 1 0 Uzasadnienie oceny Styl adekwatny do sytuacji komunikacyjnej, jednorodny. W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 26 z 35 4. Język wypowiedzi 4a Zakres i poprawność środków językowych 7 6 5 4 3 2 1 0 1 1 A 1 B 2 A 1 C 2 B 3 A 1 D 2 C 3 B 1 E 2 D 3 C 1 F 2 E 3 D 1 G 2 F 3 E 1 H 2 G 2 H 3 F 3 G 3 H liczba błędów językowych Uzasadnienie oceny Szeroki zakres środków językowych (zróżnicowana składnia, leksyka) umożliwiających pełną i swobodną realizację tematu; 1 dopuszczalny błąd językowy. 0 4b Poprawność ortograficzna 2 1 0 0 liczba błędów ortograficznych 4c Poprawność interpunkcyjna 2 1 0 0 liczba błędów interpunkcyjnych Suma punktów 35 W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 27 z 35 Temat 2. Miłość – inspiruje, ale czasem podcina skrzydła. W pracy odwołaj się do: • wybranej lektury obowiązkowej • innego utworu literackiego wybranych kontekstów. Realizacja 1. Błędy rzeczowe, błędy w kompozycji Błędy językowe (w tym stylistyczne), ortograficzne i interpunkcyjne _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 „Świat bez miłości byłaby martwym światem” – te słowa Alberta Camusa oddają siłę miłości, która ma ogromną i inspirującą moc. Widać to bardzo dobrze na przykładzie artystów tworzących swoje największe dzieła zarówno pod wpływem miłości szczęśliwej, jak i nieszczęśliwej. Warto tu wspomnieć o malarzach, którzy portretowali swoje żony i dzieci (Jan Matejko czy Stanisław Wyspiański) czy tych artystach, którzy pod wpływem utraty bliskich stworzyli największe dzieła (Jan Kochanowski – autor trenów czy Adam Mickiewicz tworzący utwory powstałe pod wpływem niespełnionej miłości do Maryli Wereszczakówny). Jednak nie trzeba być artystą, aby poczuć inspirującą siłę miłości. Moim zdaniem inspiruje ona także zwykłych śmiertelników, motywuje ich do czynu, sprawia, że rosną im skrzydła. Ona też niekiedy te skrzydła im podcina, zwłaszcza wtedy, gdy wiąże się z negatywnymi skutkami. Zakochani są gotowi przenosić góry, zmieniać świat. Niestety, często pod wpływem zazdrości wpadają w rozpacz, apatię i niemoc. Takie stany przeżywał Artur – bohater dramatu Sławomira Mrożka pt. „Tango”. Jego romantyczne uczucie do Ali wyzwoliło w nim chęć działania i dokonania zmiany w domu Stomila. Chciał powrotu do wartości, wprowadzenia tradycji, pragnął, by babcia pobłogosławiła jego związek i dążył do uroczystego ślubu. Miłość zainspirowała go do buntu i walki o lepszy świat, dała mu poczucie siły, wyjątkowości i władzy, _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 30 z 35 4. Język wypowiedzi 4a Zakres i poprawność środków językowych 7 6 5 4 3 2 1 0 1 1 A 1 B 2 A 1 C 2 B 3 A 1 D 2 C 3 B 1 E 2 D 3 C 1 F 2 E 3 D 1 G 2 F 3 E 1 H 2 G 2 H 3 F 3 G 3 H liczba błędów językowych Uzasadnienie oceny Szeroki zakres środków językowych (zróżnicowana składnia, leksyka) umożliwiających pełną i swobodną realizację tematu; 1 dopuszczalny błąd językowy. 0 4b Poprawność ortograficzna 2 1 0 0 liczba błędów ortograficznych 4c Poprawność interpunkcyjna 2 1 0 0 liczba błędów interpunkcyjnych Suma punktów 35 W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Zasady oceniania rozwiązań zadań Strona 31 z 35 Realizacja 2. Błędy rzeczowe, błędy w kompozycji Błędy językowe (w tym stylistyczne), ortograficzne i interpunkcyjne _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Miłość to jedna z najważniejszych wartości w życiu człowieka. Każdy człowiek odczuwa potrzebę miłości. To właśnie miłość może być źródłem skrajności doświadczanych przez ludzi, którzy nienawidzą i kochają, dostają skrzydeł i upadają, są zdolni do kreowania rzeczywistości, ale i pogrążają się w marazmie i melancholii, widzą świat przez różowe okulary, ale i tracą sens życia. Świadectwem takiego oblicza miłości jest literatura i wykreowani przez nią bohaterowie. To oni i ich losy są najlepszym przykładem pozwalającym czytelnikowi poznać naturę miłości. Takim bohaterem jest Stanisław Wokulski – człowiek pozytywizmu, czasu rozumu, wiedzy i nauki. Bolesław Prus przedstawił go w swojej powieści, którą można uznać za swoiste studium człowieka zakochanego. Miłość w „Lalce” została ukazana wieloaspektowo i różnorodnie. Na plan pierwszy wybija się właśnie Wokulski, którego uczucie ma wyraźnie i silnie zindywidualizowany charakter o romantycznym rodowodzie. Miłość innych bohaterów, ich przelotne romanse i miłostki – z różnych pobudek i dla rożnych celów – są doskonałym lustrem, w którym może przeglądać się Stanisław Wokulski. Czyni tak, bardzo często jest krytyczny wobec innych i samego siebie, ale nie zawsze potrafi z tego wyciągnąć wnioski. Miłość do Izabeli pojawiła się w życiu Wokulskiego niespodziewanie. Zobaczył ją i zakochał się od pierwszego wejrzenia. To wszystko! Już! Szybko uświadomił sobie, że zbyt wiele ich dzieli, aby mógł zdobyć jej względy. Nie wiedział jeszcze, że człowiek zakochany może przenosić góry, że miłość inspiruje. Okoliczności związane z wojną rosyjsko- turecką i dawne znajomości z Rosji spowodowały, że Wokulski, niejednokrotnie stawiając na szali własne życie, wzbogacił się w dwójnasób. A przecież nie musiał. Posiadał _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ jęz. _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l Arkusz pokazowy z egzaminu maturalnego z języka polskiego Strona 32 z 35 _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 niewielki kapitał, który mógł wystarczyć na dostatnie życie. Jednak założył sobie, że jak zdobędzie wielki majątek, to będzie mógł oficjalnie starać się o rękę arystokratki. Tak oto miłość zainspirowała Wokulskiego do działań wykraczających poza rozsądek i rozum dojrzałego i wykształconego człowieka. Szybko okazało się, że same pieniądze nie wystarczą. Nie zraziło to jednak Wokulskiego. Kierowany ślepą miłością podejmował różne działania, których celem było zbliżenie się do Izabeli. Wierzył, że mu się uda. I rzeczywiście, otrzymał w końcu przyrzeczenie Izabeli, której poglądy na miłość w ogóle i na miłość Wokulskiego do niej były zgoła odmienne od wyobrażeń bohatera. Wiarołomstwo tak idealizowanej ukochanej doprowadziło do zerwania zaręczyn. Ta sama miłość, która była inspiracją dla jego dotychczasowych działań, teraz podcięła mu skrzydła, stracił chęć do życia, nie widział w nim żadnego celu ani sensu. Próbował popełnić samobójstwo, sprzedał sklep, rozwiązał spółkę, zakończył w Warszawie interesy finansowe... Ostatecznie Prus nie ujawnił w powieści dalszych losów swego głównego bohatera. Pozostawił czytelnikowi różne tropy i dał możliwość snucia różnych domysłów. Według mnie miłość pozostawiła w duszy Wokulskiego bolesne piętno. Miała być źródłem szczęścia bohatera, a była tylko złudną nadzieją, która doprowadziła do nieodwracalnego dramatu życiowego. Nawet hipotetyczna praca u Geista czy podróż do Chin nie mogą wykorzenić z pamięci bohatera tak tragicznego doświadczenia ani myśleć o nim bez emocji. Taka miłość to trucizna i brzemię dźwigane do końca życia. Bohaterem, którego miłość również inspirowała do działania, ale później odebrała chęć do życia, jest Jacek Soplica. Ten romantyczny bohater utworu Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz” zakochał się na zabój w córce stolnika Horeszki. Roił sobie, że jest przyjacielem Stolnika i że ten mu nie odmówi ręki córki. Zakochany w Ewie ślepo służył Stolnikowi. A ponieważ cieszył się sławą i uznaniem wśród okolicznej szlachty, bez problemu spełniał wszystkie jego _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ jęz. _________ _________ _________ _________ jęz. _________ _________ _________ _________ W ię ce j a rk us zy z na jd zi es z na st ro ni e: a rk us ze .p l