Mszaki: rodzaje, cykl rozwojowy, regeneracja, Notatki z Biologia

Pobierz Mszaki: rodzaje, cykl rozwojowy, regeneracja i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity! CYKL ROZWOJOWY WĄTROBOWCE RHYNIOPHITY MSZAKI (BRYOPHYTA) POROSTNICOWE (MARCHANTIOPSIDA) JUNGERMANIOWE (JUNGERMANNIOPSIDA) MCHY (BRYOPSIDA) BRYOPHYTA * heteromorficzna przemiana pokoleń z przewagą gametofitu (wyjątek w świecie roślin) * sztuczna jednostka systematyczna tworzona przez kilka niezależnych linii rozwojowych * przodkami mszaków są ryniofity mające pierwotnie izomorficzną przemianę pokoleń * w przeciwieństwie do pozostałych roślin, w linii rozwojowej prowadzącej do mszaków sporofit wyrastający z zapłodnionej komórki jajowej nie usamodzielniał się i wrastał w gametofit, od którego pobierał wodę i związki organiczne * ostatecznie sporofit przestał samodzielnie przeprowadzać fotosyntezę i stał się prawie całkowicie zależny od gametofitu Powstanie - górny dewon GAMETOFIT * jednopienny – męskie i żeńskie gametangia występują na tym samym osobniku * dwupienny – na danej roślinie mogą występować wyłącznie gametangia męskie lub żeńskie GAMETANGIA * mają zawsze wielokomórkowe ścianki * położone najczęściej na szczycie łodyżki gametofitu, rzadziej z boku w kątach listków * POROSTNICE mają je umieszczone na wzniesionych trzonkach zakończonych parasolowatymi rozszerzeniami MĘSKIE * plemnie są zazwyczaj kuliste lub maczugowate ŻEŃSKIE * rodnie mają kształt wazonika z długą szyjką * na dnie wzonika znajduje się jedna nieruchliwa komórka jajowa * pęka ścianka gametangium i zostają uwolnione ruchliwe opatrzone wiciami plemniki * muszą przemieścić się z plemni do rodni w ośrodku wodnym (u lądowych mszaków przy udziale wody z opadów czy rosy) * plemniki dopływają do rodni i dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej * powstaje zygota, z której rozwija się sporofit wrastający stopą w gametofit * u mchów (z wyjątkiem torfowców) rosnąca seta odrywa górną część rodni, która się przekształca w czepek (ochronny kapturek dla tworzącej się na szczycie zarodni) * wątrobowce nie tworzą czepka * zarodnia ma postać puszki (u mchów zamkniętej wieczkiem) * haploidalne aplanospory dojrzewają i zarodnia się otwiera (u wątrobowców pęka na cztery klapki a u mchów odpada wieczko) * u mchów po odpadnięciu wieczka pozostaje dość czeroki otwór zarodni, na jego brzegach znajdują się cienkościenne ząbki, tworzące tzw. zębnię, ruchy tych ząbków (będące reakcją na wilgoć zawartą w powietrzu) zwiększają lub zmniejszają średnicę otworu zarodni, a przez to wpływają na liczbę wysypujących się zarodników * zarodniki wysypują się na podłoże, gdzie kiełkują i formują najpierw wielokomórkowy twór zwany splątkiem (młodociana forma gametofitu) * ze splątka wyrasta najczęściej kilka odrębnych łodyżek (gametofory) a na nich znów powstają gametangia REGENERACJA MSZAKÓW * mszaki odznaczają się dużą zdolnością do regeneracji * potrafią odtworzyć całą roślinę z oderwanego fragmentu (np. części łodyżki lub listka) * zdolne są do rozmnażania wegetatywnego * tworzą specjalne rozmnóżki (łatwo odrywające się wielokomórkowe twory), z których w odpowiednich warunkach powstają nowe rośliny docsity.com SPOROFIT MARCHANTIOPSIDA JUNGERMANNIOPSIDA BRYOPSIDA * gametofit - postać płatowatej plechy - spłaszczony, dwupienny - gametangia umieszczone na wzniesionych trzonkach (plemniostany, rodniostany) - budowa wewnętrzna niekiedy skomplikowana POROSTNICA (Marchantia) - wyróżnia się skórkę z bardzo specyficznymi aparatami szparkowymi, tkankę asymilacyjną i spichrzową - całość przytwierdzona jest do podłoża za pomocą jednokomórkowych chwytników - aparaty szparkowe zbudowane są tu z 16 komórek (u normalnych diploidalnych roślin z 2 komórek), mają postać beczki bez wieczka i denka, osadzonej w górnej skórce gametofitu, mogą się częściowo zamykać, ale ich sprawność jest raczej niewielka * sporofit - pojedyncza, nierozgałęziona łodyżka (seta) zakończona na szczycie zarodnią - bardzo mały, czasem ograniczony do samej zarodni – zarodnie nie chronione czepkiem - w zarodniach występują wyspecjalizowane martwe, wydłużone komórki (sprężyce), dzięki spiralnym zgrubieniom ścian reagują na wilgotność powietrza gwałtownym wyginaniem co powoduje wyrzucanie zarodników z zarodni * cykl rozwojowy – brak splątka (czasami występuje nitkowaty twór niewiele większy od zarodnika, ale zawsze wyrasta z niego tylko jeden gametofit) * chwytniki – najczęściej jednokomórkowe * przedstawiciele: POROSTNICA WIELKOKSZTAŁTNA (Marchantia polymorpha) występująca na wilgotnych łąkach i w cienistych lasach * gametofit - forma płożącej się łodyżki opatrzonej 3 rzędami listków - nie są to typowe liście ale płatowate wyrostki zbudowane z jednej warstwy komórek - łodyżki nie mają tu wiązek przewodzących * sporofit - pojedyncza, nierozgałęziona, dość długa łodyżka (seta) zakończona na szczycie zarodnią - zarodnie niechronione czepkiem – w zarodniach występują wyspecjalizowane martwe, wydłużone komórki (sprężyce), dzięki spiralnym zgrubieniom ścian reagują na wilgotność powietrza gwałtownym wyginaniem co powoduje wyrzucanie zarodników z zarodni * cykl rozwojowy – brak splątka (czasami występuje nitkowaty twór niewiele większy od zarodnika, ale zawsze wyrasta z niego tylko jeden gametofit) * chwytniki – najczęściej jednokomórkowe * przedstawiciele: w większości rośliny tropikalne, rosnące w wilgotnych siedliskach a także w górach (głównie na półkuli południowej) PRZYZIEMKA (Calypogeia) jest krajowym przedstawicielem * gametofit - złożona budowa PŁONNIK POSPOLITY (Polytrichum commune) - prosta, rozgałęziona często łodyżka (za wyjątkiem płonników) wysokości parunastu centymetrów, pokryta dość dużymi listkami zwykle ustawionymi spiralnie - w łodyżce wyróżniamy skórkę, korę pierwotną (tkankę miękiszową, której zewnętrzne komórki mają wzmocnione ścianki) oraz centralną wiązkę przewodzącą o bardzo prymitywnej budowie - składa się z dużych, martwych komórek (hydroidów) otoczonych komórkami drobnymi, żywymi, o wydłużonych kształtach (leptoidy) - hydroidy przewodzą wodę, czyli wypełniają funkcję drewna - leptoidy przewodzą substancje organiczne, czyli spełniają funkcję łyka - listki są tu w przeciwieństwie do większości mchów wielowarstwowe (za wyjątkiem prątników) i mają liczne blaszki położone na górnej stronie liścia - blaszki pełnią funkcje asymilacyjne (asymilatory) i dodatkowo są elementem utrzymującym wilgoć - gametofity przytwierdzają się do podłoża wielokomórkowymi chwytnikami (wyjątkiem są torfowce nie mające chwytników) - mchy rosną blisko siebie w kępach aby łatwiej zachowywać wodę pochodzącą z opadów i rozmnażać się * sporofit - pojedyncza, nierozgałęziona łodyżka (seta) zakończona na szczycie zarodnią - zarodnia ma w górnej części mechanizm otwierający (wieczko) umożliwiający wysyp dojrzałych zarodników * sporofit nie jest samodzielną rośliną, wrasta w gametofit tzw. stopą przez którą pobiera wodę i substancje organiczne * sporofity większości mchów mają aparaty szparkowe, a niektóre nawet chloroplasty, dzięki którym mogą same wytwarzać związki organiczne (jednak nawet takie sporofity wodę i sole muszą pobieraż od gametofitu czyli nie są samodzielne) * jest pokoleniem krótkotrwałym, po wytworzeniu zarodników zamiera i odpada docsity.com