Prawo Rzeczowe notatek Historia prawa, Formularze z Historia prawa

Pobierz Prawo Rzeczowe notatek Historia prawa i więcej Formularze w PDF z Historia prawa tylko na Docsity! 1. Źródła prawa w Polsce (aż do upadku)  Partykularyzm prawny: - Terytorialny: istnienie odrębnych praw lokalnych - Personalny: związany ze stanowością społeczeństwa, członkowie poszczególnych stanów podlegają odrębnym prawom  Prawo zwyczajowe Prawo zwyczajowe w Polsce średniowiecznej Pierwotnie nie było w Polsce odrębnych praw stanowych, istniało tylko jedno prawo, tzn. ludność polska podlegała temu samemu prawu stworzonemu przez zwyczaj – polskie prawo zwyczajowe (ius Polonicum). Najdawniejsze polskie prawo sądowe kształtowane było przez zwyczaj, czyli główne źródło tworzenia prawa. Znajomość tego prawa zawdzięczamy przede wszystkim źródłom tj: 1)dokumenty – akta spisane w obowiązującej formie, w których utrwalano różne czynności prawne (np. kupno-sprzedaż, darowiznę, testament) głównie z XIII i XIw. Odzwierciedlają stan ówczesnego polskiego prawa zwyczajowego. 2)Najstarszy Zwód Prawa Polskiego (Księga Elbląska) – najstarszy znany spis zwyczajowego prawa polskiego. Powstał w XIV w., przed 1320r., jego autorem był Niemiec, prawdopodobnie urzędnik krzyżacki. Spisany w języku staroniemieckim jako zbiór prawa polskiego dla potrzeb Krzyżaków. Prawo zawarte w NZ ułożone było w swoistym, ale logicznym porządku. Dominują przepisy dotyczące procedury sądowej i prawa karnego, nieliczne z zakresu prawa cywilnego. Ma on olbrzymie znaczenie dla historii prawa, gdyż jest jednym z nielicznych spisów praw słowiańskich. Średniowiecze: dominująca pozycja, charakter partykularny, trzy najważniejsze odmiany - małopolską, wielkopolską, mazowiecką, charakter stanowy Prawo stanowione: - prawo tworzone przez ustawę ma coraz większe znaczenie, co więcej, ustawodawstwo amerykańskie w silniejszym stopniu niż ang. oddziałuje na całokształt prawa ( na ustawę patrzy się przez pryzmat precedensu) Prawo ziemskie- (ius terrestre) prawo stanu szlacheckiego (w stosunkach między feudałami - Opierało się przede wszystkim na prawie zwyczajowym  Zbiory: - spisy prawa zwyczajowego ziemi krakowskiej; pierwszy z drugiej połowy XV w. “Artykuły sądowe” - Drugi z początku XVI w. zatwierdzony przez króla “Consuetudiones terrare Cracoviensis” - zwyczaje ziemi krakowskiej - Prawo stanowione: - Uchwały sejmowe – konstytucje - Akty królewskie: edykty, dekrety, uniwersały - Uchwały sejmików szlacheckich, czyli lauda Zbiory prawa stanowionego: najważniejszy z 1488 r. pod nazwą Syntagmata. Zawierał m.in. tekst Statutów Kazimierza Wielkiego. - Prawo sądowe było rozmieszczone w wielu zbiorach co utrudniało prowadzenie postępowania. Ruch reformatorski średniej szlachty “egzekucja praw” - potrzeba ujednolicenia i skodyfikowania praw. - Program unifikacji i kodyfikacji prawa koronnego - zwrócenie się przez sejm radomski w 1505 r. do króla Aleksandra z petycją o wydanie pełnego zbioru dotychczasowych praw polskich.  Rezultatem tych prac było ukazanie się w 1506 r. zbioru pod nazwą Statut Łaskiego w 2 częściach 1. Przepisy przywilejów ziemskich, statutów, konstytucji sejmowych, edykty królewskie, “zwyczaje ziemi krakowskiej” oraz zbiór prawa zwyczajowego z dziedziny postępowania sądowego i egzekucyjnego pod nazwą processus iuris. Część pierwsza otrzymała sankcję królewską. 2. Charakter nieoficjalny – pomniki prawa niemieckiego: Zwierciadło Saskie i Weichbild Magdeburski w tłumaczeniu Konrada z Sandomierza oraz - Bartłomiej Groicki pisał po polsku “Artykuły Prawa Magdeburskiego, które zowią się Speculum Saxonum” 1558. Opierał się na zwierciadle saskim, weichbild i Carolinie, prawie polskim i rzymskim XVIII wiek - Jakub Czechowicz 1769 oparł się na Carolinie oraz dziełach Damhoudera i Benedykta Carpzowa Źródła prawa wiejskiego Nie stanowiło ono odrębnego systemu prawnego. Źródła prawa, któremu podlegała ludność chłopska wywodziły się z prawa miejskiego. Wraz z rozwojem gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej i ugruntowanie poddaństwa chłopów dawne źródła prawa, wywodzące się jeszcze z tradycji samorządu wiejskiego czasów kolonizacji, ustępować zaczęły nowym. Do takich źródeł prawa należały wydawane przez właścicieli ziemskich dla poddanych w swych dobrach ustawy zwane wilkierzami lub ordynacjami, jak również judykatura, sprawowanego przez panów w obrębie ich terytoriów sądownictwa dominialnego. Źródła prawa tego typu cechował też partykularyzm. Źródłami poznania prawa były księgi sądowej wiejskie, w których wpisywano sprawy sądowe oraz akta spraw niespornych. Źródła prawa kanonicznego Prawo kanoniczne- prawo stworzone przez Kościół. Pierwsze źródła to Pismo św., tj.45 ksiąg Starego i 27 Nowego Testamentu. Ważną rolę odgrywała tradycja, czyli ustne podanie przekazane w pismach tzw. Ojców Kościoła, tj. najstarszych pisarzy kościelnych (prawowierność doktryny i świętość życia) – były to źródła prawa objawionego, tzn. pochodzącego od Chrystusa. Prawo poch. od ludzi to: kanony – dawniejsze ustawy uchwalane przez sobory (I-szy w Nicei 325r,ost. Watykański II 1962-65r), dekretały – ustawy papieskie; było to prawo powszechne. Partykularne powstawało przez statuty synodalne (synodów prowincjonalnych lub diecezjalnych). A)Dekret Gracjana – 1140-1150r, Concordantia discordantium canonum – miało na celu pogodzenie sprzeczności zachodzących w prawie kanoniczynym B)Liber extra (Dekretalia Grzegorza IX) z 1234r; oprac. przez Rajmunda de Penaforte, 5 ksiąg: 1)iudex (sędzia)- tj. przepisy obejmujące władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądową 2)iudicium (sąd)- przepisy dotyczące sądownictwa 3)clerus- przepisy dotyczące duchowieństwa 4)conubium- prawo małżeńskie 5)crimen- kanoniczne prawo karne C)Liber sextus Bonifacego VIII- zbiór prawa kanonicznego promulgowany 3 marca 1298 roku przez Bonifacego VIII bullą Sacrosanctae Romanae Ecclesiae. Został włączony do Corpus Iuris Canonici. z 1298r; D)Clementinae z 1317r, stworzone na polecenie Klemensa V; Źródła prawa kanonicznego w Polsce Prawo kanoniczne: Powszechne – dekret Gracjana i dekretały Grzegorza IX Partykularne – tworzone przez polską organizację kościelną, szczególnie na synodach, tj. zjazdach przedstawicieli duchowieństwa. Na synodach prowincjonalnych biskupi uchwalali statuty prowincjonalne. Na zjazdach duchowieństwa jednej diecezji powstawały statuty diecezjalne. Najważniejszym pomnikiem ustawodawstwa synodalnego były statuty Mikołaja Trąby, uchwalone na synodzie prowincjonalnym wieluńsko-kaliskim w 1420r. W dużej mierze zbierały dotychczasowe postanowienia synodalne, wiele jednak zaczerpnięto również z ustawodawstwa powszechnego. Prawa kanoniczne, oparte głównie na prawie rzymskim, spełniało rolę transmisji pewnych pojęć i instytucji rzymskich do Polski. Wpływy te były powierzchowne, polegały na recepcji werbalnej (przejmowanie terminologii rzymskiej). 2. Próby Kodyfikacji i Kodyfikacje aż do upadu Polski Kroniki Galla Anonima Mimo że nie jest napisana po polsku (oryginał stanowi tekst łaciński), Kronika polska (bo tak brzmi właściwy tytuł utworu) uważana jest za pierwsze narodowe dzieło literackie. Przede wszystkim poświęcona jest historii Polski, powstała na podstawie polskich źródeł, została napisana na zlecenie polskiego władcy i skierowana do polskich odbiorców. Kronika podzielona jest na trzy części, każda z nich zbudowana jest podobnie: rozpoczyna się listem, następnie jest skrót, czyli wiersz, w którym autor przedstawia najważniejsze wydarzenia, po czym następuje właściwa treść księgi, podzielona na zatytułowane podrozdziały. I księga obejmuje 125 lat historii za czasów przodków Bolesława Krzywoustego (dodając opisy piastowskich dziejów w księdze III, otrzymujemy łącznie 250 lat historii Polski). Druga księga opisuje szczegółowo 23 lata (1086–1109), natomiast III część Kroniki skupia się na latach 1109–1113 i zostaje jakby zarzucona. Wincentego Kadłupka Jana Długosza, Żywoty Świętych, Księgi sądowe Powieść doroczna Księga Henrykowska- Księga uposażeń, spis prawa zwyczajowego Księga Elbląska ( spisy prawa zwyczajowego ) Jest najstarszym znanym spisem prawa zwyczajowego w Polsce . We współczesnej literaturze jest nazywany Prawem Polaków lub Najstarszym Zwodem Prawa Polskiego. Autorem jest prawdopodobnie mnich cysterski, Niemiec który w XIII stworzył zbiór na potrzeby Krzyżaków. Jest spisem prawa zwyczajowego Polaków z ziemi chełmińskiej będącej pod władaniem zakonu. Zawierał przepisy z dziedziny ustroju sądów, postępowania sądowego i prawa karnego. Księga akcentuje zróżnicowanie stanowe społeczeństwa, wymienia rycerstwo, duchowieństwo, kupców i chłopów zależnych. Spisany został językiem staroniemieckim. Krzyżacy stosowali zasadę osobowości prawa. Tekst Księgi jest jednak niepełny, nie obejmuje całości prawa, a jeśli chodzi o cywilne to wspomina jedynie o spadkobraniu Pod względem genezy podobny do Księgi jest Iura prutenorum- spis prawa pruskiego na ziemiach Zakonu Krzyżackiego.  Przywileje ziemskie  Konstytucje sejmowe  Statuty  Consuetudines Terrae Cracoviensis  Processus Iuris  Zwierciadło Saskie  Weichbild Magdeburski  Prawo lubeckie Kolejna to stworzenie przez wybraną w 1520 r. na sejmie bydgoskim komisję kodeksu zwanego Formula processus ( przyjęta przez Małopolskę w 1523 r. ). Jego celem było skodyfikowanie i ujednolicenie prawa procesowego. Kodeks objął przepisy dotyczące postępowania wszczętego na podstawie skargi prywatnej. Trzecia próba to stworzenie w 1532 r. Korektury praw ( Correctura iurium ) zwanej Korekturą Taszyckiego. Oparta na wydanych wcześniej konstytucjach, usystematyzowana na wzór prawa kanonicznego, wprowadzała tez wiele nowych, rewolucyjnych rozwiązań. W 1534 r. niechętna im szlachta zarzucała komisji na sejmie przekroczenie założeń kodyfikacyjnych i projekt odrzuciła. W 1776 r. komisja pod przewodnictwem Andrzeja Zamoyskiego opracowała „Zbiór praw sądowych”, zawierający wiele nowych rozwiązań z zakresu opieki, kurateli czy prawa zobowiązań. W 1780 r. zbiór odrzucono. Nie powiodło się stworzenie przez sejm czteroletni „Kodeksu Stanisława Augusta” KODYFIKACJE: 1.ZBIÓR ŁASKIEGO- ułożony przez kanclerza Jana Łaskiego. Zbiór był pierwsza poważną próbą utworzenia zbioru praw. Sporządzony był na polecenie króla i wydany drukiem w 1506r. zawierał w układzie chronologicznym statuty, konstytucje i inne źródła prawa ziemskiego(cz1)i główne zabytki prawa niemieckiego(cz2).cz1 obejmująca prawo polskie, uzyskała sankcję królewską i służyła za urzędowy zbór prawa. Zbiór Łaskiego miał więc charakter porządkowy, nie zmieniał niczego, nie dążył do pełniejszej systematyki prawa. 2. FORMULA PROCESSUS - kodeks wybrany na sejmie bydgoskim w 1520r.obejmujacy prawo procesowe dotyczące postępowania wszczynanego na podstawie skargi prywatnej. Tworzył ten kodeks skodyfikowane, jednolite(na terenie całej Polski)prawo w ujęciu systematycznym. Projekt ten w 1523r. przyjęty został przez Małopolskę, później także przez resztę Korony. Pierwsza cześć zawierała przepisy normatywne reszta formuły procesowe. Formuła az do końca RP pozostała jedynym oficjalnym kodeksem sadowego prawa ziemskiego. 3. KOREKTURA PRAW-(nigdy nie wszedł w życie)opracowany w 1532r.projekt kodeksu, ale został odrzucony przez sejm(szlachta uznała projekt za przeciwny wolnościom pospolitym)Korektura Praw zwana także Korekturą Taszyckiego (od nazwiska członka komisji kodyfikacyjnej)była dość udaną próbą ujęcia prawa ziemskiego w układzie systematycznym. Całość napisana w języku łacińskim. Komisja kodyfikacyjna stworzyła Korekturę, opierając się na dotychczasowych statutach i konstytucjach, jak i na prawie zwyczajowym ziemi krakowskiej, nadano tez całości bardziej nowoczesną formułę. Odrzucenie Korektury przez sejm w 1534r.zahamowało rozwój polskiego prawa ziemskiego i oznaczało załamanie się prac kodyfikacyjnych. 3. Prawo osobowe i rodzinne W prawie średniowiecznym nie każda jednostka i nie w jednakowym zakresie wyposażona była w zdolność prawna czyli uznawana była za podmiot praw i obowiązków. Zakres uprawnień składających się na podmiotowość prawną osoby fizycznej uzależniony był m.in. od stanowiska społecznego, przynależności państwowej, dobrej sławy, płci, stanu zdrowia. Zdolność prawną posiadali ludzie wolni. Nie mieli ich niewolnicy, traktowano ich jak rzeczy nieruchome ( osadzonych na gruncie pańskim ) lub ruchome. Pewne kategorie niewolnych posiadały pewną zdolność prawną np. byli właścicielami rzeczy ruchomych ( u pierwotnych germanów i słowian).Wraz z wykształceniem się stanów zdolność prawna ma charakter stanowy. Cudzoziemcy na początku nie posiadali podmiotowości prawnej, zaczeła się ona rozwijać bo zaistniałą potrzeba ochrony cudzoziemskich kupców, wyrabiały się również zasady gościnności zaistniała potrzeba opieki prawnej. Uważano że goszczący przybysza ma obowiązek chronienia go a w razie krzywdy ścigania sprawcy. Ograniczeniem zdolności prawnej cudzoziemców było ius albinagii czyli prawo władcy do objęcia spadku po zmarłym cudzoziemcu, a ograniczenia w zakresie posiadania i dysponowania majątkiem przez cudzoziemców utrzymywały się jeszcze długo w niektórych systemach politycznych. Szczególną pozycje zajmowali żydzi którzy mieli często szczególne uprawnienia np.. udzielania pożyczek na procent czego nie mogli robić chrześcijanie ale podlegali ograniczeniom co do miejsc zamieszkiwania czy zawierania małżeństw z chrześcijanami. Żydzie posiadali szczególną ochronę prawną jako tzw. słudzy skarbu. Dobra sława: wśród rycerstwa był to honor człowieka wszystko co temu umniejszało wpływało na zakres zdolności prawnej, umniejszało ją wykonywanie hańbiących zawodów ( wędrowny komediant, kat ) dlaego też ograniczano zdolność prawną dzieciom poza małżeńskim. Ograniczano też zdolność prawną kobietom w zakresie dziedziczenie dóbr nieruchomych i sprawowania opieki. Stan zdrowia też ograniczał zdolność prawną, ponieważ niekiedy nie uznawano za osoby w rozumieniu prawa, kalek czy karłów ( w prawie longobardzkim wykluczano tak trędowatych ) , później dołączono do tego sprawność psychiczną człowieka. Nabycie zdolności prawnej wiązało się nie tyle z narodzeniem co z przyjęciem do rodziny, któro odbywało się przez symboliczne podniesienie dziecka przez ojca, dziecko musiało urodzić się żywe za dowód tego uznawano przeżycie np. Kilku dni lub otwarcie oczu. Zdolności prawnej nie otrzymywały jednak zdeformowane dzieci, płód w lonie matki nie miał zdolności prawnej ale miał specjalna ochronę prawną. Utrata zdolności prawnej w średniowieczu następowała nie tylko z chwilą śmierci fizycznej ale i przez śmierć fikcyjną ( śmierć cywilna inaczej ) dokonywała się ona w skutek wyjęcia osoby spod prawa. Wyjęcie spod prawa nazywano w Polsce wywołaniem. Oznaczało utratę praw cywilnych, małżeństwo takiej osoby ulegało rozwiązaniu, a dzieci stawały się sierotami Wywołaniec był pozbawiony ochrony prawnej i mógł być bezkarnie zabity. W niektórych prawodawstwach utrata zdolności prawnej następowała wraz z przystąpieniem do klasztoru. W prawie współczesnym od pojęcia zdolności prawnej odróżnia się pojęcie zdolności do czynności prawnych czy możliwości do nabywania praw i zaciągania obowiązków mocą własnego działania. W średniowieczu zdolność do czynności prawnej uzależniona jest od wieku i płci. Dzieci pozamałżeńskie (dzieci nieprawe) We wczesnym średniowieczu sprawa dzieci z nieprawego łoża nie była czymś wyjątkowym, nie podlegała znaczącej dyskryminacji (chociażby w dynastii Merowingów bastardowie (nieślubne dzieci) mieli prawo dziedziczenia tronu). Wszystko zmieniło się za sprawą Kościoła i zwalczaniem przez niego nieślubnych związków. Od tego czasu nieślubne dzieci nie wchodziły do rodziny ojca spokrewnione były wyłącznie z matką i jej rodziną nie przysługiwały im nazwiska ojców ani prawa spadkowe po ich rodzicach. Z czasem ograniczona została zdolność do czynności prawnych dla nich oraz ograniczony dostęp do urzędów. OPIEKA (tutela, tutoria) - może przybrać różne formy: opieka nad małoletnim, opieka zbiorowa, opieka przyrodzona, opieka zwierzchnia, opieka ojcowska, opieka urzędowa.  Opieka zastępowała władzę ojcowską  Opieka była stosowana wobec sui iuris, które nie miały zdolności do czynności prawnych lub zdolność ta była ograniczona  Sui iuris – osoby niepozostające pod władzą zwierzchnika familijnego, patria potestas lub manus  Opieka była ustanawiana wobec: - Niedojrzałych (tutela impuberum) - Kobiet (tutela mulierum) WŁADZY OJCOWSKIEJ (partia potestas) podlegali wszyscy członkowie rodziny, powstawała poprzez:  Urodzenie dziecka w uznanym przez prawo małżeństwie  Przysposobienie tj. adopcję lub arrogację  legitymację KOBIETA JAKO OPIEKUN  Prawa średniowieczne z reguły wykluczały ze sprawowania opieki kobiety - w dawnym prawie polskim wśród rycerstwa-szlachty przyjęty był zwyczaj, iż opiekę nad dziećmi po śmierci ojca sprawowała matka, czasem babka małoletnich. - Opiekunce wdowie przydawano z reguły jednego z bliskich krewnych męskich jako współopiekuna - Zwyczaje powoływania do opieki kobiet świadczyły o stosunkowo wysokiej pozycji szlachcianek w polskim prawie ziemskim.  prawo średniowieczne uważało, że kobieta z powodu „słabości przyrodzenia" (infirmitas sexus) nie posiada należytego rozumu potrzebnego do samodzielnego dokonywania czynności prawnych.  Również w zakresie zdolności procesowej, tj. przy podejmowaniu osobiście przez kobietę czynności procesowych, wymagana była z reguły asystencja męża lub opiekuna.  Jednocześnie z racji „kruchości przyrodzenia" kobiety otoczone były wyższą ochroną prawną, wyrażającą się szczególnie w prawie karnym  W prawie rzymskim żona mogła wejść pod władzę ojcowską poprzez coventio in manum - wejście pod władzę męża, uzyskiwała pozycję prawną agnacyjnej córki (str. 171 lub par. 76 z książki do prawa rzymskiego) FORMY OPIEKI 1. Opieka nad małoletnim - była najwcześniejszą i najważniejszą formą opieki, znaną już prawu wczesnego średniowiecza. Była w przypadku, gdy zabrakło władzy ojcowskiej. 2. Opieka zbiorowa - pierwotnie w przypadku śmierci ojca opiekę nad dziećmi sprawował ród. Zmieniała się w opiekę jednostkową, gdy ród powierzył sprawowanie opieki jednemu ze swych członków. - Opieka przyrodzona (tutor legitimus) - z reguły opiekę powierzano najbliższemu krewnemu linii męskiej, który w niektórych prawach uznawany był za opiekuna przyrodzonego. - Opieka zwierzchnia - ród utrzymywał natomiast opiekę zwierzchnią z prawem zmiany osoby opiekuna. W późniejszych czasach opiekunem zwierzchnim stał się król jako opiekun wszystkich sierot i wdów 3. Opieka ojcowska - z biegiem czasu pierwszeństwo nad opieką przyrodzoną uzyskała opieka ojcowska, tj. opieka sprawowana przez osobę wyznaczoną przez ojca, nawet spośród niekrewnych. - Opieka urzędowa - z braku opiekunów ojcowskich i przyrodzonych opiekę obejmował opiekun urzędowy, wyznaczony przez władzę ADOPCJA (afatomia) - zawiązanie stosunku sztucznego pokrewieństwa było przysposobienie.  pokrewieństwo sztuczne (cognatio legalis), opierające się na akcie prawnym.  Prawdopodobnie charakter czysto rodzinny  spotykana zarówno wśród Słowian, jak i Germanów JAK ADOPTOWANO?  Dochodziła ona do skutku w drodze uroczystego aktu prawnego, - z zachowaniem wielu czynności symbolicznych, jak dokonanie przez adoptującego postrzyżyn (obcięcie włosów dzieciom płci męskiej) osoby adoptowanej, wręczenie jej oręża, wzięcie na kolana. - Czynności te symbolizować miały zawiązanie się między przysposabiającym a przysposobionym stosunku ojcostwa-synostwa i nabycie przez tego ostatniego praw potomka prawego  Z czasem adopcja utraciła charakter familijno-prawny, a stała się instytucją o charakterze majątkowym, której głównym celem było umożliwienie ustanowienia określonej osoby spadkobiercą w celu przekazania jej majątku na wypadek śmierci (adoptio in hereditatem), co było szczególnie potrzebne w związku z istniejącymi ówcześnie ograniczeniami swobody testowania Adopcja pełna (adoptio plena) - gdy adoptujący był krewnym wstępnym dziecka np. Dziadkiem macierzystym. Na skutek tego aktu adoptowany przechodził w pełni pod władzę i do rodziny adoptującego. Adopcja niepełna (adoptio minus plena) - następowała wtedy, kiedy adoptującym była osoba obca. - W wyniku tego rodzaju adopcji przysposobione dziecko nabywało prawo dziedziczenia beztestamentowego po adoptującym, ale bez przejścia pod jego władzę ojcowską. - Adoptowany zachowywał uprawnienia spadkowe w dotychczasowej rodzinie. Innym rodzajem przysposobienia była arrogacja ***nie jestem pewna czy to występowało jedynie w Rzymie, czy ogólnie ale lepiej mieć więcej AROGACJA (arrogatio lub adrogatio) - przysposobienie osoby sui iuris na podstawie aktu publicznoprawnego. Skutki: - Arrogowany przechodził wraz z podległymi mu członkami rodziny oraz całym swoim majątkiem pod władzę ojcowską i do rodziny agnatycznej nowego zwierzchnika familijnego. - Miała zapewnić kontynujację rodziny, w której nie było naturalnego męskiego następcy W niektórych systemach w przypadku braku krewnych ustanowiono prawo powrotu dóbr do krewnych tej linii, z której pochodziły, krewni ze strony ojca dziedziczyli dobra, które zmarły odziedziczył po ojcu i analogicznie w przypadku matki. W polskim prawie ziemskim po śmierci matki dobra macierzyste przechodziły na wszystkie dzieci. Dziedziczenie małżonków regulowane było w prawie małżeńskim majątkowym i dotyczyło z reguły tylko dóbr wniesionych do małżeństwa-posag i wiano oraz nabytych w czasie jego trwania Nabycie spadku następowało przez śmierć spadkodawcy. Zasada, że spadkobierca jest wwiązany w spadek z mocy samego prawa, uzasadnienie czerpała z tradycji majątkowej wspólnoty rodzinnej, w której dziedzic uczestniczył już za życia spadkodawcy, nie potrzebował więc osobnego wprowadzenia w posiadanie- później ważny instrument walk z pretensjami fiskalnymi właścicieli ziemskich do majątku zmarłych poddanych. Z czasem wykształciły się zasady formalnego obejmowania spadku w posiadanie, później także sądowe wwiązanie. Dziedziczenie testamentowe Przekonanie o przyrodzonych prawach krewnych do majątku po osobie zmarłej nie dawało pierwotnie możliwości swobodnego dysponowania mieniem na wypadek śmierci, a prawo wyczekiwania umożliwiało zachowanie majątku w rękach rodziny w nieuszczuplonym stanie Jedynie osoby bezdzietne mogły w pewnych wypadkach przekazać majątek obcemu w formie fikcyjnej adopcji. Kościół przyczynił się do swobodnego zarządzania częścią majątku przez spadkodawcę na wypadek śmierci. Chciał by przekazywano mu na wypadek śmierci pewne dobra majątkowe dla tzw. “zbawienia duszy”. Dzięki temu w średniowieczu wykształciło się pojęcie “części swobodnej spadku”, pozostającej w dyspozycji spadkodawcy- początkowo tylko na cele pobożne. Jej wysokość zależała od ilości synów i wynosiła taką część spadku, jaka przypadałaby jeszcze jednemu- tj. Przy 2 synach- 1/3 majątku, przy 4- 1/5 Zasada “adopcji Chrystusa” występująca tam gdzie nieznana była instytucja rzymskiego testamentu dała początek swobodzie dysponowania częścią majątku na wypadek śmierci. Taka instytucja znana byłą w Polsce w XIII w. Przedmiotem dyspozycji testamentowej były początkowo ruchomości, a z nieruchomości dobra nabyte. Z dużymi oporami przyjmowana była możliwość dysponowania częścią dóbr rodowych w testamencie, i to zawsze pod warunkiem uwzględnienia praw spadkowych najbliższych krewnych, uznawanych za dziedziców koniecznych. Prawo spadkowe w Polsce Prawo spadkowe – to gałąź prawa cywilnego normująca zasady dziedziczenia, a więc przechodzenie praw i obowiązków majątkowych z osoby zmarłej na spadkobierców tej osoby. W Polsce źródłem prawa spadkowego jest czwarta księga Kodeksu Cywilnego. Należy wspomnieć, że przepisy prawa spadkowego mają charakter bezwzględnie obowiązujący i przewidują dwie możliwości dziedziczenia: => testament – jest to jednostronne oświadczenie woli dotyczące podziału, rozporządzenie własnego majątku na wypadek śmierci. Spadkodawca, by sporządzić testament musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Wówczas może także zmienić lub odwołać swój testament w każdej chwili. W Polsce źródłem prawa dotyczącego testamentów jest kodeks cywilny. Istnieją dwa rodzaje testamentów: zwykłe oraz szczególne. Do tego pierwszego zaliczamy testament własnoręczny, notarialny i allograficzny. Z kolei szczególnym są testamenty ustne, podróżne oraz wojskowe. => dziedziczenie ustawowe – ma miejsce, kiedy spadkodawca nie pozostawił testamentu lub testament jest nieważny. Czwarta księga kodeksu cywilnego precyzuje kolejność i reguły dziedziczenia. W pierwszej kolejności dziedzicami są dzieci i współmałżonek, potem dalsza rodzina. W przypadku, gdy spadkodawca nie posiadał żadnej rodziny bliższej lub dalszej, jego majątek przejmuje Skarb Państwa. 😊 😊 😊 😊 😊