Rzym - powtórzenie 1 klasa liceum, Notatki z Historia

Pobierz Rzym - powtórzenie 1 klasa liceum i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! Rzym – powtórzenie Starożytna Italia i początki Rzymu Italia – kraina na Półwyspie Apenińskim. W starożytności zamieszkiwali ją Italikowie, Galowie i Etruskowie. Eneasz – protoplasta rzymian. 753 r. p.n.e. – założenie Rzymu przez Romulusa i Remusa Panowanie Romulusa rozpoczęło epokę królewską. Senat – rada starszych Podział społeczny:  patrycjusze – szlachta  plebs – nie mający praw politycznych Patronat – polegał, na tym, że klienci, czyli plebs oferowali różne przysługi i świadczenia na rzecz patronów, czyli patrycjuszy w zamian za pomoc materialną. Elita patrycjuszowska dzieliła się na trzy jednostki (tribus). Każda jednostka to 10 kurii. Każda kuria to 10 rodów. Ród tworzyli członkowie rodzin mających wspólnego przodka oraz ich klienci. Serwiusz Tuliusz – król Rzymu, przeprowadził szereg reform, m.in. podzielił obywateli na pięć klas majątkowych i utworzył nowe jednostki wojskowe – centurie (liczące po 100 żołnierzy). Każda klasa majątkowa miała wystawić określoną liczbę centurii. Najbogatsi organizowali ich najwięcej, biedniejsi – najmniej, a ludność najuboższa – w ogóle. 509 r. p.n.e. obalenie Tarkwiniusza Pysznego i wprowadzenie republiki Republika rzymska 509 r. p.n.e. – wprowadzenie republiki Prawa polityczne mieli wolni obywatele. Według greckich standardów w Rzymie panowała oligarchia. Władza należała do urzędników, wybieranych przez patrycjuszy. Obowiązała kolegialność sprawowania władzy. Oznaczało to, że wyższe urzędy pełniły dwie osoby i mogły się nawzajem kontrolować. Większość urzędów była piastowana bezpłatnie przez rok i ich sprawowanie było uważane za zaszczyt. Wykluczało to udział we władzy ludzi spoza elity majątkowej. 1 W rękach patrycjuszy znajdował się wymiar sprawiedliwości. Do nich należało interpretowanie wynikającego z tradycji prawa zwyczajowego (niespisanego). Ponadto stawali się w praktyce właścicielami podbitych przez Rzym ziem. Plebejusze w pierwszych latach istnienia republiki nie mieli żadnych praw politycznych, a część z nich popadła w niewolę za długi. Bogaci plebejusze chcieli sprawować urzędy publiczne. Najniższą pozycję w społeczeństwie republiki stanowili niewolnicy, składający się z plebejuszy oddanych do niewoli za długi oraz jeńców wojennych. Byli traktowani jako własność – tak samo jak przedmioty czy zwierzęta. Można ich było wykorzystywać do dowolnych prac, sprzedać, a nawet zabić. Wyzwoleni niewolnicy (wyzwoleńcy) stawali się klientami swych dawnych panów. Komicje Komicja centurialne Komicja tribusowe Komicja kurialne  wybierały konsulów i pretorów  decydowały o wojnie i pokoju  organizowano je zgodnie z wojskowym podziałem obywateli na centurie, każda centuria dysponowała jednym głosem; w związku z tym, że większość centurii wystawiali najbogatsi obywatele, mieli oni również przewagę w komicjach  uchwalały prawa  wyznaczały kwestorów i edylów  pozycja majątkowa ich uczestników nie była już tak istotna pełniły jedynie rolę formalną Do senatu należała najwyższa władza polityczna oraz administracyjna. Składał się z 300 senatorów. Zostawali nimi obywatele, będący wcześniej urzędnikami, wywodzący się z najbardziej wpływowych i najzamożniejszych rodzin. Senat stał na straży porządku obowiązującego w Rzymie. Oficjalnie jedynie doradzał urzędnikom, faktycznie nie wyobrażano sobie podjąć decyzję wbrew jego woli. Z uwagi na jednoroczność kadencji niemal wszystkich urzędników, to właśnie senat zapewniał ciągłość władzy w Rzymie. Jego obrady zwoływał: konsul, pretor, dyktator lub trybun ludowy. Ustalaniem listy senatorów zajmowali się cenzorzy. Senat decydował o: 2 5 197 r. p.n.e. – bitwa pod Kynoskefalaj, pomiędzy Macedonią a Rzymem (R) 196 r. p.n.e. – ogłoszenie przez Rzymian „wolności Hellenów” (faktycznie oznaczało zrzucenie zwierzchnictwa macedońskiego, a nałożenie rzymskiego) 168 r. p.n.e. – bitwa pod Pydną, ostateczne pokonanie Macedonii przez Rzymian 190 r. p.n.e. – bitwa pod Magnezją, pokonanie Antiocha III z dynastii Seleukidów (króla Wschodu) 133 r. p.n.e. – zapisanie w testamencie przez króla Pergamonu jego kraju Republice Rzymskiej 146 r. p.n.e. – wybuch powstania greckiego, zakończyło się klęską Greków i zburzeniem przez Rzymian Koryntu, po tym wydarzeniu Grecję całkowicie podporządkowano Rzymowi II w. p.n.e. – Imperium Romanum Zmiany społeczne W II w. p.n.e. powstała nowa grupa społeczna – ekwici. W jej skład wchodzili bogaci obywatele, którzy jednak nie należeli do arystokracji senatorskiej. Swoich olbrzymich majątków dorobili się dzięki wojnom i eksploatacji prowincji. Do senatu trafiali nie ze względu na urodzenie, lecz w związku z piastowaniem urzędów państwowych. Określano ich tam mianem homines novi – człowiek nowy. W wyniku napływu licznych niewolników oraz wielkich ilości taniego zboża z prowincji doszło do głębokich zmian w rolnictwie. Bogaci właściciele ziemscy (nobilowie) zrezygnowali z nieopłacalnej uprawy zbóż. W to miejsce założyli nowe typy majątku (ville) liczące od 25 do 60 ha. Produkowano w nich tylko towary przeznaczone na sprzedaż, m.in.: wino, oliwę, owoce i zwierzęta. W tych majątkach wykorzystywano na szeroką skalę pracę niewolników. Na takie rozwiązanie nie mogli sobie pozwolić średniozamożni chłopi, których przemiany w rolnictwie doprowadziły do ruiny. Przenosili się do Rzymu i powiększali zastępy biedoty, zwanej proletariuszami. Proletariusze – mieszkali w najbiedniejszych dzielnicach, pozbawieni stałych dochodów oraz jakichkolwiek perspektyw na przyszłość. Nie służyli w wojsku obywatelskim. Uczestniczyli w zgromadzeniach obywatelskich. Byli stale obecni w Rzymie. Z tego powodu zawierali patronaty. W zamian za oddawania głosów na zgromadzeniach ludowych, wedle woli swoich patronów, otrzymywali pomoc materialną. W 133 r. p.n.e. Tyberiusz Grakchus przeprowadził reformę agrarną. Doprowadził do uchwalenia ustawy ograniczającej wielkość majątków ziemskich na terenach Italii do 250 ha na rodzinę. Nadwyżkę zamierzano rozdzielić pomiędzy proletariuszy po 7,5 ha. Przeciwnicy reform zorganizowali rozruchy, w wyniku których Trybun został zabity. 6 W 123 r. p.n.e. Gajusz Grakchus potwierdził reformy zapoczątkowane przez jego brata. Jednak przeciwnicy reform po raz kolejny wzniecili zamieszki w Rzymie i Gajusz kazał się zabić wiernemu niewolnikowi. Gladiatorzy – niewolnicy walczący między sobą na amfiteatrach na śmierć i życie. 73 r. p.n.e. – powstanie niewolników, na jego czele stanął Spartakus, udało im się opanować Kampanię, w szczytowym momencie armia Spartakusa liczyła 60 tys. ludzi, Spartakusowi nie udało się wyprowadzić armii z Italii. W 71 r. p.n.e. w bitwie nad rzeką Silarus, wojska Krassusa pokonały powstańców. Rzymianie, aby odwieść innych niewolników od prób buntu, ukrzyżowali wzdłuż drogi z Kapui do Rzymu 6 tys. powstańców. Upadek republiki rzymskiej U schyłku II w. p.n.e. w Rzymie powstały dwa stronnictwa:  optymaci – przeciwstawiający się próbom demokratyzacji i żądający zaprzestania ekspansji (konserwatywne rody senatorskie)  popularzy – opowiadający się za kontynuacją podbojów oraz zakładaniem kolonii dla osadników (m.in. bracia Grakchowie) U schyłku II w. p.n.e. Gajusz Mariusz przeprowadził reformy wojskowe:  likwidacja armii obywatelskiej i utworzenie zawodowej, złożonej z ochotników  wojsko zapewniało uzbrojenie  do wojska mogli wstępować proletariusze  zachowano potęgę militarną Rzymu  ze względu na to, że tylko wybitni dowódcy byli w stanie zapewnić żołnierzom żołd i łupy wojenne więzy lojalności łączyły żołnierzy nie z republiką tylko z ich dowódcami 91-88 r. p.n.e. – wojna Rzymu ze sprzymierzeńcami, zakończyła się porażką Italików, ale Rzymianie musieli przyznać obywatelstwo wszystkim sprzymierzeńcom, którzy nie przystąpili do buntu. Ponadto w 89 r. p.n.e. nadano obywatelstwo wszystkim sprzymierzeńcom, którzy złożą broń w ciągu 60 dni. Po zakończeniu wojny liczba obywateli wzrosła z 400 do 900 tys. Ciągłe wojny spowodowały, że w Rzymie nastała epoka wielkich wodzów, decydujących o losach państwa, dzięki wiernym sobie legionom. 83-82 r. p.n.e. – I wojna domowa, wywołana przez Sullę (stronnika optymatów) mająca na celu przejęcie władzy w Rzymie. Zapewniła ona Sulli dożywotnią dyktaturę (82 – 79 r. p.n.e.). Sulla zadbał o przywrócenie wszechwładzy senatu i krwawo rozprawił się z przeciwnikami politycznymi. Lata 60. I w. p.n.e. – I triumwirat, zawarty pomiędzy Gnejuszem Pompejuszem (Hiszpania), Markiem Krassusem (Syria) i Gajuszem Juliuszem Cezarem (Galia Przedalpejska i Iliria). Cezar zaraz po objęciu swojego namiestnictwa rozpoczął podbój Galii. 7 10 Od pryncypatu do dominatu 69 r. n.e. – rok czterech cesarzy Tytus Flawiusz Wespazjan Dynastia Flawijska (69-96 r. n.e.):  Wespazjan – pierwszy przedstawiciel: o umocnił granice Rzymu o wprowadził reformy poprawiające jakość życia mieszkańców Rzymu o wybudował Koloseum  Trajan – ostatni przedstawiciel: o pokonał Partów o walczył z Dacją o kolumna Trajana Dynastia Antoninów (96-192 r. n.e.):  Nerwa – pierwszy przedstawiciel  złoty wiek cesarstwa  rozwój terytorialny  Hadrian Dynastia Sewerów:  Marek Aureliusz  armia wybierał cesarzy  koniec pryncypatu  większość cesarzy nie była rzymianami  Karakalla o w 212 r. n.e. nadał obywatelstwo wszystkim mieszkańcom imperium Cesarze okresu kryzysu III w.:  pochodzili z wschodnich prowincji  Dioklecjan (287-305 r.): o oficjalny koniec pryncypatu 11 o początek dominatu o podzielił państwo na 4 części (tetrarchia) pomiędzy augustów i cezarów Reformy w II pierwszych w. n.e.:  wprowadzono scentralizowaną i podporządkowaną imperatorowi władzę  utworzono kancelarie cesarskie, w których zatrudniano wyzwoleńców, zajmowały się odczytywaniem i redagowaniem odpowiedzi na listy do cesarza, zawiadywano sprawami finansowymi  wprowadzono radę cesarską, w skład której wchodzili wybrani senatorowie i ekwici, spośród nich rekrutowano większość cesarskich urzędników  do najwyższych urzędów zaczęto dopuszczać prowincjonalną arystokrację  cesarz był pierwszym obywatelem Do początku II w. n.e. pod rzymskim panowaniem znalazły się: Numidia, Mauretania, Brytania, Tracja, Arabia, Dacja, Armenia i Mezopotamia. 66 r. n.e. – powstanie w Judei, trwało do 70 r. n.e., zwycięstwo Rzymian 132 r. – kolejne powstanie w Judei, początek wielkiej diaspory żydowskiej 114-117 r. – wojna z Partą (zwycięstwo Rzymu) Zagrożenia zewnętrzne Rzymu:  najazdy plemion barbarzyńskich Limes – system umocnień granicznych, którego zadaniem była ochrona państwa przed barbarzyńcami Dioklecjan (284-305 r.) – twórca dominatu i tetrarchii Dominat:  centralizacja  absolutyzm  cesarz – dominus (pan i bóg)  ostateczną formę przybrał u schyłku III w. n.e. Tetrarchia:  rządy dwóch augustów i dwóch cezarów  każdemu z władców podporządkowano inną część imperium 12