Tabele z lekturami HLP, Notatki z Język polski

Pobierz Tabele z lekturami HLP i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity! ŚREDNIOWIECZE Tytuł i autor Czas powstania i gatunek Charakteryzacja KRONIKA POLSKA Gall Anonim lata 1112-1116; opisy zawierają liczne pochwały, co jest właściwością gestów ignorowanie dat, skupienie się na barwnej opowieści o czynach Chrobrego, Śmiałego, Krzywoustego KRONIKA WINCENTEGO KADŁUBKA powstała w latach 1190-1208; składa się z czterech części: 1-3 to dialog abp. gnieźnieńskiego Jana z bp. krakowskim Mateuszem, 4 – opis ciągły obejmowała głównie dzieje z dzielnicy krakowskiej; Kadłubek przedstawił historię narodzenia państwa i opisał dzieje do czasów mu współczesnych ROCZNIKI, CZYLI KRONIKI SŁAWNEGO KRÓLESTWA POLSKIEGO Jan Długosz rozpoczęta około 1455 r., zakończona w 1480 r. sięgająca początków państwa Polskiego do czasów autorowi współczesnych dwanaście ksiąg, surowa ostentacyjność ocen, kronika wierna faktom PSAŁTERZ FLORIAŃSKI inicjator: Piotr Wysz spisywany do 1399 r., a później wznowiony w 1405 r.; psałterz – zbiór psalmów, czyli pochwalnych utworów ze zwrotem do Boga zawiera bohemizmy, formy monologu lirycznego, dwuczłonowe wersy; charakteryzuje się starszą odmianą języka niż psałterz puławski (niżej), np. jen, jenże → co, który wstał jeśm → wstałeśm Gospodnie → Boże psalm ma łaciński inc. oryginału i zawiera argument; występują spółgłoski nosowe [ą] i [ę] PSAŁTERZ PUŁAWSKI XV/XVI wiek; kopia znacznie starszego wzoru, prawdopodobnie tego samego, co psałterz floriański KAZANIA ŚWIĘTOKRZYSKIE XII/XIV wiek; stanowią początek polskiej prozy artystycznej liczne paralelizmy, układ świadczący o niegdysiejszym podziale na wersy, tekst zrytmizowany KAZANIA GNIEŹNIEŃSKIE Peregryn z Opola (autor niektórych, spisał wszystkie polskie) spisane krótko po 1409 r. (łacińskie nieco wcześniej); homilia – jeden z typów kazania, komentarz do Pisma Świętego odtwarzany w czasie liturgii słowa przeznaczone dla słuchaczy prostych; zazwyczaj zaczynają się zwrotem ,,Dziatki miłe”; Kazanie na dzień św. Katarzyny w całości, reszta – w urywkach ROZMYŚLANIA PRZEMYSKIE zapewne w XV wieku, rękopis pochodzi z XVI w opowieść o życiu Świętej Rodziny, a zwłaszcza dzieciństwie i Męce Jezusa ROZMYŚLANIA DOMINIKAŃSKIE spisane w XV i XVI (z przedmową) wieku makabryczny i szczegółowy opis męk Chrystusa EWANGELIA NIKODEMA (Acta Pilati/Gesta Pilati) oryginał powstał w IV wieku, tłumaczenie – w XIV/XV w; apokryf – uzupełniający opowieści biblijne, naśladujące styl Biblii polska proza narracyjna zawierająca relację z wypowiedzi poszczególnych postaci; opis żywy, dialogi dynamiczne PIEŚŃ O WIKLEFIE Andrzej Gałka z Dobczyna powstanie: 1449 r., znany z XVI-wiecznego przekazu; zaczyna się słynnym ,,Lachowie, Niemcowie,/ Wszyccy językowie” pochwała Wiklifa, wykład jego systemu myślowego, mowa o Kościele opanowanym przez Antychrysta-papieża i objawienie chrześcijańskirgo sposobu walki z Antychrystem WIERSZ O ZABICIU ANDRZEJA TĘCZYŃSKIEGO 1462 r., po egzekucji 6 mieszczan odpowiedzialnych za śmieć starosty rabkowskiego; jest wiersz zwany pieśnią wyraźna krytyka mieszczan i podniosłe pochwały Tęczyńskiego, jako męża stanu ROZMOWA MISTRZA POLIKARPA ZE ŚMIERCIĄ zapis pochodzi z ok. 1460 r.; jest to dialog, czyli rozmowa komiczny obraz śmierci, rozmowa jest dynamiczna, zawarty motyw danse macabre SKARGA UMIERAJĄCEGO powstała ok. 1463 r.; posiada dwa przekazy: płocki: abecedariusz 8-zgł. i wrocławski: widowisko sceniczne, dialog motyw sztuki ,,dobrego umierania”; w chwili śmierci człowiek uświadamia sobie że skupił się na doczesności życia, a nie na duchowym zbawieniu CANTILENA INHONESTA (zwana też Skargą na pannę) Mikołaj z Koźla (spisał) 1417/1418 r.; wiersz należy do liryki miłosnej, tworzonej przez żaków wiersz zachęcający pannę do igraszek miłosnych, przepełniony podtekstami BOGURODZICA 28 VII 1407 r. (pierwszy przekaz), wg. Worończa powstała w XIII wieku; trop – drobna pieśń, dołączana do aklamacji (w tym przypadku do Kyrie eleison) zwrotki 1-2 – właściwa Bogurodzica, cz. archaiczna zwrotki 3-6 – tzw. pieśń wielkanocna (I poł. XIV w) zwrotki 7-15 – tzw. pieśń pasyjna (II poł. XIV w.) JEZUS CHRYSTUS, BÓG CZŁOWIEK (mądrość oćca swego po czwartkowej wieczerzy czasu jutrzennego) opat witowski Jan (dwór Łokietka) ok. 1420 r.; pieśń pasyjna – przeznaczona na okres Wielkiego postu struktura narracyjna, opis brewiarzowej (godzinnej) męki pańskiej; krótkie migawki obrazowe opisujące wydarzenia od pojmania Jezusa w Ogrójcu, aż do złożenia do grobu MĘKĘ BOŻĄ SPOMINAJMY (słowa jego pamiętajmy) czyli Pierwsza pieśń Sandomierzanina XV wiek; pieśń pasyjna wspomina sześć ,,ostatnich słów” Chrystusa na krzyżu; później także opis porwania do piekła przez diabłów TRZY MARYJE POSZŁY I poł. XIV w.; pieśń wielkanocna każda zwrotka zakończona aklamacją ,,Alleluja”; przeznaczona do inscenizacji kościelnej ANJELI SŁODKO ŚPIEWALI I poł. XVI w.; pieśń na Wniebowstąpienie Pańskie każda zwrotka zakończona podwójnym ,,Alleluja”; opisuje dzieło Zbawienia, zawiera rozmyślania KIEDY KRÓL HEROD KRÓLOWAŁ XV w.; kolęda – utwór przeznaczony na Boże Narodzenie opowieść jak król Herod dowiedział się o Narodzeniu i wysłał swoich faryzeuszy (przedstawionych jako Trzech Króli później) WESOŁY NAM DZIEŃ NASTAŁ (narodzenia) I poł. XV w.; kolęda bożonarodzeniowa o narodzeniu Jezusa; 10-wersowy utwór KOLĘDA SIĘ Z ALLELUJĄ ZWADZIŁA XV/XVI wiek; kolęda spór między Kolędą a Allelują o to, która jest ważniejsza POSŁUCHAJCIE BRACIA MIŁA Andrzej ze Słupi (spisywał) II poł. XV w.; plankt – utwór opisujący emocjonalną reakcję Maryi na śmierć jej syna 1,2 – apostrofa Marii do ludzi 3-7 – właściwy lament, zwroty do postaci 8 – końcowy ,,akord”, 2-wersowy ŚWIEBODNOŚĆ BOGA ŻYWEGO (wzniosła Matkę Syna Swego) XV/XVI w.; pieśń o Wniebowzięciu Maryi opis przyjścia aniołów po Maryję, idea wstawiennictwa, wysławianie Maryi ACH, KRÓLU WIELIKI NASZ czyli Legenda o św. Aleksym II poł. XV wieku; pieśń o świętym I – dzieje Aleksego II – historia rodziców III – losy jego żony DOROTO, CNA DZIEWKO CZYSTA ok. 1420 r.; pieśń-legenda opis przesłuchania, męki i śmierci św. Doroty CHWAŁA TOBIE GOSPODYNIE XV w.; pieśń-legenda epicka pieśń o życiu, męczeńskiej śmierci i cudach św. Stanisława SŁUCHAJ TEGO WSZELIKA GŁOWO XVI w. wierszowane Dziesięć Przykazań Dawid-grzesznik itp. zwracając się do Boga TRENY 1580 r.; tren – utwór (płacz) żałobny na cześć osoby zmarłej poeta wyraża swój ból po stracie córeczki, nawiązania do mitologii i manifest poetycki ELEGIE 1584 r. FORICOENIA 1584 r.; fraszki w języku łacińskim LIRYKI 1580 r.; oda – podniosły utwór, wychwalający zdarzenie lub osobę zbiór XII ód, oscylujących wokół tematów politycznych PIEŚŃ ŚWIĘTOJAŃSKA O SOBÓTCE 1586 r.; pieśni cykl XII pieśni chwalących życie wiejskie, obyczaje; kolejne pieśni są ze sobą powiązane, wykonywane przez 12 Panien ZUZANNA 1562 r.; poemat o tematyce starotestamentowej opowieść o Zuzannie, uwypuklenie czystego sumienia i religijności MUZA 1585/6 r. manifest poetycki, rozczarowanie związane z byciem niedocenianym, odrębność pisarza od otoczenia, monolog do Muz FRAGMENTA 1590 r. zawiera XI pieśni, Kolędę – ,,Tobie bądź chwała, Panie wszego świata” (prośba do Boga o obronę), Pieśń żałobną – ,,Kto kiedy miał słuszniejszą przyczynę płakania” (do Boga po stracie bliskich) POEMAT O ŚMIERCI JANA TARNOWSKIEGO 1561 r.; poemat funeralny konsolacja do syna zmarłego – Krzysztofa Tarnowskiego PAMIĄTKA JANOWI BAPTYŚCIE, HRABI NA TĘCZYNIE 1561 r.; poemat funeralny pochwalny wizerunek zmarłego, skonstruowany zgodnie z topiką biograficzną (opowiadający o życiu i zasługach) SATYR 1564 r.; poemat sylwiczny – pisany na ,,gorące”, ,,świeże” tematy krytyka Satyra narzekającego na prawa i obyczaje w kraju ROZMOWY KRÓLA SALOMONA MĄDREGO Z MARCHOŁTEM GRUBYM 1521 r.; poezja błazeńska, dialog bohaterów: Marchołta i Salomona Salomon przywołuje jakieś sentencje i prawdy, ale Marchołt odpowiada mu najczęściej prostackimi powiedzeniami, sentencjami, drwi z niego SOWIŹRZAŁ KROTOCHWILNY A ŚMIESZNY 1530-40 r.; poezja błazeńska, prozaiczny opis żartów luźny zbiór anegdot, które łączy osoba bohatera robiącego kawały innym Mikołaj Rej KRÓTKA ROZPRAWA 1543 r.; dialog trzech bohaterów występuje: Pleban, Wójt i Pan; piętnowanie wad każdego z tych stanów, także krytyka obyczajów KUPIEC 1549 r. (drukowany, a powstał w 1543 r.); moralitet – gdzie bohater jest postawiony przed wyborem widz musi identyfikować się z postacią Sąd Ostateczny przed którym stają osoby wybrane przez rozgniewanego Chrystusa; dramat WIZERUNEK 1558 r.; poemat dydaktyczno-alegoryczny podzielony na 12 części, w których każdej patronuje jeden z filozofów, towarzysząc głównemu bohaterowi – Młodzieńcowi ZWIERZYNIEC 1562 r.; antologia epigramatów (krótkie, dowcipne utwory) ułożona w 4 tematyczne rozdziały każdy z nich zatytułowany, ,,w którym to rozmaitych stanów, ludzi, źwirząt i ptaków kstałty, przypadki i obyczaje są własnie wypisane” FIGLIKI 1574 r.; fraszki, tylko nazwane inaczej, gdyż Okszyca wyprzedził Kochanowski 230 żartobliwych epigramatów, wiersze emblematyczne (do przedstawiania pojęć abstrakcyjnych) ZWIERCIADŁO 1567/8 r.; gatunek speculum, pisane prozą propaguje modele zachowań i wizerunków, kształtujących ,,człowieka poczciwego” RYTMY ABO WIERSZE POLSKIE Mikołaj Sęp Szarzyński 1601 r; zbiór różnych gatunków – połączonych, bo wydanych pośmiertnie 6 sonetów; parafrazy psalmów, 8 pieśni, erotyki, epitafia, epigramaty, wiersz dedykacyjny i przedmowa – o tematyce różnorodnej KAZANIA SEJMOWE Piotr Skarga 1597 r.; pisane stylem biblijnym, połączone z retoryką; na początku wydane w zbiorze kazań kościelnych diagnoza przyczyn kryzysu Rzeczypospolitej Szymon Szymonowic ŻEŃCY 1614 r.; sielanka – opisuje w sposób wyidealizowany, idylliczny, uroki życia śpiew Oluchny i Pietruchy przy pracy żniwiarskiej KOŁACZE przedstawienie panoramicznego obyczaju weselnego przez Panny i sześć Par DAFNIS westchnienia miłosne pasterza Dafnisa do Fillis KIERMASZ skarga na złe teraźniejsze czasy i obyczaje wyrażona ustami Menalki i Tyrsisa POMARLICA narzekania pasterza Wontona do Pańki na niewdzięczny dwór pański BAROK Tytuł i autor Data i gatunek Charakterystyka WYPRAWA PLEBAŃSKA 1590 r.; dialog (opisujący dzieje na plebanii, a nie dialog-dyskurs o pożytkach) w rozmowie uczestniczy Pleban i Albertus, wybierają się na targ by przygotować Alberta na wojnę NOWY SOWIŹRZAŁ ABO RACZEJ NOWYŹRZAŁ 1614/15 r.; zbiór fraszek wzorowany na literaturze sowizdrzalskiej gromadzenie pytań wokół dziwnej struktury społeczeństwa i irracjonalności barier; krytyka, głównie w formie krótkich porad PEREGRYNACJA MAĆKOWA pocz. XVII w.; opowiadanie prozą, mazurzenie opowieść o wyprawie w daleki świat niepiśmiennego chłopa NAENIA ABO WIERSZ ŻAŁOSNY NA ŚMIERĆ MATYSA ODLUDKA ok. 1614 r.; parodia epickiego lamentu tytułowy Matys (Maciej) jest przedstawiony humorystycznie, jako ,,pryncypał łotrowski” Z CHŁOPA KRÓL P. Baryka 1637 r. (druk., ale wystawiana wcześniej na deskach teatru); 3- aktowa komedia opowiada o krotofili żołnierzy, którzy przebrali pijanego chłopa z króla i tak go traktowali, dopóki znów się nie upił; później znów ubrali go w łachmany, co całkowicie zdezorientowało nieszczęsnego chłopa RYMY DUCHOWNE Sebastian Grabowiecki (1543-1607) 1590 r.; zbiór wierszy (niektóre to sonety); setnik to 100 utworów – są ich dwa; jest to religijna liryka, modlitwa literacka setniki zawierają: wiersze pokutne, oczyszczające, dziękczynne, pochwalne; całość jest kolejnymi [3] etapami modlitwy medytacyjnej Wespazjan Kochowski (1633-1700) LYRICORUM POLSKICH KSIĘGI I 1674 r.; składają się na: Tom I (pięć ksiąg), Tom II to Epigrammata polskie po naszemu fraszki utwór zwraca uwagę na kulturową reprezentatywność postaw i poglądów społecznych dojrzałego baroku EPIGRAMATÓW POLSKICH KSIĘGI I 1674 r.; fraszki przeważają żarty – własne i pożyczone, a także moralizujące TRYBUT NALEŻYTY WDZIĘCZNOŚCI PANU I BOGU ABO PSALMODIA POLSKA powstały w 1693 r., wydane w 1695 r.; poemat pisany prozą, składający się z 36 psalmów wykład sarmackiej antropologii, sumę dociekań i doświadczeń o sobie samym i o własnym narodzie Stanisław Herakliusz Lubomirski TOBIASZ WYZWOLONY 1683 r.; 12-pieśniowy utwór pisany oktawą opowieść o starotestamentowym Tobiaszu ADVERBIA MORALIA (I, II) 1688 r.; zbiór rozważań etycznych ujętych w 15 rozdziałów inaczej: Antoniego Chryzantego Łapczyńskiego adverbia moralne abo O cnocie i fortunie książeczka rozdziałom patronują przysłówki, na co zwrócona jest uwaga w Liście autora do przyjaciela; Adverbium I – DO, albo NA [o kondycji ludzkiej a także o tym, że człowiek urodził się by żyć dobrze]; Adverbium II – W, albo NA [na czym stoi szlachetność człowieka i w czym tkwi dobro] ROZMOWY ARTAKSESA I EWANDRA (I, II, III, X, XII) 1863 r., pisane jednak w poprzednim dziesięcioleciu; 13 wykładów na dość różne tematy, które połączone są osią fabularną, w której dyskursy są najważniejszym elementem, bowiem to I – o naukach i prostocie (prostocie wypowiedzi: im kto mądrzejszy, tym trudniej się z nim dogadać III – o stylu albo sposobie mówienia i pisania (wymienia się wiele przykładów Janella lament dziewczyny, od której odchodzi ukochany (być może umiera) Pawencyja ostrzeżenie że strzały Kupida są czasem śmiertelne Tamilla pożegnanie ukochanego który umarł – upleciony wianek spaliło słońce Pałachna dziewczyna wyraża żal, że dała prawdziwe uczucie i nie zważała na aspekt materialny, a on odszedł do innej Josaris zwraca się do matki: związała się z mężczyzną, który nie dotrzymał obietnic, przez co dziewczyna cierpi Proceryna pieśń do ogrodu, który jest świadkiem całego wachlarzu scen miłosnych Bohymnia mówi że jej ukochany jest największym szczęściem w jej życiu Mugilinda lamentuje bo niegdyś pogardzała zalotnikami, a teraz dokucza jej samotność Izabella oświadcza że jej serce nie dba o dobra materialne, a liczy się tylko jej ,,upodobanie” jakie odczuwa do kochanka Spirynzyna zachęca do sławienia Lilijodory, przedstawionej niemal jak boginię miłości Druzylla opowiada o swoim początkowym wstydzie do kochanka, który jednak zakończył się dozgonnym oddaniem i miłością Marella nawołuje do roztropnego zażywania życia i świata póki nie nadejdzie koniec Tertulia nie rozumie dlaczego kochanek nie odwzajemnia jej ,,ognia”, jaki do niego żywi Rozalia pragnie, by ,,Helena” nie była jedna na cały świat i by każdy miał swoją Helenę Petrolina miłość – ,,ogień” jest obecna zawsze i wszędzie we świecie Pulcheryja Bóg sprzyja miłości między ludźmi i sprzyja temu, by ta miłość wydawała owoce Halcydis mówi o nieuchronności i nagłości śmierci MARANTULA wynagradza starającego się o jej względy ukochanego wiankiem; ,,w nim róża jeszcze nie pomięta” – dziewictwo AMARANT jeśli ktoś nie jest piękny, to ubiory mu w tym nie pomogą; mówi swojej lubej że może mieć tylko coś cienkiego, albo najlepiej – nic Kasper Twardowski (ok. 1592-przed 1641) LEKCYJE KUPIDYNOWE nie wydano przez cenzurę ogłoszoną w 1617 r., utwór zachowany w rękopisie; udramatyzowany poemacik z gatunku ars amandi (tj. sztuka kochania) podzielony na 10 lekcyj; dedykowany młodym opowiada o młodzieńcu, który po wypiciu cypryjskiej wody wszedł do kraju Wenery, gdzie uczy się wyćwiczonej, dwornej miłości (wchodzi tam będąc przesadnie nieśmiałym), zdobywa serce Zosieńki, ale do długo wyczekiwanych rozkoszy nie dochodzi bo im przerwano tę chwilę ŁÓDŹ MŁODZI 1618 r.; poemat stanowiący paralelę do ocenzurowanych Lekcyj; adresowany do młodych, by unikali w życiu grzechu stanowi przeciwieństwo Lekcyj, gdzie młodzieniec nawraca się na drogę pobożności, ziemska miłość okazuje się być grzechem; najpierw boski bożek miłości pokonuje Kupidyna i tym samym zostaje przewodnikiem młodzieńca, po czym odsyła go do domu starca prowadzącego lekcje dla młodych; później w ogrodzie młodzieniec ogląda galerię grzeszników, którzy pokutują i ostatecznie nawraca się Jan Andrzej Morsztyn (1621-1693) Kanikuła abo Psia Gwiazda 1647 r.; panu Koniuszemu koronnemu, czyli A. Lubomirskiemu (swojemu mecenasowi) Lutnia [od 1638] 1661 r.; dwie księgi, dedykowana Ł. Opalińskiemu (temu z którym rywalizował o podkanclerstwo) głównie tematyka miłosna, o zaangażowaniu mężczyzny, niewierności kobiet, czasem zwrot do przyjaciół Pokuta w kwartanie 1678 r.; powstała na dworze Oksy Amintas [przekład oryginału Torquatta Tassa] komedia pasterska wystawiona na scenie w 1650 roku, dedykowana koniuszej Lubomirskiej [Helenie] opowieść o miłości pasterza Amintasa do Sylwii; on jest bardzo nieśmiały i nie wie jak zdobyć dziewczynę, ona – niedostępna, nie urzeka jej zjawisko miłości; w zalotach pomagają Amintasowi Dafnis, Tyrsis i in.; bohaterowie schodzą się dzięki serii podstępów i przypadków, przy czym Sylwia zaczyna coś czuć do Amintasa przez litość jaka w niej wzbiera Psyche 1623 r (oryginał Apulejusza); dedykowana stryjecznemu bratankowi, Stanisławowi, po tym jak odwiedził go w Paryżu; wydana razem z Cydem, pośmiertnie, 2 wyd – 1752 4 pieśń z poematu Marina Adone; opowieść o zakazanej miłości Amora (syna Wenus) i Psyche; zostali rodzicami Rozkoszy Zbigniew Morsztyn (ok.1622-1689) Kostyrowie obozowi 1653-1655 r. rodzajowy obrazek życia żołnierskiego, opis ich gry w karty i towarzyszącej temu rozmowy; tekst nasycony rusycyzmami i wykrzyknienami Votum 1657-1659 r.; napisany strofą saficką (3 x 11 zgł. + 5 zgł); refleksje nad życiem ludzkim i tym, gdzie i jak szukać szczęścia Votum o najlepszym sposobie życia, pochwała życia ziemiańskiego, koncepcja złotego środka; poruszony temat dobroci Boga, tragedii wojny, którą poeta ostatecznie żegna i postanawia usunąć się w zacisze własnego domu, pochwała żywota spokojnego, zgodnego z naturą, wiara w boską opiekę Myśl ludzka lata 60. XVII w; 2 x 8 zgł + 2 x 11 zgł hymn na cześć rozumu ludzkiego; zwrot do lutni, Boga, pochwała myśli swobodnej, która przenika cały świat – może być dosłownie wszędzie; na koniec zapytanie do lutni o to gdzie błąka się stroskana myśl autora Pieśń w ucisku lata 60. XVII w; wyraz rozpaczy i rozgoryczenia ariańskich egzulantów, bardzo emocjonalna skarga do Stwórcy podmiot wyznaje że jest bezsilny wobec prześladowań, pragnie pokoju, nie czuje zawiści, pragnie umocnić swoją wiarę w stwórcę, wyznaje że gotowy jest znieść ucisk, by dostąpić życia w niebie Treny żałosne koniec 1675 r.; dedykowane Zofijej z Szpanowa Morsztynowej i ś.p. Annie z Szpanowa Błędowskiej 12 trenów; na końcu sam poeta daje wyraz swojego cierpienia po stracie wyraźne pogłosy poezji poety czarnoleskiego; wypowiada się kobieta, opłakując śmierć Anny (siostry); streszcza ich więź, charakter Anny Emblemata 2, 8, 12, 17, 29, 38, 41, 44, 49, 96, 102, 113. 1669-1680 r. wyraz tęsknoty za wiecznością, pragnieniem trwania, zdarza się tematyka religijna Krzysztof Opaliński (1609-1655) – Satyry Przedmowa 1650 r.; gatunek rzymskiej satyry poeta przyznaje, że Satyry powstały z jego oburzenia na współczesność; konfrontuje dawniej i dziś Księga I różna tematyka, dotykająca wielu sfer życia społecznego Łukasz Opaliński (1612-1662) Poeta nowy ok. 1661 r.; traktat poetycki oparty na wypowiedziach Horacego i Perseusza jest to indywidualny sąd Opalińskiego o poezji i jej zadaniach – ma skutecznie oddziaływać na odbiorcę; opowiadał się za oszczędnością w słowach i prostotą języka Coś nowego 1652 r.; nawiązuje do tradycji tzw. satyry menippejskiej, tj. groteski literackiej łączącej wiersz z prozą względnie chaotyczny, nieuporządkowany poemat-dialog, wymierzony w wady społeczeństwa, a w szczególności w szlachtę; podczas rozmowy z Kimś, narrator przedstawia niedokończony poemat heroikomiczny Jan Chryzostom Pasek (1636-1701) Pamiętniki 1695 r. (ukończone); 1821 r. (wydanie we fragmentach); 1836 r. (pierwsze wydanie); pamiętnik utwór niejednolity, erudycyjny, Pasek chciał przekazać potomnym swoje wspomnienia, opowiada w dwóch częściach o swoich: 1) wojażach [1655-56] 2) życiu we wsi Olszówce [1667-87 Wacław Potocki (ok. 1621-1996) Transakcyja wojny chocimskiej 1670 r.; 1850 r. [wydane]; epopeja odbiegająca od tradycyjnych wzorców, napisany na podstawie diariusza Jakuba Sobieskiego; składa się z 10 części, jest wykładnikiem określonej filozofii dziejów polskich; historyzm i moralistyka zaważyły na kształcie utworu opis przygotowań do bitwy i samej bitwy; w pierwszej pieśni autor zwraca się do Boga i wykłada historię stosunków polsko-tureckich, a w ostatniej rozwodzi się nad zaletami Jana III Sobieskiego (w kontraście do króla Zygmunta) Pieśń VI. Żywot ziemiański pieśni powstawały prawdopodobnie do 1680 r.; odbijają się tu osobiste przeżycia poety i doświadczenia historyczne połowy wieku apoteoza spokojnego życia, w zgodzie z naturą, w zgodzie z innymi; bycie dobrym człowiekiem zostanie wynagrodzone przez Boga; pochwała harmonii, umiaru, spokoju, stateczności i życia blisko natury (na wsi) Pieśni abo Treny XXXXVII-XLI po 1673 roku; treny na śmierć syna Stefana, który zginął w wyprawie chocimskiej porządek czterech pór roku, w których autor innymi bodźcami porusza zmysły ludzkie, niezmienne jednak opłakuje stratę syna, ale skupia się na swoich uczuciach Ogród ale nie plewiony – cz. I 1691 r. (4 pierwsze części); zbiór 1800 utworów, krótszych i dłuższych, pisanych najczęściej 13-zgłoskowcem księga pierwsza skupia się na wadach społecznych: wymawianie pijaństwa, niewypełniania obowiązków przez księży itd. – utrzymane w pogodnym, Satyra VII. Reduty reduty (karnawał) wciąż trwa, pomimo nadejścia postu: ludzie chodzą w maskach, nie pokazują swoich twarzy, są obłudni Ignacy Krasicki (1735-1801) Satyry i listy (pisane zimą 1778/79; wyd. 1779) Do króla poeta zwraca się do króla, któremu z perspektywy ówczesnej szlachty wytyka błędy, będące tak naprawdę zaletami; obnaża argumenty albo głupie, albo : niewystarczające; dominuje tu asteizm, czyli potępienie będące pochwałą Świat zepsuty autor zarzuca społeczeństwu zakłamanie, bezbożność, fałsz, zazdrość, zuchwałość, nienawiść; wartości ojców idą na marne, synowie skupiają się jedynie na rozpuście Pijaństwo dialog dwóch osób: jedna pije wino dla zdrowia, co kończy się bólem głowy i złym samopoczuciem – lekarstwem na to jest wino; potępienie zbyt gościnnego stylu życia Polaków Żona modna potępienie społeczności, która goni za modą, ślepo podąża modnymi ścieżkami, co często prowadzi do ruiny majątkowej, która przedkłada ,,mieć” nad ,,być” Pochwała wieku dialog dwóch osób: jedna z nich wyjaśnia, dlaczego teraz jest lepiej niż kiedyś, ale jest to demaskacja zepsucia pozornie wspaniałych czasów, w których łatwo dokonać fałszywej oceny; nawołanie do krytycyzmu i racjonalnego myślenia Bajki i przypowieści; wyd. 1779 r. [Bajki nowe, wyd. pośmiertnie w 1802; bajki dłuższe, narracyjne] Szczur i kot Szczur siedzi na ołtarzu i odurzony kadzidłem pada ofiarą kota. – ktoś pewny swego może się przeliczyć Syn i ojciec ,,Płakał ojciec że stary, płakał syn że młody” Ptaszki w klatce Czyżyk mówi do starca, który źle się czuje w niewoli. Lew i zwierzęta a) ,,Lew, ażeby dał dowód” – o lwie jako przywódcy zwierząt, których chciał być łaskawym królem i na końcu wszystkie zjadł b) ,,Gdy się wszystkie zwierzęta u lwa znajdowały” – każde ze zwierząt chwaliło cechy, jakie musi mieć najlepszy zwierz; lew mówi że najlepszy jest ten, co się najmniej chwali Dewotka O pani, która z modlitwą na ustach biła swoją służebnicę, bo zawiniła akurat pod koniec modlitwy Wino i woda Wino chwali się że piją je panowie, a wodę chłopi – woda odpowiada że wina nie piliby panowie, gdyby nie chłopi pijący wodę Wół minister Wół był dobrym ministrem choć powolnym, ale królowi-lwowi się nudziło więc próbował zmian; wyszedł na tym źle, więc wół wrócił na stanowisko Jagnię i wilcy Jagnię było smaczne i bezbronne, więc wilki go zjadły Dzieci i żaby Chłopcy bawili się w zabijanie żab, a jedna z nich upomniała że dla nich jest to zabawą, a one tracą życie. Przyjaciele Zając, który we wszystkich zwierzętach miał przyjaciół, w potrzebie nie uzyskał od nich pomocy; ,,Gdy więc wszystkie sposoby ratunku upadły,/ Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły” Platon Platon, zebrawszy przyjaciół, prawi o tym jaką potęgą włada mędrzec; za to wsza skwitowała: ,,To dla Platona, ale dla mnie jest Plato” Czapla, ryby i rak Czapla użyła podstępu by zjeść ryby, a kiedy chciała na to samo nabrać raka, ten ją udusił Chłop i cielę Opowieść o chłopie który chciał zabić wilka, ale zamiast tego zabił cielę; aluzja do doktorów: ,,Leki – pałka, wilk – choroba, a cielęta – chorzy.” Szczep winny O winie, które zasiał Adam, a diabeł kropił je następująco: krwią pawia, lwa, małpy i świni; teraz kiedy pije się wino, z człowieka wychodzą po kolei te zwierzęta Monachomachia 1778 r., poemat heroikomiczny, ukazał się anonimowo; wyd. w 1780 r. konkretny i jednostronny adres satyryczny: wymierzony w rozpustny kler Myszeida 1774-75; poemat heroikomiczny opowieść o królu Popielu z kroniki Wincentego Kadłubka; krytyka sarmackich obyczajów i nieustające szyderstwo ze staro świeczczyzny Mikołaj Doświadczyński powieść ukończona 26 II 1775 r.; wyd. 15 III 1775 r. w formie pamiętnika, składa się z trzech ksiąg, z których każda reprezentuje inny typ powieści Wybór liryków (wydane bez wiedzy autora w latach 1786-88) Noc Zakreślony osobisty wydźwięk utworu: wyznania bohatera odbywają się w nocy, okazuje on pokorę i daje wyraz podległości małego człowieczka Potężnemu Stwórcy. Święta miłości kochanej ojczyzny Pisany stylem patetycznej retoryki opiera swoje oddziaływanie na oksymoronach: ,,zjadłe – smakują trucizny”, ,,więzy, pęta – niezelżywe”, dokonując rehabilitacji rekwizytów posiadających dotychczas w liryce patriotycznej znaczenie raczej pejoratywne; jest to początek poezji niepodległościowej w literaturze polskiej Powązki Powązki jako piękne miejsce, oaza spokoju, szczęścia, wolności – niemal Arkadia Osobność Autor jest w momencie przechodzenia z biegu życia i spod wpływu Fortuny w swój ,,kąt spokojny”, chce się odsunąć od wszelkiej niestałości i planuje dla siebie odpoczynek. Pszczoły Dedykowane Aleksandrowi Wasilewskiemu. Punktem wyjścia staje się ideał ,,mierności”, do którego dąży się poprzez odrzucenie zarówno miasta jak i społecznych konwencji, oraz wybór wiejskiego ,,utajenia”. Punktem dojścia staje się marzenie o społeczeństwie idealnym, zorganizowanym według zasad, jakie panują w szczęśliwej rzeczypospolitej pszczół. Wśród okropnej ciszy Po wstępie skonstruowanym według stereotypów maniery arkadyjskiej, eksklamacja do ,,osobności” wiąże się z jednym z głównych motywów światopoglądu Krasickiego. Dworak Wiersz podejmuje motyw pochwały życia wiejskiego, znany w Polsce głównie z Pieśni świętojańskiej o Sobótce Kochanowskiego. O ile obraz żywota wiejskiego jest w tym utworze raczej konwencjonalny i literacki, przyroda jest w nim opisana z rzadką autentycznością. Pochwała wsi wynika z rozczarowania życiem miejskim (w rzeczywistości dworskim) i raz jeszcze powraca do motywu ,,schronienia” jako jedynego środka, aby odzyskać własną identyczność kulturową i ludzką. Myśl słodka, gdy spokojna ,,Gdy ja z tobą, a ty ze mną”; myśl słodka upiększa rzeczywistość, narrator wzywa ją by z nim została, szczególnie że wydaje się że częściej pojawia się ona na wsi niż w mieście Nieborak Przedmiotem jest moralne przesłanie literata. Kodeks moralny ,,nieboraka” zaleca wytrwałość i cierpliwość, odrzucenie gwałtu, umiarkowany odpór na przemoc, wspaniałomyślność wobec pokonanych. Jednak najciekawszą konotacją tego kodeksu jest to, że pochodzi on od człowieka, który ,,siedzi w zaciszy”, ,,świadek”, a nie uczestnik wydarzeń światowych. Chodzi o ascetyczną postawę, która rodzi się nie z dumy, ale z wierności walorom, które współcześni odrzucili: ,,szedł on bitym gościńcem, co starzy ubili”. Właśnie owe konotacje nadają wymiar osobisty naukom ,,nieboraka” O Kochanowski! ty, coś pisał czule Poeta pisze o swojej Urszuli, która w przeciwieństwie do Urszuli Kochanowskiego – jest dla niego pociechą. Wiersz jest przepełniony czułością, narrator chce by dziewczynka rosła i dorastała na jego oczach. Nadzieja Wiersz napisany w krytycznej fazie insurekcji kościuszkowskiej, przesłany bratu Antoniemu w liście. Dominuje w utworze nastrój nadziei symbolicznie wyrażonej poprzez dwie tradycyjne postaci antycznej mitografii poetyckiej: żeglarza i rolnika. Szczęśliwość Poeta powraca w utworze do przedstawienia programu stoicko-epikurejskiego, wyrażonego już w innych miejscach: szczęśliwym jest ten, kto wyższy nad ludzkie przygody oczekuje pogody śmierci, a w międzyczasie stawia czoła w niewzruszonym spokojem różnorodnym przypadkom życiowym, starając się opanować własną wrażliwość zarówno w radości, jak i w smutku. Postawa ta, wyrażona w przejrzystych i harmonijnych wersach, raz jeszcze odzwierciedla wzór horacjański, być może przekroczony w dwóch szczegółach: w podkreślaniu bezsilności człowieka wobec losu i w wyrozumiałości wobec innych. List imieniem brata do siostry Napisany przed 10 VI 1784 r., Młody panicz (w rzeczywistości sam Krasicki) opisuje tu jeden dzień życia na zamku lidzbarskim. Tak jak i życie jednego dnia, również i list, który je opisuje, utkany jest z wydarzeń i motywów, które pisarz interioryzuje i komentuje en poete. Opisy życia wiejskiego, ogrodu, przyrody są często książkowe i sztuczne. Autentyczne są natomiast – i uautentyczniają poezję – partie dotyczące życiowej filozofii Krasickiego, jak wezwanie carpe diem. CUD ALBO KRAKOWIAKI I GÓRALE Wojciech Bogusławski (1757-1829) powstała i wystawiona na scenie w 1794 r.; pierwsza polska opera narodowa bardzo wyraźne przesłanie narodowościowe i niepodległościowe; spór toczy się między Krakowiakami a Góralami SZTUKA RYMOTWÓRCZA Franciszek Ksawery Dmochowski (1762-1808) wyd. 1788 r.; poemat dydaktyczny, uważany za poradnik dla rymotwórców i miłośników poezji; inspirowana Listem do Pizonów Horacego składa się z czterech pieśni, z których kolejno: 1. zawiera powszechne prawidła poezji 2. omawia mniejsze gatunki poetyckie 3. omawia tragedię epopeję i komedię 4. zawiera uwagi względem Polski i poetów BARBARA RADZIWIŁŁÓWNA Alojzy Feliński (1771-1820) ukończone w 1811 r., wystawione w 1815 r.; tragedia klasycystyczna tragedia w stylu francuskim ukazująca konflikt władzy i miłości – chodzi o małżeństwo Stanisława Augusta i Barbary Radziwiłłówny Franciszek Karpiński (1741-1825) Poezje wybrane Do Justyny. Tęskność na wiosnę Jeden z najpiękniejszych liryków, skierowany do Justyny, ubogiej sieroty, córki kapitana wojsk saskich, Marianny Broselówny. Jest to wyraz tęsknoty za ukochaną, przyodziany w obrazy piękna natury. Poeta zaznacza że jego kwiatek nie chce kwitnąć, jego ptaszek nie chce śpiewać, co może oznaczać miłość do dziewczyny. Rozum i serce Rozdarcie wewnętrzne poety, wyraz skrywanego uczucia. Powązki Zachwyt nad pięknem natury poza miejskim zgiełkiem. Motywy mitologiczne, arkadyczne, anakreontyckie. Do Puław W pochwale piękna natury Puław, autor opiewa piękno tego miejsca, które również pobudza jego muzę. Pieśń wiejska ,,Wsi spokojna, wsi wesoła…”; opiewanie wsi, poeta daje wyraz radości że mógł się wychować właśnie w takim miejscu, w którym ,,z nami pokój, miłość, praca” Dwie gałązki Poeta ogląda gałązki płynące obok siebie (jesionu i klonu), które niesione nurtem rzeki, wiatrem i innymi wypadkami, koniec końców zostały rozdzielone. Do Ignacego Bykowskiego Bardzo emocjonalne wyznanie o nieszczęściu bycia innym niż reszta, o sentymencie bycia poetą. Teraz to jego wiersze słodzą mu gorycz i gdyby nie poezja, to popełniłby samobójstwo Krosienka Panna wyczekuje swojego ukochanego Filona; jest bardzo stęskniona za ukochanym i emocjonalnie podchodzi do pierwszego spotkania. Do wąsów Autor zwraca się do wąsów, które (jak sam daje tego wyraz) wyszły już z mody. Do potomności Nawołanie potomności do powrotu i powtórnego przyjęcia obyczajów wieków dawnych. Obraz porażki narodu, wojny, niezgody – to wszystko ma zmotywować odbiorców do zadbania o kraj, o pamięci o czcigodnej oświeconych wieków pracy; nawołuje do odrzucenia niezgody, która jest przyczyną klęsk. Do obywatela Poeta przedstawia wzór obywatela, jaki potrzebny jest w ówczesnych czasach narodowi. Przeciwstawia go rzeczywistości, która powoli doprowadza do upadku państwa. Do zgody na sejm 1788 Poeta kreuje tutaj obraz czasów niespokojnych, dotyczących nie tylko kraju, ale i Europy. Zwraca się do upersonifikowanej Zgody, która jako jedyna może znów wprowadzić porządek. Do księdza Józefa Koblańskiego Poeta prezentuje niezbyt pochlebny obraz Warszawy, używa przy tym elementów mitologicznych, chcąc pokazać jakiego rodzaju zło i w jaki sposób przeniknęło miasto, a co za tym idzie, społeczeństwo. Kreuje obraz potwora (pychy, zawiści, fałszu, interesanctwa),którego trzeba pokonać Cnotą. Hejnał na dzień 3 maja 1792 Złożony ze strof, antystrof, epod (każda po pięć); obrazy szczęśliwości, wróżenie ojczyźnie wolności, pokoju i sławy. Wiara w pomyślniejszy rozwój sytuacji politycznej Polski. Momentami utwór ma charakter wieszczego przepowiadania przyszłości kraju. Do muzy mojej Działające na wyobraźnię obrazy męki i upadku ojczyzny. Poeta zwraca się do swojej muzy, która zdaje się go opuszczać, uciekać w inne krainy – być może tą muzą jest ojczyzna. Jest to wyraz patriotyzmu i głębokiej miłości do kraju. Na rewolucyją 1794 W psalmicznej stylizacji tego wiersza poeta nawiązuje do wizji groźnego Boga, który swoim piorunem poraził siły przemocy i gwałtu, przerywając ,,Babilonu budowę”. Obrazy bohaterskiej walki, zakończonej wygraną. POWRÓT POSŁA Julian Ursyn Niemcewicz (1758-1841) napisana i wydana w 1790 r.; komedia ,,za sukcesją tronu” apel do średniej szlachty, by eliminować podobnych doń; poeta mówił o niebezpieczeństwie elekcji, potrzebie następstwa tronu i konieczności zapytania się narodu co sądzi; komedia jest starciem w bezpośrednim spotkaniu dwu różnych autorytetów lokalnych: Podkomorzego i Starosty Gadulskiego RĘKOPIS ZNALEZIONY W SARAGOSSIE Jan Potocki (1761-1815) Stanisław Trembecki (1739-1812) Wiersze wybrane Oda na ruinę zakonu jezuitów Rozważania na temat zmiennej fortuny, zależnej od cnoty. I tak, jako przykład zostają przywołane postaci znamienne dla historii: Neron, Otton, Henryk – który będąc lepszym królem niż Ludwik, lepiej zapisał się w pamięci narodu. Oda nie do druku (ale w rękopiśmie mająca być ofiarowana J. O. KS. J. M. P. B. P. podczas wjazdu jego przeze mnie Wojciecha Żółtowskiego, Podsędka Płockiego) 1773 r. Potępienie fanatyzmu, zabobonności, głoszenie cnót i postaw oświeceniowych (objaśniona pobożność i miłość bliźniego). Zwrot do króla, który miałby ,,uratować” zgubiony lud: ,,Że tu mądrość umysłów rozpędzi ciemnoty” Powązki (inc. ,,Mało szczęśliwy jeniec w Temiry kajdanach”) Narrator opisuje swoje przeżycia, będąc w niewoli. Wplata w ten obraz Powązki, opiewając ich piękno. Wyznaje, że Powązki są bliskie jego duszy, kontynuuje opis, korzystając z obrazów mitologicznych, rozciągając przed czytelnikiem obraz Arkadii, w której niezwykłym pięknem odznacza się Izabella. Do Kajetana Węgierskiego. Adieu O wyjeździe Węgierskiego (z Warszawy), który tym samym musi pozostawić swoją ukochaną. Trembecki opisuje walory kobiety, dając wyraz temu, że nie rozumie jak można źle pisać o kobiecie. Wyjątkiem jest Boileau, który z przyczyn fizjologicznych ma problemy natury erotycznej. Do Wojciecha Miera bawiącego na wsi Wieśniak, bawiący się lepiej w odległych włościach – ma życie lepsze i spokojniejsze. Apoteoza wiejskich widoków i zajęć, którym można się oddać na łonie natury. ,,Na wsi jest tylko rozkosz prawdziwa”, żyją tam ludzie niewinni, szczerzy etc. Nieprzychylny obraz nieprzyjaznego i fałszywego miasta Do Jana Komarzewskiego generała Opiewanie czasów dawnych, pierwotnych, kiedy naród ludzki nie nałożył sobie na barki tych wszystkich obowiązków, nie porozdzielał ziemi, nie zaczął się kłócić i wojować. Przywołuje obraz Polski, która w wyniku unowocześnienia współczesnego świata, nie daje sobie rady z przeciwnikami. Jednak kieruje także pochwałę do generała, za unowocześnienie i powiększenie armii polskiej. Pieśń dla chłopów krakowskich przez Wisłę przepływających Wiersz pisany stylem charakterystycznym dla wymowy krakowskiej. Krakowiacy przeszli rzekę, aby być pod opieką króla polskiego, w którego to państwie lepiej się dzieje. ,,Nasza kraina” to obszar za kordonem – panuje tam wykorzystywanie ludzi, śmierć, kradzieże. Zwrot do króla, pozdrowienie i pochwała. Do Jasia o fryzowaniu Moda przedstawia ,,kolej rzeczy i dzieje narodów”, a wszystkie ufryzowania to dzieła wielkiej, rzemieślniczej sztuki Jasia. Dyskurs na temat panującej mody i zwyczajów, a także tego jak odzwierciedlają one charaktery ówczesnego społeczeństwa. Do generałowej Zofii Wittowej przejeżdżającej przez Warszawę do wód Nawiązanie do starożytnych motywów (Heleny Trojańskiej). Apoteoza starożytnych wierzeń i wyraz smutku, z powodu upadku tejże kultury. Pieśń do kobiet naprędce w towarzystwie ułożona (na cześć Szczęsnego Potockiego) Poeta zachwyca się nad płcią piękną i skupia się na tym, co mężczyźni gotowi są dla niej zrobić/poświęcić. Ale kiedy mąż przywdziewa senatorską togę, staje się człowiekiem oddanym sprawie i najważniejsza wówczas dla niego jest ojczyzna. Pszczoły Opis roju pszczół i porównanie go do Rzeczypospolitej. Jest to obraz społeczeństwa żyjącego w spokoju i harmonii. Jedna z pszczół wymyśliła sobie, że ukąsi każdego kto się do niej zbliży – tym samym umarła. Król pszczół nawołał wówczas do zajmowania się swoimi sprawami, ponieważ kąsanie może zgubić. Pieśń śpiewana na obiedzie w Sielcach pod Łazienkami, dnia 7 września 1788 roku. Na notę: du Mariage de Figaro Pochwała króla, który dopiero co zasiadł na tronie w kraju pełnym szczęścia i spokoju. Życzy królowi długiego życia. Wilk i baranek Wilk przyłapuje baranka na piciu wody z ,,jego krynicy”. Na nic zdają się tłumaczenia baranka. Rozgoryczony wilk pożera go, tłumacząc swój czyn jako zemstę za ,,szczekanie na niego, gdzie tylko mogą” Pielgrzym i osieł Kupiec, który obłowił się różnorodnym majątkiem, powracał na osiołku z Rzymu. Kiedy napotykają zbójnika, pielgrzym ucieka, a osioł zauważa, że mógłby się wzbogacić gdyby go sprzedał – ukazanie mądrości osła, głupoty jego jeźdźcy. Lew i mucha Mucha psoci się Lwu i na nic się zdaje że wielokrotnie większy ssak jest od muchy silniejszy – nie jest w stanie obronić się przed małym owadem. Jednak wysiłki muchy w psoceniu się zwierzęciu także są bezowocne – do niczego nie prowadzą. Je triumf zostaje przerwany, kiedy uradowana odlatuje i wpada w pajęczą sieć. Sofijówka wyd. 1806 r.; poemat opisowy konstrukcja oparta o wędrówkę po ogrodzie, podziwianie jego elementów i wplatanie w opis refleksji filozoficznych Tomasz Kajetan Węgierski (1756-1787) Wiersze wybrane Obywatel prawy [1774] dedykowany Feliksowi Oraczewskiemu, posłowi na sejm delegacyjny. Na wstępie stwierdza autor że ,,nadszedł czas nieszczęścia i hańby”, w którym zostały zapomniane wzory prawdziwych patriotów. Połowa wiersza poświęcona jest charakterystyce sprzedawczyka co z ,,przychodnią pomocą własną złączył zdradę”. Można to odnieść do Adama Ponińskiego, marszałka sejmu rozbiorowego i jego pomocników – płatnych agentów państw ościennych. Przeciwstawia im Węgierski posła patriotycznego w którym ,,serce marznę a umysł niesie objaśniony”. Wiersz Węgierskiego zawiera poetyckie opracowanie treści mów wygłaszanych przez Oraczewskiego na sejmie oraz charakterystykę postawy posła. Obywatel prawy ukazuje nowy wzór patriotyzmu, nobilitujący akcesoria niewoli, właściwy narodowi nie w pełni niepodległemu. Skarga kanonika na kowala Krótka opowieść o sporze kowala z kanonikiem, zakończona uszczypnięciem kanonika szczypcami kowalskimi. Jednak sprawca nie ponosi za swój czyn żadnej kary (chociaż była to zbrodnia gorsząca), bo jest potrzebny – nie wolno go zatem wieszać, ,,Kleszcze księdza zraniły, więc powiesić kleszcze!” Nice Erotyk opisujący stosunek z nowopoznaną dziewczyną na łonie natury. Autor opowiada, że później jej szukał, a jak już znalazł, to okazało się że jest już matką. Nie ujawnił się jej, by nie narazić się na niesławę. Do męża zalotnicy Zwrot do męża, który podąża za swoją żoną krok w krok – nie z obawy o to, że kobieta go zdradzi, ale po prostu dba, aby mu za nią zapłacili. Co kto lubi Epigramat ukazujący negatywne przykłady zajęć jakimi się trudnią ówcześni. Zarzuty dla pijaków, oszustów, żołnierzy, dworaków, lichwiarzy, sędziów, księdzów i mnichów. ,,Bo tak najlepiej, jak kto co lubi.” Filozof Autor daje wyraz swojej postawy epikurejsko-libertyńskiej: nie zapomina o cnocie, żyje bez żony (a więc bez utrapień), jest stoikiem, nie goni za bogactwami,