Test sprawdzający 1, Streszczenia z Psychoanaliza

Pobierz Test sprawdzający 1 i więcej Streszczenia w PDF z Psychoanaliza tylko na Docsity! 43 test sprawdzający Test sprawdzający 1 Człowiek w społeczeństwie. Życie społeczne Grupa I Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (1 pkt) Do zamieszczonych w tabeli opisów przyporządkuj właściwe pojęcie. Opis Pojęcie A. Kierunek w psychologii, który uznaje, że zachowanie człowieka wynika z nieświadomych instynktów i popędów. B. Jedna z dziedzin filozofii, w której przedmiotem dociekań są wartości. C. Kierunek w psychologii uznający, że przedmiotem badań mogą być tylko widoczne zachowania człowieka. Pojęcia: 1. behawioryzm, 2. psychoanaliza, 3. socjologia, 4. aksjologia. 2. (1 pkt) Podkreśl właściwą odpowiedź. System zasad oparty na założeniach normatywnych, którymi jednostka kieruje się w życiu społecznym, to a) mentalność, b) temperament, c) zdolność, d) inteligencja. 3. (3 pkt) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy opisanych koncepcji zachowania się człowieka. Opis koncepcji Nazwa koncepcji A. Ludzie mogą podejmować niezależne decyzje. Czynnikiem determi- nującym zachowanie człowieka jest doświadczenie. Celem życia czło- wieka jest samorealizacja. B. Ludzie są sterowani popędami zakorzenionymi w podświadomo- ści. Od początku życia popędy te dążą do osiągnięcia jakiejkolwiek formy zaspokojenia jednak na skutek oddziaływań środowiska zostają zepchnięte do podświadomości. C. Człowiek widziany jest jako istota aktywna, która informacje przetwa- rza, porządkuje i kształtuje, to znaczy nadaje im sens, przypisuje im znaczenie. 4. (1 pkt) Wyjaśnij, czy człowiek jest istotą społeczną. Odpowiedź uzasadnij. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 44 test sprawdzający 5. (1 pkt) Uzupełnij piramidę potrzeb Abrahama Maslowa. zjologiczne wiedzy i rozumienia przynależności i miłości 1. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. 2. 3. 6. (4 pkt) Wymienione etapy powstawania więzi społecznej przyporządkuj do przedstawionego w tabeli przy- kładowego opisu sytuacji. Wpisz odpowiednią cyfrę do tabeli. Etapy kształtowania więzi społecznej: 1. styczność społeczna, 2. styczność przestrzenna, 3. wzajemne oddziaływanie, 4. działanie społeczne, 5. stosunki społeczne. Przykładowy opis sytuacji Etapy A. Podczas podróży pomiędzy dwiema osobami następuje wymiana informacji o celu podróży. B. Pasażerowie postanawiają zasięgnąć informacji dotyczących przyczyn opóźnienia pociągu. C. Grupa pasażerów podróżująca pociągiem do Warszawy zgromadzona w jednym przedziale. D. Jeden z pasażerów zwrócił uwagę na naganne zachowanie siedzącego obok młodzieńca, zmuszając go do zmiany zachowania. 7. (3 pkt) Do podanego typu więzi społecznej przyporządkuj właściwy opis. Typ więzi społecznej Opis A. Więzi naturalne 1) Związek zawodowy, do którego należą nauczyciele. B. Więzi zrzeszeniowe 2) Grupa osób zamieszkująca w jednym domu i będąca rodziną. C. Więzi stanowione 3) Ludzie zgromadzeni na przystanku autobusowym. 4) Studenci mieszkający w akademiku. A. ............ B. ............... C. ............ 47 test sprawdzający b) Wyjaśnij przyczynę tego zjawiska. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 16. (3 pkt) Określ rodzaj instytucji społecznej na podstawie zamieszczonych w tabeli opisów. Opis Rodzaj instytucji społecznej A. Podstawowym celem jest zaspokajanie potrzeb zbiorowości, np. placówki oświatowe. B. Zajmują się produkcją i dystrybucją dóbr i usług oraz obrotem pieniężnym. C. Podstawowym celem jest zdobywanie, utrzymanie i sprawowanie władzy. 17. (1 pkt) Podkreśl zdanie, wyjaśniające na czym polega metoda arbitrażu stosowana podczas rozwiązywania konfliktów społecznych. a) Dobrowolne rozmowy podjęte przez strony konfliktu, by go rozwiązać. b) Pośredniczenie osoby trzeciej w rozmowach między stronami konfliktu. c) Zwrócenie się do osoby trzeciej, która ma ustalić rozwiązanie sporu. 18. (3 pkt) Do zamieszczonych w tabeli opisów przyporządkuj rodzaj grupy. Właściwą cyfrę wpisz obok litery. Opis Rodzaj grupy A. Grupy te charakteryzuje ograniczona ilość członków wobec kandydatów stosuje się ści- śle określone kryteria doboru. 1. formalne B. Grupy te posiadają prawnie określoną strukturę, cel oraz normy. 2. ekskluzywne C. Przynależność do tych grup nie jest warunkowana pozycją społeczną czy też posiada- nym majątkiem, lecz są one otwarte dla wszystkich. 3. pierwotne 4. inkluzywne A. ............ B. ............... C. ............ 19. (1 pkt) Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie. Większość grup, z którymi się stykamy, jest dla nas emocjonalnie neutralna. Ale są takie, którymi się brzydzimy, którymi gardzimy, które wyśmiewamy, do których za nic nie chcielibyśmy zostać włączeni. Dla kibiców Wisły taką grupą mogą być kibice Legii czy Polonii. Dla katolików – sataniści. Dla wielu mieszkańców miast – młodzieńcy o wygolonych, pustych gło- wach i byczych karkach. Dla starszego pokolenia – rozchełstani i wrzeszczący idole zespołów rockowych. Repulsja i wro- gość są tym większe, im bardziej grupy takie narzucają nam się, wchodzą w orbitę naszego życia codziennego. […] Ale zdarza się i sytuacja odwrotna. Jakieś grupy jawią się nam jako niezwykle atrakcyjne, godne uznania, podziwu, mimo że sami do nich nie należymy. […] Mały chłopiec, który chce zostać przyjęty do gangu podwórkowego. Licealista, który pod- rabia kartę do klubu studenckiego. Opisywani szeroko przez Balzaka czy Prusa nuworysze pragnący akceptacji w środo- wisku arystokratycznym. Emigrant, który chce w pełni upodobnić się i rozpłynąć wśród członków swojej nowej ojczyzny. P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2007, s. 157–158. Podkreśl poprawną odpowiedź. W tekście opisano grupy: a) sformalizowane, b) ograniczone, c) odniesienia, d) długotrwałe. 48 test sprawdzający 20. (4 pkt) Rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Przygotowanie dzieci do samodzielnego życia i pełnienia ról społecznych to funkcja socja- lizacyjna rodziny. B. Funkcja stratyfikacyjna polega na zaspokajaniu potrzeby odpoczynku, relaksu i rozrywki. C. Zaspokajanie potrzeb materialnych jest podstawowym zadaniem rodziny wynikającym z pełnionej funkcji ekonomicznej. D. Funkcja prokreacyjna dotyczy pozycji społecznej członków danej rodziny. 21. (1 pkt) Wskaż różnice pomiędzy pokrewieństwem a powinowactwem. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 22. (1 pkt) Spośród podanych poniżej teorii wybierz i podkreśl tę, której zwolennikiem był Max Weber. a) Społeczeństwo dzieli się na dwie klasy, które wzajemnie się zwalczają: posiadającą środki produkcji i nieposiadającą. b) Klasy społeczne są wytworem określonych stosunków gospodarczych. Wyróżniał on dwie klasy: produkcyjną (przed- siębiorców, robotników i rolników) oraz nieprodukcyjną (żyjącą z cudzej pracy). c) Stworzył trzystopniową teorię stratyfikacji, w której oprócz czynnika ekonomicznego wskazał układ polityczny i spo- łeczny. d) Podział społeczny konieczny jest do funkcjonowania społeczeństwa, natomiast różnice pomiędzy klasami wynikają z korzyści materialnych i niematerialnych czerpanych przez zajmujących najwyższą pozycję społeczną. 23. (1 pkt) Porównaj system gospodarczy funkcjonujący w Polsce przed 1989 rokiem i po 1989 roku. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 24. (1 pkt) Wymień trzy grupy zagrożone wykluczeniem. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 25. (2 pkt) Zapoznaj się z ilustracją i wykonaj polecenia. Podkreśl poprawną odpowiedź. Na fotografii przedstawiono społeczeństwo a) pierwotne, b) feudalne, c) industrialne, d) postindustrialne. Uzasadnij swój wybór. .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 49 test sprawdzający 26. (1 pkt) Oceń prawdziwość twierdzenia: solidarność międzyludzka w XXI wieku umarła, została zabita przez egocentryczne patrzenia człowieka na świat i jego problemy. Uzasadnij odpowiedź. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 27. (3 pkt) Zapoznaj się z fotografią i wykonaj polecenia. a) Zidentyfikuj postać przedstawioną na zdjęciu. Podaj imię i nazwisko. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Przedstaw zasadę stosowaną w walce politycznej przez człowieka przedstawionego na zdjęciu. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Oceń skuteczność zastosowanych metod działania. Uzasadnij odpowiedź. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 52 test sprawdzający 12. (3 pkt) Na podstawie danych z wykresu i własnej wiedzy wykonaj polecenia. Które z podanych na tej liście wartości są dla Pana(i) najważniejsze w życiu? Proszę wybrać maksymalnie trzy odpowiedzi. 84%szczęście rodzinne zachowanie dobrego zdrowia uczciwe życie spokój praca zawodowa wiara religijna szacunek innych ludzi wykształcenie grono przyjaciół pomyślność ojczyzny dobrobyt, bogactwo życie pełne przygód i wrażeń kontakt z kulturą wolność głoszenia własnych poglądów 84% 69% 2005 2010 74% 23% 23% 20% 20% 11% 13% 13% 10% 7% 10% 8% 7% 11% 5% 3% 4% 3% 2% 1% 1% 23% 18% 19% 17% CBOS 2010 a) Wskaż wartość, której znaczenie w przedstawionym okresie najbardziej zmalało. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Wyjaśnij dwie przyczyny tego zjawiska. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 13. (1 pkt) Zachowanie sprzeczne z obowiązującymi normami to: a) patologia, b) anomia, c) dewiacja, d) interakcja. 14. (3 pkt) Wymień trzy czynniki ograniczające sprawne funkcjonowanie instytucji społecznych. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 15. (1 pkt) Podkreśl zdanie, wyjaśniające na czym polega metoda mediacji stosowana podczas rozwiązywania konfliktów społecznych. a) Dobrowolne rozmowy podjęte przez strony konfliktu, by go rozwiązać. b) Pośredniczenie osoby trzeciej w rozmowach między stronami konfliktu. c) Zwrócenie się do osoby trzeciej, która ma ustalić rozwiązanie sporu. 53 test sprawdzający 16. (2 pkt) Na podstawie danych z wykresu oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. a) Wskaż instytucję, która w 2006 roku miała naj- mniejsze zaufanie społeczne. .................................................................................................................... b) Wyjaśnij przyczynę tego zjawiska. .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... CBOS 2008. 17. (3 pkt) Określ rodzaj instytucji społecznej na podstawie zamieszczonych w tabeli opisów. Opis Rodzaj instytucji społecznej A. Podstawowym celem są działania o charakterze prospołecznym prowadzo- ne np. przez fundację. B. Podstawowym celem jest zdobywanie, utrzymanie i sprawowanie władzy. C. Zajmują się produkcją i dystrybucją dóbr i usług oraz obrotem pieniężnym. 18. (3 pkt) Do zamieszczonych w tabeli opisów przyporządkuj rodzaj grupy. Właściwą cyfrę wpisz obok litery. Opis Rodzaj grupy A. Grupy te charakteryzuje ograniczona ilość członków, wobec kandydatów stosuje się ściśle określone kryteria doboru. 1. pierwotne B. Grupy te posiadają prawnie określoną strukturę, cel oraz normy. 2. inkluzywne C. Przynależność do tych grup nie jest warunkowana pozycją społeczną czy też posiadanym majątkiem, lecz są one otwarte dla wszystkich. 3. ekskluzywne 4. formalne A. ............ B. ............... C. ............ Poziom zaufania do instytucji publicznych w Polsce w latach 2002–2008 Policja 62% 56% 59% 75% I 2002 I 2004 I 2006 I 2008 Unia Europejska 49% 46% 62% 73% Władze lokalne Pana(i) miasta/gminy 43% 53% 56% 68% Sądy 40% 31% 39% 59% Rząd 42% 21% 47% 56% 54 test sprawdzający 19. (1 pkt) Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie. Większość grup, z którymi się stykamy, jest dla nas emocjonalnie neutralna. Ale są takie, którymi się brzydzimy, którymi gardzimy, które wyśmiewamy, do których za nic nie chcielibyśmy zostać włączeni. Dla kibiców Wisły taką grupą mogą być kibice Legii czy Polonii. Dla katolików – sataniści. Dla wielu mieszkańców miast – młodzieńcy o wygolonych, pustych gło- wach i byczych karkach. Dla starszego pokolenia – rozchełstani i wrzeszczący idole zespołów rockowych. Repulsja i wrogość są tym większe, im bardziej grupy takie narzucają nam się, wchodzą w orbitę naszego życia codziennego. […] Ale zdarza się i sytuacja odwrotna. Jakieś grupy jawią się nam jako niezwykle atrakcyjne, godne uznania, podziwu, mimo że sami do nich nie należymy. […] Mały chłopiec, który chce zostać przyjęty do gangu podwórkowego. Licealista, który podrabia kartę do klubu studenckiego. Opisywani szeroko przez Balzaka czy Prusa nuworysze pragnący akceptacji w środowisku arysto- kratycznym. Emigrant, który chce w pełni upodobnić się i rozpłynąć wśród członków swojej nowej ojczyzny. P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2007, s. 157–158. Podkreśl poprawną odpowiedź. W tekście opisano grupy: a) odniesienia, b) długotrwałe, c) sformalizowane, d) ograniczone. 20. (4 pkt) Rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Funkcja stratyfikacyjna polega na zaspokajaniu potrzeby odpoczynku, relaksu i rozrywki. B. Przygotowanie dzieci do samodzielnego życia i pełnienia ról społecznych to funkcja socja- lizacyjna rodziny. C. Funkcja prokreacyjna dotyczy pozycji społecznej członków danej rodziny. D. Zaspokajanie potrzeb materialnych jest podstawowym zadaniem rodziny wynikającym z pełnionej funkcji ekonomicznej. 21. (1 pkt) Wskaż różnice pomiędzy pokrewieństwem a powinowactwem. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 22. (1 pkt) Spośród podanych poniżej teorii wybierz i podkreśl tę, której zwolennikiem był Max Weber. a) Podział społeczny konieczny jest do funkcjonowania społeczeństwa, natomiast różnice pomiędzy klasami wynikają z korzyści materialnych i niematerialnych czerpanych przez zajmujących najwyższą pozycję społeczną. b) Stworzył trzystopniową teorię stratyfikacji, w której oprócz czynnika ekonomicznego wskazał układ polityczny i spo- łeczny. c) Klasy społeczne są wytworem określonych stosunków gospodarczych. Wyróżniał on dwie klasy: produkcyjną (przed- siębiorców, robotników i rolników) oraz nieprodukcyjną (żyjącą z cudzej pracy). d) Społeczeństwo dzieli się na dwie klasy, które wzajemnie się zwalczają: posiadającą środki produkcji i nieposiadającą środków produkcji. 23. (1 pkt) Porównaj model własności funkcjonujący w Polsce przed rokiem 1989 i po 1989 roku. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 24. (1 pkt) Wymień trzy skutki społecznego i psychicznego wykluczenia. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 57 test sprawdzający a) Sformułuj wniosek wynikający z porównania struktury narodowościowej Polski okresu międzywojennego ze struk- turą narodowościową Polski po 1989 roku. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Podaj trzy przyczyny tego procesu. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 6. (2 pkt) Na podstawie mapy wykonaj polecenia. N N N N NN N N N NN NNNN N N N N N N NN N N N N N N N N N N N N B B B B BB B B B B B B B BB BB B B B B T S S L LL Ł Ł Ł Ł Ł Ł Ł UU U U U U UUUUUUUUUUUUU UUU U U U U U U U U U U N S L U 0 100 km Ukraińcy Litwini B Białorusini Słowacy Ł ŁemkowieT Tatarzy Niemcy Mazurzy Warmiacy Borowiacy Kurpie Lasowiacy Rzeszowiacy PogórzanieGórale Lachy Śląscy Żywieccy Podhalańscy Sądeccy Krakowiacy Kaliszacy (Księżacy) Łowiczanie Poleszucy Kaszubi Krajniacy Poznaniacy Ślązacy Ko ci ew ia cy Polesz y a) Wymień mniejszości narodowe zamieszkujące Ziemie Odzyskane. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Podaj nazwy mniejszości etnicznych zamieszkujących obszar tzw. ściany wschodniej. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 7. (4 pkt) Zapoznaj się z tekstem Konstytucji RP i wykonaj polecenie. Konstytucja RP Art. 35. 1. Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. 2. Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i insty- tucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamo- ści kulturowej. 58 test sprawdzający Art. 53. 1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii. 5. Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób. 7. Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Konstytucja RP, 1997 r. Rozstrzygnij, które zdania zawierają informacje prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli „prawda” (zdanie prawdziwe) lub „fałsz” (zdanie fałszywe). Zdania Prawda lub fałsz A. Mniejszości narodowe maja prawo do zakładania własnych szkół. B. Tylko niektóre mniejszości narodowe (Ukraińcy czy Białorusini) mają prawo wyznawać prawosławie. C. Mniejszości narodowe mogą rozwijać własną kulturę, jednak pod warunkiem podporząd- kowania się kulturze polskiej. D. Mniejszości narodowe mają zagwarantowane prawo do posługiwania się własnym języ- kiem. 8. (2 pkt) Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia. Art. 2.1. Mniejszością narodową, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następują- ce warunki: 1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej; 2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją; 3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji; 4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; 5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat; 6) utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie. Mniejszością etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki: 1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej; 2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją; 3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji; 4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; 5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat; 6) nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie. Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz.U. z dnia 31 stycznia 2005 r.). a) Napisz, czy Słowacy zamieszkujący na terenie Polski posiadają status mniejszości narodowej, czy etnicznej. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Wyjaśnij prawną podstawę zakwalifikowania Słowaków do tej mniejszości. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 9. (1 pkt) Osoba prześladowana z powodu rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy spo- łecznej lub ze względu na przekonania polityczne to: a) repatriant, b) emigrant, c) uchodźca, d) konformista. 59 test sprawdzający 10. (1 pkt) Spośród podanych organizacji międzynarodowych wybierz i podkreśl tę, która podjęła zagadnienie praw i wolności mniejszości narodowych. a) CEFTA, b) EUROATOM, c) SEATO, d) OBWE. 11. (3 pkt) Podaj nazwy trzech dokumentów chroniących prawa mniejszości narodowych. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 12. (1 pkt) Zapoznaj się fragmentem tekstu i wykonaj polecenie. W Ameryce imigranci nie palą samochodów na ulicach jak arabscy przybysze z Maghrebu na paryskich przedmieściach i nie mieszkają od pokoleń w etnicznych gettach jak Turcy w Berlinie. Islamscy ekstremiści, inaczej niż w Anglii, są rzad- kością wśród muzułmanów w Nowym Jorku albo Detroit. W USA nie ma poczucia, że imigranci to bomba zegarowa, jak w Europie, gdzie rządy nie radzą sobie z ich napływem i gdzie czują się oni obywatelami drugiej kategorii. Lokalni politycy walczący z nielegałami w Arizonie i Georgii to jednak nie to samo co antyimigracyjne partie rosnące w siłę we Francji, Ho- landii i Finlandii. Imigranci w Ameryce integrują się lepiej i tak samo jak sto lat temu odmładzają ją i nadają jej dynamikę. [...] Ich integracja dokonuje się w sposób, który zdaje się połączeniem modelu multi-kulti (uznanie odmiennej tożsamości, pielęgnacja tradycji etc.) i melting pot (dzieci imigrantów upodabniają się do rodowitych Amerykanów). Jak to się dzieje? W dużej mierze niejako „samo przez się”. W odróżnieniu od Europejczyków, amerykański rząd federalny i rządy sta- nowe nie robią wiele na rzecz integracji, gdyż nie muszą. Amerykanie, naród złączony nie wspólnotą krwi, tylko idei – wolności i demokracji – są otwarci na imigrantów, oceniając ich jako jednostki, a nie jako członków grup etnicznych. [...] Drugi czynnik spontanicznej asymilacji to specyfika amerykańskiej gospodarki. [...] Dziś elastyczny rynek pracy – ła- twość zatrudniania i zwalniania pracowników, ogromne możliwości edukacji, dokształcania i przekwalifikowania zawo- dowego w lokalnych college’ach – sprzyja także cudzoziemskim pracownikom. T. Zalewski, Inne Stany. Czym różnią się od nas Amerykanie, Warszawa 2011, s. 175–178. Porównaj sytuację imigrantów w Stanach Zjednoczonych i Europie, a następnie wyciągnij wniosek dotyczący przyczyn tego zjawiska. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 13. (1 pkt) Przeczytaj tekst źródłowy i zaznacz właściwe dokończenie zdania. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych [fragment artykułu 5] 2. Bez uszczerbku dla środków podejmowanych stosownie do ich generalnej polityki integracyjnej, Strony powstrzyma- ją się od działań lub praktyk mających na celu asymilację osób należących do mniejszości narodowych wbrew ich woli i będą chronić te osoby przed jakimkolwiek działaniem mającym na celu taką asymilację. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych, 1995 r. Z treści dokumentu wynika, że mniejszości narodowe: a) mają prawo do asymilacji, b) nie mogą podlegać asymilacji, c) obligatoryjnie podlegają częściowej asymilacji, d) mogą się asymilować tylko za zgodą władz państwowych. 14. (2 pkt) Podaj przykład państwa europejskiego prowadzącego restrykcyjną politykę wobec imigrantów i wy- jaśnij przyczynę tego zjawiska. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . ................................................................................................................................................................................................................................................................ 62 test sprawdzający Test sprawdzający 2 Naród Grupa II Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (1 pkt) Podkreśl właściwą odpowiedź. Naród to: a) grupa ludzi zamieszkująca określone terytorium, b) zbiorowość terytorialna o określonym składzie etnicznym, wytworzona w procesie dziejów jako wspólna, c) zbiorowość terytorialna połączona silnymi więziami społecznymi, d) grupa ludzi tworząca krąg społeczny o wspólnych zainteresowaniach politycznych i poglądach ekonomicznych. 2. (3 pkt) Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli nazwy opisanych koncepcji narodu. Opis Nazwa A. Koncepcja zakłada, że z narodem mamy do czynienia, jeśli ma on określo- ną państwowość lub dąży do jej utworzenia. B. Według tej koncepcji naród powstaje w wyniku wspólnego gospodarowa- nia na określonym terytorium, na którym ma miejsce produkcja i dystry- bucja dóbr. C. Zgodnie z tą koncepcją do wyodrębnienia się wspólnoty etnicznej przy- czyniły się następujące czynniki: wspólny język, kultura, świadomość narodowa oraz terytorium. 3. (1 pkt) Do poszczególnych charakterystyk dopisz nazwę postawy. Charakterystyka Nazwa postawy A. Niechęć i wrogość wobec ludzi obcych rasowo, religijnie lub etnicznie. B. Poszanowanie i umiłowanie swojej ojczyzny. C. Wartością nadrzędną jest naród dążący do utworzenia i posiadania wła- snego państwa. D. Ojczyzną człowieka jest cały świat, więzi narodowe i historyczne nie mają znaczenia. 4. (1 pkt) Wyjaśnij, czym różni się szowinizm od rasizmu. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 63 test sprawdzający 5. (2 pkt) Na podstawie wykresów oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Polacy 68,9%Ukraińcy 10,1% Spis powszechny z 1931 r., [w:] H. Zieliński, Historia Polski 1914–1939, Wrocław, s. 124–126. Żydzi 8,6% Białorusini 3,1% pozostali 3,2%Niemcy 2,3% Rusini 3,8% Struktura narodowościowa w okresie międzywojennym Polacy 93,5% mniejszości narodowe 1,7% narodowość nieustalona 4,8% Narodowy Spis Powszechny 2011r. Struktura narodowościowa w Polsce po 1989 r. Spis powszechny z 1931r., [w:] H.Zieliński, Narodowy Spis Powszechny 2011 r. Historia Polski 1914–1939, Wrocław, s.124–126. Wyjaśnij, dlaczego odsetek Polaków w strukturze narodowościowej Polski był mniejszy w okresie międzywojennym niż po 1989 roku. Podaj dwa argumenty. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 6. (2 pkt) Na podstawie mapy wykonaj polecenia. N N N N NN N N N NN NNNN N N N N N N NN N N N N N N N N N N N N B B B B BB B B B B B B B BB BB B B B B T S S L LL Ł Ł Ł Ł Ł Ł Ł UU U U U U UUUUUUUUUUUUU UUU U U U U U U U U U U N S L U 0 100 km Ukraińcy Litwini B Białorusini Słowacy Ł ŁemkowieT Tatarzy Niemcy Mazurzy Warmiacy Borowiacy Kurpie Lasowiacy Rzeszowiacy PogórzanieGórale Lachy Śląscy Żywieccy Podhalańscy Sądeccy Krakowiacy Kaliszacy (Księżacy) Łowiczanie Poleszucy Kaszubi Krajniacy Poznaniacy Ślązacy Ko ci ew ia cy Polesz y 64 test sprawdzający a) Wymień mniejszości etniczne zamieszkujące Ziemie Odzyskane. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Podaj nazwy mniejszości narodowych zamieszkujących obszar tzw. ściany wschodniej. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 7. (4 pkt) Zapoznaj się z tekstem Konstytucji RP i wykonaj polecenie. Konstytucja RP [fragment] Art. 35. 1. Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. 2. Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i insty- tucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamo- ści kulturowej. Art. 53. 1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii. 5. Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób. 7. Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania. Konstytucja RP, 1997 r. Rozstrzygnij, które zdania zawierają informacje prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli „prawda” (zdanie prawdziwe) lub „fałsz” (zdanie fałszywe). Zdania Prawda lub fałsz A. Tylko niektóre mniejszości narodowe (Ukraińcy czy Białorusini) mają prawo wyzna- wać prawosławie. B. Mniejszości narodowe maja prawo do zakładania własnych szkół. C. Mniejszości narodowe mają zagwarantowane prawo do posługiwania się własnym językiem. D. Mniejszości narodowe mogą rozwijać własną kulturę, jednak pod warunkiem pod- porządkowania się kulturze polskiej. 8. (2 pkt) Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia. Art. 2. 1. Mniejszością narodową, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następują- ce warunki: 1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej; 2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją; 3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji; 4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; 5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat; 6) utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie. Mniejszością etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki: 1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej; 2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją; 3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji; 4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; 67 test sprawdzający 17. (3 pkt) Na podstawie map i własnej wiedzy wykonaj polecenia. AUSTRIA WĘGRY ARABIA SAUDYJSKA WŁOCHY ALBANIA RUMUNIA GRECJA BUŁGARIA SOMALIA BELGRAD J U G O S Ł A W I A Jugosławia w 1989 r. katolicy wyznawcy islamu prawosławni protestanci 0 250 km Wojwodina CZARNOGÓRA 2006 SERBIA 1992 Lublana Zagrzeb Nowy Sad Podgorica Prisztina Skopie KOSOWO 2008 MACEDONIA 1991 Sarajewo Republika Serbska 1992 FEDERACJA BOŚNI I HERCEGOWINY 1998 SŁOWENIA 1991 AUSTRIA WĘGRY ARABIA SAUDYJSKA WŁOCHY ALBANIA RUMUNIA GRECJA BUŁGARIA SOMALIA BELGRAD CHORWACJA 1991 Jugosławia w 2011 r. katolicy wyznawcy islamu prawosławni protestanci 0 250 km a) Podaj przyczyny konfliktu w byłej Jugosławii. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Określ, jakie były konsekwencje tego konfliktu. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 18. (3 pkt) Podaj trzy przykłady zastosowania muru jako metody rozwiązywania konfliktów społecznych. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 19. (1 pkt) Wyjaśnij pojęcie „animizm”. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 68 test sprawdzający Test sprawdzający 3 Kultura Grupa I Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (1 pkt) Podaj definicję opisową kultury. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 2. (3 pkt) Do poszczególnych charakterystyk dopisz rodzaj kultury. Charakterystyka Rodzaj kultury A. Wytwory człowieka niemające zastosowania praktycznego, np. muzyka, literatura czy filozofia. B. Przedmioty będące wytworem człowieka oraz sposoby ich wytwarzania. C. Reguły i sposoby działania człowieka w społeczeństwie. 3. (2 pkt) Zapoznaj się z przykładami kultury symbolicznej i wykonaj polecenia. a) b) Zidentyfikuj typy kultury symbolicznej przedstawione na fotografiach. a) ......................................................................................................................................................................................................................................................... . b) ......................................................................................................................................................................................................................................................... . 4. (1 pkt) Podkreśl właściwą odpowiedź. Kultura masowa to: a) zbiór wartości i symboli, z którym jednostkę łączą silne więzy uczuciowe przekazywane następnym pokoleniom. b) kultura adresowana do wielkiej grupy odbiorców za pośrednictwem technicznych środków przekazu. c) suma kultur osobistych jednostek wchodzących w skład zbiorowości. d) kultura wyróżniająca się własną tradycją wyrażaną strojem, rzemiosłem artystycznym, muzyką, obyczajami, obrzę- dami, wierzeniami oraz językiem. 5. (4 pkt) Określ, jaki był wpływ religii chrześcijańskiej na rozwój kultury polskiej. Odpowiedź uzasadnij, poda- jąc trzy przykłady z okresu przedrozbiorowego. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 69 test sprawdzający ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 6. (2 pkt) Uzupełnij zdania. Postawa charakteryzująca się uznaniem wyższości własnej kultur to (A) ............................. . Natomiast (B) .................................... to umiejętność dostrzegania różnorodności kultur w kontekście ich własnych wartości i zasad. 7. (1 pkt) Wyjaśnij, czym różni się kultura alternatywna od kontrkultury. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 8. (3 pkt) Zidentyfikuj subkultury młodzieżowe, wpisując ich nazwy pod fotografiami. A. ....................................................................................... B. ........................................................................... C. ................................................................................................... 9. (2 pkt) Zapoznaj się z fragmentem tekstu i wykonaj polecenia. Dokument utworzony przez Światowe Stowarzyszenie Lekarzy w 1964 roku, a w 1975 r. połączony z Kodeksem Norym- berskim. Aktualnie obowiązująca wersja dokumentu została przyjęta w 2008 r. w Seulu. Zawiera międzynarodowe za- sady określające sposób prowadzenia badań medycznych z udziałem ludzi. Zasady oparte na humanitarnym podejściu do człowieka respektują dobro człowieka, poszanowanie jego praw i godności oraz oszczędzanie mu cierpień. a) Podaj nazwę dokumentu, o którym mowa w tekście. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Zidentyfikuj sferę życia społecznego, do której odniesiono się w dokumencie. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 72 test sprawdzający 6. (2 pkt) Uzupełnij zdania. Postawa społeczna polegająca na uznaniu prawa mniejszości do zachowania kulturowych różnic oraz własnej tożsa- mości to (A) ..................................... . Natomiast (B) ........................ to ujednolicenie i nadanie kulturze jednakowego charakteru. 7. (1 pkt) Wyjaśnij, czym różni się akceptacja od tolerancji kulturowej. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 8. (3 pkt) Zidentyfikuj subkultury młodzieżowe, wpisując ich nazwy pod fotografiami. A. ......................................................................................... B. ......................................................................................... C. ......................................................................................... 9. (2 pkt) Zapoznaj się z fragmentem tekstu i wykonaj polecenia. Dokument utworzony przez Światowe Stowarzyszenie Lekarzy w 1964 roku, a w 1975 r. połączony z Kodeksem Norym- berskim. Aktualnie obowiązująca wersja dokumentu została przyjęta w 2008 r. w Seulu. Zawiera międzynarodowe za- sady określające sposób prowadzenia badań medycznych z udziałem ludzi. Zasady oparte na humanitarnym podejściu do człowieka respektują dobro człowieka, poszanowanie jego praw i godności oraz oszczędzanie mu cierpień. a) Zidentyfikuj dokument, którego powstanie opisano w tekście. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Podaj nazwę nauki, do której nawiązano w dokumencie. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 73 test sprawdzający 10. (2 pkt) Podaj dwa argumenty przeciwników aborcji. Określ swoje stanowisko w tej kwestii i uzasadnij je wła- snymi argumentami. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 11. (2 pkt) Wyjaśnij, czy w Polsce dopuszcza się eutanazję. W uzasadnieniu przedstaw argumenty religijne i em- piryczne. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 12. (3 pkt) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy opisanych technologii medycznych. Opis Nazwa A. Pozyskiwane z krwi pępowinowej lub szpiku kostnego, wykorzystywane do przedłużenia lub polepszenia życia. B. Przeniesienie DNA komórki dawcy do pozbawionej jądra komórki jajowej matki-inkubatorki. C. Technika manipulowania genomem bezpośrednio w embrionie lub dorosłym organizmie poprzez bezpośrednią modyfikację genów. 13. (1 pkt) Wyjaśnij, czym różni się edukacja formalna od nieformalnej. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 14. (3 pkt) Wymień trzy czynniki determinujące rozwój gospodarki opartej na wiedzy. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 15. (1 pkt) Zapoznaj się z wykresem i wykonaj polecenie. Czy ogólnie rzecz biorąc, wykorzystuje/wykorzystywał(a) Pan(i) swoje wykształcenie, swoje kwalikacje w obecnej/ostatniej pracy zawodowej? w pełni 32% częściowo 29% w ogóle 28% nie dotyczy, respondent nigdy nie pracował 7% trudno powiedzieć 4% CBOS 2009. Wyjaśnij, czy przedstawiony na wykresie wynik pozwala na wyciągnięcie wniosku, że wykształcenie i posiadane kwali- fikacje są kompatybilne z wykonywaną pracą zawodową. Uzasadnij odpowiedź. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 74 test sprawdzający Test sprawdzający 4 Obywatel w państwie Grupa I Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (3 pkt) Do poszczególnych charakterystyk dopisz sposób nabycia obywatelstwa polskiego. Charakterystyka Sposób nabycia obywatelstwa A. Nadanie obywatelstwa cudzoziemcowi przez Prezydenta RP. B. Nabycie obywatelstwa, które posiadają rodzice (bądź jedno z nich). C. Nadanie obywatelstwa z racji urodzenia na terytorium państwa. 2. (3 pkt) Rozstrzygnij, które zdania dotyczące podwójnego obywatelstwa w Rzeczypospolitej Polskiej są praw- dziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Obywatel polski może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa, jeżeli otrzymał jego obywatelstwo. B. Osoby z podwójnym obywatelstwem nie mogą służyć jako zawodowi żołnierze i funk- cjonariusze służb mundurowych. C. Obywatel polski posiadający paszport innego kraju nie może się nim posługiwać przed władzami polskimi. 3. (1 pkt) Podkreśl zdanie, które wyjaśnia znaczenie określenia „apatryda”. a) Wojenny uchodźca, przesiedleniec powracający do kraju po długim pobycie na obczyźnie. b) Osoba, której żadne państwo nie uznaje za swojego obywatela, czyli osoba nieposiadająca żadnego obywatelstwa. c) Osoba posiadająca podwójne obywatelstwo oraz legitymująca się dwoma paszportami. d) Osoba, która utraciła obywatelstwo polskie na skutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem i przyjęła obywatelstwo innego państwa. 4. (1 pkt) Podkreśl właściwą odpowiedź. Za prekursora idei społeczeństwa obywatelskiego uznaje się: a) Sokratesa, b) Platona, c) Demokryta, d) Arystotelesa. 5. (4 pkt) Rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli praw- da lub fałsz. Zdania Prawda lub fałsz A. Myśliciele epoki oświecenia podkreślali niezależność społeczeństwa obywatelskiego od instytucji państwa. B. Zdaniem Arystotelesa funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego było związane z powstaniem państwa. C. Według Johna Locka państwo powinno prowadzić politykę interwencjonizmu ekono- micznego. D. Georg Wilhelm Friedrich Hegel uważał, że społeczeństwo obywatelskie tworzą ludzie egoistycznie nastawieni do życia i realizujący tylko własne potrzeby. 77 test sprawdzający Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. z dnia 26 czerwca 1991 r.) Art. 1. Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń so- cjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. Art. 17. Strajk jest środkiem ostatecznym i nie może być ogłoszony bez uprzedniego wyczerpania możliwości rozwiązania spo- ru według zasad określonych w art. 7-14. Strajk może być zorganizowany bez zachowania tych zasad, jeżeli bezprawne działanie pracodawcy uniemożliwiło przeprowadzenie rokowań lub mediacji, a także w wypadku, gdy pracodawca roz- wiązał stosunek pracy z prowadzącym spór działaczem związkowym. Art. 19. Niedopuszczalne jest zaprzestanie pracy w wyniku akcji strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instala- cjach, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa. Niedopuszczalne jest organizowanie strajku w Urzędzie Ochrony Państwa, w jednostkach Policji i Sił Zbrojnych Rzeczy- pospolitej Polskiej, Służby Więziennej, Straży Granicznej oraz jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej. Rozstrzygnij, które zdania dotyczące związków zawodowych w Rzeczypospolitej Polskiej są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Pracownik, który utracił pracę, jest zobowiązany do rezygnacji z członkostwa w związ- kach zawodowych. B. Wypowiedzenie umowy o pracę działaczowi związkowemu prowadzącemu spór z pra- codawcą może skutkować rozpoczęciem strajku. C. Świadczenia socjalne nie mogą stanowić przedmiotu sporu zbiorowego pracowników z pracodawcą. D. Każda grupa zawodowa może rozpocząć strajk, jeżeli wyczerpie inne metody rozwiąza- nia sporu. 13. (1 pkt) Przeanalizuj poniższy wykres i wykonaj polecenie. Ocena skuteczności związków zawodowych w obronie interesów pracowników raczej nieskuteczne 39% raczej skuteczne 24% trudno powiedzieć 22% zdecydowanie nieskuteczne 13% zdecydowanie skuteczne 2% CBOS 2010 Wyjaśnij, czy analiza wykresu pozwala na wciągnięcie wniosku, że związki zawodowe skutecznie bronią interesów pra- cowników. W uzasadnieniu wykorzystaj informacje z wykresu. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 14. (1 pkt) Podaj, kto najczęściej deklaruje przynależność do związków zawodowych. a) Pracownicy zatrudnieni w sektorze prywatnym, b) rolnicy posiadający duże gospodarstwa rolne, 78 test sprawdzający c) pracownicy zakładów o własności państwowej, d) pracownicy zakładów o własności mieszanej. 15. (1 pkt) Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. Art. 33 1. Majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej dzia- łalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. 2. Stowarzyszenie, z zachowaniem obowiązujących przepisów, może przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzy- stać z ofiarności publicznej. Art. 34 Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. Art. 35 Stowarzyszenie może otrzymywać dotację według zasad określonych w odrębnych przepisach. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r., Prawo o stowarzyszeniach Rozstrzygnij, które zdania dotyczące stowarzyszeń w Rzeczypospolitej Polskiej są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Głównym celem stowarzyszenia jest działalność ukierunkowana na poprawę sytuacji materialnej swoich członków. B. Stowarzyszenie prowadzi działalność gospodarczą, obejmującą różne sfery życia publicz- nego, w celach zarobkowych. C. Działalność stowarzyszenia jest oparta na społecznej pracy członków, zaś do realizacji zadań statutowych można zatrudniać pracowników. D. Otrzymane przez stowarzyszenia darowizny i spadki można przeznaczyć na działalność gospodarczą. 79 test sprawdzający Test sprawdzający 4 Obywatel w państwie Grupa II Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (3 pkt) Do poszczególnych charakterystyk dopisz sposób nabycia obywatelstwa. Charakterystyka Sposób nabycia obywatelstwa A. Nadanie obywatelstwa z racji urodzenia na terytorium państwa. B. Nadanie obywatelstwa cudzoziemcowi przez Prezydenta RP. C. Nabycie obywatelstwa, które posiadają rodzice (bądź jedno z nich). 2. (3 pkt) Rozstrzygnij, które zdania dotyczące podwójnego obywatelstwa w Rzeczpospolitej Polskiej, są praw- dziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Obywatel polski posiadający paszport innego kraju nie może się nim posługiwać przed władzami polskimi. B. Osoby z podwójnym obywatelstwem nie mogą służyć jako zawodowi żołnierze i funkcjonariusze służb mundurowych. C. Obywatel polski może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa, jeżeli otrzymał jego obywatelstwo. 3. (1 pkt) Podkreśl zdanie, które wyjaśnia znaczenie określenia „apatryda”. a) Wojenny uchodźca, przesiedleniec powracający do kraju po długim pobycie na obczyźnie. b) Osoba posiadająca podwójne obywatelstwo oraz legitymująca się dwoma paszportami. c) Osoba, której żadne państwo nie uznaje za swojego obywatela, czyli osoba nieposiadająca żadnego obywatelstwa. d) Osoba, która utraciła obywatelstwo polskie na skutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem i przyjęła obywatel- stwo innego państwa. 4. (1 pkt) Podkreśl właściwą odpowiedź. Za prekursora idei społeczeństwa obywatelskiego uznaje się: a) Platona, b) Arystotelesa, c) Demokryta, d) Sokratesa. 5. (4 pkt) Rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli „prawda” (zdanie prawdziwe) lub „fałsz” (zadanie fałszywe). Zdania Prawda lub fałsz A. Georg Wilhelm Friedrich Hegel uważał, że społeczeństwo obywatelskie tworzą ludzie ego- istycznie nastawieni do życia i realizujący tylko własne potrzeby. B. Zdaniem Arystotelesa funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego było związane z powstaniem państwa. C. Według Johna Locka państwo powinno prowadzić politykę interwencjonizmu ekonomicz- nego. D. Myśliciele epoki oświecenia podkreślali niezależność społeczeństwa obywatelskiego od instytucji państwa. 82 test sprawdzający Art. 17. Strajk jest środkiem ostatecznym i nie może być ogłoszony bez uprzedniego wyczerpania możliwości rozwiązania spo- ru według zasad określonych w art. 7-14. Strajk może być zorganizowany bez zachowania tych zasad, jeżeli bezprawne działanie pracodawcy uniemożliwiło przeprowadzenie rokowań lub mediacji, a także w wypadku, gdy pracodawca roz- wiązał stosunek pracy z prowadzącym spór działaczem związkowym. Art. 19. Niedopuszczalne jest zaprzestanie pracy w wyniku akcji strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instala- cjach, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa. Niedopuszczalne jest organizowanie strajku w Urzędzie Ochrony Państwa, w jednostkach Policji i Sił Zbrojnych Rzeczy- pospolitej Polskiej, Służby Więziennej, Straży Granicznej oraz jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej. Rozstrzygnij, które zdania dotyczące związków zawodowych w Rzeczypospolitej Polskiej są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Pracownik, który utracił pracę jest zobowiązany do rezygnacji z członkostwa w związkach zawodowych. B. Każda grupa zawodowa może rozpocząć strajk, jeżeli wyczerpie inne metody rozwiązania sporu. C. Świadczenia socjalne nie mogą stanowić przedmiotu sporu zbiorowego pracowników z pracodawcą. D. Wypowiedzenie umowy o pracę działaczowi związkowemu prowadzącemu spór z praco- dawcą może skutkować rozpoczęciem strajku. 13. (1 pkt) Przeanalizuj poniższy wykres i wykonaj polecenie. Ocena skuteczności związków zawodowych w obronie interesów pracowników raczej nieskuteczne 39% raczej skuteczne 24% trudno powiedzieć 22% zdecydowanie nieskuteczne 13% zdecydowanie skuteczne 2% CBOS 2010 Wyjaśnij, czy zdaniem respondentów związki zawodowe skutecznie bronią interesów pracowników. W uzasadnieniu wykorzystaj informacje z wykresu. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 14. (1 pkt) Podaj, kto najczęściej deklaruje przynależność do związków zawodowych. a) Pracownicy zakładów o własności państwowej, b) Rolnicy posiadający duże gospodarstwa rolne, c) Pracownicy zatrudnieni w sektorze prywatnym, d) Pracownicy zakładów o własności mieszanej. 83 test sprawdzający 15. (1 pkt) Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. Art. 33 Majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działal- ności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. Stowarzyszenie, z zachowaniem obowiązujących przepisów, może przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzy- stać z ofiarności publicznej. Art. 34 Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. Art. 35 Stowarzyszenie może otrzymywać dotację według zasad określonych w odrębnych przepisach. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r., Prawo o stowarzyszeniach Rozstrzygnij, które zdania dotyczące stowarzyszeń w Rzeczpospolitej Polskiej są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Działalność stowarzyszenia jest oparta na społecznej pracy członków, zaś do realizacji zadań statutowych można zatrudniać pracowników. B. Otrzymane przez stowarzyszenia darowizny i spadki można przeznaczyć na działalność gospodarczą. C. Głównym celem stowarzyszenia jest działalność ukierunkowana na poprawę sytuacji materialnej swoich członków. D. Stowarzyszenie prowadzi działalność gospodarczą, obejmującą różne sfery życia publicz- nego, w celach zarobkowych. 84 test sprawdzający Test sprawdzający 5 Media we współczesnym świecie Grupa I Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (1 pkt) Podaj pełną nazwę najstarszego w Polsce instytutu badań opinii społecznej. ................................................................................................................................................................................................................................................................ . 2. (3 pkt) Podaj trzy przykłady manipulacji opinią publiczną. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 3. (4 pkt) Rozstrzygnij, które zdania dotyczące marketingu społecznego są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Jednym z elementów marketingu społecznego jest przekazanie informacji dotyczących zbiórki na cel charytatywny za pośrednictwem telewizji. B. Energia poświęcona na promowanie akcji charytatywnej jest równoznaczna z jej dystry- bucją. C. Udział obywateli w wyborach parlamentarnych stanowi produkt działania marketingo- wego. D. Nadrzędnym zadaniem marketingu społecznego jest wpływanie na zachowania spo- łeczne w celu osiągnięcia korzyści finansowych. 4. (3 pkt) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy funkcji mass mediów. Opis Nazwa funkcji A. Kształtowanie opinii publicznej poprzez przekazywanie oficjalnej ideologii obowiązującej w państwie. B. Udział w procesie jednoczenia małych społeczności, narodów oraz społeczności zróżnico- wanych np. etnicznie. C. Wpływ mass mediów na poglądy różnych ludzi oraz kształtowanie ich punktu widzenia. 5. (2 pkt) Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenia. Taki ekspert jak dyrektor BBC powiedział, że wiadomości telewizyjne są pewną formą widowiska. Potwierdzają to wyni- ki badań nad motywami oglądania wiadomości telewizyjnych – okazało się, że większość telewidzów chce się zabawić i rozerwać, a chęć uzyskania informacji jest jedynie drugorzędnym motywem oglądania wiadomości. [...] gdy osoby odpowiedzialne za ułożenie programu dziennika telewizyjnego decydują, które wydarzenie uwzględnić [...], to decyzję swą, przynajmniej w części, podejmują na podstawie widowiskowej wartości materiału. Odcinek filmu przedstawiają- cy wielką metropolię zalaną falami powodzi ma znacznie większą wartość widowiskową niż odcinek poświęcony tamie, którą zbudowano, aby zapobiec takim powodziom: po prostu widok spokojnie płynącej rzeki nie jest nazbyt podnieca- jący. A przecież zapobieżenie powodziom może być ważniejszą wiadomością. [...] Tak więc głównym tematem dziennika telewizyjnego są zwykle gwałtowne zachowania jednostek – studentów, bojówkarzy, policjantów – ponieważ „akcja” sprawia, że oglądanie tych wydarzeń jest bardziej ekscytujące niż oglądanie ludzi zachowujących się spokojnie i w spo- sób zdyscyplinowany. Taki układ wiadomości nie daje zrównoważonego obrazu tego, co wydarzyło się w kraju – nie dlatego, że kierujący środkami masowego przekazu są ludźmi złymi, którzy starają się nami manipulować, lecz po pro- 87 test sprawdzający plac miasta, gdzie gawiedź przypatrywała się kiedyś publicznym torturom i egzekucjom. Telewizja, najpotężniejsze medium popkultury, odpowiada na zapotrzebowanie mas. [...] W poważnej prasie odezwali się komentatorzy zatroskani wulgarnością tabloidowej telewizji i zawartością MTV, z jej mizoginicznym, pornograficznym i gloryfikującym przemoc rapem. Na apele o bojkot reklamowy programów demo- ralizujących w ten sposób dzieci odpowiedziała tylko jedna wielka korporacja. Inne zmobilizowały swoich prawników, którzy podnieśli alarm, że próbuje się wprowadzić cenzurę. W kraju wolności słowa – argumentowano – telewizji wolno serwować dania, jakich życzy sobie publika. T. Zalewski, Inne Stany. Czym się różnią od nas Amerykanie, Warszawa 2011, s. 212 i 214. Wyjaśnij, czy media, relacjonując wydarzenia opisane w tekście, naruszyły zasady etyczne. Uzasadnij odpowiedź, poda- jąc trzy argumenty. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 15. (3 pkt) Rozstrzygnij, które zdania dotyczące mediów są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Media tzw. wolnego kroku to telewizja i radio, ponieważ są wolniejsze w przekazywaniu informacji, lecz silniej oddziaływają na odbiorcę. B. Internet zaliczamy do mediów interaktywnych, ponieważ umożliwia dwukierunkową wymianę informacji. C. Do mediów gorących zaliczamy prasę, ponieważ narzuca odbiorcy sposób interpretacji. 88 test sprawdzający Test sprawdzający 5 Media we współczesnym świecie Grupa II Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (1 pkt) Podaj pełną nazwę fundacji, która w Polsce prowadzi badania opinii społecznej. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 2. (3 pkt) Wyjaśnij, czy można manipulować opinią publiczną. Uzasadnij odpowiedź, podając trzy przykłady. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 3. (4 pkt) Rozstrzygnij, które zdania dotyczące marketingu społecznego są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio „prawda” lub „fałsz”. Zdania Prawda lub fałsz A. Energia poświęcona na promowanie akcji charytatywnej jest równoznaczna z jej dystrybu- cją. B. Jednym z elementów marketingu społecznego jest przekazanie informacji dotyczących zbiórki na cel charytatywny za pośrednictwem telewizji. C. Nadrzędnym zadaniem marketingu społecznego jest wpływanie na zachowania społeczne w celu osiągnięcia korzyści finansowych. D. Udział obywateli w wyborach parlamentarnych stanowi produkt działania marketingowego. 4. (3 pkt) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy funkcji mass mediów. Opis Nazwa funkcji A. Wpływ mass mediów na poglądy różnych ludzi oraz kształtowanie ich punktu widzenia. B. Udział w procesie jednoczenia małych społeczności, narodów oraz społeczności zróżnico- wanych np. etnicznie. C. Kształtowanie opinii publicznej poprzez przekazywanie oficjalnej ideologii obowiązującej w państwie. 5. (4 pkt) Na podstawie wykresu i własnej wiedzy wykonaj polecenia. 0 50 100 150 200 250 300 Dzienna oglądalność telewizji na osobę w latach 2008–2009 22 5 20 5 21 2 23 8 28 0 21 7 18 3 22 6 18 4 16 5 18 5 24 0 22 7 22 8 13 8 15 8 W ie lk a Br yt an ia Fr an cj a N ie m cy W ło ch y U SA Ka na da Au st ra lia H is zp an ia H ol an di a Sz w ec ja Irl an di a Po ls ka Br az yl ia Ro sj a In di e 2009 – średnia 207 minut Ch in y [m in ut y dz ie nn ie n a os ob ę] www.wirtualne media.pl 89 test sprawdzający a) Wymień trzy państwa, w których oglądalność telewizji była najwyższa. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Wyjaśnij przyczynę tego zjawiska. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Wymień państwa, w których oglądalność telewizji w latach 2008−2009 była najniższa. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . d) Wyjaśnij, czy przyczyny najniższej oglądalności telewizji były takie same w tych państwach. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 6. (2 pkt) Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenia. Taki ekspert jak dyrektor BBC powiedział, że wiadomości telewizyjne są pewną formą widowiska. Potwierdzają to wyniki badań nad motywami oglądania wiadomości telewizyjnych – okazało się, że większość telewidzów chce się zabawić i rozerwać, a chęć uzyskania informacji jest jedynie drugorzędnym motywem oglądania wiadomości. [...] gdy osoby odpowiedzialne za ułożenie programu dziennika telewizyjnego decydują, które wydarzenie uwzględnić [...], to decyzję swą, przynajmniej w części, podejmują na podstawie widowiskowej wartości materiału. Odcinek fil- mu przedstawiający wielką metropolię zalaną falami powodzi ma znacznie większą wartość widowiskową niż odci- nek poświęcony tamie, którą zbudowano, aby zapobiec takim powodziom: po prostu widok spokojnie płynącej rzeki nie jest nazbyt podniecający. A przecież zapobieżenie powodziom może być ważniejszą wiadomością. [...] Tak więc głównym tematem dziennika telewizyjnego są zwykle gwałtowne zachowania jednostek – studentów, bojówkarzy, policjantów – ponieważ „akcja” sprawia, że oglądanie tych wydarzeń jest bardziej ekscytujące niż oglądanie ludzi zachowujących się spokojnie i w sposób zdyscyplinowany. Taki układ wiadomości nie daje zrównoważonego obrazu tego, co wydarzyło się w kraju – nie dlatego, że kierujący środkami masowego przekazu są ludźmi złymi, którzy stara- ją się nami manipulować, lecz po prostu dlatego, że starają się nas rozerwać. Dążąc do tego celu, mogą nieświadomie wytwarzać w nas przekonanie, że większość ludzi stosuje przemoc i że zachowanie ludzi jest obecnie inne niż było 25 lat temu. Wskutek tego moglibyśmy popaść w przygnębienie czy nawet depresję, martwiąc się o ducha naszych czasów lub stan narodu. E. Aronson, Człowiek jako istota społeczna, Warszawa 1999, s. 79. a) Rozważ, czy w kontekście informacji zawartych w powyższym fragmencie możemy stwierdzić, że słynne powiedze- nie rzymskiego satyryka Juwenalisa – Chleba i igrzysk – jest nadal aktualne. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Wyjaśnij, czy taki sposób przekazu informacji możemy uznać za rzetelny. Uzasadnij odpowiedź. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 92 test sprawdzający Test sprawdzający 6 Demokracja Grupa I Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (3 pkt) Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie. W demokracji ateńskiej obywatel stanowił prawo bezpośrednio, nie przez swoich przedstawicieli. Podstawą demo- kracji ateńskiej były rządy większości, rotacyjność urzędów i masowe uczestnictwo. Na zgromadzeniach wszyscy pełno- prawni obywatele płci męskiej brali udział w głosowaniu. Wszystkie najważniejsze decyzje o znaczeniu państwowym podejmowane były przez Zgromadzenie Ludowe. Demokracja dla Ateńczyków znaczyła równość w podejmowaniu de- cyzji, nie zaś wybór osób (demokracja pośrednia). Wiązała się z tym także isegoria – równe dla wszystkich prawo zabierania głosu na zebraniach oraz pełna swoboda wypowiadania się publicznie o każdej sprawie i o każdej osobie, bez ograniczeń. Wszyscy uprawnieni obywatele mogli brać udział w debacie i w głosowaniach. Głos każdego obywatela ważył tyle samo. Za udział w Zgromadzeniu obywatel pobierał niewielkie wynagrodzenie pieniężne. Na podstawie: Wielka Historia Świata, pod red. A. Krawczuka, t. 3, Warszawa 2005, s. 81. Wymień trzy zasady demokracji ateńskiej, które wpłynęły na kształt współczesnej demokracji. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 2. (3 pkt) Podaj trzy przykłady wpływu ustroju republiki rzymskiej na współczesną demokrację. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 3. (3 pkt) Przeanalizuj poniższy fragment dokumentu i wykonaj polecenia. Art. I. Ludzie rodzą się i pozostają wolnymi i równymi w prawach. Podstawą różnic społecznych może być tylko wzgląd na pożytek ogółu. Art. II. Celem wszelkiego zrzeszenia politycznego jest utrzymanie przyrodzonych i niezbywalnych praw człowieka. Prawa te to: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciw uciskowi. Art. III. Źródło wszelkiej władzy zasadniczo tkwi w narodzie. Żadne ciało, żadna jednostka nie może sprawować wła- dzy, która by wyraźnie od narodu nie pochodziła. Art. IV. Wolność polega na tym, że wolno każdemu czynić wszystko, co tylko nie jest ze szkodą drugiego, korzystanie zatem z przyrodzonych praw każdego człowieka nie napotyka innych granic, jak te, które zapewniają korzystanie z tych samych praw innych członków społeczeństwa. Granice te mogą być zakreślone tylko drogą ustawy. Art. VI. Prawo musi być jednakie dla wszystkich zarówno gdy chroni, jak też gdy karze. Wszyscy obywatele są równi w jego obliczu, wszyscy w równej mierze mają dostęp do wszystkich dostojeństw, stanowisk i urzędów publicznych, wedle swego uzdolnienia i bez żadnych innych preferencji, prócz ich osobistych zasług i zdolności. Art. IX. Ponieważ każdy aż do orzeczenia jego winy uważanym być musi za niewinnego, przeto, o ile zachodzi ko- nieczność uwięzienia go, wszelkie środki, nie będące nieodzownymi do zabezpieczenia jego osoby, muszą być surowo ustawą wzbronione. Art. XI. Wolna wymiana myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw człowieka; każdemu obywatelowi za- tem wolno przemawiać, pisać i drukować swobodnie z zastrzeżeniem, że za nadużycie tej wolności odpowiadać będzie w wypadkach, przewidzianych przez ustawę. 93 test sprawdzający Art. XII. Zabezpieczenie praw człowieka i obywatela stwarza potrzebę władzy publicznej (aparatu przymusu), władza ta zatem jest ustanowioną ku pożytkowi ogółu, nie zaś dla korzyści osobistej tych, którym została powierzona. Art. XVII. Ponieważ własność jest prawem nietykalnym i świętym, przeto nikt jej pozbawionym być nie może, wyjąw- szy wypadki, gdy potrzeba ogółu, zgodnie z ustawą stwierdzona, niewątpliwie tego wymaga, a i to tylko pod warun- kiem sprawiedliwego i uprzedniego odszkodowania. a) Podaj nazwę dokumentu, którego fragmenty zamieszczono powyżej. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Wyjaśnij, w jakich okolicznościach doszło do jego powstania. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Wymień prawa i wolności zagwarantowane w tym dokumencie. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 4. (3 pkt) Wymień trzy zasady dotyczące organizacji państwa, które wyrosły z idei oświeceniowych i wpłynęły na kształt obecnej demokracji. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 5. (2 pkt) Zapoznaj się z fotografią i wykonaj polecenia. a) Podaj nazwę ruchu społecznego, którego reprezentantów widzimy na fotografii. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 94 test sprawdzający b) Przedstaw główne cele działania tego ruchu społecznego. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 6. (1 pkt) Podstawy ustrojowe I Rzeczypospolitej zostały określone w: a) przywileju nieszawskim, b) artykułach henrykowskich, c) Konstytucji 3 maja. d) statucie organicznym. 7. (1 pkt) Uporządkuj chronologicznie konstytucje polskie zgodnie z czasem ich powstania. We właściwe rubry- ki w tabeli wpisz numery od 1 do 4. Konstytucje Kolejność A. Konstytucja kwietniowa B. Konstytucja lipcowa C. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej D. Konstytucja marcowa 8. (1 pkt) Podkreśl pierwszą ustawę zasadniczą wydaną w Polsce. a) Konstytucja Nihil novi, b) Konstytucja 3 maja, c) Konstytucja Królestwa Polskiego, d) Konstytucja Księstwa Warszawskiego. 9. (1 pkt) Wymień trzy podstawowe wartości demokracji. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 10. (4 pkt) Do podanych w tabeli opisów dopisz fundamentalną zasadę demokracji. Opis Fundamentalna zasada demokracji A. Zasada ta zakłada funkcjonowanie państwa, opierając się naustawie zasadniczej. B. Według tej zasady organy państwowe działają w ramach prawa i zgodnie z pra- wem. C. Zgodnie z tą zasadą najwyższą władzę sprawuje naród, który jako jedyny jest uprawniony do podejmowania decyzji. D. Zasada poszanowania odrębności poglądów politycznych, społecznych, ekono- micznych i ideowych różnych grup społecznych. 97 test sprawdzający Test sprawdzający 6 Demokracja Grupa II Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (3 pkt) Podaj trzy przykłady wpływu ustroju republiki rzymskiej na współczesną demokrację. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 2. (3 pkt) Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie. W demokracji ateńskiej obywatel stanowił prawo bezpośrednio, nie przez swoich przedstawicieli. Podstawą demokracji ateńskiej były rządy większości, rotacyjność urzędów i masowe uczestnictwo. Na zgromadzeniach wszyscy pełnopraw- ni obywatele płci męskiej brali udział w głosowaniu. Wszystkie najważniejsze decyzje o znaczeniu państwowym podej- mowane były przez Zgromadzenie Ludowe. Demokracja dla Ateńczyków znaczyła równość w podejmowaniu decyzji, nie zaś wybór osób (demokracja pośrednia). Wiązała się z tym także isegoria – równe dla wszystkich prawo zabierania głosu na zebraniach oraz pełna swoboda wypowiadania się publicznie o każdej sprawie i o każdej osobie, bez ograniczeń. Wszyscy uprawnieni obywatele mogli brać udział w debacie i w głosowaniach. Głos każdego obywatela ważył tyle samo. Za udział w Zgromadzeniu obywatel pobierał niewielkie wynagrodzenie pieniężne. Na podstawie: Wielka Historia Świata, pod red. A. Krawczuka, t. 3, Warszawa 2005 , s. 81. Wymień trzy zasady demokracji ateńskiej, które wpłynęły na kształt współczesnej demokracji. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 3. (3 pkt) Wymień trzy zasady dotyczące organizacji państwa, które wyrosły z idei oświeceniowych i wpłynęły na kształt obecnej demokracji. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 4. (3 pkt) Przeanalizuj poniższy fragment dokumentu i wykonaj polecenia. Art. I. Ludzie rodzą się i pozostają wolnymi i równymi w prawach. Podstawą różnic społecznych może być tylko wzgląd na pożytek ogółu. Art. II. Celem wszelkiego zrzeszenia politycznego jest utrzymanie przyrodzonych i niezbywalnych praw człowieka. Pra- wa te to: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciw uciskowi. Art. III. Źródło wszelkiej władzy zasadniczo tkwi w narodzie. Żadne ciało, żadna jednostka nie może sprawować władzy, która by wyraźnie od narodu nie pochodziła. Art. IV. Wolność polega na tym, że wolno każdemu czynić wszystko, co tylko nie jest ze szkodą drugiego, korzystanie zatem z przyrodzonych praw każdego człowieka nie napotyka innych granic, jak te, które zapewniają korzystanie z tych samych praw innych członków społeczeństwa. Granice te mogą być zakreślone tylko drogą ustawy. Art. VI. Prawo musi być jednakie dla wszystkich zarówno gdy chroni, jak też gdy karze. Wszyscy obywatele są równi w jego obliczu, wszyscy w równej mierze mają dostęp do wszystkich dostojeństw, stanowisk i urzędów publicznych, wedle swego uzdolnienia i bez żadnych innych preferencji, prócz ich osobistych zasług i zdolności. 98 test sprawdzający Art. IX. Ponieważ każdy aż do orzeczenia jego winy uważanym być musi za niewinnego, przeto, o ile zachodzi koniecz- ność uwięzienia go, wszelkie środki, nie będące nieodzownymi do zabezpieczenia jego osoby, muszą być surowo usta- wą wzbronione. Art. XI. Wolna wymiana myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw człowieka; każdemu obywatelowi za- tem wolno przemawiać, pisać i drukować swobodnie z zastrzeżeniem, że za nadużycie tej wolności odpowiadać będzie w wypadkach, przewidzianych przez ustawę. Art. XII. Zabezpieczenie praw człowieka i obywatela stwarza potrzebę władzy publicznej (aparatu przymusu), władza ta zatem jest ustanowioną ku pożytkowi ogółu, nie zaś dla korzyści osobistej tych, którym została powierzona. Art. XVII. Ponieważ własność jest prawem nietykalnym i świętym, przeto nikt jej pozbawionym być nie może, wyjąwszy wypadki, gdy potrzeba ogółu, zgodnie z ustawą stwierdzona, niewątpliwie tego wymaga, a i to tylko pod warunkiem sprawiedliwego i uprzedniego odszkodowania. a) Podaj nazwę dokumentu, którego fragmenty zamieszczono powyżej. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Wyjaśnij, w jakich okolicznościach doszło do jego powstania. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Wymień prawa i wolności zagwarantowane w tym dokumencie. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 5. (1 pkt) Podstawy ustrojowe I Rzeczypospolitej zostały określone w: a) przywileju nieszawskim, b) statucie organicznym, c) Konstytucji 3 maja, d) artykułach henrykowskich. 6. (1 pkt) Uporządkuj chronologicznie konstytucje polskie zgodnie z czasem ich powstania. We właściwe rubry- ki w tabeli wpisz numery od 1 do 4. Ustawy zasadnicze Kolejność A. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej B. Konstytucja marcowa C. Konstytucja lipcowa D. Konstytucja kwietniowa 7. (1 pkt) Podkreśl pierwszą ustawę zasadniczą wydaną w Polsce. a) Konstytucja Nihil novi, b) Konstytucja 3 maja, c) Konstytucja Królestwa Polskiego, d) Konstytucja Księstwa Warszawskiego. 99 test sprawdzający 8. (2 pkt) Zapoznaj się z fotografią i wykonaj polecenia. a) Podaj nazwę ruchu społecznego, którego reprezentantów widzimy na fotografii. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Przedstaw główne cele działania tego ruchu społecznego. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 9. (4 pkt) Do podanych w tabeli opisów dopisz fundamentalną zasadę demokracji. Opis Fundamentalna zasada demokracji A. Zgodnie z tą zasadą najwyższą władzę sprawuje naród, który jako jedyny jest upraw- niony do podejmowania decyzji. B. Zasada poszanowania odrębności poglądów politycznych, społecznych, ekonomicz- nych i ideowych różnych grup społecznych. C. Zasada ta zakłada funkcjonowanie państwa, opierając się naustawie zasadniczej. D. Według tej zasady organy państwowe działają w ramach prawa i zgodnie z prawem. 10. (1 pkt) Wymień trzy podstawowe wartości demokracji. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 102 test sprawdzający Test sprawdzający 7 Myśl polityczna Grupa I Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (3 pkt) Zapoznaj się z wykresem i wykonaj polecenia. 53% 5% 3% 2% 2% 2% 9% 3% 21% Lech Wałęsa Aleksander Kwaśniewski Leszek Balcerowicz Tadeusz Mazowiecki Bronisław Geremek Wojciech Jaruzelski Inna osoba Nie ma takiej osoby, nikt Trudno powiedzieć [%] Który z polityków, Pana(i) zdaniem, wywarł największy wpływ na Polską rzeczywistość ostatniego dwudziestolecia i można by go nazwać politykiem dwudziestolecia? 0 10 20 30 40 50 60 CBOS 2009 a) Napisz, czy politycy, o których popularność pytano w sondażu głosili te same poglądy polityczne. Spośród nazwisk umieszczonych na wykresie wybierz i podaj nazwiska trzech polityków należących w latach osiemdziesiątych do opo- zycji. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ b) Wyjaśnij, do jakich zmian w państwie polskim dążyli politycy opozycji lat osiemdziesiątych. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Wyjaśnij, do jakiego obozu politycznego w latach osiemdziesiątych należeli pozostali politycy przedstawieni na wy- kresie. Podaj nazwiska tych polityków. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . ................................................................................................................................................................................................................................................................ 103 test sprawdzający 2. (4 pkt) Przeanalizuj obydwa źródła i wykonaj polecenia. Źródło 1. Na fotografii przedstawiono uczestników posiedzenia Rady Bezpieczeństwa Narodowego z 24 listopada 2010 roku, na którym zajmowano się sprawą stosunków polsko-rosyjskich. Źródło 2. Rada Bezpieczeństwa Narodowego jest konstytucyjnym organem doradczym prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa. W posiedzeniach Rady uczestniczą członkowie Rady, a także, na zaproszenie prezydenta, inne osoby niebędące członkami Rady – byli prezydenci i prezesi Rady Mi- nistrów oraz inne osoby, których udział jest wskazany z uwagi na przedmiot rozpatrywanych spraw. Rada ma prawo do rozpatrywania i opiniowania założeń bezpieczeństwa, polityki zagranicznej, strategicznych problemów bezpieczeń- stwa narodowego i projektów jego strategii, doktryny obronnej, kierunków rozwoju sił zbrojnych, problemów pozamili- tarnych dotyczących przygotowania systemu bezpieczeństwa narodowego. Skład Rady za prezydentury Bronisława Komorowskiego (także okres wykonywania przez niego jako marszałka sejmu obowiązków prezydenta): Bogdan Borusewicz, marszałek senatu, od 20 maja 2010 Donald Tusk, prezes Rady Ministrów i przewodniczący PO, od 20 maja 2010 Waldemar Pawlak, wiceprezes Rady Ministrów i prezes PSL, od 20 maja 2010 Radosław Sikorski, minister spraw zagranicznych, od 20 maja 2010 Stanisław Koziej, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, od 20 maja 2010 Tomasz Siemoniak, minister obrony narodowej, od 2 września 2011 Ewa Kopacz, marszałek sejmu, od 27 grudnia 2011 Jacek Cichocki, minister spraw wewnętrznych, od 27 grudnia 2011 Leszek Miller, przewodniczący SLD, od 27 grudnia 2011 Janusz Palikot, przewodniczący Ruchu Palikota, od 27 grudnia 2011 Paweł Kowal, prezes PJN, od 7 września 2011 do 27 grudnia 2011 Joanna Kluzik-Rostkowska, przewodnicząca PJN, od 28 kwietnia 2011 do 15 czerwca 2011 Grzegorz Schetyna, marszałek sejmu, od 29 września 2010 do 27 grudnia 2011 Jerzy Miller, minister spraw wewnętrznych i administracji, od 20 maja 2010 do 27 grudnia 2011 Grzegorz Napieralski, przewodniczący SLD, od 20 maja 2010 do 27 grudnia 2011 Bogdan Klich, minister obrony narodowej, od 20 maja 2010 do 2 września 2011 Jarosław Kaczyński, prezes PiS, od 28 grudnia 2005 do 9 listopada 2010 Na podstawie: http://www.bbn.gov.pl oraz Zarządzenia Prezydenta RPzdnia 24 maja 2010 r. w sprawie trybu działania Rady Bezpieczeństwa Narodowego a) Zidentyfikuj znajdujące się na fotografii postaci polityków. Podaj ich imiona i nazwiska oraz najważniejsze funkcje, jakie pełnili w życiu politycznym państwa polskiego. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 104 test sprawdzający b) Wyjaśnij, dlaczego przedstawieni na fotografii politycy uczestniczyli w posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa Narodo- wego. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Podkreśl nazwisko polityka, autora słów: To jest pewna demonstracja polityczna. Można powiedzieć, że niebawem w sprawach bezpieczeństwa wewnętrznego będzie zapraszany gen. Kiszczak, a w sprawach wolności prasy Jerzy Urban. − Grzegorz Napieralski − Donald Tusk − Lech Wałęsa − Jarosław Kaczyński d) Określ tematykę tego posiedzenia RBN i wyjaśnij przyczyny kontrowersji, które pojawiły się wokół polityków przed- stawionych na fotografii. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 3. (1 pkt) Podkreśl właściwą odpowiedź. Program polityczny: a) tworzy spójny system poglądów i twierdzeń danej dziedziny wiedzy, b) jest zbiorem poglądów na życie społeczne, c) przenosi doktrynę i ideologię na grunt praktyki politycznej. 4. (1 pkt) Spośród podanych wyjaśnień wybierz i podkreśl to, które dotyczy doktryny. a) Zespół celów i zamierzeń partii i ruchów społecznych. b) Zbiór twierdzeń, założeń i dogmatów politycznych. c) Zbiór wartości, przekonań i idei o charakterze ogólnym. 5. (3 pkt) Do podanego w tabeli opisu dopisz nazwę koncepcji politycznej. Opis Koncepcja polityczna A. Najważniejszym zagadnieniem jest państwo, jego ustrój, instytucje i rola w życiu spo- łecznym. Zakłada, że celem polityki jest dobro wszystkich obywateli, zaś jego osią- gnięcie wymaga odpowiedzialnego zarządzanie państwem. B. Szczególną wagę przywiązuje do utrzymania bezpieczeństwa i porządku publiczne- go. Natomiast państwo powinno funkcjonować na zasadach praworządności i stwo- rzyć odpowiednie mechanizmy, które pozwolą na realizację najważniejszego celu. C. Polityka opiera się na rywalizacji wypływającej ze sprzeczności interesów. Walka ta jednak jest toczona pokojowo, za pomocą środków nacisku społecznego. 6. (1 pkt) Podkreśl poprawną odpowiedź. Autorem stwierdzenia: Mądry kompromis jest wart więcej niż tysiąc zwycięstw był: a) Thomas Hobbes, b) Anatol Rapoport, c) Gichin Funakoshi, d) Carl von Clausewitz. 7. (3 pkt) Do podanych wyjaśnień dopisz funkcję myśli politycznej. Łączy ludzi opowiadających się za podobnymi wartościami, rodzi więzi emocjonalne i organizacyjne. a) ......................................................................................................................................................................................................................................................... . 107 test sprawdzający 14. (1 pkt) Spośród podanych cech podkreśl te, które są charakterystyczne dla państwa totalitarnego. a) Państwo policyjne, b) system wielopartyjny, c) kult wodza, d) gospodarka rynkowa, e) militaryzm, f) uniformizm, g) propaganda. 15. (3 pkt) Na podstawie obydwu źródeł wykonaj polecenia. Źródło 1. [%] Frekwencja wyborcza w Polsce w latach 1989–2007 0 W yb or y pa rla m en ta rn e 19 89 W yb or y pa rla m en ta rn e 19 93 W yb or y pa rla m en ta rn e 19 97 W yb or y pa rla m en ta rn e 20 01 W yb or y pa rla m en ta rn e 20 05 W yb or y pa rla m en ta rn e 20 07 W yb or y pr ez yd en ck ie 19 90 W yb or y pr ez yd en ck ie 19 95 W yb or y pr ez yd en ck ie 20 00 W yb or y pr ez yd en ck ie 20 05 W yb or y pr ez yd en ck ie II tu ra W yb or y pa rla m en ta rn e 19 91 W yb or y pr ez yd en ck ie II tu ra W yb or y pr ez yd en ck ie II tu ra 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Na podstawie www.pkw.pl. Źródło 2. W niedzielę wyborczą w obwodowych komisjach stawiło się zaledwie dwóch z pięciu wyborców. Większość uprawnio- nych nie zdecydowała się na oddanie głosu. Zdecydowanie częściej do urny udawał się mieszkaniec miasta (43%) niż wsi (36%). Różne są przyczyny tak niskiej frekwencji. Najistotniejszą z nich jest stan polskiej gospodarki. Bezrobocie, egzystencja poniżej poziomu minimum socjalnego, a czasem wręcz nędza − nie są dobrymi warunkami do zaangażo- wania się w życie polityczne państwa. Kolejną przyczyną niskiej frekwencji jest zapewne charakter życia politycznego w naszym kraju. Oskarżenia o korupcję na każdym szczeblu władzy, wybryki posłów (aresztowany poseł, blokowanie mównicy, zataczanie się na sejmowym korytarzu), działalność komisji śledczych. Z pewnością jednak bardziej emo- cjonujący niż frekwencja jest wynik wyborów. Sympatia głosujących tym razem skumulowała się na prawej stronie sceny politycznej. Prawo i Sprawiedliwość jest zdecydowanym zwycięzcą (26,99%, ponad 3 mln głosów, 155 mandatów) tegorocznych wyborów do sejmu. Platforma Obywatelska, która zgodnie z prawie wszystkimi sondażami ostatnich mie- sięcy, zwycięstwo „miała w kieszeni”, ostatecznie przegrała z PiS-em o 336455 głosów. Partia Donalda Tuska i Jana Rokity zdobyła zaufanie 24,14% (2,8 mln) głosujących. Na podstawie http://histmag.org/ 108 test sprawdzający a) Wskaż wybory opisane w źródle 2. Podaj datę i rodzaj wyborów. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ b) Podaj dwa argumenty wynikające z tekstu pozwalające na identyfikację wyborów. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Określ, które wybory – parlamentarne czy prezydenckie – miały większą frekwencję. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 16. (4 pkt) Do każdego z podanych poniżej typów partii dopisz po jednym przykładzie partii politycznej działa- jącej na terenie państw europejskich. Typy partii: a) partia konserwatywna − ................................................................................................................................................................................................... , b) partia chrześcijańsko-demokratyczna − ................................................................................................................................................................... , c) partia liberalna − ................................................................................................................................................................................................................... , d) partia ludowa − ..................................................................................................................................................................................................................... . 17. (1 pkt) Napisz, jaki system partyjny występuje w państwach niedemokratycznych. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 18. (1 pkt) Wyjaśnij, na czym polega ordynacja proporcjonalna. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 109 test sprawdzający Test sprawdzający 7 Myśl polityczna Grupa II Imię i nazwisko ........................................................................................... Klasa .................................... Data ..................... 1. (1 pkt) Podkreśl właściwą odpowiedź. Program polityczny: a) tworzy spójny system poglądów i twierdzeń danej dziedziny wiedzy, b) jest zbiorem poglądów na życie społeczne, c) przenosi doktrynę i ideologię na grunt praktyki politycznej. 2. (3 pkt) Zapoznaj się z wykresem i wykonaj polecenia. 53% 5% 3% 2% 2% 2% 9% 3% 21% Lech Wałęsa Aleksander Kwaśniewski Leszek Balcerowicz Tadeusz Mazowiecki Bronisław Geremek Wojciech Jaruzelski Inna osoba Nie ma takiej osoby, nikt Trudno powiedzieć [%] Który z polityków, Pana(i) zdaniem, wywarł największy wpływ na Polską rzeczywistość ostatniego dwudziestolecia i można by go nazwać politykiem dwudziestolecia? 0 10 20 30 40 50 60 CBOS 2009 a) Napisz, czy politycy, o których popularność pytano w sondażu, głosili te same poglądy polityczne. Spośród nazwisk umieszczonych na wykresie wybierz i podaj nazwiska trzech polityków należących w latach osiemdziesiątych do opozycji. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Wyjaśnij, do jakich zmian w państwie polskim dążyli politycy opozycji lat osiemdziesiątych. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Wyjaśnij, do jakiego obozu politycznego w latach osiemdziesiątych należeli pozostali politycy przedstawieni na wy- kresie. Podaj nazwiska tych polityków. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 112 test sprawdzający 8. (3 pkt) Do zamieszczonego w tabeli opisu dopisz rodzaj doktryny politycznej. Opis Rodzaj doktryna politycznej A. Opowiadają się za utrzymaniem równowagi pomiędzy interesami różnych warstw i grup społecznych. B. Opowiadają się za utrzymaniem struktury społecznej, w której występują war- stwy i grupy o różnym poziomie majątkowym. C. Domagają się zniesienia wszelkich przejawów dyskryminacji, zlikwidowania segregacji rasowej oraz niwelowania różnic majątkowych. 9. (2 pkt). Uzupełnij zdanie. Doktryny . ............................................................... postulują konieczność przeprowadzenia stopniowych reform. W przeciwień- stwie do nich doktryny ................................... głoszą obalenie istniejącego porządku społeczno-politycznego. Ich przykłada- mi są marksizm i leninizm. 10. (4 pkt) Zapoznaj się ze źródłami i wykonaj polecenia. Źródło 1. Konserwatyści opowiadają się za zachowaniem istniejącego ładu społecznego. Według niech religia musi zajmować należyte miejsce w życiu społecznym, ponieważ stanowi zbiór zasad dobrego i moralnego postępowania oraz jest źró- dłem systemu wartości. Tradycja i historia traktowane są w tej ideologii jako wskazówki na temat bezpiecznego i roz- ważnego postępowania. Rodzina stanowi wzór dla społeczeństwa hierarchicznego. Konserwatyści uważają, że w spo- łeczeństwo ma strukturę organiczną jego poszczególne elementy są zróżnicowane. Wynika z niej hierarchiczny układ społeczeństwa, w którym ludzie się nawzajem uzupełniają w zależności od zajmowanej pozycji i wykonywanych zadań. Z miejscem na drabinie społecznej wiążą się określone prawa i obowiązki, które należy respektować, aby społeczeństwo mogło harmonijnie funkcjonować. Jednym z podstawowych praw jest prawo do własności, którego gwarantem jest silne państwo. Konserwatyści opowiadają się za demokracją przedstawicielką opartą na rządach prawa. Są przeciwni- kami centralizmu, ponieważ nadmiernie rozbudowana administracja rozbija więzi społeczne. Opracowano na podstawie podręcznika. Źródło 2. obojętne 41% trudno powiedzieć 24% negatywne 20% pozytywne 15% Jakie skojarzenia – pozytywne czy też negatywne – wzbudza w Panu(i) określenie „konserwatysta”? CBOS 2007. a) Wymień poglądy konserwatystów, które mogą wywoływać pozytywne skojarzenia. Uzasadnij odpowiedź, podając pięć przykładów z teksu źródłowego. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 113 test sprawdzający b) Wyjaśnij, czy zdobywanie dóbr materialnych i konsumpcyjny tryb życia człowieka wpływają na stosunek do tradycyj- nych wartości. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . c) Określ, jaki procent respondentów nie miał wobec określenia „konserwatyzm” ani skojarzeń pozytywnych, ani negatywnych. ............................................................................................................................................................................................................................................................... . d) Podaj trzy prawdopodobne przyczyny dominującej wśród respondentów obojętności wobec konserwatyzmu. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 11. (1 pkt) Twórcą liberalizmu gospodarczego był: a) John Lock, b) Hans Kelsen, c) Adam Smith, d) Karl Popper. 12. (2 pkt) Zidentyfikuj nazwę opisanego poglądu społeczno-politycznego. a) Pogląd domagający się równości społecznej, w którym wszystkim ludziom należy się od społeczeństwa państwa tyle samo, to .............................................. . b) Pogląd zgodnie, z którym niektóre jednostki są bardziej wartościowe od innych ze względu np. na swoje urodzenie czy umiejętności lub posiadaną wiedzę i z tego powodu powinny zajmować uprzywilejowaną pozycję w społeczeństwie, to ............................................... . 13. (1 pkt) Do podanych ideologii przyporządkuj właściwego przedstawiciela. Przedstawiciele: a) Robert Owen, b) Eduard Bernstein, c) Roman Dmowski, d) Włodzimierz I Lenin, e) Fryderyk Engels Ideologie: 1. nacjonalizm, 2. rewizjonizm, 3. komunizm, 4. socjalizm utopijny. 1 ............................................................... 2 ................................................................ 3 ................................................................ 4 ............................................................... 14. (1 pkt) Spośród podanych cech wybierz podkreśl te, które są charakterystyczne dla państwa totalitarnego. a) Państwo prawa, b) system monopartyjny, c) władza demokratyczna, d) scentralizowana gospodarka, e) pacyfizm, f) pluralizm, g) propaganda. 114 test sprawdzający 15. (3 pkt) Na podstawie obydwu źródeł wykonaj polecenia. Źródło 1. [%] Frekwencja wyborcza w Polsce w latach 1989–2007 0 W yb or y pa rla m en ta rn e 19 89 W yb or y pa rla m en ta rn e 19 93 W yb or y pa rla m en ta rn e 19 97 W yb or y pa rla m en ta rn e 20 01 W yb or y pa rla m en ta rn e 20 05 W yb or y pa rla m en ta rn e 20 07 W yb or y pr ez yd en ck ie 19 90 W yb or y pr ez yd en ck ie 19 95 W yb or y pr ez yd en ck ie 20 00 W yb or y pr ez yd en ck ie 20 05 W yb or y pr ez yd en ck ie II tu ra W yb or y pa rla m en ta rn e 19 91 W yb or y pr ez yd en ck ie II tu ra W yb or y pr ez yd en ck ie II tu ra 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Na podstawie www.pkw.pl. Źródło 2. W niedzielę wyborczą w obwodowych komisjach stawiło się zaledwie dwóch z pięciu wyborców. Większość uprawnio- nych nie zdecydowała się na oddanie głosu. Zdecydowanie częściej do urny udawał się mieszkaniec miasta (43%) niż wsi (36%). Różne są przyczyny tak niskiej frekwencji. Najistotniejszą z nich jest stan polskiej gospodarki. Bezrobocie, egzystencja poniżej poziomu minimum socjalnego, a czasem wręcz nędza − nie są dobrymi warunkami do zaangażo- wania się w życie polityczne państwa. Kolejną przyczyną niskiej frekwencji jest zapewne charakter życia politycznego w naszym kraju. Oskarżenia o korupcję na każdym szczeblu władzy, wybryki posłów (aresztowany poseł, blokowanie mównicy, zataczanie się na sejmowym korytarzu), działalność komisji śledczych. Z pewnością jednak bardziej emo- cjonujący niż frekwencja jest wynik wyborów. Sympatia głosujących tym razem skumulowała się na prawej stronie sceny politycznej. Prawo i Sprawiedliwość jest zdecydowanym zwycięzcą (26,99%, ponad 3 mln głosów, 155 mandatów) tegorocznych wyborów do sejmu. Platforma Obywatelska, która zgodnie z prawie wszystkimi sondażami ostatnich mie- sięcy, zwycięstwo „miała w kieszeni”, ostatecznie przegrała z PiS-em o 336455 głosów. Partia Donalda Tuska i Jana Rokity zdobyła zaufanie 24,14% (2,8 mln) głosujących. Na podstawie http://histmag.org/ a) Wskaż wybory opisane w źródle 2. Podaj datę i rodzaj wyborów. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . b) Podaj dwa argumenty wynikające z tekstu, pozwalające na identyfikację wyborów. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 117 test sprawdzający w żadnym stopniu nie wyklucza. Orzekł, że możliwe jest przekazanie niektórych kompetencji na rzecz UE, ale każdy taki przypadek wymaga zgody udzielanej na takich samych zasadach, jakie zastosowano przy zawarciu samego traktatu lizbońskiego, jak i traktatu akcesyjnego. TK w żadnym razie nie opowiedział się po stronie ograniczenia suwerenności państwa, podobnie jak inne sądy konstytucyjne w Europie, które oceniały traktat. Taka interpretacja jego wyroku byłaby w zasadniczej sprzeczności z samym wyrokiem. – Jak zatem rozumieć opinię TK, że „pojęcie suwerenności jako władzy najwyższej i nieograniczonej podlega zmia- nom wynikającym z przeobrażeń na świecie”? – TK wypowiedział tezę odzwierciedlającą rzeczywisty stan współczesnego świata. Musimy rozumieć, że wyjąwszy skrajne przypadki krajów, które nie uczestniczą w globalnej polityce, każdy podmiot prawa międzynarodowego w jakimś stopniu oddaje część swojej suwerenności na rzecz organizacji międzynarodowych, których jest człon- kiem. Pamiętajmy, że staliśmy się częścią Unii na podstawie traktatu akcesyjnego ratyfikowanego w ogólnopol- skim referendum. Mamy sytuację ustrojową, która w żadnym stopniu nie uzasadnia poglądu o utracie suweren- ności, ponieważ to naród zdecydował o przystąpieniu do UE. Wydaje się, że nasze członkostwo w jej strukturach dobrze służy sprawie suwerenności Polski, która rozwija się dzięki unijnym pieniądzom i której pozycja na arenie międzynarodowej znacznie wzrosła. Teza, że bycie w Unii nie służy suwerenności, jest w świetle faktów trudna do obronienia. Źródło: http://www.se.pl Rozważ, czy wejście Polski do UE oraz przyjęcie traktatu lizbońskiego narusza zasadę suwerenności. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 5. (2 pkt) Uzupełnij zdania. Dążenie narodu do stworzenia państwa określa się mianem ...................................................................................... roli narodu. Nato- miast początki państwowości polskiej wiąże się ze zjednoczeniem różnych plemion i wówczas mowa o ................................. .............................................................................. roli państwa. 6. (3 pkt) Do zamieszczonego w tabeli opisu dopisz funkcje państwa. Opis Funkcja państwa A. Podejmowanie przez właściwe organy państwa działań mających na celu zapewnienie ładu oraz wymuszenie przestrzegania przepisów prawa. B. tworzenie przez państwo systemu prawnego obowiązującego na danym terytorium, czyli wyznaczanie norm społecznego zachowania. C. Zapewnienie obywatelom minimum egzystencji w efektywnym zwalczaniu bezrobocia i w polepszaniu warunków pracy. 7. (1 pkt) Wyjaśnij pojęcie legitymizacji władzy. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 8. (1 pkt) Wyjaśnij, czym różni się republika parlamentarna od prezydenckiej. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 118 test sprawdzający 9. (4 pkt) Na podstawie mapy i własnej wiedzy uzupełnij poniższą tabelę. 200 0 500 km A B C D Nazwa państwa Forma rządów System rządów Ustrój terytorialny A. B. C. D. 10. (4 pkt) Uzupełnij tabelę dotyczącą porównania systemów politycznych. Reżim demokratyczny Reżim totalitarny Reżim autorytarny A. podział i równoważenie się władzy dominuje władza wykonawcza B. pluralizm polityczny brak pluralizmu politycznego C. gospodarka centralnie kontrolowana gospodarka wolnorynkowa D. gwarantowane i respektowane prawa człowieka prawa człowieka ograniczone, represje wobec przeciwników politycznych 119 test sprawdzający 11. (4 pkt) Wpisz do tabeli brakujące informacje dotyczące ustroju politycznego i terytorialnego państwa oraz organów sprawujących władzę wykonawczą i ustawodawczą. Nazwa państwa Ustrój polityczny Ustrój terytorialny Władza wykonawcza Władza ustawodawcza A. USA B. Francja C. Niemcy D. Włochy 12. (3 pkt) Do podanych w tabeli opisów dopisz rodzaj państwa. Opis Państwo A. Państwo, w którym zasady religii przekłada się na struktury państwowe i wówczas dochodzi do fuzji struktur państwa ze strukturami danej religii. B. Państwo, w którym system norm prawnych oparty jest na normach religijnych. C. Państwo zwalczające praktyki religijne. Walka może przyjmować charakter propagan- dowy czy też terroru wobec wyznawców religii. 13. (1 pkt) Wyjaśnij, od kogo jest zależny rząd w systemie parlamentarnym, a od kogo w systemie prezydenckim. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ 14. (2 pkt) Zapoznaj się z mapą i wpisz w legendzie, które państwa mają parlamenty unikameralne, a które bi- kameralne. 200 0 500 km ………………………………………………. ………………………………………………. Legenda: A. ........................... B. ........................... 122 test sprawdzający stopniu oddaje część swojej suwerenności na rzecz organizacji międzynarodowych, których jest członkiem. Pamię- tajmy, że staliśmy się częścią Unii na podstawie traktatu akcesyjnego ratyfikowanego w ogólnopolskim referendum. Mamy sytuację ustrojową, która w żadnym stopniu nie uzasadnia poglądu o utracie suwerenności, ponieważ to na- ród zdecydował o przystąpieniu do UE. Wydaje się, że nasze członkostwo w jej strukturach dobrze służy sprawie su- werenności Polski, która rozwija się dzięki unijnym pieniądzom i której pozycja na arenie międzynarodowej znacznie wzrosła. Teza, że bycie w Unii nie służy suwerenności, jest w świetle faktów trudna do obronienia. Źródło: http://www.se.pl Rozważ, czy wejście Polski do UE oraz przyjęcie traktatu lizbońskiego narusza zasadę suwerenności. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 4. (1 pkt) Wymień cechy państwa. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 5. (2 pkt) Uzupełnij zdania. Początki państwowości polskiej wiąże się ze zjednoczeniem różnych plemion i wówczas mowa o .......................................... roli państwa. Natomiast dążenie narodu do stworzenia państwa określa się mianem .............................. roli narodu. 6. (3 pkt) Do zamieszczonego w tabeli opisu dopisz funkcje państwa. Opis Funkcja państwa A. Zapewnienie obywatelom minimum egzystencji w efektywnym zwalczaniu bezrobocia i w polepszaniu warunków pracy. B. Tworzenie przez państwo systemu prawnego obowiązującego na danym terytorium, czyli wyznaczanie norm społecznego zachowania. C. Podejmowanie przez właściwe organy państwa działań mających na celu zapewnienie ładu oraz wymuszenie przestrzegania przepisów prawa. 7. (1 pkt) Wymień rodzaje legitymizacji władzy. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 8. (1 pkt) Wyjaśnij, czym różni się monarchia parlamentarna od konstytucyjnej. ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................... . 123 test sprawdzający 9. (4 pkt) Na podstawie mapy i własnej wiedzy uzupełnij poniższą tabelę. 200 0 500 km A B C D Nazwa państwa Forma rządów System rządów Ustrój terytorialny A. B. C. D. 10. (4 pkt) Uzupełnij tabelę dotyczącą porównania systemów politycznych. Reżim demokratyczny Reżim totalitarny Reżim autorytarny A. monopol jednej partii dominuje władza wykonawcza B. pluralizm polityczny ograniczony pluralizm C. gospodarka wolnorynkowa gospodarka centralnie kontrolowana D. prawa człowieka nieprzestrzegane, powszechne represje i terror prawa człowieka ograniczone, represje wobec przeciwników politycznych 124 test sprawdzający 11. (4 pkt) Wpisz do tabeli brakujące informacje dotyczące ustroju politycznego i terytorialnego państwa oraz organów sprawujących władzę wykonawczą i ustawodawczą. Nazwa państwa Ustrój polityczny Ustrój terytorialny Władza wykonawcza Władza ustawodawcza A. Rosja B. Wielka Brytania C. USA D. Francja 12. (3 pkt) Do podanych w tabeli opisów dopisz rodzaj państwa. Opis Państwo A. Państwo zwalczające praktyki religijne. Walka może przyjmować charakter propagandowy czy też terroru wobec wyznawców religii. B. Państwo, w którym system norm prawnych oparty jest na normach religijnych. C. Państwo, w którym zasady religii przekłada się na struktury państwowe i wówczas dochodzi do fuzji struktur państwa ze strukturami danej religii. 13. (2 pkt) Zapoznaj się z mapą i wpisz w legendzie, które państwa mają parlamenty unikameralne, a które bi- kameralne. 200 0 500 km ………………………………………………. ………………………………………………. Legenda: A. ........................... B. ...........................