Tkanki roślinne i przewodzące, Zadania z Biologia

Pobierz Tkanki roślinne i przewodzące i więcej Zadania w PDF z Biologia tylko na Docsity! Tkanki przewodzące i wiązki przewodzące Wprowadzenie Przeczytaj Animacja Sprawdź się Dla nauczyciela Stałe tkanki przewodzące, drewno (ksylem) i łyko (floem), odpowiadają za transport substancji w organizmie roślinnym, tworząc wspólne pasma – wiązki przewodzące. Elementami przewodzącymi drewna przenoszone są jednokierunkowo, w górę rośliny – od korzeni przez łodygę do liści – woda i sole mineralne. Strukturami przewodzącymi łyka odbywa się dwukierunkowy transport produktów fotosyntezy: w górę rośliny – od liści dojrzałych do młodych, kwiatów i owoców, oraz w dół – od liści dojrzałych do łodyg i korzeni, które magazynują substancje odżywcze. Twoje cele Scharakteryzujesz budowę drewna i łyka. Udowodnisz, że drewno i łyko to tkanki niejednorodne. Określisz funkcje obu rodzajów tkanki przewodzącej. Wykażesz związek między budową elementów przewodzących drewna i łyka a efektywnością transportu substancji. Opiszesz budowę i występowanie różnych rodzajów wiązek przewodzących. Wiązka przewodząca w liściu jasnoty (Lamium). Komórki wybarwione na kolor niebieski to elementy łyka, które przewodzą produkty fotosyntezy; na czerwono wybarwiono elementy drewna przewodzące wodę i sole mineralne. Źródło: Micropix, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. Tkanki przewodzące i wiązki przewodzące Przekrój podłużny przez naczynia w drewnie rośliny okrytonasiennej – dyni zwyczajnej (Cucurbita pepo). Źródło: Berkshire Community College Bioscience Image Library, Wikimedia Commons, domena publiczna. Ściana komórkowa naczyń zawiera charakterystyczne zgrubienia zbudowane z ligniny. Obecność zdrewniałych struktur wzmacnia je i zapobiega ich zapadaniu się. Duża odporność mechaniczna członów naczyń jest szczególnie istotna podczas zwiększonej transpiracji, gdy w naczyniach pojawia się wysokie podciśnienie hydrostatyczne. 1 W ścianach bocznych cewki widoczne są liczne jamki, przez które roztwór wodny przepływa z komórki do komórki. 1 2 3 4 5 Elementy przewodzące drewna. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Cewki i naczynia to elementy przewodzące przystosowane do transportu wody i soli mineralnych – proces ten, odbywający się poprzez naczynia, jest znacznie bardziej wydajny niż transport przez cewki. Wynika to z budowy i sposobu ułożenia poszczególnych komórek: w drewnie tworzonym przez pasma cewek roztwór przepływa ciągłym, ale meandrującym strumieniem, co wydłuża czas jego przepływu. W drewnie z pionowych szeregów naczyń strumień roztworu jest ciągły, ale prosty, o krókim czasie przepływu. Elementy wzmacniające drewna Włókna drzewne to komórki martwe o wydłużonym kształcie i silnie zgrubiałej ścianie komórkowej, w której obecne są nieliczne jamki. Występują pojedynczo lub grupami pomiędzy innymi komórkami drewna. Obecność ligniny w ścianach komórkowych nadaje im sztywność i odporność mechaniczną, dlatego są one elementem wzmacniającym tkankę. 2 Naczynie pierścieniowate charakteryzują zgrubienia w postaci oddzielnych pierścieni. 3 Naczynie spiralne ma zgrubienia w postaci spiralnej wstęgi. 4 Naczynie siatkowate charakteryzuje się zgrubieniami w postaci poprzecznych listw tworzących sieć. 5 Naczynie jamkowate ma ścianę komórkową w całości zgrubiałą, oprócz miejsc, w których znajdują się jamki. Włókna drzewne o silnie zgrubiałej ścianie komórkowej mają wysokie właściwości mechaniczne. W języku potocznym takie drewno określa się jako twarde, np. dąb, buk, jesion. Włókna drzewne o mniej zgrubiałej ścianie komórkowej mają niższe właściwości mechaniczne; są nazywane drewnem „miękkim”, np. lipa, topola i wierzba. Źródło: thingermejig, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.0. Elementy spichrzowe drewna Miękisz drzewny to żywe komórki, które występują w postaci pasm tkanki miękiszowej pomiędzy innymi elementami drewna. Zapewniają łączność z pozostałymi tkankami organizmu roślinnego i magazynują substancje odżywcze – miękisz drzewny jest elementem spichrzowym rośliny. Łyko (floem) Łyko jest tkanką niejednorodną, zbudowaną z kilku rodzajów komórek pełniących różne funkcje. Należą do niej elementy: przewodzące – komórki sitowe i rurki sitowe z komórkami towarzyszącymi; wzmacniające – włókna łykowe – oraz spichrzowe – miękisz łykowy. Budowa członu rurki sitowej i komórek przyrurkowych. W ścianie poprzecznej widoczne pole sitowe z licznymi porami, przez które przenikają produkty fotosyntezy. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Komórki i rurki sitowe to elementy przewodzące przystosowane do transportu substancji odżywczych wyprodukowanych w procesie fotosyntezy. Transport ten jest znacznie bardziej wydajny niż odbywający się przez komórki sitowe, co wynika z budowy i sposobu ułożenia poszczególnych komórek. W łyku tworzonym przez pasma komórek sitowych roztwór przepływa ciągłym, ale meandrującym strumieniem, co wydłuża czas jego przepływu. W łyku z rurek sitowych strumień ten płynie prosto i czas jego przepływu jest krótszy. Elementy wzmacniające łyka Włókna łykowe to komórki martwe, o wydłużonym kształcie i zdrewniałej ścianie komórkowej, w której obecne są jamki. Obecność ligniny w ścianach komórkowych nadaje komórkom sztywność i odporność mechaniczną – włókna łykowe są elementem wzmacniającym tkankę. Elementy spichrzowe łyka Miękisz łykowy to komórki żywe, o wydłużonym kształcie i celulozowej ścianie komórkowej, w której obecne są jamki. Kontaktują się ze sobą i z komórkami towarzyszącymi za pomocą plazmodesm. Miękisz łykowy tworzy pasma pomiędzy innymi komórkami floemu. Magazynuje substancje odżywcze, stanowiąc element spichrzowy. Wiązki przewodzące Wiązki przewodzące (wiązki łykodrzewne) to pasma tkanek przewodzących składające się z łyka i drewna. W zależności od położenia względem siebie części sitowej i części naczyniowej wyróżnia się wiązki przewodzące: promieniste, koncentryczne i kolateralne. Przekrój zbudowanej z ułożonych naprzemiennie kilku warstw drewna i łyka wiązki promienistej jest okrągły. Pasma drewna układają się w kształt gwiazdy, której węższa część ramion zbudowana jest z komórek o mniejszym świetle przekroju, a szersza – o większym. Pomiędzy ramionami znajdują się pasma łyka oddzielone od drewna kilkoma warstwami miękiszu zasadniczego. Wiązki tego typu występują w korzeniach o budowie pierwotnej u roślin nagonasiennych i okrytonasiennych oraz w pędach nadziemnych niektórych widłaków. Wiązki koncentryczne są w przekroju poprzecznym okrągłe lub owalne. Jeżeli w środkowej części wiązki jedno pasmo drewna otoczone jest z zewnątrz pasmem łyka, to wiązkę tę określa się jako hadrocentryczną. Wiązki tego typu występują w pędach większości paproci. Jeżeli układ części sitowej i naczyniowej jest odwrotny, czyli w części środkowej obecne jest pasmo łyka otoczone zewnętrznie pasmem drewna, wiązkę nazywa się leptocentryczną. Wiązki tego typu występują w pędach niektórych roślin jednoliściennych. Wiązki kolateralne są w przekroju poprzecznym okrągłe, owalne lub liniowo wydłużone. Pasmo drewna zwrócone jest ku środkowej części łodygi; pasmo łyka – w stronę części zewnętrznej. Jeżeli pomiędzy łykiem i drewnem nie występuje kambium wiązkowe, to wiązkę określa się jako zamkniętą. Występują one 1 2 3 u skrzypów i roślin okrytonasiennych jednoliściennych. Jeżeli natomiast pomiędzy łykiem i drewnem obecna jest warstwa kambium wiązkowego, wiązkę nazywa się otwartą – takie spotyka się u roślin nagonasiennych i okrytonasiennych dwuliściennych. U niektórych roślin okrytonasiennych dwuliściennych występują wiązki bikolateralne, które zawierają dwa pasma łyka – zewnętrze i wewnętrzne, położone po obu stronach drewna. 1 Wiązka promienista 2 Wiązka koncentryczna hadrocentryczna 3 Wiązka koncentryczna leptocentryczna 1 2 3 4 5 6 Animacja Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1c4sWIpRCKKU Tkanki przewodzące i wiązki przewodzące u okrytonasiennych. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem: Tkanki przewodzące i wiązki przewodzące u okrytonasiennych. Polecenie 1 Polecenie 2 Polecenie 3 Obejrzyj film, a następnie wykaż, że tkanki przewodzące należą do tkanek niejednorodnych. Określ funkcje poszczególnych elementów drewna (ksylemu). Określ funkcje poszczególnych elementów łyka (floemu). Sprawdź się Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 Ćwiczenie 1 Źródło: Jon Houseman, wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0. Zdjęcie mikroskopowe przedstawia fragment przekroju poprzecznego łodygi rośliny dwuliściennej. Wstaw nazwy tkanek w odpowiednie miejsca na zdjęciu.    drewno łyko kambium 輸 Ćwiczenie 2 Przyporządkuj opisy odpowiednim nazwom tkanek przewodzących. drewno łyko przewodzi wodę i sole mineralne elementy przewodzące są żywe ściany celulozowe przewodzi produkty fotosyntezy elementy przewodzące są martwe ściany wysycone ligniną Ćwiczenie 3 Uzupełnij tabelę. Nazwa komórek Cewka Naczynie Rurka sitowa Komórka przyrurkowa Opis niewielkie komórki zawierające jądro komórkowe i pozostałe organelle komórki wrzecionowate z licznymi jamkami w ścianach bocznych komórki cylindryczne, wydłużone, bez ścian poprzecznych komórki cylindryczne, wydłużone, z perforowanymi ścianami poprzecznymi 輸 醙 Ćwiczenie 7 Schemat przedstawia komórki drewna. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Podaj nazwę komórek widocznych na schemacie oraz określ dwa przystosowania ich budowy do pełnionej przez nie funkcji. 難 Ćwiczenie 8 Elementem przewodzącym łyka (floemu) roślin okrytonasiennych są rurki sitowe. Poszczególne rurki sitowe ułożone są jedna na drugiej w długie ciągi biegnące wzdłuż organizmu roślinnego i oddzielone od siebie perforowanymi ścianami poprzecznymi, przez które przechodzą plazmodesmy. Dojrzałe rurki sitowe nie mają jądra komórkowego i większości pozostałych organelli komórkowych. Zawierają jedną, dużą, centralnie położoną wakuolę, której tonoplast ulega rozpadowi, przez co granica między zawartością wakuoli a cytoplazmą zaciera się. Wnętrze rurek sitowych wypełnia wodnisty roztwór ze słabo zróżnicowaną substancją białkową. Rozstrzygnij, czy dojrzałe rurki sitowe są zdolne do podziałów komórkowych. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do informacji przedstawionych w tekście. 難 Dla nauczyciela Autor: Anna Juwan Przedmiot: Biologia Temat: Tkanki przewodzące i wiązki przewodzące Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym Podstawa programowa: Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe IX. Różnorodność roślin. 2. Rośliny lądowe i wtórnie wodne. Uczeń: 3) rozpoznaje tkanki roślinne na preparacie mikroskopowym (w tym wykonanym samodzielnie), na schemacie, mikrofotografii, na podstawie opisu i wykazuje związek ich budowy z pełnioną funkcją; Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii. Cele operacyjne ( językiem ucznia): Scharakteryzujesz budowę drewna i łyka. Udowodnisz, że drewno i łyko to tkanki niejednorodne. Określisz funkcje obu rodzajów tkanki przewodzącej. Wykażesz związek między budową elementów przewodzących drewna i łyka a efektywnością transportu substancji. Opiszesz budowę i występowanie różnych rodzajów wiązek przewodzących. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm.