Ustrój II Rzeczypospolitej: Trójpodział wladzy. Sejm. Konstytucja. Wybory 1922 roku, Notatki z Historia

Pobierz Ustrój II Rzeczypospolitej: Trójpodział wladzy. Sejm. Konstytucja. Wybory 1922 roku i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! Trójpodział władz: -władza ustawodawcza, która stanowi prawo (parament: senat, sejm) -władza wykonawcza, mająca na celu realizowanie prawa (Prezydent RP i Rada Ministrów) -władza sądownicza (sądy i trybunały) Trybunał konstytucyjny - dba o zgodność prawa stanowionego przez sejm i senat z konstytucją, składa się 15 sędziów wybieranych przez sejm. SEJM 26 stycznia 1919r. - wybory do sejmu ustawodawczego, który miał uchwalić konstytucję wygrywa endecja skupiona w związku Ludowo-Narodowym (42,7% mandatów. Głosy: 36%, PSL-Wyzwolenie 15%, PSL-Piast 19%, PPS 9%). PPS przegrało bo: -sytuacja wskazywała na nacjonalistów „Polska dla polaków” -postulaty zostały już zrealizowane, więc po co na nie głosować. 10 lutego 1919r. - pierwsze posiedzenie nowego sejmu *Marszałkiem zostaje działacz endecji Wojciech Trąmpczyński. (1919r. marszałek Sejmu Ustawodawczego, a w 1922r. marszałek senatu) *Sejm przejmuje odpowiedzialność za rządzenie kraje. 20 luty 1919r. - mała konstytucja (zawierająca zasady funkcjonowania państwa) *Józef Piłsudski złożył władzę, sejm powierzył mu stanowisko Naczelnika Państwa (miał on je zajmować do czasu uchwalenia konstytucji) *Władzę ustawodawczą ma sprawować sejm, a wykonawczą Naczelnik Państwa i rząd (odpowiedzialni przed sejmem) *Kompetencje Naczelnika Państwa ulegają ograniczeniu (porównując uprawnienia Tymczasowego Naczelnika Państwa) KONSTYTUCJA *Sejm (po uchwaleniu małej konstytucji) powołuje sejmową Komisję Konstytucyjną, która miała pracować nad nową ustawą zasadniczą. *Sejm ze względu na trwającą wojnę polsko-bolszewicką musiał oprócz prac nad ustawą, zająć się także sprawami bieżącymi. *Prawica w obawie przed możliwością wyboru Piłsudskiego na prezydenta, starała się jak najbardziej ograniczyć jego kompetencje urzędu. Wbrew lewicy i ludowcom chcieli utworzyć senat (aby kontynuować parlamentarną tradycję naszego kraju). 20 marca 1921r. - plebiscyt na Górnym Śląsku (mający się odbyć) *Uchwalenie konstytucji przed miałoby duże znaczenie propagandowe i udowodniłoby, że Polska jest i zdolna do obrony swojego terytorium, a także do zorganizowania władzy. Mogłoby wpłynąć na wynik plebiscytu. 17 marca 1921r. - Sejm Ustawodawczy uchwala konstytucję (przechodzi do historii jako konstytucja marcowa) *Konstytucja ustanawiała silną władzę ustawodawczą i słabszą wykonawczą. (uprawnienia prezydenta były niewielkie) *Konstytucja wprowadziła monteskiuszowski trójpodział władzy (senat i sejm jako organy nadrzędne wobec innych w państwie. Kadencja miała trwać 5 lat) *Czynne prawo wyborcze mieli wszyscy obywatele kraju powyżej 21 lat, natomiast bierne prawo wybieralności wszyscy obywatele powyżej 25 lat. Senatorów mogły wybierać osoby które skończyły 30 lat, a kandydat miał mieć ukończone 40 lat. *Głosować nie mogły osoby pozbawione praw obywatelskich wyrokami sądowymi i żołnierze w służbie czynnej. *Wybory do parlamentu były: powszechne, równe, tajne, bezpośrednie i proporcjonalne. *Posłowie i senatorowie nie mogli pełnić płatnej służby państwowej, mieli przyznany immunitet parlamentarny i nietykalność osobistą. *Sejm miał inicjatywe ustawodawczą (mógł wnosić projekty ustaw), senat był jej pozbawiony, lecz mił za to prawo veta PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELI POLSKICH (polityczne, obywatelskie, wolnościowe i społeczne nadane przez konstytucję) *Wierność Rzeczypospolitej Polskiej, przestrzeganie konstytucji, służba wojskowa, ponoszenie ciężarów publicznych = płacenie podatków. ← obowiązki *Związane z prawami wyborczymi ← prawa polityczne *Równość wobec prawa i prawo do ochrony życia. ←prawa obywatelskie *Wolność słowa, sumienia, wyznania, pracy, nauki i ochrona praw mniejszości i własności gwarantowana przez Państwo. ← wolności obywatelskie *Prawo do ochrony pracy (zakaz pracy dzieci <15l.), macierzyństwa. ← prawa społeczne WYBORY W 1922R. *Po uchwaleniu konstytucji kadencję Naczelnika i sejmu przedłużono. (chwiejność rządów i niestabilność układów parlamentarnych utrzymująca się do wyborów). *Upadek rządów (Wincentego Witosa, Antoniego Ponikowskiego) *Ostry spór kompetencyjny między sejmem, a Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim. 5 listopad 1922r. - wybory do sejmu i senatu (1. od uchwalenia konstytucji) *Najsilniejszym ugrupowaniem została prawica. Partie prawicowe skupione były w bloku wyborczym o nazwie Chrześcijański Związek Jedności Narodowej (tzw. Chjena) zdobyły 28% mandatów w wyborach do sejmu. Skład Chjeny: -Związek Ludowo-Narodowy -mniejsze ugrupowania chrześcijańskie i narodowe Żadne z ugrupowań nie było w stanie samodzielnie stworzyć rządu. Największe szanse miała koalicja partii prawicowych i centrowych. *Nowym marszałkiem został ludowy polityk Maciej Rataj. *W senacie zwyciężyła prawica.