Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej, Eseje z Administracja publiczna

Pobierz Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej i więcej Eseje w PDF z Administracja publiczna tylko na Docsity! KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU RP W systemie źródeł prawa każdego państwa konstytucja zajmuje pozycję najwyższą, najważniejszą, jej normy są wyposażone w najwyższą moc prawną. Oznacza to, że cały porządek prawny w państwie, musi nie tylko wynikać z konstytucji ale być z nią zgodny. Podstawy prawne ustroju RP są zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 IV 1997, zatwierdzonej w referendum z 25 V 1997 i obowiązującej od 17 X 1997. Konstytucja deklaruje w swym Wstępie nawiązanie do najlepszych tradycji Rzeczypospolitej przed zaborami i II RP, przypomina czasy łamania w Polsce podstawowych wolności i praw człowieka, akcentuje dążenie do zagwarantowania praw obywatelskich (zwł. przyrodzonej godności człowieka), rzetelności i sprawności działania instytucji publicznych, poszanowania wolności, sprawiedliwości, dialogu społecznego i poszanowania konstytucji jako podstawowego prawa dla III RP. Treść Konstytucji zawiera zasady i reguły prawne. Często określoną zasadę prawną można wyprowadzić z konkretnej normy konstytucyjnej, niekiedy zaś wynika ona dopiero z analizy kilku norm ustawy zasadniczej. Zjawisko to powoduje, że po pierwsze – trudno jest w ogólne ustalać zasady wyrażone w konstytucji, po drugie – możemy stwierdzić o zasadach ustroju politycznego konkretnego państwa tyko na tle konkretnej konstytucji. Na gruncie konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. możemy wymienić następujące zasady:  demokratycznego państwa prawa  gwarancje praw i wolności jednostki  zwierzchnictwo narodu  istnienie samorządu terytorialnego  podział władz  uznanie gospodarki społecznej rynkowej jako podstawy ustroju politycznego Demokratyczne państwo prawa KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU RP Zwierzchnictwo narodu Prawa i wolność jednostki Istnienie samorządu Podział władz Zasada społecznej gospodarki rynkowej Rys.1 Schemat przedstawiający główne zasady ustroju RP 1.Zasada demokratycznego państwa prawa Konstytucja w art. 2 ,,Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”. ustanawia zasadę demokratycznego państwa prawnego jako podstawową zasadę ustroju politycznego. Nakaz przestrzegania prawa wyrażony w Konstytucji w art. 7 ,,Organy władzy publicznej działają na podstawie prawa i w granicach prawa” odnosi się zarówno do tworzenia jak i stosowania prawa. Formalnymi gwarancjami przestrzegania prawa przez organy państwowe są wyspecjalizowane instytucje, których zadanie polega na doprowadzeniu do przywrócenia stanu zgodnego z prawem, zwłaszcza w stosunkach pomiędzy organami państwowymi a obywatelem. Taką rolą pełnia w Polsce: Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich i niezawisłe sądy. Idea demokratycznego państwa prawnego spełnia się przez zagwarantowanie oraz poszanowanie praw i wolności człowieka i obywatela, zasadę suwerenności, zasadę pluralizmu politycznego, kreowaniu władz przez okresowo odbywane wolne wybory powszechne, zapewnienie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji państwowych. Demokratyczne państwo prawne to takie, w którym prawo odzwierciedla akceptowany społecznie system. Suwerenność oznacza zdolność państwa do samodzielnego decydowania o wszystkich dotyczących go sprawach i samodzielnego podejmowania wszystkich dotyczących go decyzji. Niepodległość oznacza niezależność od innych państw w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych. Zasada niepodległości i suwerenności państwa znajduje odniesienie w art. 5, art. 26 ust. 1 i art. 126 ust. 2 Konstytucji RP. Suwerenność Polski w stosunkach międzynarodowych nie oznacza jednak zakazu jej włączania w proces integracji europejskiej. Przystąpienie Polski do NATO i UE oznacza pewne ograniczenie międzynarodowej suwerenności Polski. Ograniczenie suwerenności może nastąpić tylko na podstawie wyraźnej i szczególnej regulacji konstytucyjnej, dlatego tez w Konstytucji RP zawarta została w art. 90 ust. 1 tzw. klauzula europejska, która pozwala, by ,,na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach”. 3.Zasada podziału władz Art. 10 ust. 1 – ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Ust. 2 – Władzę ustawodawczą sprawują sejm i senat, władzę wykonawczą prezydent RP i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Art. 10 – podkreśla więc, że ustrój państwa został oparty na podziale i zrównoważeniu władz. W tym zakresie ustawa zasadnicza wymienia władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Zgodnie z koncepcją twórców tej doktryny, władze te powinny być rozdzielone, a więc wykonywanie każdej z nich powinno być powierzone odrębnym organom, ale także zrównoważone. O podziale władz można mówić mając na względzie znaczenie przedmiotowe i podmiotowe. W sensie przedmiotowym (funkcjonalnym) podział władz oznacza wydzielenie pewnych rodzajowo odmiennych kierunków (sfer) działania państwa takich jak ; stanowienie prawa, wykonywanie prawa, sądzenie. Zasada podziału władz wymaga zatem odrębnego istnienia organów władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej – powoływanych do wykonywania swojego odcinka władzy państwowej. Drugim klasycznym elementem zasady podziału władzy jest tzw. system hamulców i równowagi lub też system wzajemnego hamowania się równoważenia władz. Podstawową zasadą rządzącą stosunkami pomiędzy tymi trzema władzami jest zasada równości poszczególnych władz. 4.Zasada gwarancji wolności i praw jedności Fundamentem ustroju państwa polskiego składają się te zasady ukształtowania w doktrynach prawnych i politycznych w schyłku wieku XIX a przewijające się przez całą myśl ludzkości to jest: Państwo musi uznać, że człowiek ma uprawnienia o charakterze podstawowym, mający swoje uzasadnienie w normach moralnych. Normy prawne nie mogą krępować politycznej, społecznej i gospodarczej wolności. Przyjmuje się, że w państwie prawnym są prawa socjalne zobowiązujące organy władzy publicznej do opieki nad pokrzywdzonymi i niedającymi sobie rady, prawa te są kluczem do organizacji sprawiedliwego porządku społecznego. Państwo musi chronić wolności i prawa człowieka oraz obywatela przez kreowanie takich wartości, które ograniczają ingerencję władczą jego organu. Koncepcja przestrzegania omawianych wolności i praw niesie różnorakie konsekwencje. Podstawowe prawa muszą być rozwinięte w ustawodawstwie zwykłym w następujących formach:  sformalizowanie praw podmiotowych, co umożliwia sięgnięcie przez jednostkę po środki sformalizowanego postępowania administracyjnego, czyli jest wymagalne prawem roszczenia  określenie obowiązku władzy publicznej na drodze realizacji tychże praw podmiotowych poprzez wyznaczanie właściwości i kompetencji danych organów prawa ma rozwijać cały porządek konstytucyjny państwa zgodnie z wartościami uznanymi w danym czasie i obowiązującą wiedzą. 5.Zasada istnienia samorządów W art. 15 konstytucji zapewniono decentralizację władzy publicznej, przez co rozumie się proces przekazywania zadań i kompetencji przez centralne organy państwa, przez jednostki niższego rzędu a zarazem innego szczebla z jednoczesnym wyposażeniem je w uprawnienia do samodzielnego podejmowania decyzji. Do zdecentralizowanych podmiotów w polu usług publicznych zarysowanych i określonych naszą konstytucją zaliczamy:  związki publiczno-prawne, czyli samorządy, dzielące się na terytorialny zwany powszechnym lub komunalnym oraz specjalny, czyli zawodowy, gospodarczy narodowościowy  zakłady administracyjne zwane publicznymi, będące zarówno społecznym jak i pochodzenia państwowego  przedsiębiorstwa komunalne, państwowe  różne organizacje społeczne. W zawartej konstytucji dualizm, czyli podwójność administracji publicznej podział na administrację rządowa i samorządu terytorialnego nie jest już dzisiaj zamkniętym w naszym typie społeczeństwa następuje coraz szerszy rozwój tzw. prywatyzacji usług publicznych, rzeczą jednak najważniejszą jest w tej mierze umiejętne sterowanie i przekazywanie środków publicznych, które mają być czynnikiem pobudzającym działanie społeczne. Z chwilą otwarcia tego problemu i europeizacji rynku wewnętrznego w zupełnie innym wymiarze rysuje się tradycyjne rozumiane instytucje polityczne. 6.Zasada społecznej gospodarki rynkowej Zasada ta dokonuje najbardziej ogólnej charakterystyki ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej. Art. 20 wskazuje fakt, że: ,,Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, wolności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP.” A więc społeczna gospodarka rynkowa stanowi podstawę ustroju gospodarczego oraz określa podstawowe komponenty tej gospodarki: wolność działalności gospodarczej, własność prywatną oraz solidarność, dialog i współpracę partnerów społecznych. Samo pojęcie społeczna gospodarka rynkowa zostało przyjęte z doktryny niemieckiej. Istotą tej koncepcji jest powiązanie dwóch podstawowych idei: gospodarki rynkowej i państwa socjalnego. Koncepcja państwa socjalnego – to aktywny sposób oddziaływania państwa na likwidowanie kryzysów i napięć społecznych. Dokonuje się to poprzez politykę interwencjonizmu państwowego, a z drugiej strony przez rozbudowę sieci świadczeń