Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP, Streszczenia z Prawo wyborcze

Pobierz Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP i więcej Streszczenia w PDF z Prawo wyborcze tylko na Docsity! Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP Wprowadzenie Przeczytaj Gra interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Katarzyna Todos, Środki ochrony konstytucyjnych praw i wolności, dostępny w internecie: cejsh.icm.edu.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. Źródło: Konstytucyjne podstawy ochrony praw człowieka, dostępny w internecie: wydawnictwo.us.edu.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. Źródło: Bartosz Liżewski, Europejska filozofia praw człowieka a konstytucyjna formuła obowiązków człowieka i obywatela, dostępny w internecie: pressto.amu.edu.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. Źródło: Jadwiga Potrzeszcz, Filozoficzne podstawy praw człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, dostępny w internecie: ojs.tnkul.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. Źródło: Kinga Mrowiec, System ochrony praw człowieka w Polsce – wybrane instytucje, dostępny w internecie: rsawl.awl.edu.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 1997 roku, dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: arslege.pl [dostęp 12.06.2020 r.]. System ochrony praw człowieka w ramach działań organizacji pozarządowych Przeczytaj Ćwiczenia W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu: wyjaśnij twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‐skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego; scharakteryzuj należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy; porównaj twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic; rozstrzygnij w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen; rozważ należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania; oceń to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów; każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji; udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości; uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy; wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‐skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp. Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu. Ochrona wolności i praw człowieka w Polsce Ochrona wolności i praw człowieka w Polsce wynika z dwóch porządków prawnych – z jednej strony z zapisanych w Konstytucji RP (i rozwiniętych w ustawach) wartości wywodzących się zarówno z tradycji wewnątrzkrajowej, jak i zaabsorbowanej już tradycji międzynarodowej; z drugiej strony – z przyjętego przez państwo polskie, przez ratyfikowanie odpowiednich konwencji i umów, międzynarodowego porządku prawnego: ONZ, Rady Europy, UE i OBWE. Obowiązujące zasady prawa międzynarodowego, które dotyczą ochrony wolności i praw jednostki, wyznaczają też prawne standardy wewnątrzkrajowe, a ustawodawstwo konkretyzuje je w postaci szczegółowych przepisów. Oba te porządki uzupełniają się, w niektórych przypadkach są jednak odmiennie interpretowane. Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP Podobnie jak międzynarodowy, polski porządek prawny rozróżnia pojęcie wolności i praw człowieka. Wolności są związane z przyrodzoną naturą człowieka i ustawodawca nie może ich ograniczyć, a korzystanie z nich podlega restrykcjom jedynie z racji ochrony wolności innych osób. Obywatele mogą korzystać z praw tylko w ramach przyznanych im przez ustawodawcę możliwości. Katalog wolności i praw jednostki został zapisany przede wszystkim w rozdziale II Konstytucji RP oraz w innych miejscach ustawy zasadniczej. Wymieniono tam zasady ogólne, prawa uznawane za klasyczne – osobiste i polityczne – a także prawa socjalne, ekonomiczne i kulturalne, które są zobowiązaniem dla państwa do prowadzenia odpowiedniej polityki w tych dziedzinach. wolność każdej osoby do poruszania się po terytorium kraju i wyboru miejsca zamieszkania, a także do opuszczenia i powrotu na terytorium RP (art. 52); wolność sumienia i wyznania, w tym wolność kultu i praktyk religijnych (art. 53 pkt. 1 i 2); prawo do ochrony danych osobowych (art. 51); wolności i prawa polityczne wolność zgromadzeń (art. 57); wolność zrzeszania się (art. 58); prawo do strajku (art. 59 pkt. 3); prawo do dostępu do służby publicznej (art. 60); czynne i bierne prawo wyborcze (art. 62); prawo do informacji o działalności organów władz publicznych i osób pełniących funkcje publiczne (art. 61 pkt. 1); prawo do udziału w wyborach i referendum (art. 62); prawo do inicjatywy ustawodawczej (art. 62 pkt. 2 i art. 118); prawo do petycji, wniosków i skarg (art. 63); wolność tworzenia i przystępowania do partii politycznych, związków zawodowych, organizacji rolników (art. 59); wolności i prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne wolność podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej (art. 20); prawo do ochrony własności i dziedziczenia oraz ochrony innych praw majątkowych (art. 64); wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz miejsca pracy (art. 65); zakaz stałego zatrudnienia nieletnich poniżej 16. roku życia (art. 65 pkt. 3); prawo do wynagrodzenia (art. 65 pkt. 4); prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, corocznych płatnych urlopów i ustawowo dni wolnych od pracy (art. 66); prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy w przypadku: choroby, inwalidztwa, osiągnięcia wieku emerytalnego (art. 67); prawo do ochrony zdrowia, równego dostępu do świadczeń zdrowotnych (art. 68); prawo do bezpłatnej nauki w szkołach publicznych, obowiązkowej do 18. roku życia; zapewnienie przez władze publiczne powszechnego, równego dostępu do wykształcenia (art. 70 pkt. 1 i 2); prawo zakładania szkół i zakładów wychowawczych (art. 70 pkt. 3); prawo wyboru szkoły innej niż publiczna (art. 70 pkt. 3); prawo do pomocy materialnej i społecznej ze strony władz publicznych dla rodzin w trudnej sytuacji materialnej (art. 71); prawo do ochrony praw dziecka (art. 72); wolność twórczości artystycznej, badań naukowych, nauczania i korzystania z dóbr kultury (art. 73); prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska (art. 74 pkt. 3); obowiązek władz publicznych ochrony środowiska oraz zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego (art. 74 pkt. 2); obowiązek władz publicznych ochrony konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi (art. 76); W Konstytucji RP wymieniane są następujące środki służące formalnej ochronie praw i wolności: zapewnienie możliwości dochodzenia naruszenia wolności lub prawa na drodze sądowej; prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w sądzie pierwszej instancji; prawo do wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie praw lub wolności, które zostały naruszone przez organy władz publicznych; prawo do wniesienia skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z konstytucją ustawy lub innego aktu prawnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł o wolnościach jednostki lub prawach określonych w konstytucji; skarga konstytucyjna umożliwia bezpośrednie wszczęcie postępowania (po wyczerpaniu dwuinstancyjnego) i ma charakter sformalizowany; prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została wyrządzona przez działanie organu władzy publicznej niezgodne z prawem. Możliwe formy ograniczenia wolności i praw człowieka w Polsce Jedyne możliwe ograniczenia wolności i praw człowieka w Polsce są zapisane w konstytucji. Wynikają one z wprowadzenia na mocy jej działania jednego ze stanów nadzwyczajnych: stanu wojennego, stanu wyjątkowego lub stanu klęski żywiołowej. Wprowadzenie tych stanów może ograniczyć wolności i prawa człowieka, jednak nawet w czasie stanu wojennego i stanu wyjątkowego nie jest możliwe ograniczenie m.in. takich wolności i praw, jak: godność człowieka; ochrona życia; wolność osobista; wolność sumienia i religii; należy tu także zakaz tortur i obowiązek humanitarnego traktowania. Z kolei w czasie stanu klęski żywiołowej mogą zostać ograniczone następujące prawa i wolności: wolność osobista; wolność poruszania się; wolność pracy; wolność działalności gospodarczej; prawo własności oraz prawo do wypoczynku. Słownik konstytucja inaczej: ustawa zasadnicza, najważniejszy akt normatywny w państwie określający podstawy ustroju państwa; w Polsce uchwalany przez władzę ustawodawczą i przyjmowany przez obywateli w referendum konsument osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową skarga konstytucyjna środek prawny pozwalający osobie fizycznej bądź prawnej na zweryfikowanie ostatecznych rozstrzygnięć organów publicznych, które naruszają konstytucyjne prawa i wolności osoby występującej ze skargą; skarga konstytucyjna może być wniesiona tylko w wypadku wyczerpania toku instancyjnego, czyli gdy wykorzystano już wszystkie środki odwoławcze wolność osobista prawo do swobodnego przemieszczania się z miejsca na miejsce oraz prawo niepodlegania uwięzieniu bez wyroku sądowego odpowiedzialność urzędnicza odpowiedzialność Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy publicznych, a więc także urzędników, przy wykonywaniu władzy publicznej; nie ma znaczenia, czy zachowanie urzędnika jest zawinione Sprawdź się Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 Ćwiczenie 1 Dopasuj nazwy zasad ograniczania praw człowieka do właściwych opisów. zasada pomocniczości Określenie, czy zastosowany środek, prowadzący do ograniczenia praw jednostki, jest w stanie doprowadzić do uzyskania oczekiwanego celu. Zdecydowanie, czy spośród dostępnych środków pozwalających osiągnąć cel graniczenia praw jednostki wybrano środek najmniej uciążliwy. Zbadanie, czy korzyści wynikające z osiągnięcia celu ograniczenia praw jednostki uzasadniają ciężar nałożony na jednostkę w związku z ograniczeniem jej praw. 輸 Ćwiczenie 2 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 1997 roku Art. 51 1. Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. (…) Art. 58 1. Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się. (…) Art. 65 1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 1997 roku, dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. “ Podaj numer artykułu Konstytucji RP, który zawiera prawo polityczne. Zaznacz odpowiedź najbliższą twojej. Przekonaj się, czy jest poprawna. Porównaj swoją odpowiedź 醙 Ćwiczenie 3 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. Jadwiga Potrzeszcz Filozoficzne podstawy praw człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku Konstytucja RP z 2 IV 1997 r., wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym, wiele miejsca poświęciła unormowaniu pozycji jednostki w państwie oraz – co istotniejsze – przyjęła prawnonaturalne uzasadnienie podstawowych wolności i praw, czego wyrazem jest nie tylko odwołanie się do przyrodzonej godności człowieka w preambule, ale przede wszystkim treść art. 30 Konstytucji. Głosi on, że „przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela”. Uznanie godności osoby ludzkiej za podstawę praw człowieka rozstrzyga problem relacji jednostki do władzy państwowej i odwrotnie. Oznacza odejście od kolektywistycznej koncepcji praw jednostki na rzecz podejścia indywidualistycznego. Źródło: Jadwiga Potrzeszcz, Filozoficzne podstawy praw człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, dostępny w internecie: ojs.tnkul.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. “ Wyjaśnij, czym różni się kolektywistyczna koncepcja praw człowieka od koncepcji indywidualistycznej. 醙 Ćwiczenie 6 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. Bartosz Liżewski Europejska filozofia praw człowieka a konstytucyjna formuła obowiązków człowieka i obywatela Europejska filozofia praw człowieka, marginalizująca w zasadzie aspekt obowiązków człowieka, została odzwierciedlona w polskiej ustawie, choć sformułowanie „marginalizacja” w odniesieniu do przepisów rozdziału II normujących obowiązki byłoby przesadzone. Bardziej adekwatne wydaje się stwierdzenie, że materia ta została ograniczona do minimum. Źródło: Bartosz Liżewski, Europejska filozofia praw człowieka a konstytucyjna formuła obowiązków człowieka i obywatela, dostępny w internecie: pressto.amu.edu.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. “ Wyjaśnij, jaki jest stosunek autora tekstu do obowiązków obywateli zapisanych w polskiej konstytucji. 難 Ćwiczenie 7 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. Konstytucyjne podstawy ochrony praw człowieka Stopień poszanowania praw człowieka niezmiennie stanowi istotne kryterium oceny zakresu ugruntowania struktur demokratycznych. (…) Podstawowa rola w tym zakresie przypada Konstytucji oraz konstytucyjnym prawom i wolnościom jednostki. Normy zawarte w Konstytucji – jako akcie normatywnym o najwyższej mocy prawnej i największej sile oddziaływania, obejmującym cały porządek prawny – stanowią zasadnicze kryterium oceny z punktu widzenia zgodności z nimi norm ustawowych oraz w aspekcie wyznaczenia zakresu dozwolonych działań ustawodawcy i organów stosujących prawo, wkraczających w sferę określonego uprawnienia jednostki. W rezultacie pierwszorzędne znaczenie uzyskują konstytucyjne reguły dopuszczalności ograniczeń praw człowieka. Źródło: Konstytucyjne podstawy ochrony praw człowieka, dostępny w internecie: wydawnictwo.us.edu.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. “ Wyjaśnij, jaką funkcję w dziedzinie ochrony praw i wolności pełni konstytucja. 難 Ćwiczenie 8 Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 1997 roku Art. 79 1. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 1997 roku, dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 17.08.2020 r.]. “ Określ i podaj podmiot i przedmiot skargi konstytucyjnej. 難